Julio

Kʼalal oy kʼusi chopol chkichʼtik albel o pasbele, xuʼ van chlik jvul-o koʼontontik, mas to mi jaʼ jun kutsʼ kalaltik o kamigotik li buchʼu jech la spasbutike. Pe sventa mu jvul koʼontontike, toj lek ti jchantik li kʼusi la spas Ana k’alal labanat yuʼun li yan yajnil smalale (1 Sam. 1:12). Jchapbetik skotol sloʼil koʼontontik li Jeovae xchiʼuk li kʼusi chijxiʼo yuʼun jech kʼuchaʼal la spas li Anae. Mu persauk ti yan xa sba ta aʼiel li j-orasiontike o ti naka xa lekil kʼop ta jtunestike. Yuʼun xuʼ xij-okʼ ta stojolal Jeova kʼalal ta jkʼopontike, bakʼintik xtoke, xuʼ van kʼusiuk xa noʼox xkalbetik o muʼyuk lek smelol li jloʼiltike. Pe teuk ta joltik ti mu x-echʼ yoʼonton ta xchikintael li j-orasiontike. Jaʼ noʼoxe, skʼan mu jaʼuk noʼox xkalbetik skotol ora li jvokoltike, yuʼun skʼan jtsaktik ta venta li kʼusi chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7. Li jtakbol Pabloe jamal laj yal ti skʼan jtojbetik ta vokol Dios kʼalal ta jkʼopontike. ¿Kʼusitik xuʼ jtojbetik ta vokol? Toj ep. Jech kʼuchaʼal li jkuxlejaltik yakʼojbutike, li kʼusitik kʼupil sba spasojane, li tukʼil kʼanelal chakʼbutik ta ilele xchiʼuk li kʼusi kʼupil sba yaloj chakʼbutik ta jelavele. w20.02 21 ¶3; 22 ¶6

Toj lek kʼu yelan la spasutik li Jeovae, yuʼun laj yakʼ ketik sventa xuʼuk xijkʼopoj (Eks. 4:10, 11; Apok. 4:11). Pe sventa xijtojob stunesele, xuʼ skoltautik li Vivliae. Skʼan skotoluk ora xkalbetik skʼoplal Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune (Mat. 24:14; Rom. 10:14). Mi jech ta jpastike, ta jchanbetik stalelal li Jesuse. Yuʼun kʼalal ay ta balumile, la spukbe skʼoplal li Stote (Juan 18:37). Pe skʼan jtsaktik ta venta ti kʼu yelan chijkʼopoje. Skʼan xkichʼtik ta mukʼ li buchʼu ta jcholbetik mantale, manxoukutik noʼox, jtsaktik ta venta kʼu yelan chaʼi sba xchiʼuk li kʼusi xchʼunoje (1 Ped. 3:15). Mu jecheʼuk noʼox chkakʼ jvokoltik mi jech ta jpastike, yuʼun xuʼ oy kʼusi xchanik xchiʼuk xuʼ xkʼot ta yoʼontonik li mantale. Mi laj yakʼik venta moletik ta tsobobbail ti oy buchʼu skʼan tojobtasele, skʼan me mu teuk noʼox tsʼijil xkomik. Pe skʼan skʼelik bakʼin xchiʼuk ti mu ta yelovaluk yantik xalbeik mantal sventa mu xakʼik ta kʼexlale. w20.03 18, 19 ¶2-4

¿Kʼusi xuʼ jkʼan li ta j-orasiontike? Xuʼ me jkʼanbetik Jeova ti akʼo xakʼbutik mas xchʼunel koʼontontike (Luk. 17:5; Juan 14:1). Li Satanase te xjoyet tskʼel kʼuxi chakʼ ta preva skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe, jaʼ yuʼun toj jtunel ti oyuk xchʼunel koʼontontike (Luk. 22:31). ¿Kʼuxi tskoltautik? Mi kakʼojtik xa persa stsalel jtosuk vokolile, li xchʼunel koʼontontike jaʼ tskoltautik sventa mu jvul koʼontontik xchiʼuk ti xkiktabetik ta yok skʼob li Jeovae. Kʼalal te ta joltik ti jaʼ noʼox Jeova xuʼ skoltautike, muʼyuk xa te xvulvun li jnopbentik xchiʼuk li koʼontontike (1 Ped. 5:6, 7). Li orasione tskoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik akʼo mi oy kʼusi ta jnuptantik. Kalbetik skʼoplal Robert ti mas xa ta 80 sjabilale xchiʼuk ti jaʼ jun mol ta tsobobbaile. Xi chalbutik li kʼusi tspas yoʼ junuk noʼox yoʼontone: «Li kʼusi chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7 skoltaojun ta stsalel epal vokoliletik. Kiloj jvokol ta takʼin xchiʼuk oy kʼuk sjalil ti muʼyuk xa litun kʼuchaʼal mol ta tsobobbaile». Xi to chal xtoke: «Chlik jkʼopon Dios kʼalal ta jvul koʼontone. Kakʼoj venta ti mas jun koʼonton chkaʼi jba kʼalal nopolik noʼox ta jpas orasion xchiʼuk mi xivokolet ta jkʼopon li Jeovae». w19.04 9, 10 ¶5-7

Li buchʼu chilbajin olole tsaʼ smul ta stojolal Dios. Kʼalal tsaʼ smul ta stojolal yantik li jun krixchanoe, yakal tsaʼ smul ta stojolal li Jeovae. Kalbetik junuk skʼelobil li ta Mantal laj yakʼbe j-israeletik li Jeovae. Li Mantale chal ti buchʼu ch-elkʼaj o tsloʼla junuk xchiʼile «muʼyuk xa tukʼ chakʼ sba ta stojolal Jeova» (Lev. 6:2-4, TNM). Mi oy buchʼu ta tsobobbail ti chilbajin junuk olole, mu xa spat yoʼonton ta stojolal yantik li olole. Jamal xvinaj ti muʼyuk tukʼ chakʼ sba ta stojolal Jeova li buchʼu jech tspase xchiʼuk tsokesbe skʼoplal li sbie. Jaʼ yuʼun, li yilbajinel ololetike skʼan jpʼajtik jech kʼuchaʼal spʼajoj li Diose, yuʼun jaʼ jun tsatsal mulil ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe. Li ta revista ¡Vikʼiluk me jsatik! xchiʼuk Li Jkʼel-osil ta toyole, oy yichʼoj xchanobiltak ti chalbe skʼoplal kʼuxi xuʼ stsal yuʼunik ti kʼu yelan chaʼi sbaik li buchʼutik yichʼojik ilbajinele xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xkoltavanik xchiʼuk spatik oʼontonal li yantike. Jech xtok, li totil meʼiletike xuʼ te staik beiltasel sventa snaʼik kʼuxitik xuʼ xchabi li yalab xnichʼnabike. Li moletik ta tsobobbail eke yichʼojik lekil beiltaseletik ta Vivlia sventa snaʼik kʼusi xuʼ spasik kʼalal oy buchʼu jech tspas smule. Jaʼ yuʼun, li organisasione nopolik noʼox chchaʼkʼelbe skʼoplal li beiltaseletik yakʼojbe moletik sventa snaʼik kʼusi xuʼ spasike. w19.05 9 ¶8, 9

Li Skʼop Diose xkoʼolaj kʼuchaʼal jun espada ti juxbil lek ye sventa tsmak ta be li kʼusitik jecheʼ chal Satanase (Efes. 6:17). Jnopbetik skʼoplal liʼe, li Vivliae jamal chal ti mu stakʼ xchiʼinvanik ta loʼil li buchʼutik chamemik xae (Sal. 146:4). Chalbutik xtok ti jaʼ noʼox xuʼ xalbutik Jeova li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele (Is. 45:21; 46:10). Mi ta jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk mi ta jnopbetik skʼoplale, muʼyuk chʼayem koʼontontik tstautik li kʼusi jecheʼ chal pukujetike xchiʼuk ta jpʼajtik ta anil. Jaʼ yuʼun, skʼan mu jpastik jsetʼuk li kʼusi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li espiritismoe. Li yajtsʼaklomutik Kristoe mu stakʼ xbat jkʼopontik espiritistaetik o ti xbat jsaʼtik kʼuxi xuʼ jkʼopontik li animaetike. Mu stakʼ jtikʼ jbatik spasel xtok li kʼusitik tspasik kʼalal oy buchʼu chcham ta skoj ti xchʼunojik ti oy to la bu kuxul chkom xchʼulel li animaetike. Xchiʼuk mu stakʼ jsabetik smelolal ta kʼanaletik mi jaʼuk ta tʼunolajel li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele. Mu jtikʼ jbatik jsetʼuk ta spasel li kʼusitik laj xa kaltike o ta yan kʼusitik ti xkoʼolaje. Yuʼun jnaʼojtik ti toj xibalik sbae xchiʼuk ti jaʼ xa ta jkʼopontik stuk li Satanas xchiʼuk spukujtak mi jech ta jpastike. w19.04 21, 22 ¶8, 9

Li buchʼutik jaʼ tstijluik li spʼijil balumile tslabanik li mantaletik chal Vivlia ta sventa li chiʼinejbail ta vayele xchiʼuk chalik ti muʼyuk la sbalile. Xuʼ van xi sjakʼbe sbaike: «¿Kʼuxi xa noʼox ti chalbutik Dios ti akʼo jpajtsan jbatik sventa li chiʼinejbail ta vayel ti yolbaj jech la spasutike?». Ti jech chalike jaʼ ta skoj ti tsnopik ti xuʼ la jpastik skotol li kʼusi tskʼan koʼontontike. Pe mu jechuk chal li Vivliae, yuʼun chalbutik ti xuʼ jpastik ta kanal li kʼusi tskʼan koʼontontike (Kol. 3:5). Jech xtok, li Jeovae laj yakʼ li nupunele, yuʼun jaʼ to jech xuʼ xchiʼin sbaik ta vayel li vinik xchiʼuk antse (1 Kor. 7:8, 9). Li Vivliae oy lek smelolal kʼusi chal ta sventa li chiʼinejbail ta vayele, jaʼuk li spʼijil balumile muʼyuk. Li Vivliae jamal chal ti xuʼ te sta kʼusi tskʼan sbekʼtalik li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayele (Prov. 5:18, 19). Pe xi chtojobtasvan xtoke: «Ta jujuntal chanik kʼuxi chapajes abekʼtalik sventa lekuk chʼul xchiʼuk sventa ichʼbiluk ta mukʼ, mu me xpichʼetuk tajek avoʼontonik yuʼun li chiʼinejbail ta vayel ti solel muʼyuk [spajebe]» (1 Tes. 4:4, 5). w19.05 22, 23 ¶7-9

Li Diose muʼyuk me chakʼ ti xichʼik lajesel yuʼun ajvaliletik li yajtuneltake, yuʼun ta sjunul yoʼonton tspakbeik skʼoplal li sbie xchiʼuk jatavemik xa lokʼel li ta Mukʼta Babiloniae (Ech. 15:16, 17; Apok. 18:4). Jech xtok, yakʼojik tajek persa sventa skoltaik yantik yoʼ xlokʼik tal li ta jecheʼ relijione. Jaʼ yuʼun, muʼyuk tstabeik ta makiel «li vokoliletik tsnuptane». Jaʼ noʼoxe, skʼan tsotsuk lek xchʼunel yoʼontonik sventa xkuch yuʼunik li kʼusitik tsnuptanik ta jelavele (Esek. 38:2, 8). Kʼalal yichʼoj xa ox lajesel skotol li jecheʼ relijione, stuk xa noʼox vaʼal chkom li steklumal Dios jech kʼuchaʼal jtekʼ teʼ ti stuk xa noʼox tekʼel chkom kʼalal ch-echʼ tsatsal ikʼaloʼe. Jaʼ yuʼun, tstsan tajek skʼakʼal yoʼonton li Satanase. Sventa slokʼes li skʼakʼal yoʼontone, tstunes spukujtak yoʼ oyuk kʼusitik spukbeik skʼoplal, jaʼ xkaltik, «ibal sba kʼop» sventa stijbeik yoʼonton jtsop jteklumetik yoʼ skontrainik li steklumal Diose (Apok. 16:13, 14). Li jtsop jteklum taje jaʼ skʼoplal «li Gog te ta yosilal Magoge». Mi lik stsakik ta kʼop steklumal Dios li ajvaliletike, jaʼo te chlik li paskʼop ta Armajedone (Apok. 16:16). w19.09 11 ¶12, 13

Jech kʼuchaʼal la spas ta skʼakʼalil j-israeletik li Satanase, li avi eke jaʼ tstunes-o li jecheʼ relijion sventa spukbe skʼoplal li mulivajele. Li jecheʼ relijione tskʼan ti staleluk noʼox xkiltik li mulivajele, yuʼun chalik ti muʼyuk la chopole. Jech oxal, li buchʼutik chtunik ta alel ta stojolal Diose mu xa tsotsuk skʼoplal chilik li mantaletik yakʼoj Jeova sventa talelalile. ¿Kʼusi kʼotem ta pasel ta skoj taje? Li Pabloe te laj yalbe skʼoplal li ta karta la stakbe batel li ermanoetik ta Romae (Rom. 1:28-31). Li «kʼusitik muʼyuk leke» te skʼoplal li jeltos kʼusi smakoj li mulivajele, jech kʼuchaʼal li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayel ti xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile (Rom. 1:24-27, 32; Apok. 2:20). Toj tsots skʼoplal ti akʼo jchʼuntik li chanubtaseletik ta Vivliae. Yuʼun li spʼijil krixchanoetike tskontrain li smantaltak Jeovae. Jech xtok, tspukbeik skʼoplal ti akʼo xichʼ pasel «li yabtel jbekʼtaltike», maʼuk li yabtel chʼul espiritue (Gal. 5:19-23). Jech oxal, chlik stoy sba li krixchanoetike, jpʼel xalik xchiʼuk jaʼ noʼox tskʼan sba stukik (2 Tim. 3:2-4). Pe jelel li kʼusi tskʼan Jeovae, yuʼun tskʼan ti manxoukutike xchiʼuk ti bikʼituk xkakʼ jbatike (2 Sam. 22:28). w19.06 5, 6 ¶12-14

Li Eliase jaʼo kuxi kʼalal tsots tajek li kuxlejale xchiʼuk toj ep kʼusi la snuptan. Li Jeovae laj yalbe Elias ti akʼo yakʼbe sbain jutuk yabtel li Eliseoe. Vaʼun, jaʼ jech laj yakʼbe jun yamigo sventa xkoltaat kʼalal chlaj xa yipal chaʼie. Mi oy junuk kamigotik ti jpatoj koʼontontik ta stojolale, xuʼ me skoltautik ek kʼalal chkil jvokoltike (2 Rey. 2:2). Pe xuʼ van xi ta jnoptike: «Muʼyuk kamigo sventa xkalbe ti kʼu yelan chkaʼi jbae». Mi jaʼ jeche, jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta stael junuk ermano ti yij ta mantal sventa spat koʼontontik kʼalal chtun kuʼuntike. Li Jeovae la skolta Elias sventa xkuch yuʼun li kʼusi tsnuptane xchiʼuk ti tukʼ-o xtun batel ta stojolale. Tspat koʼontontik ti kʼu yelan laj yichʼ koltael li j-alkʼope. Yuʼun xuʼ van tsots tajek ta jvul koʼontontik ti chijlubtsaj-o yuʼune xchiʼuk ti chjel kʼu yelan chkaʼi jbatike. Pe mi la jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae, chakʼbutik kipaltik sventa xijtun-o batel ta stojolal (Is. 40:28, 29). w19.06 15 ¶4; 16 ¶9, 10

Mi ta jcholtik li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, jaʼ me tskoltautik sventa stsatsub li koʼontontike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li cholmantale jaʼ tskoltautik sventa jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti mu jxiʼtatik li krixchanoetike. Sventa stsinan sba li jbekʼtaltike, skʼan jpastik ejersisio. Pe sventa stsatsub li koʼontontike, skʼan jcholtik mantal ta naetik, ti bu oy ep krixchanoetike, ta buyuk noʼox xchiʼuk li ta pʼolmajebaletike. Mi tsots koʼontontik ta jcholtik mantal li avie, jaʼ jech ta jpastik-o batel akʼo mi xichʼ pajtsanel li kabteltike (1 Tes. 2:1, 2). Kalbetik skʼoplal jun ermana ti tsots tajek yoʼontone xchiʼuk ti oy kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spase. Li ermana taje Nancy Yuen sbi, kʼajomal jun metro xchiʼuk oʼlol snatil, pe mi jsetʼuk snaʼ xiʼ li ermanae. Ta skoj ti muʼyuk laj yikta sba ta xcholbel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, laj yichʼ tikʼel ta chukel ta China te van 20 jabiluk. Kʼalal chapanvanik li j-abteletike, laj yalik ti «jaʼ jun pimil ants ta skoj ti mu sjel li snopbene». w19.07 5 ¶13, 14

Junantik krixchanoetike oy van tajek ta yoʼontonik xchanel li kʼusi melele, pe li yantike skʼan van jtijbetik yoʼontonik ta skoj ti mu skʼanik kʼalal ta jchiʼintik ta loʼil ta sba veltae. Jaʼ yuʼun, skʼan jnaʼtik lek kʼusi chkaltik li ta cholmantal yoʼ jtijbetik yoʼontonike. Jkʼeltik kʼusi xuʼ xkalbetik li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik xchikintaele xchiʼuk jnoptik kʼuxi chkalbetik. Sventa jtijtik oʼontonale, xuʼ xi xkaltike: «Li avie, buyuk xa noʼox ta jnuptantik vokoliletik. ¿Kʼusi chanop ta sventa taje? ¿Mi chtun van kuʼuntik junuk ajvalil ta spʼejel balumil sventa xchapan li jvokoltike?». Vaʼun, xuʼ jkʼelbetik Daniel 2:44 xchiʼuk kalbetik smelolal. O xuʼ van xi xkaltik xtoke: «Oy kʼusi ta jkʼan ta jakʼbot. ¿Kʼusi van skʼan pasel xanaʼ sventa lekuk xichʼ chanubtasel li alab nichʼnabiletike?». Vaʼun, xuʼ xkalbetik smelolal li kʼusi chal Deuteronomio 6:6 xchiʼuk 7. Ta melel, muʼyuk kʼusi xkoʼolaj-o li muyubajel chkaʼitik kʼalal oy buchʼu ta jkoltatik sventa xkʼot ta yajtsʼaklom Kristoe. w19.07 15 ¶4, 6, 7

Xi chal jun ermano ti likem ta Asia ti lek xtojob kʼu yelan chcholbe mantal li buchʼutik muʼyuk srelijionike: «Kʼalal oy buchʼu chal ti muʼyuk xchʼunoj Diose, jutuk mu skotoluk veltae jaʼ chakʼ ta aʼiel ti muʼyuk lek ti xichʼ ichʼel ta mukʼ li jecheʼ diosetike. Chkalbe ti jaʼ jech ta jnop eke, ti muʼyuk kuxul li diosetik ti pasbil noʼox yuʼun li krixchanoetike. Vaʼun, ta jchanbe li kʼusi chal Jeremias 16:20 xchiʼuk xi ta jakʼbee: ‹¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik bu junukal melel dios ta skotol li diosetik ti spasoj li krixchanoetike?›. Ta jchikinta lek li kʼusi tstakʼe xchiʼuk ta jkʼelbe li kʼusi chal Isaias 41:23: ‹Alic caʼtic li cʼusitic ta to xcʼot ta pasel ta tsʼacale, yuʼun jech ta jnaʼcutic me ta melel ti diosoxuque›. Ta slajeb une, chkakʼbe yil junuk skʼelobil li kʼusi yaloj tspas ta jelavel li Jeovae». Xi chal jun ermano eke: «Chkakʼbe yilik ti yichʼoj lekil tojobtaseletik li Vivliae, albil kʼopetik ti oy xa kʼotemik ta pasele xchiʼuk li mantaletik ta sventa ti kʼutik yelan ch-abtej li kʼusitik oy ta vinajel balumile. Vaʼun, xi chkalbeike: ‹Skotol taje jamal chakʼ ta ilel ti oy jun Jpasvanej kuʼuntik ti toj pʼije›. Kʼalal chkil ti chlik snop jun krixchano ti oy ta melel li Diose, chlik noʼox kakʼbe yil ta Vivlia li kʼusi chal ta sventa li Jeovae». w19.07 23, 24 ¶14, 15

Li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale jaʼ ti xichʼ chʼultajesbel sbi Diose, ti xkʼot ta pasel li kʼusitik oy ta yoʼontone, ti junuk noʼox yoʼontonik xchiʼuk ti jmojuk oyikuk li ermanoetike (Mat. 6:9, 10; Juan 13:35). Kʼalal jaʼ chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusitik «mas tsots skʼoplale», jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jeovae. Li Pabloe laj yal xtok ti skʼan muʼyukuk jpaltailtike. Taje maʼuk me skʼan xal ti tukʼ xa skotol li kʼusi ta jpastike. Pe mi chkakʼtik persa ti masuk to xijkʼanvan xchiʼuk ti jnaʼtikuk stʼujel li kʼusi mas tsots skʼoplale, muʼyuk me jpaltailtik chilutik li Diose. Jtos kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvane jaʼ ti xkakʼtik persa ti mu jmakbetik yok li yantike. Toj tsots me skʼoplal ti jchʼuntik li pʼijubtasel ti mu jmakbetik yok li yantike. Pe ¿kʼuxi van xuʼ jmakbetik yok li yantike? Jaʼ li kʼusi ta jchʼay-o koʼontontike, ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk te smakojbe skʼoplal li kʼusi abtelal ta jpastike. Xuʼ van muʼyuk chopol kʼusi ta jpastik, pe mi oy buchʼu chopol chaʼi sba kuʼuntik xchiʼuk ti tsmak-o yok ta skoj li kʼusi ta jnop ta jpastike, tsots me ta jsaʼ jmultik (Mat. 18:6). w19.08 10 ¶9-11

Leʼ xa onoʼox talel ta 1935, kaʼiojbetik xa onoʼox tal smelolal buchʼu skʼoplal li epal krixchanoetik laj yil Juane ti jaʼik li yajtsʼaklomtak Kristo ti tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk ti smalaoj chkuxiik sbatel osil liʼ ta balumile (Apok. 7:9, 10). Pe sventa kuxul xkomik li ta mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk ti xkolik «lokʼel ta skotol li kʼusitik albil skʼoplal ti persa chkʼot ta pasele», skʼan xojtikinik lek li smantaltak Jeovae xchiʼuk skʼan xa noʼox xakʼik ta ilel ti tsots xchʼunel yoʼontonik yoʼ to mu xlik li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Kristoe (Luk. 21:34-36). Li epal krixchanoetike xmuyubajik tajek ti oy kʼusi lek tstaik ta jelavele. Xaʼibeik xa smelolal ti jaʼ chal stuk Jeova mi chbat ta vinajel junuk yajtunele o mi liʼ chkom ta balumile. Li kʼusi smalaoj tstaik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li epal krixchanoetike snaʼojik ti jaʼ ta skoj li slekil yutsil yoʼonton Jeova ti jaʼo laj yakʼ ta ilel kʼalal la stak tal li Xnichʼon sventa spojutike (Rom. 3:24). w19.09 28 ¶10; 29 ¶12, 13

Xuʼ me xijmuyubaj noʼox akʼo mi chjel ti bu chbat tunkutike. Mu jnoptik ti muʼyuk lek la jpas kabteltik ti bu toʼox oyutike o ti mu xa kʼusi xijtun-oe. Jkʼeltik kʼuxi yakal tskoltautik li Jeovae xchiʼuk jcholtik-o mantal. Jchanbetik stalelal li tukʼil yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo ti laj yalik «batel li lekil aʼyejetik ta sventa li skʼop Dios ti buyuk noʼox batike» (Ech. 8:1, 4). Xuʼ van lek kʼusi xkʼot ta pasel kuʼuntik mi jech-o ta jcholtik mantale. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy jayvoʼuk prekursoretike laj yichʼik nutsel lokʼel ta jun lum, vaʼun batik ta yan lum ti bu chtun tajek koltael ta jun kʼop ti xchanojik li prekursoretike. Kʼalal jelav jayibuk ue, oy xa ox achʼ grupoetik ti anil noʼox chchʼi tale. Li xkuxetel koʼontontike jaʼ te ta jtatik kʼalal lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ yuʼun, skʼan nopol oyutik ta stojolal li Jdiostike, jpat koʼontontik ti chakʼbutik jpʼijiltik, ti tsbeiltasutik xchiʼuk ti tskoltautike. Teuk ta joltik liʼe: kʼalal laj kakʼ ta koʼontontik skoltael li krixchanoetik ti bu toʼox chijtune, jaʼ la skoltautik sventa xnop xkaʼitike. Jaʼ yuʼun, mi chkakʼ ta koʼontontik skoltael yantik ti bu xa chijtun li avie, ta me skoltautik Jeova sventa xnop xkaʼitik yan velta (Ekl. 7:10). w19.08 24, 25 ¶15, 16

Jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Jeovae, jech oxal sta-o ti stojobtasutike xchiʼuk ti jchʼunbetik li smantale (Apok. 4:11). Pe oy yan srasonal ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼan jchʼunbetik smantale, yuʼun stuk noʼox toj lek snaʼ spas mantal. Ta epal jabiletike, oy epal krixchanoetik ti sventainojik o spasojik ta mantal li yantike. Pe li Jeovae stuk noʼox toj pʼij, lek snaʼ xkʼanvan, snaʼ stsakvan ta venta xchiʼuk oy xkʼuxul yoʼonton (Eks. 34:6; Rom. 16:27; 1 Juan 4:8). Sventa xkakʼtik ta ilel ti ta jchʼunbetik smantal li Jeovae, skʼan xkakʼtik persa xchʼunbel smantal ta skotol ora xchiʼuk ti mu jpat koʼontontik ta jpʼijil jtuktike (Prov. 3:5). Mas me kʼun chkaʼitik xchʼunbel smantal Dios kʼalal chkojtikinbetik lek li stalelaltak ti toj kʼupilik sbae, yuʼun skotol li kʼusitik tspase jaʼ ta skoj li stalelaltake (Sal. 145:9). Mas to chlik jkʼantik Jeova kʼalal chkojtikintik leke, vaʼun mu xa persauk ti oy buchʼu xalbutik li kʼusi xuʼ jpastik xchiʼuk li kʼusi mu stakʼe. w19.09 14 ¶1, 3

Li Satanase mas to chakʼbe svokol li krixchanoetike, yuʼun chakʼbe alal ikatsiletik ti mu xlik yuʼunike. Tskʼan chakʼ jchʼuntik ti muʼyuk chakʼutik ta perton Jeovae xchiʼuk ti mu jtatik-o ti skʼanutike. Taje jaʼ jun ibal sba jutbil kʼop yuʼun li Satanase xchiʼuk solel muʼyuk xkʼuxul yoʼonton ta jtojolaltik (Juan 8:44). Kʼalal chijnopaj ta stojolal li Kristoe, ta jtatik perton yuʼun li jmultike (Mat. 11:28). Ti melel xkaltike, skʼanojutik tajek li Jeovae (Rom. 8:32, 38, 39). Li ikatsil chak’butik Jesuse jelel xchiʼuk li ikatsil ti skʼan xkakʼtik persa xkuchel batele. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chlaj koʼontontik ta abtel jujun kʼakʼale, jutuk mu jkotoltikuk ti solel lubem xa chijkom yuʼune, maʼuk noʼox, yuʼun mu junuk koʼontontik chijkom yuʼun. Pe kʼalal chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesuse, mas jun koʼontontik. Xuʼ van lubemutik xa chkaʼi jbatik xchiʼuk ti akʼbil xa persa xijbat ta jtsobajeltike. Pe ¿mi mu jechuk ti mas xa jun koʼontontik kʼalal chijsut tale xchiʼuk ti mas xa oy kipaltike? Jaʼ jech chkʼot ta pasel ek kʼalal chkakʼtik persa chijlokʼ ta cholmantale o kʼalal chijchanunaj ta jtuktike. ¿Mi mu jechuk ti ep ta jtabetik sbalil kʼalal chkakʼtik persa jech ta jpastike? w19.09 20 ¶1; 23, 24 ¶15, 16

Li Jeovae oy ta yoʼonton ti jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik li cholmantal ta skoj ti jutuk xa tajek skʼan xvul li «skʼakʼalil» yuʼune. Skʼan jkʼeltik mi jaʼ batem ta koʼontontik spasel «li yabtel Kajvaltike» (1 Kor. 15:58). Maʼuk noʼox laj yalbe skʼoplal Jesus li kʼusitik tsotsik skʼoplal chkʼot ta pasel ta slajebal kʼakʼale, yuʼun xi to laj yal xtoke: «Baʼyel chichʼ cholel ta skotol jteklumetik li lekil aʼyejetike» (Mar. 13:4, 8, 10; Mat. 24:14). ¡Nopo noʼox avaʼi!, yakal ta jkolta jbatik sventa xkʼot ta pasel li albil kʼop laj yal Jesus kʼalal chijlokʼ ta cholmantale. Li jujun jabil chjelave, mas xa ep krixchanoetik chchikintaik li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Jkʼeltik kʼuxi epajemutik talel li ta spʼejel balumile. Li ta 1914, kʼajomal toʼox oy 5,155 jcholmantaletik ta 43 lumetik. Li avie, oyutik xa mas ta 8,500,000 jcholmantaletik ta 240 lumetik. Pe muʼyuk to bu tsutsem li kabteltike, skʼan jech-o xkaltik batel ti jaʼ noʼox xuʼ slajes choplejal li Ajvalilal yuʼun Diose (Sal. 145:11-13). w19.10 8 ¶3; 9, 10 ¶7, 8

Li Jeovae la stunes li Barsilai sventa skolta li ajvalil Davide. Jun veltae, li ajvalile kontrainat yuʼun skerem ti jaʼ li Absalone, vaʼun jatavik batel xchiʼuk li sviniktake. Kʼalal jaʼo lubemik xa ox tajeke, ti chchamik xa ox ta viʼnale xchiʼuk ti takin xa ox tajek yoʼontonike, jaʼo tal koltaatikuk yuʼun li Barsilaie akʼo mi mol xa ox tajek xchiʼuk koʼol laj yakʼ ta vokol xkuxlejalik xchiʼuk li yan xchiʼiltake. Mu xiuk la snop li Barsilaie: «Toj molun xa, mu xa kʼusi xitun-o yuʼun li Jeovae». Moʼoj, yuʼun laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk laj yakʼ li jsetʼ juteb kʼusi x-ayan yuʼun yoʼ skolta li yajtuneltak Diose (2 Sam. 17:27-29). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li loʼile? Mu ventauk mi ep xa jabilaltik, xuʼ to stunesutik Jeova sventa jkolta li kermanotaktik ti buyuk noʼox nakalike (Prov. 3:27, 28; 19:17). Pe ¿kʼusi xuʼ jpastik mi mu xuʼ xbat kakʼbetik ta yok skʼobik li kʼusi chtun yuʼun li kermanotaktike? Xuʼ xkakʼtik matanal takʼin sventa li abtelal ta spʼejel balumile, vaʼun jaʼ xa te chichʼ lokʼesel li takʼin kʼalal chtun yuʼunik koltael ta buyuk noʼox li kermanotaktike (2 Kor. 8:14, 15). w19.10 21 ¶6

Xuʼ van vokol chkaʼitik yalbel yantik ti kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal oy buchʼu chopol kʼusi spasojbutike (Prov. 18:19). Bakʼintik xtoke, xuʼ van xi ta jnoptike: «Mu noʼox xixokob chkaʼi sventa jsaʼ lek kamigotak o mu noʼox xuʼ kuʼun chkaʼi». Mu me xijchibaj mi jech chkaʼi jbatike. Mi ta jkʼan akʼo skoltautik kermanotaktik kʼalal ta jnuptantik vokoliletike, skʼan masuk to lek jkʼopon jbatik, nopuk xa noʼox xkaʼitik ti xkalbetik li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike (1 Ped. 1:22). Laj yakʼ ta ilel Jesus ti spatoj lek yoʼonton ta stojolal yamigotak kʼalal lek jamal laj yalanbe ti kʼu yelan chaʼi sbae (Juan 15:15). Mi chkalbetik kamigotaktik kʼalal xijmuyubaj noʼoxe, kʼalal chkat koʼontontike xchiʼuk kʼalal muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi jnopojtike, jaʼ me jech yakal ta jchanbetik stalelal li Jesuse. Pe maʼuk noʼox, yuʼun skʼan jchikintabetik xtok kʼalal oy buchʼu chchiʼinutik ta loʼile, vaʼun xuʼ me jech chkakʼtik venta ti jmoj li kʼusi ta jnoptike, ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontik staele. Kʼalal jamal chkalbe jbatik li kʼusi ta jnoptike, mas to me chkamigoin jbatik xchiʼuk li yantike (Prov. 27:9). w19.11 4 ¶8, 9

¿Mi ta van xjel li kʼusi chkalbetik skʼoplal ta cholmantal li ta yorail mukʼta tsatsal vokolile? Yikʼaluk van. Li avie, jaʼ chkalbetik skʼoplal li lekil aʼyejetik sventa Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk chkakʼtik persa ti jpastik ta jchankʼop li krixchanoetike. Pe li ta yorail mukʼta tsatsal vokolile, xuʼ van jamal xa lek chkaltik li kʼusi chkʼot ta pasele, yuʼun li Vivliae chal ti xkoʼolaj ta bot li kʼusi chkaltike (Apok. 16:21). Xuʼ van xi chbat kaltike: «¡Jutuk xa me skʼan xlaj skʼoplal li sbalumil Satanase!». Pe te to chvinaj ta mas jelavel li kʼusi chbat kaltike xchiʼuk ti kʼu yelan ta jpastike. ¿Mi jech-o van ta jcholtik mantal kʼuchaʼal ta jpastik li avie o mi ta van xjel? Skʼan jmalatik sventa jnaʼtike. Akʼo mi mu jnaʼtik kʼu yelan ta jcholtik mantal li vaʼ orae, skʼan xkakʼ ta ilel stsatsal koʼontontik yoʼ xbat kaltik li chapanel tspas Jeovae (Esek. 2:3-5). Li ajvaliletike xuʼ van tskʼan tsmak ketik ta j-echʼel ta skoj li kʼusi chkalbetik skʼoplale. Pe jech kʼuchaʼal jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeova ti tskoltautik ta cholmantal li avie, jaʼ me jech skʼan jpastik xtok li vaʼ orae. Jaʼ yuʼun, xuʼ jpat koʼontontik ti ta onoʼox xakʼ kipaltik Jeova sventa jpasbetik yabtel li ta mukʼta tsatsal vokolile (Mik. 3:8). w19.10 16 ¶8, 9

Kʼalal «yiktaojik xa» xie, jaʼ skʼan xal ti xuʼ van jaʼ mas chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi mu jtuneluk kuʼuntike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li koʼontontike xuʼ chlik skʼan «li kʼusitik chopole xchiʼuk ti chakʼ vokolile» (1 Tim. 6:9). Mu jambetik sbe li kʼusi noʼox ta jkʼan jtuktike, teuk ta joltik ti jaʼ jtos yabtejeb Satanas ti xuʼ slajes li xchʼunel koʼontontike. Jnoptik ti oy noʼox stojol kuʼuntik li kʼusi xal koʼontontike, ¿mi chopol van ti jmantik li kʼusi tskʼupin koʼontontik akʼo mi muʼyuk chtun kuʼuntike? Xuʼ van muʼyuk, pe lek onoʼox ti xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi oy yorail kuʼun xchiʼuk oy to kipal sventa jtunes li kʼusi xuʼ kuʼun smanele xchiʼuk ti jkʼuxubine? ¿Mi chnop van tajek chkaʼi ti ep kʼusi x-ayan kuʼune? ¿Mi xuʼ van jech xkʼot ta jtojolal kʼuchaʼal li kerem ti la spʼaj kʼalal albat yuʼun Jesus ti xuʼ to xtun mas ta stojolal Diose?» (Mar. 10:17-22). Li kʼusi mas lek xuʼ jpastike jaʼ ti lekuk noʼox sba li jkuxlejaltike, ti jchʼakbetik lek yorail xchiʼuk ti xkakʼ kipaltik spasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae. w19.11 17, 18 ¶15, 16

Li Jeovae xuʼ xakʼ kipaltik sventa jpastik li kʼusi kʼot ta nopel kuʼuntike (Filip. 2:13). Jaʼ yuʼun chaʼa, jkʼanilanbetik xchʼul espiritu yoʼ spas kuʼuntike. Akʼo mi muʼyuk bu tstakʼbutik ta ora yileluk, jechuk-o jkʼanilanbetik ta orasion. Yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Chkalboxuk avaʼiik ti xakʼanilanike, vaʼun cha-akʼbatik [chʼul espiritu]» (Luk. 11:9, 13). Jkʼeltik lek kʼuxi xuʼ jpastik. Yoʼ stsuts kuʼuntik jtosuk abtelale, skʼan jkʼeltik lek kʼuxi chkutik yoʼ spas kuʼuntik xchiʼuk ti jechuk-o jpastik batele. Jaʼ me jech skʼan jpastik xtok kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike. Pe ¿kʼuxi tspas kuʼuntik taje? Jpas jlistatik, jtsʼibatik li kʼusitik skʼan jpastik batele. Mi oy kʼusi tsots chkaʼitik spasele, mas lek ti bikʼitik jpastik batele. Vaʼun, te chkakʼtik venta ti oy sbalil li kʼusi tspas batel kuʼuntike. Li jkorintoetike albatik yuʼun jtakbol Pablo ti akʼo kak stsob stakʼinik «li ta sba kʼakʼal ta jujun xemanae» sventa mu jaʼuk to chlik stsobik ta anil mi te xa ox oy li jtakbole (1 Kor. 16:2). Mi jech ta jpastik eke, muʼyuk ta jvul tajek koʼontontik ta spasel li kʼusi kʼot ta nopel kuʼuntike. w19.11 29 ¶13, 14

Xuʼ van xi ta jnoptike: «Xkojtikin xa li Jeovae, yuʼun jnaʼojbe xa sbi, jnaʼoj xa junantik li kʼusitik yaloje xchiʼuk li kʼusitik spasoje». Pe mu baluk noʼox taje, yuʼun skʼan jchʼakbetik yorail sventa xkojtikintik lek xchiʼuk li stalelaltak ti toj kʼupilik sbae. Mi jech ta jpastike, chkaʼibetik smelolal kʼu yuʼun chlokʼ ta ye li kʼusitik chale xchiʼuk ti kʼu yuʼun jech tspase. Taje tskoltautik sventa xkakʼtik venta mi lek chil li kʼusi ta jnoptik o ta jpastike. Jaʼ noʼoxe skʼan jpastik noʼox li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae. Kʼalal oy xa ta koʼontontik chijtun ta stojolal Jeovae, xuʼ van oy buchʼutik chlik slabanutik. Mas to van chlik skontrainutik xtok mi laj yilik ti chijbat xa ta tsobajeletike. Pe teuk ta joltik ti muʼyuk chiktautik jutebuk li Jeovae, jaʼ noʼox skʼan jpat koʼontontik ta stojolal. Mi jech la jpastike, chkʼot ta kamigotik sbatel osil. w19.12 16, 17 ¶3, 4

Totil meʼiletik, xuʼ van chavul avoʼontonik bakʼintik ta skoj ti vokol chavaʼiik stsʼitesel li avalab anichʼnabike, pe ¿kʼusi xuʼ skoltaoxuk? Jaʼ ti teuk ta ajolik ti jaʼ amotonik li avalab anichʼnabike xchiʼuk oy tajek ta yoʼonton tskoltaoxuk li Jeovae. ¿Kʼuxi tspas? Tstsʼet chikinta lek kʼalal chakʼoponike xchiʼuk tskoltaoxuk ta Vivlia, ta vunetik xchiʼuk tstunes yan totil meʼiletik ti ep xa kʼusi snaʼik sventa xalboxuk mantaletik xchiʼuk sventa xakʼ avilik li kʼusi xuʼ xapasike. Jlom krixchanoetike chalik ti xkoʼolaj ta jtekʼ teʼ li stsʼitesel alab nichʼnabiletike, ti chjalij 20 jabil sventa xmukʼib leke. Pe mu jechuk maʼ taje, yuʼun li totil meʼiletike jech-o skʼan skolta li yalab xnichʼnabike. ¿Kʼusi toj lek xuʼ spasik li totil meʼiletike? Jaʼ ti xchʼak lek skʼakʼalik, ti xchanubtasik ta Skʼop Dios xchiʼuk ti xkʼuxubinike. Mu skotoluk alab nichʼnabiletik lek chchʼamik li chanubtasele, pe oy onoʼox ep ti tstojbeik ta vokol li stot smeʼike. Jaʼ jech chaʼi sba jun ermana ta Asia ti Anna sbie, xi chale: «Mu xlaj-o jtojbe ta vokol jtot jmeʼ ti la stukʼibtasikun xchiʼuk ti la skoltaikun sventa xlik jkʼan li Jeovae. Maʼuk noʼox la stsʼitesikun, yuʼun toj lek la xchanubtasikun xtok, jech oxal ximuyubaj noʼox» (Prov. 23:24, 25). ¡Ep ermanoetik jech chaʼi sbaik ek! w19.12 27 ¶21, 22

Muʼyuk bu yan skʼan xijbat sventa xkiltik li buchʼutik skʼan jkoltatike, yuʼun oy ermanoetik ti skʼan patbel yoʼontonike. Skʼan jkʼeltik kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton yantik kʼalal chil svokolik akʼo mi chijxiʼ noʼox yaʼeluke. Xuʼ van chijxiʼ ta skoj ti mu noʼox jnaʼ kʼusi chkaltike o kʼusi ta jpastik sventa jkoltatik li buchʼu yakal chil svokole. Xmuyubajik tajek li ermanoetik kʼalal chilik ti oy ta koʼontontik chijkoltavane. Yuʼun yantik xa stsatsaj batel jvokoltik ta skoj ti jutuk xa tajek skʼan xlaj li kʼusitik chopole (2 Tim. 3:13). Jech xtok, ta skoj ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, ep kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntik, jaʼ yuʼun ta jkʼantik-o patbel koʼontontik. Jtos li kʼusi koltaat-o Pablo yoʼ tukʼuk-o xakʼ sbae jaʼ ti patbat yoʼonton yuʼun li ermanoetike. Mi jech ta jpastik eke, jaʼ me jech ta jkolta-o kermanotaktik sventa tukʼuk-o xakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae (1 Tes. 3:2, 3). w20.01 12, 13 ¶17-19

Li buchʼutik tʼujbilike mu skʼanik ti toj echʼ xa noʼox ch-ichʼatik ta mukʼ yuʼun li yantike (Filip. 2:2, 3). Snaʼojik ti muʼyuk pukbat skʼoplalik yuʼun Jeova kʼalal laj yichʼik tʼujele. Jech oxal, mu labaluk sba chaʼiik mi mu xchʼun yantik ti laj yichʼik tʼujel yuʼun Dios yoʼ xbatik ta vinajele. Jech onoʼox chal Vivlia ti mu stakʼ jchʼuntik ta ora mi oy buchʼu chal ti akʼbil tsots yabtel yuʼun Jeovae . Jech xtok, kʼalal oy buchʼu jaʼ to chojtikinike, mu xiuk chalbeik sventa xlik tsakatikuk ta ventae: «Tʼujbilun me sventa chibat ta vinajel». Mi jaʼuk ti xtoyet xa chaʼi sbaik ta skoj li smoton staojike (1 Kor. 4:7, 8). Muʼyuk bu tsnopik xtok ti skʼan parte xa stsob sbaik li buchʼutik tʼujbilike. Mi jaʼuk ti yolbaj xa tsaʼ sbaik sventa sloʼiltaik ti kʼuxi laj yichʼik tʼujele o sventa xchan stukik li Vivliae (Gal. 1:15-17). Ti jechuk tspasike, ta me xchʼak sba yuʼunik li tsobobbaile. Maʼuk noʼox, yuʼun maʼuk yakal tspasik li kʼusi tskʼan chʼul espiritu ti jaʼ tskoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik li ta tsobobbaile xchiʼuk ti jmojuk oyutike (Rom. 16:17, 18). w20.01 28 ¶6, 7

Li krixchanoetik ti laj yilik kʼu yelan laj yichʼ lajesel li srelijionike chlik kapuk sjolik ta skoj ti muʼyuk laj yichʼ lajesel li jrelijiontike. Nopo xa noʼox avaʼi kʼu yelan xvochlajetik ta buyuk noʼox li krixchanoetike xchiʼuk chalik ta radio, ta television o ta Internet ti xkapet tajek sjolike. Maʼuk noʼox, yuʼun li Satanas xchiʼuk li ajvaliletike tstsan skʼakʼal yoʼontonik ta jtojolaltik ta skoj ti muʼyuk vuʼ yuʼunik slajesbel skʼoplal skotol li relijionetik oy ta balumile, yuʼun chakʼik venta ti te kom li jrelijiontike. Jaʼ yuʼun, li krixchanoetik xchiʼuk li ajvaliletike chlik skontrainutik xchiʼuk jaʼo xa te tsbiin kʼuchaʼal Gog ta Magog li ajvaliletike. Vaʼun, chlik stsob sbaik xchiʼuk tstunesik skotol li kʼusi oy yuʼunik sventa stsakik ta kʼop li steklumal Diose (Esek. 38:2, 14-16). Xuʼ van ta jvul jutuk koʼontontik ta skoj li kʼusi xuʼ jnuptantike, yuʼun mu jnaʼtik lek kʼu yelan chkʼot ta pasel. Pe muʼyuk srasonal sventa xijxiʼo yuʼun li mukʼta tsatsal vokolile, ¿kʼu yuʼun? Yuʼun chalbutik Jeova li kʼusi xuʼ jpastik sventa kuxul xijkome (Sal. 34:19). w19.10 16, 17 ¶10, 11

¿Mi bal noʼox van ti oy ta koʼontontik stojbel ta vokol li Jeovae? Moʼoj. Yuʼun chkakʼbetik yil ta jkʼopojeltik xchiʼuk kʼalal oy kʼusi ta jpastike. Li krixchanoetik avie mi jaʼuk snaʼ stojbeik ta vokol Dios li kʼusi ch-akʼbatike. Jech onoʼox yaloj Vivlia ti «mu kʼusi snaʼ stojik ta vokol» «li ta slajebal xa kʼakʼale» (2 Tim. 3:1, 2). Pe li voʼotike jelelutik ta skoj ti jnaʼ jtojtik ta vokole, jaʼ yuʼun mu me jchanbetik stalelalik. Li Jtotik Jeovae tskʼan ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike. Yuʼun kʼalal jkʼanoj jbatik ta jujuntale, te chvinaj ti jaʼutik li melel yajtsʼaklom Kristoe (Juan 13:35). Xi laj yal jun jtsʼibajom yuʼun salmoe: «¡Kʼelavilik! Toj lek xchiʼuk toj kʼupil sba ti jmoj oyik li steklumal Diose» (Sal. 133:1). Ta melel, ¡jaʼ jech chkaʼi jbatik ek kʼuchaʼal li jtsʼibajom taje! Kʼalal jkʼanoj jbatik ta jujuntale, chkakʼbetik yil Jeova ti jkʼanojtik eke (1 Juan 4:20). Stuk xa noʼox jech li kutsʼ kalaltik ta mantale, yuʼun oy slekil yoʼontonik xchiʼuk ch-ichʼvanik ta kʼux (Efes. 4:32). w20.02 9 ¶6, 7

¿Mi chʼay noʼox ta anil li kʼusi tsvul-o yoʼonton Anae? Muʼyuk. Jmoj-o te nakiik xchiʼuk li Peninae. Jech xtok, muʼyuk chal Vivlia mi laj yikta sba Penina ta slabanel li Anae. Xuʼ van te stsʼikoj-o li kʼusitik toj kʼuxik chichʼ albele. Pe muʼyuk xa laj yat-o yoʼonton kʼalal laj yakʼbe sventain Jeova li yikatse xchiʼuk ti jun xa yoʼonton laj yaʼi sbae. La spat yoʼonton ta stojolal Jeova, vaʼun takʼbat s-orasion ta mas jelavel xchiʼuk laj yil yalabtak (1 Sam. 1:2, 6, 7, 17-20). Xuʼ jun noʼox koʼontontik akʼo mi mu xchʼay li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Junantik li kʼusi ta jnuptantike xuʼ van mu xchʼay ta anil akʼo mi xijvokolet tajek ta stojolal Jeova xchiʼuk mi chijkʼotilan li ta tsobajeletike. Pe oy kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Anae: ti muʼyuk kʼusi xuʼ xmakat ta be Jeova sventa xpoxta li koʼontontike. Muʼyuk bu tstenutik komel li Jdiostike, moʼoj, yuʼun tsabe lek yorail sventa xakʼ jmotontik ta skoj ti tukʼ chkakʼ jbatike (Ebr. 11:6). w20.02 22 ¶9, 10

Li moletike ta onoʼox xakʼbeik tojobtasel ta Vivlia yantik sventa jechuk-o lek stalelalik. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jechuk spasik mi sta-o chilike? Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal li Elie. Li mero bankilal pale Elie skʼanoj tajek li chaʼvoʼ skerem ti yichʼoj tsots yabtelik ta axibalnae, yuʼun jaʼik paleetik. Pe li stukike muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Jeovae, muʼyuk lek tspas yabtelik, muʼyuk «chichʼik ta mukʼ li smoton Jeovae» xchiʼuk «chchiʼinik ta vayel li antsetik ti te chtunik ta yochebal karpana sventa tsobobbaile» (1 Sam. 2:12-17, 22). Li Elie muʼyuk laj yakʼbe tsatsal mantal li xnichʼnabtake, muʼyuk laj yut xchiʼuk laj yakʼ ti teuk-o xtunik li ta axibalnae akʼo mi sta-o xichʼik milel jech kʼuchaʼal chal li Mantale (Deut. 21:18-21). ¿Mi te noʼox skʼeloj li Jeova eke? Moʼoj, yuʼun xi laj yalbe li Elie: «¿Kʼu yuʼun jaʼ mas chavichʼ ta mukʼ li anichʼnabtake ti jaʼ mu sta li voʼone?». Xchiʼuk xi to albate: «Ta jun noʼox kʼakʼal chcham xchaʼvoʼal li anichʼnabe» (1 Sam. 2:29, 34). w20.03 19 ¶4, 5