Mayo

¿Kʼusi xuʼ xapasik, totil meʼiletik, yoʼ xlik skʼanik Jeova li avalab anichʼnabike? Kʼanbeik koltael Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Manoae. Lekuk ta chanel atalelalik. Tsots skʼoplal li kʼusi chavalbe avalab anichʼnabike, pe xuʼ van jaʼ mas chchanik li kʼusi chil chapasike. Li Jose xchiʼuk Mariae toj lek kʼusi laj yakʼbeik xchan skotol li yalab xnichʼnabike. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun li Josee maʼuk noʼox tsots abtej yoʼ xakʼbe li kʼusi chtun yuʼun li yutsʼ yalale, la skolta xtok sventa xtunik ta stojolal Jeova (Deut. 4:9, 10). Laj yikʼ batel yuts’ yalal ta Kʼin Koltael jech kʼuchaʼal «nopem xaʼi chbatik ta jujun jabil» (Luk. 2:41, 42). Xuʼ van xi la snop jlom totiletike: «Toj vokol ti xkikʼ batel skotolike, yuʼun ep chlaj jtakʼin xchiʼuk ep kʼakʼal yichʼoj». Pe mu jechuk la snop li Josee, li stuke tsots skʼoplal laj yil li yichʼel ta mukʼ Diose, jaʼ yuʼun jech laj yakʼbe xchan li xnichʼnabtake. Li Maria eke xojtikin lek li Tsʼibetike xchiʼuk laj yakʼ ta ilel ti tskʼupin tajek skʼelel li Skʼop Diose. Vaʼun, jaʼ van jech laj yakʼbe xchan li yalabtake. w19.12 24, 25 ¶9-12

Kʼalal la spas smul li Adane, oy kʼusi la spas Jeova ti chakʼ ta ilel ti skʼanojutik tajeke. Ta skoj li kʼusi kʼot ta pasele, li Jeovae maʼuk xa yutsʼ yalal laj yil li Adan, Eva xchiʼuk li yalab xnichʼnabike (Rom. 5:12). Pe mu teuk noʼox smeyoj kom skʼob li Jeovae, yuʼun oy kʼusi la spas. Li Jeovae laj yakʼbe kastigo li Adane, pe muʼyuk la sjip ta yoʼonton li xnichʼnabtake. Yuʼun laj yal noʼox ta anil ti xuʼ to xkʼot ta yutsʼ yalal yan velta li buchʼutik chchʼunik mantale (Jen. 3:15; Rom. 8:20, 21). Pe sventa jech xkʼot ta pasele, la stak tal Xnichʼon sventa xakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik. Vaʼun, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutik tajeke (Juan 3:16). Li Jeovae yakʼojbutik ta ilel ti solel skʼanojutik tajeke xchiʼuk ti jaʼ jun lekil Totile. Chchikinta li jloʼil kaʼyejtike, chakʼ li kʼusi chtun kuʼuntik ta jkuxlejaltike xchiʼuk li kʼusitik chtun kuʼuntik ta mantale. Chchanubtasutik, tskoltautik xchiʼuk toj echʼ xa noʼox kʼupil sba li bendisionetik xchapanojbutik ta jelavele. Kʼalal chkaʼitik ti skʼanojutik tajek li Jtotike xchiʼuk ti chchabiutike, ¿mi mu jechuk ti jun noʼox koʼontontike? w20.02 6 ¶16, 17; 7 ¶20

¿Mi oy junuk velta ti tsots avuloj avoʼontone? Jaʼ van ta skoj ti oy kʼusi chopol laj kichʼtik albel o laj kichʼtik pasbele. O jaʼ van ta skoj li kʼusi chopol bat ta alel kuʼuntike o li kʼusi la jpastike. Jech xtok, xuʼ van la jpas jmultik ta voʼne, vaʼun chijxiʼ mi muʼyuk xa chakʼutik-o ta perton li Jeovae. Kʼalal jech chkaʼi jbatike, xuʼ van chlik jnoptik ti muʼyuk xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti chopol krixchanoutike. Jkʼelbetik batel skʼoplal junantik yajtuneltak Dios ta voʼne. Li june jaʼ li smeʼ j-alkʼop Samuel ti Ana sbie. Akʼo mi tsots lek xchʼunel yoʼonton, la svul tajek yoʼonton ta skoj ti oy kʼusi chopol pasbat yuʼun jun yutsʼ yalale (1 Sam. 1:7). Li jtakbol Pablo eke tsots lek xchʼunel yoʼonton, pe xi laj yale: «Jujun kʼakʼal ta jvul koʼonton ta stojolal skotol li [tsobobbailetike]» (2 Kor. 11:28). Jech xtok, li ajvalil Davide lek kʼanbil yuʼun Jeova ta skoj ti lek tsots xchʼunel yoʼontone (Ech. 13:22). Pe la svul tajek yoʼonton ta skoj ti tsots la spas smule (Sal. 38:4). Li Jeovae la spatbe yoʼonton ta jujuntal li yajtuneltake. w20.02 20 ¶1, 2

¿Kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Diose? Jaʼ ti ta jpastik jun orasion ti bu chkalbetik Jeova ti chijtun ta stojolal ta sbatel osile. Li buchʼu chakʼ sba ta stojolal Jeovae skʼan «sjip ta yoʼonton xkuxlejal». Vaʼun, li xkuxlejale jaʼ xa yuʼun chkom li Jeovae (Rom. 14:8). Maʼuk xa tspas li kʼusi tskʼan stuke, jaʼ xa mas tsots skʼoplal chil ti xtun ta stojolal Jeovae. Kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal Diose, jaʼ skʼan xal ti chkakʼ ketik o ti oy kʼusi jamal chkalbetike. Muʼyuk tsujutik sventa jechuk jpastik, pe mi oy xa kʼusi jamal laj kalbetik li Jeovae, tskʼan ti xkʼotuk ta pasel kuʼuntike (Sal. 116:12, 14). Kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal Diose, ta jnop jtuktik xchiʼuk jaʼ noʼox jnaʼojtik xchiʼuk Jeova kʼalal chkakʼbe jkuxlejaltike. Yanuk kʼalal chkichʼtik voʼe, ep buchʼutik chilik ta skoj ti jutuk mu skotoluk velta te chichʼ pasel ta jun asambleae. Ti jech chapase chavakʼbe yil yantik ti avakʼojbe xa akuxlejal li Diose. Jaʼ xkaltik, chavakʼbe yilik ti akʼanoj ta sjunul avoʼonton li Jeovae, «ta sjunul akuxlejal, ta sjunul anopben xchiʼuk ta sjunul avipal». Maʼuk noʼox, yuʼun chavakʼ ta ilel ti chakʼan chatun-o ta stojolale (Mar. 12:30). w20.03 9 ¶4, 5

Li Satanase chchʼaybe yaʼi skʼoplal li Jeovae. Kʼalal cham li yajtakboltak Jesuse, oy kʼusitik jecheʼ lik yakʼik ta chanel li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklomtak Kristoe (Ech. 20:29, 30). Li jvalopatinej mantaletik taje lik stupʼbeik skʼoplal li melel Diose. Kalbetik skʼoplal jtosuk li kʼusi la spasike. Muʼyuk xa la stikʼik li biil Jeova kʼalal la sjelubtasik li Vivliae, jaʼ xa noʼox la stikʼik komel «Kajval» o yan biil. Vaʼun, mu xa xvinaj kʼusi sbi ta melel li Diose xchiʼuk mi jelel xchiʼuk li yan diosetike (1 Kor. 8:5). Kʼalal chalbeik skʼoplal Jeova xchiʼuk Jesuse, koʼol la stunesik li jpʼel kʼop «Kajval» xie. Vokol xa-o ta aʼibel smelolal ti jelelike xchiʼuk ti mu koʼoluk kʼusi sbainojike (Juan 17:3). Ta skoj taje, oy kʼusi lik yichʼ chʼunel ti mu jechuk chchanubtasvan li Vivliae: jaʼ li trinidade. Jaʼ yuʼun, ep krixchanoetik chalik ti mu stakʼ ojtikinel li Diose xchiʼuk ti mu stakʼ nabel skʼoplal kʼu yelane. ¡Jecheʼ ta jyalel li kʼusi laj yakʼik ta chanele! (Ech. 17:27). w19.06 5 ¶11

Jtos ti kʼuxi xuʼ lek tsʼakal jpas batel li kabteltike jaʼ mi ta jchantik mas kʼu yelan chijchanubtasvane (Prov. 1:5; 1 Tim. 4:13, 15). Jaʼ jun mukʼta matanal ti xuʼ jchiʼintik «ta abtel» li Jeovae (1 Kor. 3:9). Kʼalal jaʼ ta jtʼujtik «li kʼusi mas tsots skʼoplale» xchiʼuk kʼalal chkakʼ ta koʼontontik li kabteltike, xkuxet noʼox koʼontontik chijtun ta stojolal li Jeovae (Filip. 1:10; Sal. 100:2). Xuʼ jpat koʼontontik ti chakʼ kipaltik Jeova sventa spas batel kuʼuntik li kabteltike akʼo mi oy jvokoltik o mi oy kʼusitik tsmakutike (2 Kor. 4:1, 7; 6:4). Jlomutike xuʼ van ep ta jcholtik mantal o xuʼ van uni jutuk ta skoj li kʼusitik ta jnuptantike, pe xuʼ me xkuxet noʼox koʼontontik mi ta sjunul koʼontontik chijtun ta stojolal li Diose (Gal. 6:4). Kʼalal lek tsʼakal ta jpas batel li kabteltike, chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jeova xchiʼuk li jchiʼiltaktike. Oy sbalil mi jech ta jpastike, xi chal li Vivliae: «Mi jech chapase, ta me xakol xchiʼuk ta me xkolik ek li buchʼutik chchikintabote» (1 Tim. 4:16). w19.04 6 ¶15; 7 ¶17

Jtos ti kʼusi toj manya tstunes Satanas xchiʼuk spukujtak sventa tsloʼlaik li krixchanoetike jaʼ li espiritismoe. Li buchʼutik tstunesike chalik ti oy la kʼusi xojtikinik o spas yuʼunik ti mu buchʼuuk noʼox jech spas yuʼune. Jech kʼuchaʼal liʼe, junantike chalik ti xuʼ la yuʼunik yalel li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavel kʼalal tstunesik li tʼunolajel o kʼalal tsabeik smelolal kʼanaletike (astrología). Yantik xtoke xuʼ van tskʼoponik xa yilel li animaetike. Junantik xtoke xchanojik akʼchamel o majia ti xuʼ van oy kʼusitik tskʼoplaltaik sventa xakʼbeik svokol junuk krixchanoe. Kʼalal la skʼelbeik skʼoplal ta 18 lumetik ta Latinoamérica xchiʼuk ta Caribee, te vinaj ti jutuk mu j-oʼloluk li jnaklejetike xchʼunojik majia xchiʼuk akʼchamel. Jech xtok, jutukuk mu jech yepal li jnaklejetike tskʼoponik li animaetik xchiʼuk pukujetike. Li ta África eke, la skʼelbeik skʼoplal ta 18 lumetik ta sventa li akʼchamele, te vinaj ti mas ta j-oʼlol tspasik li akʼchamele. Jech oxal, skʼan me vikʼiluk-o jsatik mu ventauk ti bu nakalutike. w19.04 20, 21 ¶3, 4

Li Jeovae spʼajoj skotol li kʼusi chopole (Sal. 5:4-6). Jaʼ yuʼun, chopol tajek chil Jeova ti chichʼ ilbajinel li ololetike, yuʼun jaʼ jun mulil ti mu xa noʼox albajuk xchoplejale. Li yajtunelutik Jeovae chopol tajek chkiltik li mulil taje xchiʼuk mu teuk noʼox jkʼelojtik mi oy buchʼu jech tspas li ta tsobobbaile (Rom. 12:9). Kʼalal oy buchʼu chilbajin junuk olole, muʼyuk yakal chchʼunbe «li smantal Kristoe» ti jaʼ skʼoplal skotol li kʼusi la spas xchiʼuk laj yakʼ ta chanel li Jesuse (Gal. 6:2). Li smantal Kristoe ta kʼanelal lokʼem tal xchiʼuk tukʼ li kʼusi chakʼ akʼo jpastike. Li yajtsʼaklomutik Kristoe jaʼ xa ta jchʼuntik li mantal taje, jech oxal ta jkʼuxubintik li kʼoxetik yoʼ chabibil xchiʼuk ti kʼanbiluk xaʼi sbaike. Pe li buchʼu chilbajin junuk olole jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi tskʼan stuke xchiʼuk toj echʼ xa noʼox chopol, yuʼun mu xa spat yoʼonton ta stojolal yantik li uni olole xchiʼuk chlik snop ti muʼyuk kʼanbile. Li avie, jaʼ jech snuptanojik ek li yajtsʼaklomtak Kristoe. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkʼot ta pasele? Jaʼ ta skoj ti «yantik sok batel li viniketik ti toj chopolike xchiʼuk li jloʼlavanej viniketike», junantik taje tskʼan ch-ochik talel li ta tsobobbaile (2 Tim. 3:13). Jech xtok, junantik ermanoetik ta alel o ti naka noʼox tskuy sbaike jaʼ spasojik li kʼusi muʼyuk leke xchiʼuk yilbajinojik ololetik. w19.05 8 ¶1-3

Li buchʼu chat yoʼontone mu xa van sta-o chaʼi ti skʼopon Jeovae. Mi ta jkʼan ta jkoltatike, jchiʼintik ta spasel orasion xchiʼuk jtabetik ta albel li sbie. Kalbetik Jeova ti jkʼanojtik tajek li buchʼu chil svokole xchiʼuk ti jaʼ jech chkʼanvanik ek li ermanoetik ta tsobobbaile. Jkʼanbetik vokol xtok ti akʼo skolta li yuni chij sventa junuk noʼox yoʼontone. Kʼalal jech ta jpastik orasione, xuʼ me spat oʼontonal. Jnoptik lek li kʼusi chkaltike, yuʼun xuʼ me xyayijesvan mi kʼusuk noʼox jvovil altike. Pe mi lek chijkʼopoje, xuʼ xkʼot kʼuchaʼal poxil ta stojolal li yantike (Prov. 12:18). Jech oxal, kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik sventa jaʼuk xkaltik li kʼopetik ti chpoxtavane xchiʼuk ti junuk-o yoʼonton xaʼi sba li buchʼu yayijem yoʼontone. Jaʼ noʼox ta Vivlia xuʼ jtatik li kʼopetik ti chpoxtavane, yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ te likem talel ta stojolal li Jeovae (Ebr. 4:12). Kʼalal ta jpatbetik yoʼonton li yantike, ta jvulesbetik ta sjolik ti kʼanbilik yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti tukʼ kʼusi snaʼ spas li Diose. Chajal ta sat skotol kʼalal oy buchʼu ch-ilbajinvane xchiʼuk jaʼ chakʼbe stoj smul li j-ilbajinvanejetik ti mu sutes yoʼontonike (Num. 14:18). w19.05 18 ¶18; 19 ¶19, 21

Li kʼusi mas oy ta yoʼonton Satanase jaʼ ti sjel jnopbentik yoʼ jvalopatintik komel li Jeovae. Tskʼan tspas ta mantal jnopbentik sventa koʼoluk kʼusi jnoptik xchiʼuke. Yoʼ spas yuʼune, jaʼ tstunes li kʼusi oy ta koʼontontik ta jujuntale (Kol. 2:4). ¿Mi ta melel xuʼ sloʼlautik li Satanase? Xuʼ. Kʼalal la stsʼiba Pablo li kʼusi chal Kolosenses 2:8, ¿mi jaʼ la stsʼibabe batel li buchʼu mu xojtikinik mantale? Moʼoj, jaʼ laj yalbe batel li yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele (Kol. 1:2, 5). Mi jaʼ jech laj yichʼik albele, mas to me xibal sba ti jech jnuptantik li avi eke (1 Kor. 10:12). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun yichʼoj jipel yalel tal ta balumil li Satanase xchiʼuk oy ta yoʼonton tsloʼla li yajtuneltak Jeovae (Apok. 12:9, 12, 17). Maʼuk noʼox taje, yuʼun li avie yantik ch-epaj «li viniketik ti toj chopolike xchiʼuk li jloʼlavanej viniketike» (2 Tim. 3:1, 13). w19.06 2 ¶1, 2

Li Eliase lik ochuk xiʼel ta yoʼonton kʼalal tskʼan ox chmilat yuʼun li meʼ ajvalil Jesabele. Jech oxal, jatav batel ta Beer-Seba. Ta skoj ti tsvul tajek yoʼontone, «la scʼan ti te acʼo chamuque». ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun maʼuk jun tukʼil vinik xchiʼuk «jaʼ jech laj yaʼi sba jech kʼuchaʼal li voʼotike» (Sant. 5:17). Xuʼ van jaʼ la svul-o tajek yoʼonton li kʼusi yakal tsnuptane xchiʼuk ti lubem xa tajeke. Yileluke, la snop ti muʼyuk sbalil li kʼusitik spasoj ta sventa li melel yichʼel ta mukʼ Diose, ti muʼyuk kʼusi lekubem li ta Israele xchiʼuk ti jaʼ xa noʼox stuk yakal chtun ta stojolal li Jeovae (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Li Jeovae laj yaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sba li Eliase xchiʼuk muʼyuk laj yut ta skoj li kʼusi laj yale. Yuʼun jaʼ noʼox la skolta yoʼ stsatsub yan veltae (1 Rey. 19:5-7). Ta tsʼakal jutuke, li Jeovae ta slekil yoʼonton la stukʼibtas li yaj-alkʼope, laj yakʼbe yil li stsatsal juʼele xchiʼuk laj yalbe ti oy to vukmil j-israeletik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Baale (1 Rey. 19:11-18). Li kʼusitik laj yal Jeovae laj yakʼbe yil Elias ti skʼanoj tajeke. w19.06 15, 16 ¶5, 6

Mu jpʼajtik li kʼusi chkichʼtik albele. Muʼyuk me chkil jvokoltik mi ta jchʼuntik kʼusi chalbutik li ermanoetik ti jaʼ oy ta sbaik yalel li kʼusi skʼan pasele. Kalbetik junuk skʼelobil. Ta jun lum ti bu mu xakʼik jpas kabteltike, laj yichʼ albel skotol ermanoetik ti mu stakʼ xiktaik komel vunetik li ta cholmantale. Pe oy jun prekursor ti muʼyuk la xchʼun li kʼusi laj yichʼ alele, yuʼun laj yikta komel vunetik. ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Kʼalal jaʼo laj yoʼontonik ta cholmantal xchiʼuk yan ermanoetike, oy kʼusitik tal jakʼbatikuk yuʼun li polisiaetike. Yuʼun yileluke, te tijil tal ta spatik li yaj-abteltak ajvalile xchiʼuk yichʼojik tal skotol li vunetik la spukik komele. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta pasele? Jaʼ ti skʼan jchʼuntik li kʼusi chkichʼtik albele akʼo mi jnaʼtik xa chkaʼi jbatik. Jaʼ to me chakʼbutik sbendision Jeova mi ta jchʼuntik kʼusi chalik li buchʼutik jaʼ svaʼanoj sventa sbeiltasutike (Ebr. 13:7, 17). w19.07 12 ¶17

Kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ milel li Kajvaltik Jesuse, laj onoʼox yal ti chichʼik pʼajel li buchʼutik tskʼan chkʼotik ta yajchankʼope (Juan 17:14). Ti kʼu xa sjalil jelavem tale, li buchʼutik mu skʼanik jsetʼuk li mantale skontrainojik li yajtsʼaklomtak Kristoe. Jech xtok, yakal ta jmalatik ti stsatsaj mas li kontrainel chkichʼtik ta skoj ti jutuk xa skʼan xlaj li chopol balumile (Mat. 24:9). ¿Kʼuxi xuʼ jchapan xa noʼox jbatik ta sventa li kontrainele? Mu persauk ti jnopbetik tajek skʼoplal li kʼusi xuʼ van jnuptantike. Yuʼun kʼalal jech ta jnoptike, xuʼ stsalutik li xiʼel xchiʼuk li vul oʼontone, vaʼun xuʼ van chkiktatik komel Jeova akʼo mi muʼyuk to yakal ta jnuptantik junuk preva (Prov. 12:25; 17:22). Li kajkontratik ti jaʼ li Diabloe jaʼ tstunes li kʼusi chijxiʼ-o yuʼun sventa slubtsanutike (1 Ped. 5:8, 9). Jaʼ yuʼun, skʼan jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtsatsubtastik ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. w19.07 2 ¶1-3

Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, laj yalbe yajtakboltak ti xbat stsob sbaik ta jpʼej xokon vitse, xmuyubajik van tajek ta skoj ti te chilik li Jesuse (Mat. 28:16). Li vaʼ orae, jaʼo van te «laj yakʼ sba ta ilel ta jun noʼox velta ta stojolal mas ta voʼob sien ermanoetik» (1 Kor. 15:6). ¿Kʼu yuʼun laj yalbe yajtsʼaklomtak ti skʼan te xbat stsob sbaike? Jaʼ sventa xakʼanbe li jun kʼupil sba abtelal liʼe: «Batanik, bat pasik ta jchankʼop li krixchanoetik ta skotol jteklumetike» (Mat. 28:18-20). Li ta baʼyel sigloe, pasik ta jchʼunolajel li buchʼutik la xchʼunik li kʼusi laj yal Jesuse. Vaʼun, jaʼ xa lik sbainik skoltael li yan krixchanoetik sventa xkʼotik ta yajchankʼoptak Kristoe. Li avie, oy xa ta smilal tsobobbailetik ta spʼejel balumil ti jech-o tspasik li abtelal laj yikta komel Jesuse. w19.07 14 ¶1, 2

Xi chal jun jkʼelvanej ta sirkuito ta Noruegae: «Li buchʼutik mu skʼan xalbeik skʼoplal Diose jaʼ mas lek chaʼiik kiloj ti jaʼ xichʼik albel li kʼusitik yakal chkʼot ta pasel ta balumile». Xi tsjakʼbe li krixchanoetik kʼalal chchiʼinan ta loʼile: «¿Mi ta van xlekub jkuxlejaltik ta jelavel? ¿Mi jaʼ van tslekubtas jkuxlejaltik li ajvaliletike, li sientifikoetike o mi yan buchʼu?». Vaʼun, chchikinta lek li kʼusi chalike xchiʼuk tsloʼiltabe o chchanbe junuk teksto ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi kʼupil sba chtal ta jelavele. Junantik krixchanoetike labal sba chaʼiik ti muʼyuk chichʼ lajesel li balumile xchiʼuk ti te chnakiik-o sbatel osil li buchʼutik lekike (Sal. 37:29). Jelajtik ta jujuntal li krixchanoetike, jech oxal mas me lek ti jelajtik kʼu yelan jlikes li jloʼiltike. Yuʼun li kʼusi lek chaʼi jun krixchanoe xuʼ van mu lekuk chaʼi li yantike. Oy buchʼutik ti lek chaʼiik chloʼilajik ta sventa Dios o ta sventa li Vivliae, pe oy yantike jaʼ mas lek chaʼiik ti oyuk kʼusi baʼyel jloʼiltabetike. Mu ventauk kʼu yelan li krixchanoetike, skʼan jchiʼintik ta loʼil skotolik (Rom. 1:14-16). Skʼan me teuk ta joltik ti jaʼ Jeova chakʼ chʼiuk ta yoʼonton mantal li buchʼutik skʼanojik li tukʼilale (1 Kor. 3:6, 7). w19.07 22, 23 ¶10, 11

Kʼalal chkiltik ti skʼanojutik tajek li Jeovae, jaʼ tstij koʼontontik yoʼ jkʼan li kermanotaktike (1 Juan 4:20, 21). Pe xuʼ van xi ta jnoptike: «Muʼyuk vokol chkaʼi sventa jkʼan li kermanotake, yuʼun chitun ta stojolal Jeova xchiʼuk chkakʼ persa xchanbel li stalelale. Jech xtok, ta jchanbe stalelal Jesus ti cham ta jtojolaltik ta skoj ti skʼanojutik tajeke». Pe ti melel xkaltike, vokol chkaʼitik bakʼintik sventa jkʼan jbatik ta jujuntal. Kalbetik skʼoplal chaʼvoʼ baxbol ermanaetik ti jmoj abtejik xchiʼuk li Pabloe, jaʼik li Evodia xchiʼuk Sintikee. Pe ta tsʼakale, muʼyuk xa lek laj yil sbaik ta skoj van ti lik jutuk skʼopike. Jaʼ yuʼun, kʼalal la stsʼiba skarta li Pabloe, la stabe ta albel sbiik xchiʼuk laj yalanbe batel mantal ti skʼan «jmojuk [snopbenike]» (Filip. 4:2, 3). Li jtakbole laj yakʼ venta ti chtun yuʼunik mantal li tsobobbail eke, jech oxal xi laj yalbee: «Jechuk-o me mu ta bikʼtal kʼopojeluk xapasik li kʼusitike o ti chavut abaike» (Filip. 2:14). w19.08 9 ¶6, 7

Tspat tajek koʼontontik ti oy epal tsobobbailetik xchiʼuk ermanoetik ti chakʼik persa sventa skoltaik li buchʼutik chtunik ta tsʼakal ora yoʼ teuk-o xtunik ti bu takbilik batele. Kalbetik skʼoplal jtoschaʼtosuk li kʼusitik tspas ermanoetik ti staik-o kʼupil kʼoptaele: tstijbeik yoʼonton li buchʼutik chtunik ta tsʼakal ora yoʼ jechuk-o xtunike, chakʼbeik takʼin o yan kʼusi chtun yuʼunik o chchabibeik li yutsʼ yalalike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi kʼot ta jtsobobbailtik jayvoʼuk ermanoetik ti chtunik ta tsʼakal orae? Mu jnoptik ti muʼyuk lek la spas yabtel ti laj yichʼ jelbel ti bu toʼox chtune o ti oy kʼusi chopol la spase. Jaʼ mas lek jkoltatik sventa mu tsotsuk xaʼie, jchʼamtik ta sjunul koʼontontik xchiʼuk jkʼupil kʼoptatik ta sventa li kʼusitik spasojane akʼo mi mu xa epuk kʼusi spas yuʼun ta skoj ti ip xa noʼox chaʼi sbae. Jech xtok, kakʼtik persa sventa xkojtikintik li ermanoe, jchanbetik skotol li kʼusitik xojtikine, ti kʼu yelan yichʼoj chanubtasele xchiʼuk li kʼusitik yiloj ta xkuxlejale. Kʼalal oy kʼusitik chjel ta xkuxlejal junuk ermanoe, xuʼ van skʼan jkoltatik sventa jsabetik sna, yabtel, ti kʼuxi xuʼ xanav ta karroe o yan kʼusitik chtun yuʼune. w19.08 23, 24 ¶12, 13

Li Gogue «yichʼoj noʼox stsatsal ta sventa svinictac», jaʼ xkaltik, li ta yajsoltarotake (2 Kron. 32:8). Li ajvaliletike abol jba chilutik ti jaʼ ta jpat koʼontontik ta stojolal li Jdiostik Jeovae, yuʼun snaʼojik ti tsots toʼox yip li Mukʼta Babiloniae, pe ti muʼyuk xpojatik yuʼun li sdiostak ta stojolal «li jtiʼaval chonbolome» xchiʼuk li ta «lajuneb» xulube (Apok. 17:16). Kʼalal chtal stsak ta kʼop steklumal Dios li Gogue, ikʼubem balumil chkʼot yuʼun jech kʼuchaʼal «li tok ti chpix li jteklume», jaʼ yuʼun tsnop ti kʼun noʼox chaʼi sventa slajesutike. Pe bu chata, te chakʼ venta ta anil ti jaʼ noʼox tal saʼ slajel stuke. Jaʼ jech chkʼot ta stojolal jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li faraon kʼalal te oy li ta Tsajal nabe, yuʼun chakʼ venta ti jaʼ yakal tstsak ta kʼop stuk li Jeovae (Eks. 14:1-4; Esek. 38:3, 4, 18, 21-23). Li Kristo xchiʼuk yajsoltarotake tspojik li yajtuneltak Diose xchiʼuk tslajesik ta j-echʼel li sviniktak Gogue (Apok. 19:11, 14, 15). ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li Satanas ti jaʼ li bankilal yajkontra Diose xchiʼuk ti jaʼ li buchʼu oy kʼusitik jecheʼ la spukbe skʼoplal yoʼ stsob sbaik ta Armajedon li jteklumetike? Li Jesuse tsjip yalel ta jun xab xchiʼuk li spukujtake, vaʼun te chichʼik chukel jmil jabil (Apok. 20:1-3). w19.09 11, 12 ¶14, 15

Maʼuk chopol kʼalal oy ta koʼontontik ti xkʼot ta pasel li kʼusitik yaloj Diose. Pe xuʼ van chijchʼajub smalael kʼalal chkiltik ti chjalij tajek li kʼusi yaloj tspas Diose xchiʼuk xuʼ van xijchibaj-o yuʼun (Prov. 13:12). Jaʼ jech kʼot ta stojolal junantik ermanoetik li ta sjabilaltik 1914. Yuʼun li vaʼ orae, smalaoj xa ox chbatik ta vinajel li buchʼutik yichʼojik tʼujele. ¿Kʼusi van la spasik li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik kʼalal laj yilik ti muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi smalaojike? Muʼyuk bu laj yikta sbaik li ta anilajel sventa kuxlejale. Yuʼun jpʼel ta yoʼontonik ti chkuch yuʼunike xchiʼuk jech onoʼox la spasik. Maʼuk tsots skʼoplal laj yilik li smoton tstaike, yuʼun jaʼ laj yakʼ ta yoʼontonik ti tukʼ chtunik ta stojolal li Jeovae. Oy tajek ta koʼontontik ti spas xa noʼox Jeova li kʼusitik yaloje, ti xchʼultajes li sbie xchiʼuk li mukʼul pasmantal yuʼune. Pe teuk ta joltik ti snaʼoj stuk kʼusi ora sventa jech tspase. Yoʼ to mu xkʼot ta pasele, kakʼ ta koʼontontik li yabtel Diose xchiʼuk mu xkakʼtik ti xchibajesutik o ti xijkʼunib ta anilajel ta skoj noʼox ti muʼyuk to chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae. w19.08 4, 5 ¶9, 10

Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi oy xkʼuxul koʼonton xchiʼuk mi bikʼit chkakʼ jba chil li yantike? ¿Mi oy ta koʼonton ta jpas kʼusiuk noʼox sventa jkolta li yantike? ¿Mi lek ta jkʼopon li krixchanoetike?». Li jchankʼopetike jun noʼox yoʼonton laj yaʼi sbaik kʼalal te xchiʼukik li Jesuse xchiʼuk lek tajek laj yaʼi sba ek kʼalal la xchanubtasan li yajchankʼoptake (Luk. 10:1, 19-21). La stijbe yoʼonton yajchankʼoptak yoʼ oyuk kʼusitik sjakʼbeik xchiʼuk lek la xchikintabe li kʼusi laj yalike (Mat. 16:13-16). Kʼalal lek chichʼ akʼbel yaʼlel li jpets nichime, lek alakʼ sba chakʼ li xniche. Jaʼ jech nichimajik xkaltik ek li jchankʼopetik kʼalal la xchanbeik Jesus li kʼusi laj yakʼ ta chanele xchiʼuk ti lek laj yakʼ satik xkaltik ta skoj li yabtelike. Mi oy kʼusi jbainojtike, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yelan chkakʼ ta ilel jtalelal li ta kabtel o li ta jnae? ¿Mi muʼyuk van ta jsaʼ kʼop? ¿Mi ta jtijbe yoʼonton yantik sventa oyuk kʼusi sjakʼbeikun? Xchiʼuk ¿mi oy ta koʼonton ta jchikintabeik li kʼusi tsnopike?». Mu me jchanbetik li jfariseoetik ti solel chkapik tajek kʼalal oy kʼusi chjakʼbatike xchiʼuk ti tskontrainik li krixchanoetik kʼalal jelel kʼusi tsnopik kʼuchaʼal li stukike (Mar. 3:1-6; Juan 9:29-34). w19.09 20 ¶1; 23 ¶9-11

Li avie, jaʼtik xa jech chalik li bankilal politikoetik ti oy xa la jun oʼontonal xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chijxiʼo kʼalal chalbeik skʼoplal ti skʼan lekuk xil sbaik li ajvaliletik ta spʼejel balumile. Pe li Vivliae chal ti jelel kʼu yelan chkʼot ta pasel li kʼusi chichʼ alele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun epal krixchanoetik ta xchʼunik li kʼusi chalik li ajvaliletike xchiʼuk tsnopik ti mas xa chlekub batel li jkuxlejaltike. Pe li kʼusi mu snaʼike jaʼ ti «jaʼo chtal ta anil ta stojolalik li lajelal» ta skoj ti chlik jun «mukʼta tsatsal [vokolile]» (Mat. 24:21). Mu jnaʼtik kʼusi chtijbat-o yoʼonton bankilal politikoetik sventa jechuk xalike xchiʼuk ti kʼu yelan tspasike. Mu jnaʼtik xtok mi jkoj noʼox o mi ep ta velta jech chalik. Pe oy kʼusi jnaʼojtik ti mu stakʼ jpastike: mu jchʼuntik li loʼlael chalik li bankilal politikoetik ti chakʼik jun oʼontonal ta spʼejel balumile. Ta melel, jnaʼojtik ti jutuk xa skʼan xlik li «skʼakʼalil Jeovae» (1 Tes. 5:2). w19.10 8, 9 ¶3, 4

Li paskʼop ta Armajedone jaʼ chakʼbe stsutseb li chopol balumil liʼe. ¿Mi skʼan van xijxiʼutik-o? Moʼoj, yuʼun li paskʼop taje jaʼ yuʼun stuk li Jeovae (Prov. 1:33; Esek. 38:18-20; Sak. 14:3). Mi lokʼ ta ye Jeova ti xuʼ xa xlik li paskʼope, jaʼ jbabe chtal li Jesuse. Jmoj chtalik xchiʼuk li 144 mil xchiʼuk ta smiyonal xa noʼox anjeletik. Vaʼun, chtal stsakik ta kʼop li Satanase, li spukujtake xchiʼuk li sviniktak ti liʼ oyik ta balumile (Apok. 6:2; 17:14). Xi yalojbutik Jeova sventa tspat koʼontontike: «Muʼyuc spasojic jchopuc abtejebal ti xuʼ chayulesot oe» (Is. 54:17). «Kuxul chkomik li ta mukʼta tsatsal» vokolil li «epal krixchanoetik» ti tukʼ chakʼ sbaike xchiʼuk jech-o tspasik «chʼul abtelal» ta stojolal li Diose (Apok. 7:9, 13-17). Ta melel, oy ep srasonaltak ta jtatik ta Vivlia sventa jchʼuntik ti chkichʼtik pojel li ta jelavele. Jnaʼojtik lek ti chchabi Jeova «li bochʼotic jun [o tukʼ] yoʼntonique» (Sal. 31:23). Xijmuyubaj tajek kʼalal mi laj yichʼ pakbel skʼoplal li sbi Jeovae, yuʼun jkʼanojtik xchiʼuk kichʼojbetik ta mukʼ li sbie (Esek. 38:23). w19.10 18, 19 ¶17, 18

Jutuk xa tajek skʼan stsuts li slajebal kʼakʼale, jaʼ yuʼun xuʼ van mas to chkichʼtik kontrainel (2 Tim. 3:1). Jaʼ jech la snuptanik li ermanoetik ta Africae, yuʼun lik stsak sbaik ta majel li krixchanoetik kʼalal echʼ xa ox li votasione. Ta skoj ti muʼyuk bu xuʼ xjatavik batel li ermanoetike, mas ta vakib u laj yil svokolik. ¿Kʼusi koltaatik kʼalal tsots kʼusi la snuptanike? Junantike bat snakʼ sbaik ta sna ermanoetik ti bu muʼyuk mas kʼope. Xi laj yal sloʼil jun ermanoe: «Li vaʼ ora kʼalal tsots kʼusi la jnuptankutike, toj ep sbalil laj kaʼi ti oy kamigotake, yuʼun te la jpatbe jba koʼontonkutik ta jujuntal». Kʼalal mi lik li «mukʼta tsatsal vokolile», xuʼ me skoltautik li kamigotaktik ti skʼanojutik tajeke (Apok. 7:14). Jech oxal, toj tsots me skʼoplal ti jsaʼtik lek kamigotaktik li avie (1 Ped. 4:7, 8). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ta mas jelavele, oy kʼusitik jecheʼ tspukbeik skʼoplal li kajkontrataktik sventa xchʼakutike. Li kʼusi tskʼanike jaʼ ti mu xa jkolta jbatik ta jujuntale xchiʼuk ti mu jpat koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike. Pe ta skoj ti jkʼanoj jbatik ta jujuntale, muʼyuk onoʼox bu tspas yuʼunik. w19.11 2 ¶1, 2; 7 ¶19

Li buchʼutik chalik jutbil kʼopetik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta stojolal kermanotaktike jaʼ mero stotik ta jut kʼop li Satanase (Juan 8:44). Jech kʼuchaʼal liʼe: li jvalopatinej mantaletike naka epal kʼop tspasik xchiʼuk tsokesbeik skʼoplal j-organisasiontik ta Internet, ta television, ta radio, ta periodiko xchiʼuk ta yan kʼusitik. Li jecheʼ loʼiletik taje jaʼ me tsjip talel li Satanas ti xkoʼolaj ta flechaetik ti tsanajtik skʼakʼale. ¿Kʼusi van skʼan jpastik mi oy buchʼu chalbutik li jecheʼ loʼiletik taje? Skʼan jpʼajtik. Pe ¿kʼu yuʼun? Yuʼun oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk jpatoj koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike. Jaʼ yuʼun, skʼan me mu jchiʼintik ta loʼil o ti jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk li jvalopatinej mantaletike. Xchiʼuk mu me jchʼuntik mi oy buchʼu tstij koʼontontik ti akʼo jchikintabetik li kʼusi chalike o ta skoj noʼox ti ta jkʼan ta jnaʼtike, mu me xkakʼ ti skʼunibtas li xchʼunel koʼontontike. ¿Mi muʼyuk bu jchikintaojtik jlikeluk kʼusi chalik li jvalopatinej mantaletike xchiʼuk mi muʼyuk bu jtsakoj jbatik ta kʼop? Skʼan mu jechuk jpastik. Skʼan me teuk noʼox jchʼuleltik, yuʼun li Satanase oy yan yabtejebtak ti jaʼ tstunes yoʼ stsakutik ta kʼope. w19.11 15 ¶8; 16 ¶11

Kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike, skʼan jkʼeltik ti kʼu yuʼun jech ta jpastike. Li Jeovae chchaj ta kʼelel kʼu yelan li yut koʼontontike. Jaʼ yuʼun, kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike, tsots skʼoplal chil ti kʼu yuʼun jech ta jpastike. Ta me jtabetik slekil mi ta jkʼeltik lek kʼu yuʼun ti jech kʼot ta nopel kuʼuntike, yuʼun jaʼ te chkakʼtik-o venta li kʼusi oy ta koʼontontike. ¿Mi ta melel lokʼ ta koʼontontik spasel o mi muʼyuk? Yuʼun mi mu jechuke, vokol xa me chkaʼitik stsutsesel li kʼusi la jlikestike. Jnopbetik skʼoplal liʼe: jun kerem chlik tunuk ta prekursor regular. Pe mu ta sjaliluke, mu xa stsʼaki yuʼun li yorae, vaʼun muʼyuk xa tskʼupin li cholmantale. Laj van snop ti jaʼ sventa tsmuyubtabe yoʼonton Jeova ti jech lik tunuk ta tsʼakal orae. Pe ¿mi jech van ta melel? ¿O mi yuʼun jaʼ noʼox tskʼan tsmuyubtabe yoʼonton stot smeʼ o yan buchʼu? Kalbetik yan skʼelobil. Jun vinik ti chichʼ chanubtasel ta Vivliae kʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk xa tsikʼolaje. Manchuk mi vokol tajek chaʼi, chikta sba junchibuk xemana. Pe chlik sikʼolajuk yan velta. Akʼo mi jech, laj onoʼox skomtsan ta tsʼakal. ¿Kʼu yuʼun tsal yuʼun ti tsikʼolaje? Jaʼ ta skoj ti oy ta yoʼonton ti lekuk x-ilat yuʼun Jeova xchiʼuk ti skʼanoj tajeke (Kol. 1:10; 3:23). w19.11 27 ¶9; 29 ¶10

Kʼalal «xavichʼuk» xi li ta versikulo liʼe, jaʼ skʼan xal ti jaʼuk-o slumalik xilik o ti lekuk spas stalelalik ti bu slumalike. Li jtakbol Pabloe la spat lek yoʼonton ti tstsuts yuʼun li anilajele xchiʼuk ti tsta li smotone, jaʼ xkaltik, «li takel ta ikʼel ta akʼol yuʼun Dios» ta skoj ti tʼujbil chbat ta vinajele. Pe snaʼoj lek xtok ti skʼan xakʼbe-o batel yipal sventa stae (Filip. 3:14). Li jtakbole la stunes jun skoʼoltasobil ti lek sta-o sventa skolta li ermanoetik ta Filipos yoʼ mu xchʼay ta satik li smotonike. Li jtakbol Pabloe la svulesbe ta sjol li ermanoetik ta Filipos ti jaʼ slumalik li vinajele (Filip. 3:20). ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti mu xchʼay ta sjolike? Yuʼun li krixchanoetik vaʼ orae tskʼanik tajek ti teuk skʼoplalik ta Roma ta skoj ti ep kʼusi xuʼ skʼupinike. Pe li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele mas to lek li slumalike, yuʼun toj ep kʼusitik xuʼ skʼupinik. Ti melel xkaltike, jutuk noʼox kʼusi tskʼupinik o jutuk kʼusi spas yuʼunik li jromaetike. Li avi eke, toj lek ta chanbel stalelal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, yuʼun jech-o chakʼik persa sventa staik li smotonik ta vinajele. w19.08 6 ¶14, 15

Li kolebal taje mas to lek ti jaʼ xkom to li kʼusi la sta j-israeletike (Lev. 25:8-12). ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik? Yuʼun li buchʼutik la sta skolelik li ta Sjabilal Kolebale xuʼ van ochik to ta mosoil yan velta xchiʼuk chamik onoʼox. Li ta Pentekostes ta sjabilal 33, li Jeovae jaʼo la stʼuj ta xchʼul espiritu li jtakboletik xchiʼuk yan krixchanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaik sventa xkʼotik ta xnichʼnabtake. Vaʼun, jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Jesus ta vinajel mi kʼot yorail chichʼik chaʼkuxesele (Rom. 8:2, 15-17). Taje jaʼik me li buchʼutik baʼyel la stabeik sbalil li kolebal laj yalbe skʼoplal Jesus li ta snail tsobobbail ta Nasarete (Luk. 4:16-19, 21). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk xa chukbilik li ta jecheʼ chanubtaseletike xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasel li jnitvanejetik ta relijione. Jech xtok, tojbil xa smul ch-ilatik yuʼun Dios ta skoj li pojelale. Li Sjabilal Jkolebaltike jaʼo te lik talel li ta sjabilal 33 kʼalal laj yichʼik tʼujel li yajtsʼaklomtak Kristoe, vaʼun jaʼ to te tstsuts mi laj li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Jesuse. w19.12 11 ¶11, 12

Totil meʼiletik, koltao avalab anichʼnabik yoʼ stʼuj lek yamigotakik. Li totil meʼiletike skʼan snaʼik buchʼutik chchiʼin li yalab xnichʼnabike xchiʼuk li kʼusi tspasike. Jech xtok, skʼan teteuk satik ti buchʼutik chchiʼinik ta loʼil ta redes sociales xchiʼuk ta selularike. Tsots skʼoplal ti jech spasike, yuʼun li yalab xnichʼnabike jaʼ me chlik xchanbeik stalelal li yamigotakike. ¿Kʼusi spasoj epal totil meʼiletik sventa skolta li yalab xnichʼnabike? Yakʼojik akʼo xchiʼinik ermanoetik ti lek yakal chtunik ta stojolal Jeovae. Jaʼ jech la spasik li Dani xchiʼuk Bella ti te nakalik ta Costa de Marfile. Nopem xaʼiik chakʼ ta chʼom snaik sventa teuk xkom li jkʼelvanej ta sirkuitoe. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼunik? Xi chal kaʼitik li Danie: «Toj lek kʼusi la xchan li jkeremkutike, yuʼun lik tunuk ta prekursor xchiʼuk chtun xa ta xkʼexol jkʼelvanej ta sirkuito (sustituto)». Mas lek mi ta sbikʼtal noʼox ta xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike (Prov. 22:6). Jaʼ jech kʼot ta stojolal li Timoteoe, yuʼun ta sbikʼtal chanubtasat tal yuʼun li smeʼ ti Eunise sbie xchiʼuk li syaya Loidae (2 Tim. 1:5; 3:15). w19.12 25 ¶14; 26 ¶16, 17

Skʼan xkakʼtik ta ilel ti xuʼ spat yoʼonton ta jtojolaltik li yantike. ¿Kʼuxi? Jtose jaʼ ti jpastik li kʼusi kalojtike (Mat. 5:37; Luk. 16:10). Li buchʼutik tskʼanik koltaele jun noʼox yoʼontonik kʼalal snaʼojik ti xuʼ spat yoʼontonik ta jtojolaltike. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal kaʼitik jun ermanae: «Jun noʼox koʼontontik kʼalal jnaʼojtik ti tskoltautik ta anil li buchʼu yaloj chkoltavane». Li buchʼutik oy kʼusitik tsnuptanik o ti oy kʼusi tsvul-o yoʼontonike xpatet yoʼonton chaʼiik kʼalal jamal chalbe yamigotakik ti kʼu yelan chaʼi sbaike. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa spat yoʼonton ta jtojolaltik li yantike? Skʼan oyuk smalael kuʼuntik. ¿Kʼusi koltaat Sandra kʼalal laj yichʼ sutesel yuʼun smalale? La xchapbe yamigotak ti kʼu yelan chaʼi sbae. Xi chale: «Akʼo mi ep van ta velta jaʼ noʼox ta jchaʼalilan ti kʼu yelan chkaʼi jbae, pe li stukike oy tajek smalael yuʼunik, yuʼun lek la xchikintabeikun». Ta me xijkʼot ta lekil amigoil ek mi jnaʼtik xchikintael li kʼusi chalbutik yantike. w20.01 10, 11 ¶9-11

Li Vivliae chalbe skʼoplal epal yajtuneltak Dios ti akʼbatik chʼul espiritue, pe ti muʼyuk bu xtʼujatik sventa xbatik ta vinajele. Jech kʼuchaʼal liʼe: li ajvalil Davide laj yichʼ akʼbel chʼul espiritu (1 Sam. 16:13). ¿Kʼusi koltaat-o taje? Jaʼ sventa xaʼibe lek smelolal li smantaltak Jeovae xchiʼuk ti xbeiltasat ta stsʼibael jayvokʼuk livro ta Vivliae (Mar. 12:36). Akʼo mi jech, li jtakbol Pedroe laj yal ti «muʼyuk bu muy batel ta vinajel li Davide» (Ech. 2:34). Jech xtok, li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe laj yichʼ ventainel yuʼun li chʼul espiritu eke (Luk. 1:13-16). Xi jamal laj yal stuk li Jesuse: «Muʼyuk buchʼu mas jelavem skʼoplal ti vokʼem tal ta stojolal junuk ants jech kʼuchaʼal li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe», pe laj yal xtok ti muʼyuk laj yichʼ tʼujel sventa xbat ajvalilajuk ta vinajele (Mat. 11:10, 11). Kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae la stunes xchʼul espiritu sventa spasik kʼusitik labalik sba li viniketik taje, pe muʼyuk bu xichʼik tʼujel ta chʼul espiritu sventa xbatik ta vinajel. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk lek tukʼ laj yakʼ sbaike? Moʼoj. Ti kʼusie jaʼ ti liʼ chchaʼkuxesatik yuʼun Jeova ta balumile (Juan 5:28, 29; Ech. 24:15). w20.01 25 ¶15

Li Jeovae ta slekil yoʼonton xi chalbutike: «Ta jkʼan ti xakʼot ta jkerem jtsebe». Li yutsʼ yalal Jeovae jaʼik krixchanoetik ti yakʼoj xkuxlejalik ta stojolale, ep sbalil chilik ti ay yakʼ xkuxlejal li Jesuse xchiʼuk xmuyubajik tajek. Jaʼ yuʼun, li voʼotike oy smelol li jkuxlejaltike xchiʼuk jmalaojtik jun kʼupil sba kuxlejal ti muʼyuk slajebe, xuʼ van ta vinajel o li ta Paraiso balumile. Ta skoj ti solel skʼanojutik li Jtotik Jeovae, oy kʼusi tsots skʼoplal la spas yoʼ xijkʼot ta skerem stsebe (Juan 3:16). Xi chalbutik li Vivliae: «Tojbil ti laj avichʼik manele» (1 Kor. 6:20). Li kʼusi la spas ta jtojolaltik li Diose jaʼ sventa xkamigointik lek. Akʼo mi jaʼ li buchʼu mas tsots skʼoplal ta sjunul vinajel balumile, xuʼ xi xkalbetik ta sjunul koʼontontike: «Tot». Jech xtok, jaʼ jun lekil Totil li Jeovae. Oy jun jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi laj yale: «¿Kʼusi xa onoʼox ta jtojbe-o Jeova skotol li kʼusitik lek spasoj ta jtojolale?» (Sal. 116:12). Xuʼ van oy jech jakʼojbe jbatik ek. Ti melel xkaltike, yuʼun onoʼox muʼyuk kʼusi xuʼ jtojbetik-o li Jtotik ta vinajele. Pe ta skoj ti kʼuxutik tajek ta yoʼontone, jaʼ tstij koʼontontik yoʼ jkʼantik eke. w20.02 8 ¶1-3