E mata, e se lotomalie koe i a Iesu ko te ‵toe Faiakoga sili telā ne ola i te lalolagi nei? Kāti ko oti ne taumafai koe o fakaakoako ki nisi auala e akoako ei a ia, e pelā mo te fakaaogaga ne ia o fesili mo tala fakatusa. Kai mafaufau aka eiloa koe me ne fakaaoga sāle ne ia a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese i ana akoakoga?

E fakaaoga ne tino e tokouke a fakatusatusaga o manatu kese‵kese māfai e fai‵pati latou. Kāti e fai sāle foki ne koe a te mea tenā e aunoa mo te mafaufau ki ei. Kāti ne fai atu ne koe se mea penei, “Ne fai mai latou i fuaga katoa ko ‵sulu; kae ko mea konei koi ma‵keke ‵ki eiloa.” Io me, “A tou fafine se tamaliki matamā muamua, kae nei ko oko eiloa i te mata katakata.”

I mea penei, e fakaasi muamua ne koe se mea tonu io me se manatu; ka oti, ko fakaasi atu ei se fakatusatusaga o manatu kese‵kese mai te fakaaogaga o pati pelā mo te kae, e ui i ei, i lō, io me i te suā feitu. Io me fai ne koe te fakatusatusaga o manatu mai te fakaopoopoga o fakamatalaga io me fakamalosi aka te manatu. Kafai e faipati koe i te auala tenā, ka tagi ‵lei a te mea tenā kae mafai o fesoasoani atu ki nisi tino ke malamalama i au pati.

Kafai foki e se masani o fakaaoga a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese i nisi ‵gana, se mea ‵lei ke iloa ne tatou a te tāua o latou. Kaia? Me e maua ne tatou a te ukega o mea i te Muna fakaosofia a te Atua. Ne fakaaoga faeloa ne Iesu a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese. Mafaufau ki mea konei: “E faka‵ka ne tino te moli kae tuku i luga i te tugāmoli kae e se i lalo o te kete.” “Au ne seki vau o ofa [te tulafono], kae o fakataunu faka‵lei.” “Ne lagona ne koutou a pati konei: ‘Sa mulilua.’ “Kae e fai atu au ki a koutou me ko so se tino e onoono ki se fafine . . . ” “Ne lagona ne koutou a pati konei, ‘E sui te mata ki te mata a ko te nifo ki te nifo.’ Kae e fai atu au ki a koutou: Sa ‵teke ki te tino masei, kae ko so se tino e ‵pa ne ia tou kalafou fakaatamai, toe ‵fuli atu ki ei tou suā kalafou.”​—Mata. 5:15, 17, 27, 28, 38, 39.

E isi foki ne fakatusatusaga o manatu kese‵kese tai ‵pau i nisi tusi o te Tusi Tapu. E mafai o fesoasoani atu ki a koe ke malamalama i se manatu tāua io me faka‵mafa mai i ei se auala e ‵lei atu i te faiga o se mea. Kafai koe se mātua, mafaufau ki te ‵kese o te faka‵tusaga tenei: “Koutou e tamana, sa fakaitaitagina otou tama‵liki, kae ke puti aka faeloa latou i polopolokiga mo fakatakitakiga a Ieova.” (Efe. 6:4) Moi fai ne tusi mai fua te apositolo ko Paulo me e ‵tau mo se tamana (io me se mātua) o puti aka se tamaliki i polopolokiga a te Atua, se mea poto kae tonu tenā. Kae e manino ‵lei a te manatu fakatasi mo te fakatusatusaga ke ‘sa fakaitaita latou kae ke puti aka latou i te mafaufau o Ieova.’

Fakamuli ifo i te mataupu eiloa tenā, ne tusi mai a Paulo, penei: “I a tatou e se taua mo tino kolā e faite ki ‵kano mo ivi, kae e taua . . . mo agaga ma‵sei i te lagi.” (Efe. 6:12) E mafai ne te fakatusatusaga tenā o fesoasoani atu ke malamalama koe me e isi se taua telā e taua koe i ei. E se taua atu koe ki tino, kae ki agaga ma‵sei.

KE MAUA A MEA AOGA MAI TE FAKATUSATUSAGA O MANATU KESE‵KESE

I te tusi foki eiloa tenei o Efeso i te Tusi Tapu, ka maua ne koe i ei a nisi tusi siki e uke kolā ne fakaaoga i ei ne Paulo a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese. A te mafau‵fau ki mea konei e mafai o fesoasoani mai ke maua ne tatou te manatu o Paulo kae ke malamalama faka‵lei i mea kolā e ‵tau o fai ne tatou.

Kāti ka fiafia kae aoga ki a koe ke mafaufau ki te fakasologa o nisi fakatusatusaga o manatu kese‵kese kolā e maua ne koe i te Efeso mataupu e 4 mo te 5. I te taimi e faitau ei koe ki manatu kese‵kese takitasi, mafaufau e uiga ki tou olaga totino. Fesili ifo ki a koe eiloa: ‘Se a tonu eiloa taku kilokiloga ki ei? E pefea aku faifaiga ki te mea tenei io me se mea e tai ‵pau? Ko te feitu fea o te fakatusatusaga o manatu kese‵kese e mafaufau a nisi tino me e faipati e uiga ki a au?’ Kafai e fesoasoani atu a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese ke matea ne koe me e isi se mea e manakogina ke galue koe ki ei, taumafai o fakagalue a mea kolā ne tauloto ne koe.

Io me kāti e mafai o fakaaoga ne koe a te fakasologa o fakatusatusaga o manatu kese‵kese e pelā me se vaega o te tapuakiga a tou kāiga. A te mea muamua, e ‵tau o fai‵tau a tino katoa o te kāiga ki te fakatusatusaga o manatu kese‵kese, e fakaavanoa atu ei ki nisi tino o te kāiga ke taumafai o masaua a te manatu tāua i te lua o vaega. E mafai o iku atu a te mea tenā ki se sautalaga gali a te kāiga ki te auala e mafai ei o fakagalue aka a te lua o vaega i se auala lasi.

I te gasolo aka o iloa ne koe a te tāua o te fakatusatusaga o manatu kese‵kese, ko te momea aka o iloa ‵lei ne koe a mea konā i te Tusi Tapu, kae ka matea ne koe me e fesoasoani ‵ki eiloa ki tau galuega e pelā me se Kelisiano. Pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fai atu koe ki te tino i te fale: “E fai mai a tino e tokouke me e isi agaga o so se tino e tumau i te ola, e ui i ei, onoono me ne a pati e fai mai i konei i te Muna a te Atua.” Io me mafai o fesili atu koe i te taimi e fai te akoga faka-te-Tusi Tapu: “E tali‵tonu a te tokoukega o tino i te kogā koga tenei i te Atua mo Iesu se tino e tokotasi; e tigā te feitu tenā, ne a mea ne iloa ne tatou mai i pati a te Tusi Tapu? Kae se a te mea e talitonu koe ki ei?”

Ao, e tuku mai ki a tatou i Tusitusiga Tapu a fakatusatusaga o manatu kese‵kese aoga e uke, kolā e mafai o fesoasoani mai ke sa‵sale tatou i te auala o te Atua. Kae e mafai o fakaaoga ne tatou a te fakatusatusaga o manatu kese‵kese ke fesoasoani atu ki nisi tino ke iloa ne latou a te munatonu mai i te Tusi Tapu.