Te Mauaga o se Olaga Tumau mō Tou Kāiga i Aso Mai Mua Nei

1. Se a te fuafuaga a Ieova mō te kāiga?

I TE taimi ne tuku fakatasi ei ne Ieova a Atamu mo Eva mo fai se tauavaga, ne fakaasi atu ne Atamu tena fiafia i te fakalagi muamua eiloa telā ne fakamau ki lalo i te ‵gana Epelu. (Kenese 2:22, 23) Kae ne uke atu a mea ne mafaufau ki ei te Māfuaga i lō te fakafiafia atu fua ki ana tama faka-te-foitino. Ne manako a ia ke fai ne taki tauavaga mo kāiga takitasi a tena loto. Ne fai atu a ia ki te tauavaga muamua: “Fakatokouke otou tama‵liki, ko te mea ko otou fanau ke ‵nofo i te lalolagi kae pule i ei. Ko tuku atu ne au ki a koutou te pule i luga i ika, manu eva, mo manu vae fa katoa.” (Kenese 1:28) Ko tafaga la te gali mo te fakamalie loto o te galuega tenā! E pefea te lasi o te lā fia‵fia mo lā fanau moi ne faka‵logo katoatoa a Atamu mo Eva ki te faiga o te loto o Ieova!

2, 3. E mafai pefea o maua ne kāiga a te ‵toe fiafia lasi i aso nei?

² E penā foki i aso nei, e maua ne kāiga te ‵toe fiafia lasi māfai e ga‵lue fakatasi latou o fai te loto o te Atua. Ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “Kae sili atu eiloa i te aogā o fakamalosiga faka te agaga i feitu katoa, me folafola mai ne ia te ola i aso nei mo te ola ka oko mai.” (1 Timoteo 4:8) Ka maua eiloa te fiafia ki “te ola i aso nei” ne te kāiga telā e tavini atu ki te Atua kae tautali atu ki fakatakitakiga a Ieova kolā e maua i te Tusi Tapu. (Salamo 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16) Kafai foki e tokotasi fua te tino i te kāiga e fakaaogā ne ia a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu, e ‵lei atu eiloa i lō te seai o se tino penā i ei.

³ Ko oti ne taku mai i te tusi tenei a akoakoga fakavae faka-te-Tusi Tapu e uke ke maua ei te fiafia i te kāiga. Kāti ko oti ne lavea atu ne koe me e fakafoki‵foki mai a nisi manatu konā i te tusi kātoa. Kaia? Me e tuku mai i ei a muna‵tonu kolā e aogā mō te ‵lei o tino katoa i feitu kese‵kese o te olaga faka-te-kāiga. E iloa ‵lei ne te kāiga telā e taumafai o fakagalue aka a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu me i te taviniga ki te Atua e aogā eiloa mō “te ola i aso nei.” Ke toe onoono aka tatou ki akoakoga fakavae tāua e fa konā.

TE AOGĀ O TE LOTO PULEA

4. Kaia e tāua ei te loto pulea i te fakaipoipoga?

⁴ Ne fai atu a te Tupu ko Solomona: “Kafai e se mafai ne koe o taofi tou kaitaua, ko tena uiga ko se mafai ne koe o fai se mea, e pelā eiloa mo se fa‵kai ko seai ne ‵pui, telā ko faigofie fua o taua mai ki ei se kautau.” (Faataoto 25:28; 29:11) A te ‘taofiga o te kaitaua,’ mai te fakaasi atu o te loto pulea, e aogā malosi eiloa ki tino kolā e fia maua ne latou se kāiga fiafia. A te takavale i lagonaga fakama‵sei mea, e pelā mo te kaitaua io me ko manakoga ma‵sei, ka ‵tupu i ei a fakalavelave kolā e manakogina ke faka‵lei aka i te fia o tausaga​—māfai koi mafai o faka‵lei aka.

5. E mafai pefea o ati aka ne se tino sē ‵lei katoatoa a te loto pulea, kae ne a mea aogā e maua mai i ei?

⁵ E tonu, e seai eiloa se tino mai te gafa o Atamu e mafai o pule kātoa atu ki tena foitino sē ‵lei katoatoa. (Loma 7:21, 22) Kae ko te loto pulea se fuataga o te agaga. (Kalatia 5:22, 23) Tela la, ka tuku mai ne te agaga o te Atua a te loto pulea ki a tatou māfai e ‵talo atu tatou e uiga ki ei, māfai e fakagalue ne tatou a pati polopoloki aogā kolā e maua i te Tusi Tapu, kae māfai foki e fesokotaki atu tatou ki tino kolā e fakaasi atu ne latou te uiga tenā kae ‵kalo keatea mai tino kolā e se fai penā. (Salamo 119:100, 101, 130; Faataoto 13:20; 1 Petelu 4:7) Ka fesoasoani mai a te auala tenā ke ‵kalo keatea tatou mai “te fina lalolagi,” ke oko eiloa ki taimi kolā e tofotofogina ei tatou. (1 Kolinito 6:18) Ka ‵teke atu tatou ki amioga fakasauā kae ‵kalo keatea io me fakatakavale ne tatou te umiti ki te kava. Kae ka fakafesagai atu tatou mo te filemu ki fakaosoosoga mo tulaga faiga‵ta. Ke na taumafai tatou katoa​—e aofia i ei a tama‵liki​—o fakamalosi aka te fuataga tāua tenei o te agaga.​—Salamo 119:1, 2.

TE KILOKILOGA ‵TAU KI TE ULU O TE KĀIGA

6. (a) Se a te fakatokaga fakavae a te Atua e uiga ki te ulu o te kāiga? (e) Se a te mea e ‵tau o masaua ne se tagata māfai e fia avatu ne ia te fiafia ki tena kāiga i tena tulaga e pelā me ko te ulu o te kāiga?

⁶ A te lua o akoakoga fakavae tāua ko te taliaga o te fakatokaga e uiga ki te ulu o te kāiga. Ne fakamatala mai ne Paulo se fakasologa ‵lei o tulaga i ana muna: “Au e manako ke iloa ne koutou i a Keliso e sili eiloa i tino katoa, a te tagata e sili foki i tena avaga, ka ko te Atua e sili foki i a Keliso.” (1 Kolinito 11:3) E fakauiga i ei me e fai ne te tagata te takitakiga i te kāiga, e ‵lago atu mo te fakamaoni tena avaga ki a ia, kae e faka‵logo a tama‵liki ki olotou mātua. (Efeso 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Ke masaua, me e iku atu fua te fakatokaga tenei ki te fiafia māfai e tau‵tali faka‵lei atu ki ei. E iloa ne tāgata a‵vaga kolā e tavini ki te Atua me i te tulaga ko te ulu o te kāiga e se se pulega faimālō. E fakaakoako atu a latou ki a Iesu, telā ko te lotou Ulu. E tiga eiloa ne fai a Iesu “ke pule i mea katoa,” ne ‘seki vau a ia ke tavini atu a tino ki a ia, kae ke tavini atu a ia.’ (Efeso 1:22; Mataio 20:28) E penā foki loa te tagata Kelisiano telā e fakagalue ne ia tena tulaga e pelā me ko te ulu o te kāiga, e se mō tena ‵lei, kae ke tausi atu ki manakoga o tena avaga mo ana tama‵liki.​—1 Kolinito 13:4, 5.

7. Ne a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu ka fesoasoani atu ke fakataunu ne te fafine avaga tena tulaga mai te Atua i loto i te kāiga?

⁷ Kae mō te fafine avaga telā e tavini ki te Atua, e se fakataufai io me e taumafai tou fafine ke pule ne ia tena avaga. E fiafia eiloa tou fafine ke ‵lago atu kae ga‵lue fakatasi mo ia. I nisi taimi, e faipati eiloa te Tusi Tapu e uiga ki te fafine avaga e pelā me se “kope” a tena avaga, telā e seai se fakalotolotolua i ei me i tou tagata ko te ulu o tou fafine. (Kenese 20:3, NW) E auala i tena fakaipoipoga ko nofo atu ei tou fafine mai lalo i “te tulafono a tena avaga.” (Loma 7:2) Kae e taku foki ne te Tusi Tapu tou fafine ki se “fesoasoani” mo se “soa.” (Kenese 2:20) E maua ne tou fafine a uiga mo te poto kolā e se maua ne tena avaga, kae e tuku atu ne ia te fesoasoani telā e manakogina. (Faataoto 31:10-31) E fai mai foki te Tusi Tapu me i te fafine avaga se “soa,” telā e ga‵lue fakatasi eiloa mo tena avaga. (Malaki 2:14) E fesoasoani atu a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu konei ki te tauavaga ke iloa ne laua lā tulaga taki tokotasi kae ke fakatau āva kae fakatau faka‵malu foki ki a laua eiloa.

“E ‵TAU KE VAVE O FAKA‵LOGO”

8, 9. Fakamatala mai a nisi akoakoga fakavae kolā ka fesoasoani atu ki tino katoa i te kāiga ke momea aka te lotou atamai i te faiga o fesokotakiga.

⁸ E faka‵mafa mai faeloa i te tusi tenei a te manakoga mō te faiga o fesokotakiga. Kaia? Me e sili atu te faigofie ke faka‵lei aka a fakalavelave māfai e fai‵pati kae fakatau fakalogo‵logo faka‵lei a tino. Ne faka‵mafa mai faeloa me i te faiga o fesokotakiga e ‵tau o aofia i ei a laua tokolua. Ne fakaasi mai ne te soko ko Iakopo te mea tenā i te auala tenei: “A tino katoa e ‵tau ke vave o faka‵logo, kae ke fakatuatuai o fai‵pati.”​—Iakopo 1:19.

⁹ E tāua foki ke fakaeteete i te auala e fai‵pati atu ei tatou. A te kaitaua, te kinau, io me ko pati faka‵mae loto e se ne fesokotakiga ‵lei. (Faataoto 15:1; 21:9; 29:11, 20) Kafai foki loa e ‵tonu a pati kolā e fai atu ne tatou, kae e fakaasi atu ne tatou i se auala fakasauā, fakamaualuga, io me aunoa mo te mafaufau faka‵lei, e mafai eiloa o iku atu ki te masei i lō te ‵lei. E ‵tau o logotonu ‵tou pati, kae “ke faka‵kona foki ki te masima.” (Kolose 4:6) E ‵tau o fai ‵tou pati e pelā me “se mea ne faite ki aulo mo siliva.” (Faataoto 25:11) A kāiga kolā ko iloa ne latou o fai faka‵lei olotou fesokotakiga ko uke ‵ki olotou mea ne fai ke maua ei te fiafia.

TE TULAGA TĀUA O TE ALOFA

10. Se a te vaegā alofa telā e tāua malosi i te fakaipoipoga?

¹⁰ E sae mai faeloa te pati ko te “alofa” i te tusi kātoa tenei. E masaua ne koe te vaegā alofa telā e faka‵mafa atu i konei? E tonu me i te alofa fakafāmau (te pati Eleni, ko te eʹros) e tāua ki te fakaipoipoga, kae mō fakaipoipoga manuia, e tupu aka i ei te alofa atafai mo te vā fakataugasoa ‵lei (te pati Eleni, ko te phi·liʹa) i te vā o te tauavaga. Kae e sili atu foki i te tāua o te alofa telā e fakaasi mai i te pati Eleni ko te a·gaʹpe. Tenei eiloa te alofa telā e fakamalosi aka ne tatou mō Ieova, Iesu, mo ‵tou tuakoi. (Mataio 22:37-39) Ko te alofa eiloa telā e fakaasi atu ne Ieova ki tino katoa. (Ioane 3:16) E pefea te gali māfai e fakaasi atu ne tatou te vaegā alofa penā ki ‵tou a‵vaga fakaipoipo mo tama‵liki!​—1 Ioane 4:19.

11. E aogā pefea te alofa ki te ‵lei o se fakaipoipoga?

¹¹ E fai eiloa te alofa sili tenei i te fakaipoipoga mo fai se mea “telā e fusi fakatasi ei ne ia a mea katoa ke ‵lei.” (Kolose 3:14) E fusi fakatasi ne ia te tauavaga ke fealofani kae ke fia fai foki ne laua taki tokotasi te ‵toe mea ‵lei mō te suā tino penā foki mō lā tama‵liki. Kafai ko fe‵paki te kāiga mo tulaga faiga‵ta, e fesoasoani atu te alofa ke ‵saga fakatasi atu latou ki ei. I te ga‵solo fakatasi aka laua o ma‵tua, e fesoasoani atu te alofa ke fakatau fesoasoani kae fakatumau te fakatau amanaia o laua ki a laua eiloa. “A te alofa e se ‵sala ana mea i a ia eiloa; . . . A te alofa e fakamalosi ne ia mea katoa, e talitonu ki mea katoa, e fakamoemoe ki mea katoa, e kufaki ki mea katoa. E se mafai o gata a te alofa.”​—1 Kolinito 13:4-8.

12. Kaia e fakamalosi aka ei ne te alofa o se tauavaga ki te Atua a te lā fakaipoipoga?

¹² Kae e malosi atu te fesokotakiga i te fakaipoipoga i se auala fakapito māfai e se fakavae fua ki te alofa i te vā o te tauavaga fakaipoipo kae ki te lā a‵lofa muamua ki a Ieova. (Failauga 4:9-12) Kaia? Ne tusi mai a te apositolo ko Ioane: “Me e tenei te uiga o te alofa ki te Atua: ko te fakalogo ki ana fakatonuga.” (1 Ioane 5:3) Tela la, e ‵tau o akoako ne te tauavaga lā tama‵liki ki te olaga fakaatua, e se ona fua ko te lasi o te lā a‵lofa ki lā tama‵liki kae ona ko te mea se fakatonuga foki a Ieova. (Teutelonome 6:6, 7) E ‵tau o ‵kalo keatea laua mai amioga finalalolagi, e se ona fua ko te mea e fakatau a‵lofa laua kae maise eiloa me e a‵lofa laua ki a Ieova, telā ka fakamasino ne ia a “latou kolā e fina lalolagi, pelā foki mo latou kolā e mulilua.” (Epelu 13:4) E tiga foki loa e fakatupu ne se tino e tokotasi se fakalavelave lasi i se fakaipoipoga, a te alofa ki a Ieova ka fakamalosi atu ki te suā tino ke tumau i te tautali atu ki akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. E tonu, e fia‵fia eiloa a kāiga kolā e fakatumau te lotou fakatau a‵lofa ne te lotou a‵lofa ki a Ieova!

TE KĀIGA TELĀ E FAI NE IA TE LOTO O TE ATUA

13. Ka fesoasoani atu pefea a te fakaikuga ke fai te loto o te Atua ke ‵saga ‵tonu atu a tino takitokotasi ki toe mea tāua ‵tonu?

¹³ E fakavae eiloa te olaga kātoa o se Kelisiano ki te faiga o te loto o te Atua. (Salamo 143:10) Tenei eiloa te uiga o te taviniga ki te Atua. A te faiga o te loto o te Atua e fesoasoani mai ke ‵saga tonu atu a kāiga ki toe mea tāua ‵tonu. (Filipi 1:9, 10) E pelā mo pati polopoloki konei a Iesu: “Au ne vau o fakamasei a tama tāgata mo olotou tamana, a tama fāfine mo olotou mātua. Ko a‵vaga a tama tāgata mo mātua a olotou avaga; a fili o te tino ko tino eiloa o tena kāiga tonu.” (Mataio 10:35, 36) E pelā mo pati a Iesu, ko oti eiloa ne fakasauāgina ana soko e tokouke ne tino o olotou kāiga. Ko tafaga la te fakafanoanoa mo te fakalogo‵mae o te tulaga tenā! Kae e se ‵tau o sili atu a fesokotakiga faka-te-kāiga i lō te ‵tou a‵lofa ki a Ieova te Atua mo Iesu Keliso. (Mataio 10:37-39) Kafai e kufaki se tino faitalia a ‵tekemaiga mai kāiga, e mafai eiloa o ‵fuli a tino ‵teke konā māfai e lavea atu ne latou a ikuga ‵lei o tau taviniga ki te Atua. (1 Kolinito 7:12-16; 1 Petelu 3:1, 2) Kafai foki loa e se tupu se mea penā, e seai eiloa se mea ‵lei tumau e mafai o maua mai te taofi aka o tau taviniga ki te Atua ona ko ‵tekemaiga.

14. Ka fesoasoani atu pefea te manakoga ke fai te loto o te Atua ke gasue‵sue a mātua i te ‵toe auala ‵lei mō te ‵lei o olotou tama‵liki?

¹⁴ Ka fesoasoani atu te faiga o te loto o te Atua ke fai ne mātua a fakaikuga ‵tonu. E pelā mo nisi fenua, e ‵kilo atu eiloa a mātua ki olotou tama‵liki e pelā me ne tupe ‵teu, kae e fakalago‵lago ki olotou tama‵liki ke tausi atu i te taimi ko ma‵tua ei latou. E tiga eiloa e tonu kae ‵tau ke tausi atu a tama‵liki ma‵tua ki olotou mātua kolā ko ma‵tua ‵ki, e se ‵tau o fai ne vaegā kilokiloga penā ke takitaki atu ei ne mātua olotou tama‵liki ki se olaga fia maumea. E seai eiloa se mea aogā e tuku atu ne mātua ki olotou tama‵liki māfai e puti aka ke fakatāua ne latou a kope faka-te-foitino i lō mea faka-te-agaga.​—1 Timoteo 6:9.

15. Ne fai pefea a Eunike, te mātua o Timoteo, mo fai se fakaakoakoga tafasili i te ‵lei o se mātua telā ne fai ne ia te loto o te Atua?

¹⁵ A te fakaakoakoga ‵lei i te feitu tenei ko Eunike, te mātua o te taugasoa talavou o Paulo ko Timoteo. (2 Timoteo 1:5) E tiga eiloa ne avaga tou fafine ki se tagata sē talitonu, ne iku manuia eiloa a Eunike, fakatasi mo te tupuna o Timoteo ko Loise, i te putiakaga o Timoteo ke kausaki atu ki mea faka-te-agaga. (2 Timoteo 3:14, 15) I te taimi ko matua ‵lei ei a Timoteo, ne talia ne Eunike ke tiakina ne tou tagata te lotou kāiga kae ke kau atu ki te galuega talai o te Malo e pelā me se taugasoa misionale o Paulo. (Galuega 16:1-5) Ko tafaga la te fiafia o tou fafine i te taimi ne fai ei tena tama tagata mo fai se misionale tāua ‵ki! E fakaata faka‵lei mai i tena malosi i te feitu faka-te-agaga a te ‵lei o tena akoakoga mai mua atu i ei. E tonu, ne maua eiloa ne Eunike a te lotomalie mo te fiafia ke lagona atu a tala e uiga ki te taviniga mo te fakamaoni o Timoteo, faitalia tena sē sologa ki a ia.​—Filipi 2:19, 20.

TE KĀIGA MO TOU OLAGA I ASO MAI MUA

16. E pelā me se tama tagata, se a te kilokiloga ‵lei ne fakaasi atu ne Iesu, kae se a tena ‵toe fakamoemoega tāua?

¹⁶ Ne tupu aka a Iesu i se kāiga telā e ola e ‵tusa mo fakamalosiga faka-te-agaga, kae i te taimi ko matua ei, ne fakaasi atu ne ia a te amanaia tonu ki tena mātua. (Luka 2:51, 52; Ioane 19:26) Kae ko te ‵toe fakamoemoega tāua o Iesu ko te faiga o te loto o te Atua, kae e aofia i te mea tenei ko te ‵talamaiga o te auala ke maua ei ne tino te ola se-gata-mai. Ne fai eiloa ne ia te mea tenei mai te ofoatuga o tena ola ‵lei katoatoa faka-te-foitino e pelā me se taulaga togiola mō tino agasala katoa.​—Maleko 10:45; Ioane 5:28, 29.

17. Ne a fakamoemoega sē fuafuagina ne ‵tala mai ne te olaga fakamaoni o Iesu ki tino kolā e fai ne latou te loto o te Atua?

¹⁷ Mai tua o tena mate, ne toe fakatu aka ne Ieova a Iesu ki te ola i te lagi kae ne tuku atu ki a ia se pulega tafasili i te lasi, kae fakamuli ne iku atu ei ki tena fakasopoga mo fai te Tupu i tena Malo faka-te-lagi. (Mataio 28:18; Loma 14:9; Fakaasiga 11:15) Ne fai ne te taulaga a Iesu ke mafai o filifili aka a nisi tino ke pule fakatasi mo ia i te Malo tenā. Ne ‵tala atu foki i ei te auala mō te ‵toega o tino loto ‵lei ke maua ne latou te ola ‵lei katoatoa i te lalolagi telā ka ‵fuli mo fai se palataiso. (Fakaasiga 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) A te tauliaga tafasili i te tāua e tasi e maua ne tatou i aso nei ko te takutaku atu o te tala ‵lei ‵malu tenei ki ‵tou tuakoi.​—Mataio 24:14.

18. Se a te fakamasauaga mo te fakamalosiga telā e tuku atu ki kāiga mo tino taki tokotasi katoa?

¹⁸ E pelā mo te mea ne fakaasi mai ne te apositolo ko Paulo, a te ola i se olaga telā e ‵fonu i fakamalosiga faka-te-agaga e maua i ei ne tino a fakamanuiaga i te ola telā “ka oko mai.” E mautinoa eiloa, me tenei te ‵toe auala ‵lei ke maua ei te fiafia! Masaua, me i “te lalolagi mo mea katoa i ei kolā e ma‵nako ki ei a tino e palele atu katoa; ka ko te tino telā e fai ne ia a te mea e loto ki ei a te Atua e ola ki te se gata mai.” (1 Ioane 2:17) Tela la, faitalia me ko koe se tamaliki io me se mātua, se tagata avaga io me se fafine avaga, io me se tino matua nofo taka mo tama‵liki io me e aunoa mo tama‵liki, taumafai malosi ke fai ne koe te loto o te Atua. Ke oko foki eiloa ki taimi e fakafesagai atu ei ki fakamalosiga ma‵sei io me ko tulaga tafasili i te faiga‵ta, ke mo a ma puli, i a koe se tavini a te Atua ola. Tela la, ke na fai eiloa ne koe a Ieova ke fiafia e auala i au faifaiga. (Faataoto 27:11) Kae ke na iku atu eiloa au amioga ki te mauaga o te fiafia nei mo te ola se-gata-mai i te lalolagi fou telā ka oko mai!