Avril

Li Aristarko ti jaʼ jmasedonia vinik ti te likem ta Tesalonikae lek tajek laj yamigoin sbaik xchiʼuk li jtakbol Pabloe. Li sba velta chichʼ albel skʼoplal ta Vivliae, jaʼo kʼalal te xchiʼuk Pablo ta Efesoe, jaʼ xkaltik, kʼalal bat ta yoxibal velta ta cholmantal ta misioneroal li jtakbole. Li vaʼ orae, jaʼo te laj yichʼ chukel batel li Aristarkoe (Ech. 19:29). Kʼalal laj yichʼ lokʼesel ta chukele, ¿mi jatav van batel ta skoj li kʼusi la snuptane? Muʼyuk, yuʼun tukʼ laj yakʼ sba xchiʼuk te la xchiʼin-o li jtakbole. Kʼalal echʼ xa ox jayibuk ue, li jtakbole chichʼ xa ox milel yuʼun junantik krixchanoetik ta Gresia ti mu skʼanik mantale, pe muʼyuk x-iktavan komel li Aristarkoe (Ech. 20:2-4). Li ta sjabilaltik 58 xtoke, laj yichʼ ikʼel batel ta chukel ta Roma li Pabloe, pe chiʼinat batel yuʼun Aristarko xchiʼuk jmoj laj yil svokolik kʼalal mutʼij ta nab li svarkoalike (Ech. 27:1, 2, 41). Kʼalal te xa ox oyik ta Romae, xuʼ van te la xchiʼin ta chukel kʼuuk sjalil li jtakbole (Kol. 4:10). Xpatet van tajek yoʼonton laj yaʼi Pablo ti muʼyuk x-iktaat komel yuʼun li yamigoe. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li Aristarkoe? Xuʼ xijkʼot ta lekil amigoil ek mi teutik-o ta stojolal kermanotaktik kʼalal jun yoʼontonik xchiʼuk kʼalal jaʼo chil svokolike. w20.01 9 ¶4, 5

Xuʼ van xi tsnop ta yoʼonton li buchʼu chichʼ tʼujel sventa xbat ta vinajele: «Mu jta-o chkaʼi li mukʼta matanal liʼe». Akʼo mi jech, muʼyuk bu xnaʼet jsetʼuk ti tʼujbil yuʼun li Jeovae, moʼoj, solel xmuyubaj ti jaʼ jech staoj smotone xchiʼuk tstoj tajek ta vokol (1 Ped. 1:3, 4). Vaʼun chaʼa, ¿mi tskʼan xa van chchamik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele? Jaʼ tstakʼbutik stuk li jtakbol Pabloe. Yuʼun xi laj yal kʼalal la skoʼoltas ta karpana li sbekʼtal buchʼutik tʼujbilike: «Voʼotik ti liʼ to oyutik ta karpanae chkat koʼontontik xchiʼuk kʼux chkaʼi ta koʼontontik; maʼuk ti ta jkʼan ta jlokʼtik li karpana liʼe, yuʼun jaʼ ta jkʼan ta jlaptik li yane sventa xichʼ bikʼel yuʼun kuxlejal li kʼusi snaʼ xchame» (2 Kor. 5:4). Jamal xvinaj ti muʼyuk oy ta yoʼontonik ti xchamike o ti echʼ xa yoʼontonik ti liʼ kuxulike. Mu jechuk, yuʼun lek chaʼiik ti liʼ oyik ta balumile xchiʼuk oy ta yoʼontonik ti jmojuk xtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk yutsʼ yalalik xchiʼuk li yamigotakike. Akʼo mi ep kʼusitik tspasik, muʼyuk chchʼay ta sjolik li kʼusi albil tstaik ta mas tsʼakale (1 Kor. 15:53; 2 Ped. 1:4; 1 Juan 3:2, 3). w20.01 23 ¶12, 13

Sventa xchanubtasutik li jkʼanvanej Totil kuʼuntike, tstukʼibtasutik mi chtun kuʼuntik chile. ¿Kʼusitik tstunes yoʼ xkakʼtik venta mi oy kʼusi skʼan jel ta jkuxlejaltike? Jaʼ tstunes Vivlia o li kʼusi chkaʼitik ta tsobajeletike. Bakʼintik xtoke, xuʼ van jaʼ tskoltautik li moletike. Pe mu ventauk bu chlik tal li tukʼibtasele, yuʼun jaʼ svinajeb ti skʼanojutik li Jeovae (Jer. 30:11). Tskoltautik Jeova yoʼ xkuch kuʼuntik li jvokoltike. Jech kʼuchaʼal jun totil ti skʼanoj tajek xnichʼnabtake, li Jtotik Jeova eke chchabiutik kʼalal tsots kʼusi ta jnuptantike. Tstunes xchʼul espiritu sventa mu xijnamaj ta stojolal (Luk. 11:13). Jech xtok, tskoltautik kʼalal jipbilutik ta lum chkaʼitike. Yuʼun lokʼem ta ye ti oy kʼusi lek chakʼbutik ta jelavele, taje jaʼ tstoyutik likel kʼalal oy kʼusitik ta jnuptantike. Jnopbetik skʼoplal liʼe: mu ventauk kʼu stsatsal li jvokoltike, li jkʼanvanej Totil kuʼuntike chpoxta ta jelavel skotol taje. Teuk ta joltik ti j-echʼel be noʼox li kʼusitik ta jnuptantike, pe jaʼuk li bendisionetik chakʼbutike te chkom-o sbatel osil (2 Kor. 4:16-18). w20.02 5 ¶14, 15

¡Xuʼ jtsaltik li yitʼixal koʼontontike! Kalbetik skʼoplal li sbankiltak Josee. Kʼalal echʼem xa ox jayibuk jabil ti la xchonik batel li yitsʼinike, te la sta sbaik yan velta ta Ejipto. Sventa xakʼ venta Jose mi jelemik xa li sbankiltake, la skʼelbe yoʼonton xchiʼuk muʼyuk laj yakʼ sba ta ojtikinel ta anil. Laj yikʼan ta veʼel, jaʼ noʼoxe laj yal mantal ti masuk to ep xakʼbeik sveʼel li Benjamin ti jaʼ xkʼoxike (Jen. 43:33, 34). ¿Mi itʼixajik to van li sbankiltake? Muʼyuk, yuʼun oy xa ox xkʼuxul yoʼontonik ta stojolal li Benjamine xchiʼuk li stotik ti jaʼ li Jakobe (Jen. 44:30-34). Ta skoj ti la slokʼes li yitʼixal yoʼontonike, jun xa yoʼontonik yan velta li ta yutsʼ yalalike (Jen. 45:4, 15). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti jun noʼox koʼontontik ta kutsʼ kalaltik xchiʼuk ta tsobobbail mi la jbultik lokʼel ta j-echʼel li yitʼixal koʼontontike. Li Jtotik Jeovae tskʼan ti jbultik lokʼel li yitʼixal koʼontontike xchiʼuk ti jaʼuk jpastik li kʼusi chakʼ jun oʼontonale. Mi bikʼit chkakʼ jbatik, mi jnaʼ jtojtik ta vokol xchiʼuk mi chkichʼtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike, muʼyuk me chkakʼtik ti xakʼ yibel ta koʼontontik li itʼixale. w20.02 19 ¶17, 18

Jtos ti kʼuxi xuʼ xatojbe ta vokol ti skʼanojot li Jeovae jaʼ mi chakʼopone. Mas to me chlik akʼan mi chachapbe skotol li sloʼil avoʼontone xchiʼuk mi chatojbe ta vokol li kʼusitik spasoj ta atojolale. Jech xtok, chkʼot ta avamigo kʼalal chavil ti tstakʼbot li a-orasione. Yuʼun chavakʼ venta ti xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chavaʼi abae. Pe oy to me yan kʼusi skʼan xapas sventa masuk to xanopaj ta stojolal li Diose: skʼan xavaʼibe smelolal li kʼusi tsnope xchiʼuk li kʼusi tskʼan ti akʼo xapase. Sventa spas avuʼune, skʼan xachanbe li Skʼope. Ja’ yu’un, tsotsuk tajek skʼoplal xavil. Jaʼ noʼox xuʼ te xata ta Vivlia li kʼusi melel chal ta sventa Jeova xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton ti akʼo xapase. Pe ¿kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal chavile? Jaʼ mi chachan jujun kʼakʼale, mi chachapan aba jujukoj kʼalal chavichʼ a-estudioe xchiʼuk mi chavakʼ ta akuxlejal li kʼusi chachane (Sal. 119:97, 99; Juan 17:17). ¿Mi oy yorail avuʼun sventa xachan jujun kʼakʼal li Avivliae xchiʼuk mi chatsak ta venta? w20.03 5 ¶8, 9

¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi mu xa masuk xuʼ kuʼuntik xanbale? Xuʼ te xijchoti ti bu ch-echʼ krixchanoetike. Xuʼ jcholtik mantal ta telefono, ta kartaetik xchiʼuk ta buyuk noʼox. Oy ep jcholmantaletike xkuxet noʼox chaʼiik xchiʼuk xmuyubajik noʼox kʼalal tsaʼik kʼuxi xuʼ xcholik mantal akʼo mi oy tsots svokolik. Akʼo mi oy noʼox jchameltik, xuʼ me lek tsʼakal jpas batel li kabteltike. Xi laj yal li Pabloe: «Oy jtsatsal ta skotol ta sventa li buchʼu chakʼbun juʼele» (Filip. 4:13). Jun veltae, li Pabloe ipaj kʼalal bat svulaʼan li tsobobbailetike, jaʼ yuʼun tun yuʼun li juʼelal laj yalbe skʼoplale. Xi laj yalbe li ermanoetik ta Galasiae: «Anaʼojik ti la jcholboxuk lekil aʼyejetik ta sba velta ta skoj ti ipun toʼoxe» (Gal. 4:13). Kʼalal chij-ipajutik eke, xuʼ van chkoltavan sventa jcholbetik mantal li doktoretike, li enfermeroetike xchiʼuk li yan jpoxtavanejetike, yuʼun jaʼo ch-abtejik kʼalal chbat jsaʼtik ta snaike. w19.04 4, 5 ¶10, 11

Li ta 2018, oy mas ta 223 mil jcholmantaletik ti jaʼ te nakalik li ta lumetik ti bu mu xakʼik jpas kabteltike o ti spajesojik ta j-echʼele. ¿Mi labal sba chkaʼitik taje? Moʼoj, yuʼun ta onoʼox xkichʼtik kontrainel li melel yajtsʼaklomutik Kristoe. Buyuk noʼox ti nakalutike, li j-abteletike xuʼ spajesik ta anil li kabteltike o xuʼ xalik mantal ti mu xa stakʼ xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae. Kʼalal mu xa xakʼ jpas kabteltik li ajvaliletike, xuʼ van xlik jnoptik ti muʼyuk xa lek chilutik li Diose. ¿Mi melel taje? Moʼoj. Jnopbetik skʼoplal li jtakbol Pablo ti la stsʼiba 14 kartaetik li ta Tsʼibetik ta Griego Kʼope xchiʼuk kʼot ta jtakbol ta stojolal li jyanlumetike. Jamal xkiltik ti lek ilat yuʼun li Jeovae, akʼo mi jech, tsots tajek laj yichʼ kontrainel (2 Kor. 11:23-27). Li kʼusi la snuptane chakʼ jchantik ti chakʼ permiso Jeova ti xichʼik kontrainel li yajtuneltake. w19.07 8 ¶1, 3

Jtos ti kʼuxi chakʼ ta ilel Jeova ti oyutik tajek ta yoʼontone jaʼ ti tskoltautik ta stsalel li kajkontratike. Li mero bankilal kajkontratike jaʼ li Satanas xchiʼuk spukujtake. Li Jeovae chalbutik ti toj xibalik sbae, jaʼ yuʼun chakʼ kabtejebtik yoʼ stsal kuʼuntike (Efes. 6:10-13). Mi ta jpat koʼontontik ta stojolal li Jdiostike xchiʼuk mi chkakʼtik akʼo skoltautike, muʼyuk me tspasutik ta kanal li Diabloe. Xuʼ jech xkal ta sjunul koʼontontik jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pablo liʼe: «Mi oy ta jtojolaltik li Diose, ¿buchʼu xa onoʼox xuʼ tskontrainutik?» (Rom. 8:31). Li yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk chbat ta koʼontontik snopbel skʼoplal li Satanas xchiʼuk spukujtake, moʼoj, li kʼusi mas oy ta koʼontontike jaʼ ti xkojtikintik li Jeovae xchiʼuk ti xijtun ta stojolale (Sal. 25:5). Pe skʼan onoʼox xkojtikinbetik li smanyatak Satanas yoʼ mu sloʼlautike (2 Kor. 2:11). w19.04 20 ¶1, 2

¿Mi jnaʼtik xchikintael lek kʼalal ta jchiʼintik ta loʼil junuk krixchano ti tsvul yoʼontone? Maʼuk noʼox me skʼan xal ti tsʼijil xijkome o ti mu kʼusi xkalbetike. Xuʼ xkakʼbetik yil ti jkʼanojtik xchiʼuk ti kʼux ta koʼontontik mi ta jnoptik lek li kʼusi chkalbetik yoʼ xakʼ venta ti oy ta koʼontontike. Xuʼ van xi xkalbetike: «Chopol tajek chkaʼi li kʼusi la anuptane». Jech xtok, xuʼ van xkalbetik ti akʼo xchapbutik lek smelolal li kʼusi yakal chal sventa xkakʼtik venta mi jaʼ jech yakal chkaʼitik li kʼusi chalbutike o xuʼ xi jakʼbetike: «Kʼalal xi laj avale, laj kaʼi ti..., ¿mi jaʼ jech li kʼusi laj kaʼie?». Kʼalal jech chkalbetike, chakʼ venta ti yakal ta jchikintatik lek li kʼusi chalbutike xchiʼuk ti oy ta koʼontontik yaʼibel smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbae (1 Kor. 13:4, 7). Skʼan xkichʼ jpʼijiltik kʼalal chijkʼopoje xchiʼuk skʼan oyuk smalael kuʼuntik. Mu me jtuchʼbetik ta be sloʼil jun krixchano sventa xkakʼbetik ta anil junuk tojobtasel o ti xkalbetik ti muʼyuk lek li kʼusi chale. Mu aniluk xkalbetik li kʼusi xuʼ spasike, jaʼ lek kakʼbetik yilik ti kʼux ta koʼontontike xchiʼuk ti jkʼanojtike (1 Ped. 3:8). w19.05 17, 18 ¶15-17

Li malaliletike skʼan ti jechuk skʼan yajnilik «jech kʼuchaʼal la skʼan tsobobbail li [Kristoe]» (Efes. 5:28, 29). Xuʼ xchanbeik stalelal Jesus mi jaʼ baʼyel tskʼel li kʼusi chtun yuʼun yajnilik o li kʼusi oy ta yoʼontonike. Junantik viniketike vokol chaʼiik ti jechuk skʼan yajnilik kʼuchaʼal la skʼan tsobobbail li Kristoe, jaʼ van ta skoj ti mu toʼox snaʼ xkʼuxubinvan li yutsʼ yalalike xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ kʼusi tspasbeik li yantike. Pe skʼan me sjel snopbenik sventa xchʼunbeik smantal Kristo akʼo mi mu jechuk nopemik spasel. Li malaliletik ti chakʼik ta ilel li kʼanelal laj yakʼ ta ilel Jesuse, ch-ichʼatik ta mukʼ yuʼun li yajnilike. Mi skʼanoj ta melel xnichʼnabtak li jun totile, muʼyuk me kʼusi kʼux chalbe xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol tspasbe (Efes. 4:31). Sventa jun yoʼonton xaʼi sbaik li xnichʼnabike, skʼan me xakʼik ta ilel xkʼuxul yoʼontonik xchiʼuk ti xkʼanvanik li totiletike, vaʼun chkʼanatik yuʼun xnichʼnabik xchiʼuk tspat yoʼonton ta stojolalik. w19.05 6 ¶21

¿Kʼusi laj yaʼibe smelolal Maria kʼalal jech laj yal li anjele? ¿Mi laj van snop ti tspojbe yabtel Erodes li Jesuse o li ajvaliletik ta Israel ti chtalik ta tsʼakale? ¿Mi laj van snop ti chkʼot kʼuchaʼal meʼ ajvalil li Mariae xchiʼuk ti chnakiik ta sna ajvalil li yutsʼ yalale? Muʼyuk sprevail ta Vivlia mi la skʼan tsots yabtel ta ajvalilal li Mariae. Moʼoj, yuʼun bikʼit tajek laj yakʼ sba. Jvules ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal chkiltik ti xijnopaj ta stojolal Jeova kʼalal ta jchan Jvivliatik xchiʼuk li yan vunetike. Skʼan jkʼeltik xtok kʼu kelantik xchiʼuk mi oy to kʼusi stakʼ jtukʼibtastik yoʼ jmuyubtabetik yoʼonton li Jeovae (Sant. 1:22-25; 4:8). Jech oxal, skʼan baʼyeluk jkʼanbetik xchʼul espiritu kʼalal mu to chijchanunaje. Skʼan xijvokolet jkʼanbetik ti akʼo skoltautik yoʼ jtabetik sbalil li kʼusi ta jchantike xchiʼuk ti xkiltik kʼusi skʼan jel ta jkuxlejaltike. w19.05 31 ¶18, 19

Bakʼintike, tstsob sba li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Kalbetik chibuk skʼelobil. Jun stestigo Jeova ti John sbie ip ta esclerosis múltiple (jtos chamel ti chlik tal ta jchinabtike) xchiʼuk iktaat komel yuʼun yajnil akʼo mi 19 xa ox jabil snupunelik. Ta mas tsʼakal xtoke, laj yiktaik komel mantal li chaʼvoʼ stsebetake, ta skoj taje, lajem tajek kom li ermanoe. Jun nupultsʼakal ti Bob xchiʼuk Linda sbiike jelel kʼusi la snuptanik. Xchaʼvoʼalik chʼay yabtelik xchiʼuk ta mas tsʼakale, persa la sjel snailik, yuʼun mu xa xtoj yuʼunik ti bu toʼox nakalike. Jech xtok, li Lindae la stabeik ta ilel jtos chamel ta yoʼonton ti xuʼ van xmilat-oe xchiʼuk ilbat xtok ti mu xa xpoxtaj sba stuk li sbekʼtale. Li Jeova ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik xchiʼuk ti jaʼ Jtotike xaʼibe lek smelolal kʼu yelan chkaʼi jbatik ta skoj li vokoliletik oy avie xchiʼuk oy ta yoʼonton tskoltautik yoʼ xkuch batel kuʼuntike (Filip. 4:6, 7). Xuʼ jtatik ep loʼiletik ta Vivlia sventa yajtuneltak Dios ti tsots laj yil svokolike xchiʼuk chakʼ kiltik kʼuxi koltaatik yuʼun li Jeovae. w19.06 14 ¶2, 3

Li buchʼutik muʼyuk xa snup xchiʼilike chtun tajek yuʼunik ti oyuk yamigoike. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik yilik ti jaʼ yamigoutike? Kakʼbetik ta ilel slekil koʼontontik yoʼ xilik ti jkʼanojtike. Xuʼ van xkikʼtik batel ta slajesel jsetʼ jutebuk veʼlil, kalbetik ti oyuk kʼusi jmoj jpastike o ti koʼoluk xijlokʼ ta cholmantale. Jech xtok, xuʼ van jtaktik ta ikʼel kʼalal ta jpastik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalaltike. Mi jech la jpastike, ta jmuyubtabetik yoʼonton li Jeovae, yuʼun li stuke «nopol oy ta stojol li bochʼo oy svocol yoʼntonique» xchiʼuk chchabi «li meʼon antsetique» (Sal. 34:18; 68:5). Jutuk xa skʼan yoʼ sventain talel balumil li Ajvalilal yuʼun Diose, vaʼun chchʼay ta koʼontontik skotol li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Ta jkʼan xa ta jkʼeltik chkʼot ta pasel li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Li pocoʼe [o li kʼusitik kʼotem ta pasel ta voʼnee] muʼyuc xa bochʼo ta snaʼ o; muʼyuc xa bochʼo ta snopilan o» (Is. 65:16, 17). Pe yoʼ to ta jmalatike, jkolta jbatik ta komon xchiʼuk oyuk kʼusi jpastik o xkaltik sventa kʼanbil xaʼi sbaik li kutsʼ kalaltik ta mantale (1 Ped. 3:8). w19.06 25 ¶18, 19

Xi laj yal Li Jkʼel-osil ta toyol leʼ xa ta sjayibal jabile: «Li buchʼu xojtikin lek li Diose tspat lek yoʼonton ta stojolal kʼalal chil svokole». Melel tajek li kʼusi chale, yuʼun jaʼ to jech chkuch kuʼuntik kontrainel mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal li Jeovae, mi jkʼanojtik tajeke (Mat. 22:36-38; Sant. 5:11). Jchantik jujun kʼakʼal li Vivlia sventa masuk to xijnopaj ta stojolal li Jeovae (Sant. 4:8). Kʼalal yakalutik ta xchanel li Vivliae, jnopbetik skʼoplal li stalelaltak ti toj kʼupilik sbae. Kakʼtik venta kʼu yelan chakʼbutik ta ilel kʼanelal kʼalal oy kʼusi tspas o chal li Jeovae (Eks. 34:6). Junantik krixchanoetike muʼyuk kʼanbilik yuʼun li yantike, jech oxal mu xchʼunik lek ti kʼanbilik yuʼun li Diose. Mi jaʼ jech chkaʼi jbatike, jpastik junuk lista skotol kʼakʼal sventa xkiltik kʼuxi yakʼojbutik ta ilel slekil yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti oyutik ta yoʼontone (Sal. 78:38, 39; Rom. 8:32). Xuʼ van chnoj jlistatik mi la jnopbetik skʼoplal li kʼusitik echʼemik tal ta jkuxlejaltike xchiʼuk li kʼusitik jchanojtik ta Vivliae. Vaʼun, mas to me chkamigoin jbatik xchiʼuk Jeova kʼalal chkiltik ti toj ep kʼusi spasoj ta jtojolaltike (Sal. 116:1, 2). w19.07 2, 3 ¶4, 5

Teuk ta joltik ti maʼuk yakʼoj ta jbatik Jeova yoʼ xkalbetik yantik li kʼusi skʼan spasike. Mi chkakʼtik yan mantaletike, ta me jventainbetik xchʼunel yoʼonton li kermanotaktike, vaʼun muʼyuk xa me ta jkoltatik. Li Satanase muʼyuk ch-echʼ yoʼonton ta skontrainel li yajtuneltak Diose (1 Ped. 5:8; Apok. 2:10). Pe muʼyuk srasonal sventa xijnik ta xiʼel akʼo mi mu xa xakʼ jpas kabteltik li Satanas xchiʼuk li buchʼutik jmoj sjolik xchiʼuke (Deut. 7:21). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun liʼ xchiʼinojutik li Jtotik Jeovae xchiʼuk jech-o tskoltautik (2 Kron. 32:7, 8). Jchanbetik stalelal li ermanoetik ta baʼyel siglo ti jpʼel ta yoʼonton tunik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xi laj yalbeik li ajvaliletike: «Mi tukʼ chil Dios ti jaʼ ta jchikintakutik li kʼusi chavalike ti jaʼ muʼyuk ta jchikintabekutik li Diose, voʼot xanaʼ atukik. Pe li voʼonkutike mu xuʼ xkikta jbakutik ta yalel li kʼusi kilojkutik xchiʼuk li kʼusi kaʼiojkutike» (Ech. 4:19, 20). w19.07 13 ¶18-20

Skʼan xkakʼtik persa ta yaʼibel smelolal kʼusi tsnop li krixchanoetik kʼalal ta jcholbetik mantale. Ta skoj ti jaʼ juda vinik li Pabloe, persa van la sjel ti kʼu yelan la xcholbe mantal li jyanlumetike, yuʼun jutuk tajek kʼusi snaʼik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta sventa li Tsʼibetike o xuʼ van mu xojtikinik ta j-echʼel. Mi ta jkʼan chkaʼibetik smelolal kʼusi tsnopik xchiʼuk kʼu yelan chaʼi sbaik li krixchanoetik ti bu ta jcholtik mantale, xuʼ jsabetik skʼoplal ta jvuntik (1 Kor. 9:20-23). Oy tajek ta koʼontontik saʼel li krixchanoetik ti sta-o xchikintaik li aʼyeje (Mat. 10:11). Pe sventa spas kuʼuntike, skʼan jakʼbetik kʼusi tsnopik xchiʼuk jchikintabetik lek. Oy jun ermano ta Inglaterra ti xi tsjakʼbe li krixchanoetik kʼalal chchol mantale: «¿Kʼusi van skʼan pasel xanaʼ sventa xijmuyubaj noʼox li ta kutsʼ kalaltike, ti jchanubtas lek li kalab jnichʼnabtike o ti kʼuxi xuʼ xkuch kuʼuntik li kʼusi muʼyuk tukʼ chkichʼtik pasbele?». Tsmala kʼusi tstakʼ li krixchanoe, vaʼun xi to chalbee: «Oy jun lekil tojobtasel jtaoj ti laj yichʼ tsʼibael leʼ xa van ta chaʼmil jabile». Vaʼun, chakʼbe yil ta selular junchibuk teksto ti sta-o li kʼusi tsloʼiltaike xchiʼuk muʼyuk chalbe ti ta Vivlia la slokʼese. w19.07 21, 22 ¶7, 8

¿Kʼu yepal skʼan jkʼantik li Diose? Xi laj yalbe jun jfariseo li Jesuse: «Skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune, ta sjunul akuxlejal xchiʼuk ta sjunul anopben» (Mat. 22:36, 37). Mu me baluk noʼox ti jkʼantik jutuk li Jeovae, yuʼun skʼan masuk to jkʼantik jujun kʼakʼal. Sventa jkʼantik li Jeovae, skʼan xkojtikintik lek. Yuʼun xi chal li Skʼop Diose: «Li buchʼu mu xkʼanvane muʼyuk bu yojtikinoj li Diose, yuʼun jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:8). Li jtakbol Pabloe laj yal ti mas to chlik jkʼantik Jeova mi laj kojtikintik leke xchiʼuk mi laj kaʼibetik lek smelolal li kʼusi tsnope (Filip. 1:9). Kʼalal lik jchantik li Vivliae, oy kʼusitik lik kojtikintik ta stojolal li Diose xchiʼuk jaʼ la skoltautik sventa xlik jkʼantike. Pe mas to lik jkʼantik kʼalal laj kojtikintik leke xchiʼuk li stalelaltak ti toj kʼupilik sbae. Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal chkiltik ti jchantik li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale (Filip. 2:16). w19.08 9 ¶4, 5

Skʼan me jsaʼ kamigotaktik mi yan xa-o bu chijtune. ¿Kʼuxi xuʼ jta yan kamigotik? Kalbetik yantik li kʼusitik lekik yakʼoj jkʼupintik Jeova yoʼ xakʼik venta ti xijmuyubaj tajek chijtun ta stojolale. Mi jaʼ ta skoj ti ipaj jnup jchiʼiltik ti laj kiktatik ti bu toʼox chijtune, mu me xkakʼbetik smulin. Jaʼ jech xtok mi voʼotik lij-ipajutike, mu jnoptik ti jaʼ ta jmultike o ti chopol chkaʼi jbatik ta stojolal li jnup jchiʼiltike. Teuk ta joltik ti jaʼutik jun bekʼtalil xchiʼuk ti jamal laj kalbetik Jeova ti ta jchabi jbatik ta jujuntal ta kʼusiuk noʼox ta jnuptantike (Mat. 19:5, 6). Pe mi jaʼ laj kiktatik-o ti bu toʼox chijtun ta skoj ti la xchiʼin yol li kajniltike, skʼan me xkalbe jnichʼontik ti jaʼ mas ep sbalil chkiltike, ti jaʼ mu sta ti bu toʼox chijtune xchiʼuk kalbetik ti jaʼ jun mukʼta bendision yakʼojbutik li Jeovae (Sal. 127:3-5). Jech xtok, kalbetik li kʼusitik lekik la jkʼupintik ti bu toʼox chijtune, vaʼun xuʼ van xtijbat yoʼonton sventa xtun ta tsʼakal ora jech kʼuchaʼal la jpastike. w19.08 22 ¶10, 11

Li Mukʼta Babilonia ti jaʼ skʼoplal skotol li jecheʼ relijion ta spʼejel balumile solel sokesojbe skʼoplal li sbi Diose, yuʼun chal jecheʼ chanubtaseletik ta stojolal xchiʼuk jaʼ jech stalelal kʼuchaʼal jun jchonbail ants. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun skoltaoj tal li ajvaliletik ta balumile, chilbajin li xchiʼiltake xchiʼuk chelkʼanbe stakʼinik. Jech xtok, smiloj epal krixchanoetik ti te kapal skʼoplalik li yajtuneltak Diose (Apok. 18:24; 19:2). Sventa slajes Jeova «li jchonbail ants ti tsots [sjuʼele]», ta stunes jkot «jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale» xchiʼuk ti oy lajuneb xulube. Li jtiʼaval chonbolome jaʼ skʼoplal li Organización de las Naciones Unidase, yan li lajuneb xulube jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ti jmoj sjolik xchiʼuk li organisasion taje. Mi kʼot yorail yuʼun li Diose, jaʼ chbat slajesik Mukʼta Babilonia li ajvaliletik ta spʼejel balumile xchiʼuk li Naciones Unidase. Vaʼun, «lajem xchiʼuk tʼanal chiktaik», yuʼun tspojbeik skotol li skʼulejale xchiʼuk chakʼik ta ilel ti toj chopole (Apok. 17:3, 16). Jachʼal to chkom yeik li buchʼutik jmoj kʼusitik tspasike, yuʼun toj anil chichʼ lajesel ti xkoʼolaj «ta jun noʼox kʼakʼal chtal li svokoltake». Mu to chʼunbaj chaʼiik, yuʼun xi toʼox xtoyet chale: «Muʼyuk bu chkil-o at-oʼonton» (Apok. 18:7, 8). w19.09 10 ¶10, 11

¿Kʼuxi ta jchʼamtik li takel ta ikʼel yuʼun Jesuse? Jaʼo kʼalal chkakʼ jkuxlejaltik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk kʼalal chkichʼtik voʼe. Li Jesuse muʼyuk bu tspʼaj li buchʼutik oy ta yoʼonton chtunik ta stojolal li Jeovae, yuʼun tstak ta ikʼel skotol li krixchanoetik ta spʼejel balumile (Juan 6:37, 38). Jaʼ jun mukʼta matanal jtaojtik ti xuʼ jpasbetik yabtel Jeova ti jaʼ yakʼojbe ta skʼob li Xnichʼone. Xuʼ jchʼuntik ta melel ti tskoltautik skotol velta Jesus li ta abtelal taje (Mat. 28:18-20). Lek tajek chaʼiik ti xnopajik ta stojolal Jesus li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike (Mat. 19:13, 14; Luk. 7:37, 38). Pe ¿kʼu yuʼun? Yuʼun mu xkoʼolaj stalelal xchiʼuk li jfariseoetike. Li jnitvanejetik ta relijion taje solel mu snaʼ xkʼanvanik xchiʼuk tstoy sbaik (Mat. 12:9, 12-14). Jech xtok, jaʼ lek chaʼiik ti lekuk xichʼik ojtikinele xchiʼuk ti tsotsuk xa skʼoplalike. Yanuk li Jesuse lek snaʼ xkʼanvan, bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk la xchanubtas yajchankʼoptak ti bikʼituk xakʼ sbaik eke, ti mu stoy sbaike xchiʼuk ti xtunik ta stojolal li yantike (Mat. 23:2, 6-11). Li krixchanoetike chiʼik ta stojolal li jfariseoetik ta skoj ti ep kʼusitik xuʼ spas yuʼunike (Juan 9:13, 22). Pe kʼalal te xchiʼukik li Jesuse, jun noʼox yoʼonton chaʼi sbaik ta skoj ti oy kʼusitik lek tspase xchiʼuk ti mu tsotsuk ye snaʼ xkʼopoje. ¿Mi jchanojbetik xa stalelal li Jesuse? w19.09 20 ¶1; 21 ¶7-9

Li tsobajeletike jaʼ tskoltautik sventa masuk to xijnopaj ta stojolal li Jeovae. Jech oxal, ti kʼu yelan chkiltik li tsobajeletik avie, jaʼ me te chvinaj mi chkuch kuʼuntik li kontrainel ta jnuptantik ta jelavele (Ebr. 10:24, 25). ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun mi ta jsetʼ juteb noʼox muʼyuk chijbat ta tsobajeletik avie, ¿mi jaʼ xa van ta jtsob jbatik kʼalal mi lik kontrainele? Pe mi jpʼel ta koʼontontik avi ti muʼyuk ta jchʼaytik junuk tsobajele, mi junuk jkontrainvanej xuʼ tspajesutik li ta jelavele. Jaʼ yuʼun, jaʼ xa yorail yoʼ epuk sbalil xkiltik li tsobajeletike. Mi jech la jpastike, muʼyuk buchʼu ta sibtasutik xchiʼuk jaʼ ta jchʼunbetik «smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike» (Ech. 5:29). Jkomes ta joltik li tekstoetik ti mas ta jkʼupintike (Mat. 13:52). Melel onoʼox ti xuʼ van mu xkom skotol ta joltike, pe li Jeovae xuʼ stunes xchʼul espiritu yoʼ svules ta joltik li tekstoetike (Juan 14:26). Li tekstoetik ta jkomtsan ta joltike jaʼ tskoltautik yoʼ nopoluk xkaʼi jbatik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti tukʼuk xkakʼ jbatike. w19.07 3 ¶5; 4 ¶8, 9

Mi jaʼo la-ayan ta sjelavel li 1914, aviloj tal li kʼusitik kʼotemik ta pasel li ta slajebaltik kʼakʼale. Kilojtik o kaʼiojtik ta notisiaetik ti yakal xa chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jesuse: ti chlik paskʼop li ta slajebal kʼakʼale, ti chtal viʼnal, nikeletik, tsatsal chameletik, ch-epaj choplejal, chkichʼtik kontrainel xchiʼuk yan kʼusitik (Mat. 24:3, 7-9, 12; Luk. 21:10-12). Kilojtik xtok ti jaʼ xa jech stalelal krixchanoetik jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe. Li yajtunelutik Diose jchʼunojtik lek ti kuxulutik xa ta stsutsebal li slajebal kʼakʼale (Mik. 4:1). Li avie, jutuk xa skʼan stsuts li slajebal kʼakʼal ti te lik talel ta 1914. Jutuk xa tajek skʼan sventa xichʼ lajesel li chopol balumil liʼe, jaʼ yuʼun skʼan jkʼelbetik skʼoplal chib sjakʼobiltak ti toj tsots skʼoplale: ¿kʼusitik chkʼot ta pasel li ta stsutsebal slajebal kʼakʼale? Xchiʼuk ¿kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jpastik yoʼ to mu jechuk xalike? w19.10 8 ¶1, 2

Jaʼ noʼox xuʼ xkuch kuʼuntik mi lek jpatoj koʼontontik ta stojolal li Jeovae, mu ventauk mi xlekub o mi muʼyuk li kʼusi ta jnuptantike (Rom. 12:12). Li kʼusi laj yal komel Jesus li ta teksto avie chakʼ ta aʼiel ti skʼan tukʼ-o xkakʼ jbatik akʼo mi oy kʼusitik ta jnuptantik. Mi chkuch kuʼuntik li avie, tsots xa ox lek xchʼunel koʼontontik kʼalal mi lik li mukʼta tsatsal vokolile. Sventa xkuch kuʼuntike, skʼan jpat lek koʼontontik ta stojolal Jeova, jaʼ me jech skʼan jpastik ek sventa oyuk stsatsal koʼontontike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jpat mas koʼontontik ta stojolal li Jeovae? Jaʼ ti jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal kʼu yelan spojoj yajtuneltak ta voʼne li Jeovae (Sal. 68:20; 2 Ped. 2:9). Skʼan me tsotsuk lek koʼontontik kʼalal mi tal stsakutik ta kʼop ajvaliletik li ta mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk skʼan masuk to jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Sal. 112:7, 8; Ebr. 13:6). Mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal Jeova li avie, lek me tsots koʼontontik kʼalal mi tal stsakutik ta kʼop li Gogue. Xuʼ jpat koʼontontik ti ta onoʼox xchabiutik ta sjunul yoʼonton li Jeovae (1 Kor. 13:8). w19.10 18 ¶15, 16

Ta skoj ti jaʼ sventainoj balumil li Satanase, jaʼ tstunes sventa xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi ta jkʼupin jtuktike xchiʼuk ti masuk to vokol xkaʼitik stsalel li kʼusi chopol ta jkʼantike (Efes. 2:1-3). Jaʼ xa xlaj-o ti xbat ta koʼontontik saʼel li yan kʼusitike, vaʼun ti maʼuk xa noʼox stuk xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae. Li jtakbol Pedroe laj yal kʼu yelan chichʼ lajesel li sbalumil Satanase xchiʼuk ti chtal jun achʼ balumile. Vaʼun, xi to laj yale: «Voʼoxuk ti jkʼanojoxuk ti yakal xa onoʼox chamalaik li kʼusitik taje, pasik me ti bu kʼalal xuʼ avuʼunik ti chʼabaluk achopolalike, ti chʼabaluk apaltailik xchiʼuk ti junuk avoʼontonik staoxuke» (2 Ped. 3:14). Mi ta jchʼuntik li kʼusi laj yale xchiʼuk mi chkakʼtik persa ti sakuk jtalelaltik xchiʼuk ti tsotsukutik ta mantale, chkakʼtik ta ilel ti jaʼ noʼox chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae. Li Satanas xchiʼuk sbalumile jech-o tsbusanbutik tal prevaetik sventa xijnamaj ta stojolal li Jeovae (Luk. 4:13). Pe kʼusiuk noʼox xvul ta jtojolaltik, skʼan me mu yanuk kʼusi jtikʼ ta koʼontontik sventa jaʼuk-o mas tsots skʼoplal xkil ta jkuxlejaltik li Jeovae. Jpʼeluk ta koʼontontik ti jaʼuk noʼox xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, yuʼun sta-o ti jech jpastike. w19.10 27 ¶4; 31 ¶18, 19

Stalel onoʼox ti oy kʼusitik ta jvul-o koʼontontik yuʼune. Junantik skʼelobile jaʼ ti ta jkʼantik ti lekuk xilutik li Jeova xchiʼuk Jesuse (1 Kor. 7:32). Jech xtok, oy tajek ta koʼontontik ti lekuk-o xkil jbatik xchiʼuk Dios mi tsots la jsaʼ jmultike. Xchiʼuk stalel onoʼox ti ta jkʼantik ti lekuk noʼox oyik li kutsʼ kalaltik xchiʼuk li kermanotaktike. Li nupultsʼakaletik eke oy ta yoʼontonik ti lekuk xil sbaike (1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28). Pe ¿kʼusitik xuʼ jvul-o koʼontontik ti muʼyuk sbalile? Jaʼ mi solel ta jkʼantik tajek ti oyuk lek jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk ti oyuk noʼox kʼusitik lek jtun jlajestike (Mat. 6:31, 32). Mi jaʼ jech chkaʼi jbatike, xuʼ xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi chtun kuʼuntike. Vaʼun, jaʼ jech chchʼay batel li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae xchiʼuk muʼyuk xa lek chilutik (Mar. 4:19; 1 Tim. 6:10). Jech xtok, mi ta jvul tajek koʼontontik ta sventa ti kʼu van yelan chilutik li yantike, xuʼ me xlik ochuk xiʼel ta koʼontontik kʼalal chkichʼtik labanel o ilbajinel yuʼun krixchanoetik ti jaʼ xa mu jventatik mi chopol skʼoplal xkom kuʼuntik li Jeovae. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu jechuk jpastike? Vokoletkutik ta stojolal Jeova sventa xakʼbutik mas xchʼunel koʼontontik xchiʼuk ti xakʼbutik tal yipal koʼontontike (Prov. 29:25; Luk. 17:5). w19.11 15 ¶6, 7

Oy kʼusitik tsotsik skʼoplal ti kʼotem ta nopel kuʼuntik ti mu stakʼ jsutes koʼontontike. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk chkikta jbatik ta yichʼel ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk jpʼel ta koʼontontik ti muʼyuk ta jmukul satitik li jnup jchiʼiltike (Mat. 16:24; 19:6). Pe bateltike, oy van yan kʼusitik kʼotem xa ta nopel kuʼuntik ti skʼan jeltik ta skoj ti oy kʼusitik chjel ta jkuxlejaltike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike? Jkʼantik ta orasion li jpʼijiltike. Jkotoltik onoʼox ti ta jkʼan ti oyuk jpʼijiltik kʼalal oy kʼusi ta jpastike. Jaʼ yuʼun, kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta snopel lek li kʼusi ta jpastike o ti xkakʼtik venta mi lek li kʼusi kʼot xa ta nopel kuʼuntike. Mi jech ta jpastike, ta me skoltautik li Jeovae. Jsabetik lek skʼoplal. Jkʼeltik lek li kʼusi chal Skʼop Diose, jchantik li vunetik slokʼesoj j-organisasiontike xchiʼuk jakʼbetik yaʼyej junuk ermano (Prov. 20:18). Toj tsots skʼoplal ti jech jpastik kʼalal ta jnop ta jel kabteltike, ti chijbat ta naklej ta yan lume o kʼalal chlik jkʼeltik kʼusi ta jchantik yoʼ xijkuxi-oe xchiʼuk ti jech-o xijtun ta stojolal Diose. w19.11 27 ¶6-8

Oy kʼusi toj kʼupil sba la spas Jeova sventa spojutik lokʼel ta yok skʼob li mulile. ¿Buchʼu la stunes yoʼ spojutik lokʼel? ¡Jaʼ li Jesuse! Li j-alkʼop Isaiase kak xa onoʼox laj yal ti chtal jun kʼupil sba kolebal ta jelavel ti jaʼ xkom to li kʼusi laj yichʼ pasel ta Sjabilal Kolebale. Xi laj yal kʼalal skʼan toʼox mas ta 700 jabil xtal li Jesuse: «Li espíritu yuʼun Cajvaltic Diose liʼ oy ta jtojol; laj yacʼbun svuʼel yuʼun jech vocʼbil licom ta sventa yabtel. Jaʼ yuʼun la stacun tal sventa tal calbe yaʼyic lequil aʼyej li bochʼotic abul sbaique; la stacun tal sventa tal jcolta li bochʼotic oy svocolique, sventa tal calbe ti xuʼ chcolic li bochʼotic mozoinbilique, xchiʼuc ti xuʼ chloqʼuic ta chuquel li bochʼotic ochemic ta chuquele» (Is. 61:1). Jkʼeltik buchʼu skʼoplal li albil kʼop laj yal Isaiase. Li albil kʼop ta sventa kolebale jaʼo lik kʼotuk ta pasel kʼalal lik xchol mantal li Jesuse. Kʼalal bat ta snail tsobobbail ta Nasaret ti jaʼ te slumale, te la xchanbe judaetik li albil kʼop laj yal Isaiase xchiʼuk laj yal ti jaʼ skʼoplal stuke (Luk. 4:16-19). w19.12 9, 10 ¶6-8

Skʼan oyuk stsatsal koʼontontik sventa xkuch kuʼuntik li kontrainele. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi kʼun noʼox koʼontontike? Teuk ta joltik ti maʼuk skʼan xal ti oy lek stsatsal koʼontontik mi natil krixchanoutike, mi lek tsotsutike o mi oy kʼusi xijtojob lek spasele. Kalbetik skʼoplal li Davide. Kʼalal kerem toʼoxe, la stsak ta kʼop li natil Goliate akʼo mi jaʼ mas kʼox li Davide xchiʼuk ti mas kʼune. Jech xtok, muʼyuk xchanoj paskʼop mi jaʼuk oy junuk yespada. Pe tsots tajek yoʼonton xchiʼuk muʼyuk xiʼ kʼalal ay snup ta be li jtoyba Goliat sventa stsak ta kʼope. ¿Kʼu yuʼun tsots tajek yoʼonton li Davide? Yuʼun snaʼoj lek ti chkoltaat yuʼun li Jeovae (1 Sam. 17:37, 45-47). Muʼyuk xi la snope: «Jecheʼ ta jtsak ta kʼop li Goliate, yuʼun toj echʼ noʼox nat». Moʼoj, yuʼun laj yakʼ venta ti jaʼ mas tsots yip li Jeova ti jaʼ mu sta li Goliate. Li loʼile chakʼ jchantik ti jaʼ noʼox xuʼ tsots koʼontontik mi jchʼunojtik lek ti jaʼ tskoltautik li Jeova ti skotol xuʼ yuʼune xchiʼuk ti jaʼ muʼyuk tsots li kajkontratike (2 Kron. 20:15; Sal. 16:8). w19.07 5 ¶11-13

Li jtakbol Pabloe lek laj yamigoin sbaik xchiʼuk li Tikikoe, yuʼun spatoj lek yoʼonton ta stojolal (Ech. 20:4). Tetik van ta sjabilal 55, laj yal Pablo ti tskoltaik ta takʼin li ermanoetik ta Judeae xchiʼuk jaʼ van la skʼanbe vokol Tikiko sventa xkoltavan ta spasel li abtelal taje (2 Kor. 8:18-20). Ta mas tsʼakal kʼalal jaʼo laj yichʼ chukel ta sba velta ta Roma li jtakbole, li Tikikoe laj yichʼ tʼujel yuʼun Pablo sventa xkom ta j-ichʼ-aʼyej. Chichʼ batel li kartaetik tstsʼiba jtakbole xchiʼuk li aʼyejetik sventa spatbe yoʼonton li ermanoetik ta Asiae (Kol. 4:7-9). ¿Mi tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal Pablo li Tikikoe? Jech (Tito 3:12). Mu skotoluk ermanoetik jech la spasik li vaʼ orae. Li ta sjabilaltik 65 kʼalal laj yichʼ tikʼel ta chukel ta xchibal velta ta Roma li jtakbole, laj yal ti oy epal ermanoetik ta Asia ti «xchʼakoj sbaik lokʼel» ta stojolale. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ van ta skoj ti chiʼik mi xichʼik kontrainele (2 Tim. 1:15). Pe li Pabloe la spat lek yoʼonton ta stojolal li Tikikoe xchiʼuk oy to kʼusi laj yakʼbe sbain (2 Tim. 4:12). Jamal lek xvinaj ti ep tajek sbalil laj yil ti xuʼ spat yoʼonton ta stojolal li slekil amigoe. w20.01 10 ¶7, 8

Yikʼaluk van xi chanope: «¿Mi tʼujbilun van sventa chibat ta vinajel?». Mi jech jutuk chavaʼie, lek me ti xi xajakʼbe abae: «¿Mi solel oy tajek ta koʼonton ta jpasbe li yabtel Jeovae?, ¿mi solel xkuxet tajek koʼonton kʼalal ta jchol mantale?, ¿mi ta jkʼupin tajek xchanel Vivlia sventa jchaj ‹kʼalal to ta yut li spʼijil Diose›?, ¿mi stuk xa noʼox jech chkaʼi ti kʼu yelan tskoltaun ta cholmantal li Jeovae?, ¿mi voʼon oy ta jba chkaʼi sventa jkolta yantik yoʼ xamigoinik li Jeovae?, ¿mi kiloj ti ep butik skoltaojun li Jeovae?». Mi «jech» xachie, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti yuʼun tʼujbilot ta melele? Moʼoj, yuʼun xuʼ jech xaʼi sba skotol li yajtuneltak Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi xi chanope: «¿Mi tʼujbilun van sventa chibat ta vinajel?», mi xachie, jaʼ skʼan xal ti muʼyuke. Yuʼun li buchʼutik tʼujbilike jpʼel ta yoʼontonik ti jaʼ jeche, mi jsetʼuk bu xchibetik. w20.01 23 ¶14