Agosto

Li Jesuse jun noʼox yoʼonton kʼalal laj yichʼ nutsele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun snaʼoj ti xmuyubaj yuʼun Stot mi tukʼ laj yakʼ sbae. Ta skoj ti skʼanoj ta jyalel li Stote, sil kʼakʼal la spasbe li yabtele. Jech-o tukʼ laj yakʼ sba akʼo mi oy kʼusitik tsots la snuptan. Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumile, jaʼ toʼox «jun bankilal j-abtel» yuʼun Dios (Prov. 8:30, TNM). Vaʼun, kʼalal tal ta balumile, ta sjunul yoʼonton chanubtasvan ta sventa li Stote (Mat. 6:9; Juan 5:17). Xkuxet tajek laj yaʼi ti la spas li abtelal taje (Juan 4:34-36). Li voʼotike xuʼ me jchanbetik stalelal Jesus mi ta jchʼunbetik smantal li Jeovae xchiʼuk mi oy noʼox kʼusi ta jpastik «ta sventa li yabtel Kajvaltike» (1 Kor. 15:58). Mi chkakʼbetik «yipal» o mi batem noʼox koʼontontik ta cholmantale, tskoltautik sventa mu jaʼuk jun mukʼta vokolil xkiltik li kʼusi ta jnuptantike (Ech. 18:5). Yuʼun li ta cholmantale, te chkakʼtik venta ti mas toj tsots xkuxlejal li krixchanoetike ti jaʼ mu sta li voʼotike. Vaʼun, kʼalal chkiltik ti chlekub xkuxlejalik xchiʼuk ti xmuyubajik kʼalal tskʼanik li Jeovae xchiʼuk ti chchʼunbeik smantale, mas to ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti chchabiutik eke. w19.04 10, 11 ¶8, 9

Ta melel, ep kʼusitik la spasik yoʼ stsalik li pukujetike. Akʼo mi toyol tajek stojol li livroetik sventa majiae, muʼyuk la skʼelanik mi jaʼuk la xchonik, yuʼun la xchikʼik ta j-echʼel. Jaʼ mas tsots skʼoplal laj yilik ti lekuk x-ilatik yuʼun li Jeovae, maʼuk la snopbeik skʼoplal stojol li slivroike. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li kʼusi la spasike? Mi oy kʼusi x-ayan kuʼuntik ti nitil skʼoplal ta espiritismo jech kʼuchaʼal natsʼiletik o yan kʼusitik sventa chakʼ suerte o ti chchabivan ta stojolal li chopol espirituetike, mas me lek ti jiptik lokʼele (1 Kor. 10:21). Jkʼeltik lek li kʼusi ta jchʼay-o koʼontontike. Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi te nitil jutuk skʼoplal ta espiritismo li kʼusitik ta jchʼay-o koʼontone?». Mi jaʼo yakal ta jtʼujtik junuk chʼayob oʼontonale, jkʼeltik lek ti mu jaʼuk jtʼujtik li kʼusi chopol chil Diose. Kakʼtik persa ti sakuk jol koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Ech. 24:16). w19.04 22, 23 ¶10-12

Oy jaytos kʼusi tsvul-o yoʼonton li moletik kʼalal chaʼiik ti oy buchʼu tsots la spas smule. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal chilike jaʼ ti chʼultajesbiluk xkom sbi li Diose (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9). Oy tajek ta yoʼontonik xtok ti lekikuk ta mantal li ermanoetike xchiʼuk tskoltaik li buchʼu yichʼoj ilbajinele. Jech xtok, li moletike tskʼelik mi stakʼ to koltael li buchʼu la saʼ smul sventa xlekub yan velta ta mantale (Sant. 5:14, 15). Li jun yajtsʼaklom Kristo ti jaʼ tspas li kʼusi tskʼan sbekʼtale xchiʼuk ti tspas jun tsatsal mulile jaʼ me svinajeb ti ip ta mantale, ti muʼyuk xa lek xil sba xchiʼuk li Jeovae. Li moletike xkoʼolajik kʼuchaʼal doktoretik ti chpoxtaik li buchʼu ip ta mantale, jaʼ xkaltik, li buchʼu la spas smule. Mi sutesoj yoʼonton ta melele, tskoltaik ta Vivlia sventa xlekub yan velta ti kʼu yelan xil sba xchiʼuk li Diose (Ech. 3:19; 2 Kor. 2:5-10). w19.05 10 ¶10, 11

Li Jeovae xuʼ xakʼ ta koʼontontik spasel li kʼusi lek chile. Xuʼ van skʼan koltael li jtsobobbailtike o yan-o bu. Jech oxal, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi xuʼ jpas sventa xikoltavan?». O xuʼ van tsots kʼusi chlik jbaintik spasel, vaʼun ta jnoptik ti mu spas kuʼuntike. Maʼuk noʼox, yuʼun kʼalal ta jchantik junuk loʼil ta Vivliae, xuʼ van xi chlik jnoptike: «¿Kʼuxi xuʼ jkolta-o yantik li kʼusi la jchane?». Mi laj yil Jeova ti ta jkʼan ta jpasbetik mas li yabtele, xuʼ xakʼ ta koʼontontik ti jpastik li kʼusi jnopojtike. Li Jeovae xuʼ skoltautik xtok sventa spas kuʼuntik li kʼusi lek chile (Is. 40:29). ¿Kʼuxi tspas taje? Jaʼo kʼalal chakʼbutik li xchʼul espiritu sventa jchantik mas li kʼusitik xijtojob xa onoʼox spasele (Eks. 35:30-35). Jech xtok, tstunes s-organisasion sventa oyuk kʼusitik xchanubtasutik spasel. Lek me ti jkʼantik koltael mi mu jnaʼtik kʼuxi ta pasel jtosuk abtelale xchiʼuk mu xijxiʼ ta skʼanbel koltael li jkʼanvanej Totil kuʼuntike, yuʼun xuʼ xakʼbutik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe» (2 Kor. 4:7; Luk. 11:13). w19.10 21 ¶3, 4

Muʼyuk labal sba chkiltik ti tstijbe sba yoʼontonik li krixchanoetik sventa tsotsuk skʼoplal xil sba stukike. Jlik enciclopedia chal ti leʼ xa tal ta sjabilaltik 1970, lik lokʼuk epal livroetik sventa skolta ta xkuxlejal li krixchanoetike. Junantik li livroetik taje chal ti mu la persauk oy kʼusi sjel ta xkuxlejal li krixchanoetike xchiʼuk ti mu snopik ti chopol li xkuxlejalike. Oy jlik ti xi laj yale: ‹Kʼano aba atuk, yuʼun atuk xa noʼox toj kʼupil aba xchiʼuk tsots akʼoplal ti muʼyuk buchʼu jech xkoʼolaje›. Li livro taje chal xtok ti xuʼ stʼuj stuk li jun krixchano ti kʼu yelan tspas sbae, ti xuʼ spas li kʼusi lek chil stuke xchiʼuk mi sta-o chaʼie. ¿Mi oy xa onoʼox jech avabinoj taje? Li Satanase jaʼtik jech laj yalbe akʼo spas li Evae, xi laj yalbee: «Chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol. Chacoʼlajic jech chac cʼu chaʼal Dios» (Jen. 3:5). Li avie, toj tsots skʼoplal chaʼi sba junantik krixchanoetik, xkoʼolaj ti xi tsnopike: «Voʼone, mu jkʼan buchʼu xalbun li kʼusi skʼan jpase mi jaʼuk li Diose». Li talelal taje mas to te chvinaj ti kʼu yelan chilik nupunel li krixchanoetike. w19.05 23 ¶10, 11

Li ajvalil David eke toj tsots kʼusi la snuptan. Kaltik jaytosuk li kʼusi la snuptane. Li Davide chopol tajek laj yaʼi sba ta skoj li kʼusi muʼyuk lek la spase (Sal. 40:12). Jech xtok, kontrainat yuʼun jun skerem ti Absalon sbie, pe ti jech kontrainvan li keremile, jaʼ noʼox la saʼ slajel stuk (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Maʼuk noʼox, yuʼun valopatinat komel yuʼun jun slekil amigo (2 Sam. 16:23-17:2; Sal. 55:12-14). Junantik salmoetik la stsʼibae chakʼ ta ilel ti kʼu yelan chibaj yoʼontone, pe te chvinaj xtok ti spatoj tajek yoʼonton ta stojolal li Jeovae (Sal. 38:5-10; 94:17-19). Ta mas tsʼakale, oy jun jtsʼibajom yuʼun salmo ti lik itʼixajuk yoʼonton ta skoj ti lek noʼox xkuxlejal yilel li buchʼutik chopolike. Li jtsʼibajome lik chibajuk yoʼonton akʼo mi te chtun «ti bu chʼul tajek yuʼun Diose» xchiʼuk ti xuʼ van jaʼ snitilulal li Asaf ti jaʼ jlevi vinike. Vaʼun, muʼyuk xa xmuyubaj xchiʼuk lik snop ti muʼyuk ep sbalil li bendisionetik tstaik li yajtuneltak Diose (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21). w19.06 17 ¶12, 13

Li Satanase jaʼ tstunes li kʼusi chtun kuʼuntike. Stalel onoʼox ti ta jkʼantik ti oyuk kuʼuntik li kʼusi xuʼ xijkuxi-o jujun kʼakʼale xchiʼuk li kʼusi jtunel yuʼun kutsʼ kalaltike. Sventa jtatike, skʼan xkichʼtik chanubtasel (1 Tim. 5:8). ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal chijbat ta chanun xchiʼuk ti baxbolutik ta chanune. Pe ¿kʼu yuʼun skʼan xkichʼ jpʼijiltik ta sventa li kʼusi chakʼik ta chanel li ta chanob vunetike? Yuʼun ta junantik lumetike maʼuk noʼox chakʼik ta chanel li kʼusi jtunel kuʼuntik ta jkuxlejaltike, tskapik ta jecheʼ chanubtasel yuʼun krixchanoetik. Chakʼik ta chanel ti chʼabal Diose xchiʼuk tskʼanik ti jkontraintik li Vivliae. Tstikʼ ta jnopbentik ti chʼabal jun Jpasvaneje xchiʼuk ti ta kʼunkʼun la kʼataj talel li kuxlejale (Rom. 1:21-23). Li nopbenaletik taje tskontrainbe «spʼijil li Diose» (1 Kor. 1:19-21; 3:18-20). Skʼan jpʼeluk ta koʼontontik ti mu xkakʼ jbatik ta yakel li ta «spʼijil krixchanoetike xchiʼuk ta sventa li loʼlael ti mu kʼusi xtun-o» ti tspukbe skʼoplal li sbalumil Satanase (Kol. 2:8). Jchabi me jbatik ta sventa li kʼusitik manya tstunesane (1 Kor. 3:18). Mu me xkakʼtik ti slokʼes ta jnopbentik buchʼu jaʼ li Jeovae xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan xkichʼtik ta mukʼe. Jchʼuntik li smantaltak Dios ta sventa ti kʼu yelan skʼan jpas jtalelaltike xchiʼuk mu xkakʼtik ti sloʼlautik Satanas sventa jpʼajtik li tojobtaseletik yuʼun Jeovae. w19.06 5 ¶13; 7 ¶17

Skʼan jkʼeltik buchʼu ta jchiʼintik ta loʼil sventa jnaʼtik li kʼusi chkalbetike. Jnoptik kʼuxi xuʼ xkoltaatik li kʼusi chal Vivlia kʼalal chchanike. Kʼalal ta jchiʼintik ta loʼile, jtsaktik ta mukʼ li kʼusi chalike xchiʼuk jchikintabetik lek. Mi jech la jpastike, chkakʼtik venta kʼu yelan chaʼi sbaik xchiʼuk xuʼ van x-ayan ta yoʼontonik xchikintael li kʼusi chkalbetike. Sventa xlik xchan Vivlia li jun krixchanoe, skʼan van xkakʼ kipaltik xchiʼuk ep ta velta skʼan jchʼak jkʼakʼaltik ta xchaʼvulaʼanel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xuʼ van muʼyuk te nakal ta jtatik kʼalal chbat jkʼeltike o jaʼo van muʼyuk xokol. Bateltik xtoke, ep ta velta skʼan xbat jchaʼvulaʼantik sventa xojtikinutik xchiʼuk ti xchʼam junuk estudioe. Teuk ta joltik liʼe: li jtekʼ teʼe xuʼ van mas anil chchʼi kʼalal nopajtik noʼox chkakʼbetik yaʼlele, jaʼ jech ek li jun krixchanoe, yuʼun mas anil chlik skʼan-o Jeova xchiʼuk Jesus kʼalal nopolik noʼox ta jchiʼintik ta loʼil ta sventa li Skʼop Diose. w19.07 14 ¶1; 15, 16 ¶7, 8

¿Kʼusi la skʼan laj yal li Jesuse? Maʼuk yakal chal ti lek chkaʼitik ti xkichʼtik pʼajele, moʼoj, yuʼun snaʼoj xa onoʼox Jesus ti jech ta jnuptantike. Pe ¿kʼu yuʼun ti chkichʼtik pʼajele? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk te jkʼoplaltik li ta balumile, ti ta jchʼuntik li kʼusi laj yakʼ ta chanel li Jesuse xchiʼuk ti ta jcholtik mantale (Juan 15:18-21). Oy tajek ta koʼontontik xchʼunbel smantal li Jeovae. Mi jaʼ chkichʼtik-o pʼajel ta skoj ti jkʼanojtik li Jtotik ta vinajele, akʼo jech spasik, jaʼ yuʼun stukik. Jkotoltik oy ta koʼontontik ti xkichʼtik ichʼel ta mukʼe, pe mu me jnoptik ti chʼabal kʼusi xijtun-o mi muʼyuk mas ojtikinbilutike. Mu jnaʼtik kʼusi ora chkichʼtik kontrainel o bakʼin tspajes kabteltik li ajvaliletike. Pe ¿kʼuxi xuʼ kak xa noʼox jchapan jbatik? Jaʼ ti masuk to xkamigointik li Jeovae, jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtsatsubtas mas li koʼontontike xchiʼuk jkʼeltik kʼusi xuʼ jpastik kʼalal tspʼajutik li krixchanoetike. Mi jech ta jpastike, muʼyuk chijxiʼ yuʼun li kʼusi chtal ta jelavele. w19.07 6 ¶17, 18; 7 ¶21

Kʼalal chkakʼbetik estudio li krixchanoetik ti muʼyuk srelijionike, skʼan jkoltatik-o batel sventa xchʼunik ti oy ta melel li Diose. Skʼan jkoltatik xtok sventa spat yoʼontonik li ta Skʼop Diose. Pe sventa spas kuʼuntike, xuʼ van skʼan jkʼelbetik jaykojuk o ep ta velta junuk chanubtasel ta Vivlia li jun krixchanoe. Kʼalal chkakʼbetik jujukoj estudioe, xuʼ van xkakʼbetik yil sprevailtak ti jaʼ Skʼop Dios li Vivliae. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Xuʼ xkalbetik albil kʼopetik ti kʼotemik xa ta pasele, ti lek tukʼ kʼusitik chal ta sventa li siensiae xchiʼuk li sloʼilal Vivliae o li lekil tojobtaseletik yichʼoje. Kʼalal chkakʼbetik yil krixchanoetik ti jkʼanojtik skotolike akʼo mi oy srelijionik o mi muʼyuk, jaʼ jech ta jkoltatik sventa xkʼotik ta yajchankʼop Kristo (1 Kor. 13:1). ¿Kʼusi oy ta koʼontontik stael kʼalal ta jchanubtastik ta Vivlia li krixchanoetike? Jaʼ ti xaʼibeik smelolal ti skʼanojutik li Diose xchiʼuk tskʼan ti akʼo jkʼantik eke. Li avie, ta smilal xa noʼox krixchanoetik chichʼik voʼ jujun jabil xchiʼuk skʼanojik xa Dios akʼo mi muʼyuk toʼox lek ta yoʼontonik li relijione o ti chʼabal ta j-echʼele. Jaʼ yuʼun, mu jnoptik ti muʼyuk tsjel snopben li krixchanoetike, kakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontike xchiʼuk ti jkʼantik skotolike. Jchikintatik lek li kʼusi chalike, kaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik xchiʼuk kakʼbetik yilik ta jtalelaltik kʼuxi ta tsʼakliel batel li yav yok Kristoe. w19.07 24 ¶16, 17

Li Jeovae la stunes li stsebetak Salum sventa xkoltavanik ta xchaʼvaʼanel li smuroaltak Jerusalene (Neem. 2:20; 3:12). Akʼo mi jaʼ jun ajvalil li stotike, lokʼ ta yoʼontonik ti skolta sbaik li ta jun abtelal ti toj tsotse xchiʼuk ti xibal sbae (Neem. 4:15-18). Li avi eke, oy ermanaetik ti xmuyubajik noʼox chtunik ta tsʼakal ora ti stuk noʼox jeche, yuʼun tskolta sbaik ta svaʼanel xchiʼuk ta skʼelel li naetik ti bu chkichʼtik ta mukʼ Diose. Ta melel, sventa xvuʼ kuʼuntik spasel li abtelaletik taje, chtun kuʼuntik li vaʼ ermanaetik ti baxbolik tajeke, ti xtojobik leke xchiʼuk ti snaʼik xchʼunel mantale. Li Jeovae la stijbe yoʼonton Tabita sventa lekuk kʼusitik spas xchiʼuk ti xakʼ epal matanaletik ta xkʼuxul yoʼontone, mas to jech la spasbe li buchʼutik chamem smalalike (Ech. 9:36). Ep buchʼutik laj yokʼitaik kʼalal cham li Tabitae, yuʼun toj lek snaʼ xakʼ li kʼusitik oy yuʼune xchiʼuk oy yutsil yoʼonton. Pe muyubajik tajek kʼalal laj yilik ti chaʼkuxesat yuʼun li jtakbol Pedroe (Ech. 9:39-41). ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li Tabitae? Mu ventauk li jabilaltike, xuʼ xkakʼbetik li kʼusi chtun yuʼun kermanotaktike akʼo mi jsetʼ juteb noʼox. w19.10 23 ¶11, 12

¿Kʼuxi xuʼ jmakbetik yok li yantike? Kalbetik junuk skʼelobil. Jnopbetik skʼoplal jun krixchano ti yakal chchan Vivlia ti vokol tajek laj yaʼi yiktael yuchʼel poxe xchiʼuk ti jal laj yichʼ yuʼune. Vaʼun, chkʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk xa chuchʼ jutebuke. Lik noʼox sjel xkuxlejal xchiʼuk laj yichʼ voʼ. Pe jun veltae, takat ta ikʼel xchiʼuk yan ermanoetik sventa xbatik ta sna jun ermano. Li ermano ti takvan ta ikʼele ta slekil yoʼonton laj yakʼbe pox li ermanoe xchiʼuk xi laj yalbee: «Mi latojob spajtsanel abae, xuʼ xavuchʼ jutebuk». Ti lajuk xchʼun li kʼusi chopol laj yichʼ albele, xuʼ van xlik yuchʼ pox yan velta li ermanoe. Li tsobajeletike ep ta tos kʼuxi tskoltautik sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel ti jaʼ chalbe skʼoplal li teksto avie. Tsvules ta joltik li kʼusi mas tsots skʼoplal chil Jeovae xchiʼuk kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantik sventa muʼyukuk jpaltailtike. Jech xtok, kʼalal tspat koʼontontik li ermanoetike, mas to chlik jkʼantik li Diose xchiʼuk li kermanotaktike. Mi jkʼanoj ta sjunul koʼontontik li Jeova xchiʼuk li kermanotaktike, chkakʼtik persa ti mu jmakbetik yok li kermanotaktike. w19.08 10 ¶9; 11 ¶13, 14

Li buchʼutik mu snaʼ xiʼik o ti jamal snaʼ xalik li kʼusi tsnopike maʼuk me skʼan xal ti tstoy sbaike (Juan 1:46, 47). Jkotoltik skʼan xkakʼtik persa ti bikʼituk xkakʼ jbatik akʼo mi lek jnaʼ xijkʼopojutik o mi mu masuk. Jkʼeltik kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal li jtakbol Pabloe. Li stuke tunesat yuʼun Jeova sventa slikes tsobobbailetik ta yantik lumetik. Xuʼ van jaʼ li buchʼu mas ep kʼusitik la spas ta cholmantal ti jaʼ mu jechuk li yan jtakboletike. Akʼo mi jech, muʼyuk la snop ti jaʼ mas tsots skʼoplale ti jaʼ mu sta li yan ermanoetike. Jech xtok, laj yal ti jaʼ ta skoj slekil yutsil yoʼonton Dios ti laj yamigoin sbaik xchiʼuk li Jeovae, maʼuk ta skoj ti ep kʼusitik la spase o ti tsots skʼoplal chaʼi sbae (1 Kor. 15:10). Kʼalal la stsʼibabe batel karta li jkorintoetike, te laj yakʼ ta ilel ti bikʼit tajek yakʼoj sbae akʼo mi oy buchʼu labanvanik li ta tsobobbaile (2 Kor. 10:10). w19.09 3 ¶5, 6

Ta skoj ti jkuchojtik li mulile xchiʼuk ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, bakʼintike, vokol chkaʼitik ti jchʼunbetik smantal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mas kʼun chkaʼitik ti jtoy jbatike. Kʼalal la sloʼik sat teʼ li Adan xchiʼuk Evae, jaʼo te la stoy sbaik ta stojolal li Diose xchiʼuk laj yakʼik ta ilel ti xuʼ stʼuj stukik li kʼusi xuʼ spasik xchiʼuk li kʼusi mu stakʼe (Jen. 3:22). Li avi eke, jaʼ jech stalelal jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, yuʼun mu skʼan stsakik ta venta li Diose xchiʼuk jaʼ lek chaʼiik ti stʼuj stukik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Akʼo mi xkojtikintik xa xchiʼuk jkʼanojtik li Jeovae, xuʼ van vokol to chkaʼitik spasel li kʼusi lek chil jech kʼuchaʼal laj yaʼi sba li Pabloe (Rom. 7:21-23). Oy ta koʼontontik ek ti jpastik li kʼusi lek chil Diose, pe jaʼ tskʼan tstsalutik yaʼi li kʼusi chopole, jech oxal skʼan jechuk-o xkakʼtik persa stsalel. Yan xtok ti kʼu yuʼun vokol chkaʼitik xchʼunbel smantal li Jeovae jaʼ ta skoj li kʼusi nopem xkaʼitik spasele xchiʼuk li kʼusi chalik li krixchanoetik ti bu nakalutike. Oy ep kʼusitik xuʼ xkichʼtik albel ti akʼo jpastike, pe ti mu skʼupin li Jeovae. Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik persa ti mu jechuk xlik jnoptik eke. w19.09 15 ¶4-6

Skʼan xkaʼibetik smelolal ti mu skotoluk velta oy-o kipaltike. Jech oxal, skʼan jkʼeltik lek bu ta jtunestik, yuʼun xuʼ van te xlaj kuʼuntik kʼalal jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼulejale. Jkʼeltik kʼusi la stakʼ Jesus kʼalal jakʼbat yuʼun jun jkʼulej kerem li kʼusi xuʼ spas sventa sta li kuxlejal sbatel osile. Li ta Evanjelio yuʼun Markose, chal ti kʼuxubaj ta yoʼonton li Jesuse xchiʼuk laj yalbe li kʼusi chal li teksto avi kʼakʼale. Li jkʼulej kereme mu snaʼ lek kʼusi tspas, yuʼun mu xlokʼ ta yoʼonton yiktael li «kʼusitik oy yuʼun» ta skoj ti muʼyuk mas oy ta yoʼonton stsʼakliel li Jesuse (Mar. 10:17-22). ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Muʼyuk la skʼan la xkuch li kʼatlom teʼ yuʼun Jesuse xchiʼuk muʼyuk xkol lokʼel «ta smoso» li kʼulejale (Mat. 6:24). ¿Kʼusi van la apas jechuk li voʼote? Lek ti xiuk jakʼbe jbatik bakʼintike: «¿Kʼusi li mas tsots skʼoplal chkil ta jkuxlejale?». Kʼalal jech ta jakʼbe jbatike, te chkakʼtik venta kʼusi batem ta koʼontontik spasel. w19.09 24 ¶17, 18

Jech-o ta jcholtik batel li lekil aʼyej jaʼ to mi xi laj yal li Jeovae: «Liʼ noʼox kʼalale». ¿Kʼu to van sjalil oy yuʼunik sventa xuʼ xojtikinik Jeova xchiʼuk Jesukristo li krixchanoetike? (Juan 17:3). Mu jnaʼtik. Pe li kʼusi jnaʼojtike jaʼ ti xuʼ to xchikintaik mantal «li buchʼutik oy lek ta yoʼontonik stael li kuxlejal sbatel [osil]» yoʼ to mu xlik li mukʼta tsatsal vokolile (Ech. 13:48). ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik «li buchʼutik oy lek ta yoʼontonik stael li kuxlejal» yoʼ to oy yoraile? Sventa jchanubtastik ta Vivlia li krixchanoetike, ep kʼusitik yakʼojbutik ta stojolal s-organisasion li Jeovae. Junchib skʼelobile jaʼ ti chchanubtasutik jujun xemana li ta tsobajeletik ta xokol kʼakʼale. Te ta jchantik kʼusi xuʼ xkaltik li ta sba velta ta jchiʼintik ta loʼile xchiʼuk li ta revisitae. Mi oy buchʼu la jchiʼintik ta loʼil ti lek chaʼi mantale xchiʼuk mi laj kiktabetik jlikuk tratado o revistae, xuʼ oy xa ox kʼusi skʼelojbe skʼoplal kʼalal mi bat jchaʼvulaʼantike. Voʼotik me oy ta jbatik ta jujuntal sventa jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik jujun u li cholmantale. w19.10 9 ¶7; 10 ¶9, 10

Jun vinik ta Jerusalen ti Simeon sbie tukʼ yakʼoj sba ta stojolal Jeova xchiʼuk albat ti persa chojtikin li Mesias kʼalal skʼan to xcham akʼo mi mol xa ox tajeke. Li vinik taje jal xa ox tajek smalaoj sventa xtal li Mesiase, jaʼ yuʼun patbat tajek yoʼonton li kʼusi albat yuʼun Diose. Ta skoj ti oy xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti kuchem tal yuʼune, akʼbat jun kʼupil sba matanal yuʼun li Jeovae. Jun velta kʼalal bat ta templo li Simeon ta skoj ti ventainat batel «yuʼun sjuʼel li chʼul espiritue», te laj yil li uni olol Jesuse, vaʼun tunesat yuʼun Jeova yoʼ xalbe skʼoplal jun albil kʼop: ti chkʼot ta Kristo li uni olol taje (Luk. 2:25-35). La stoj tajek ta vokol Simeon ti laj yojtikin li Jesuse akʼo mi muʼyuk xa van laj yil ti kʼu yelan la xchol mantale. Li ta achʼ balumile, te chakʼ venta Simeon ti kʼu yelan ch-akʼbatik bendision yuʼun Jesus «scotol li mucʼtic lumetic liʼ ta banamile» (Jen. 22:18). Li voʼotik eke xuʼ jtojbetik ta vokol Jeova ti oy kʼusi chakʼ akʼo jpastik kʼalal chijtun ta stojolale. w19.10 22 ¶7; 23 ¶12

Mu ventauk mi ep o mi jutuk kʼusi x-ayan kuʼuntik, skʼan me jchabi li koʼontontike. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Mu jaʼuk xbat ta koʼontontik saʼel li kʼulejale xchiʼuk mu jaʼuk mas tsots skʼoplal xkiltik li kabteltike ti jaʼ xa jutuk sbalil chkiltik li yabtel Jeovae. Xiuk jakʼbe jbatik sventa xkiltik mi jaʼ xa jech yakal ta jpastike: «¿Mi jaʼ ta jnopilanbe skʼoplal kabtel kʼalal te oyun ta tsobajel o kʼalal ta jchol mantale? ¿Mi ta jvul koʼonton ti xipas ta povre ta mas jelavele? ¿Mi chlik-o jkʼopkutik xchiʼuk jnup jchiʼil ta skoj li takʼine o ta skoj li kʼusi x-ayan kuʼunkutike? Kʼalal chlokʼ junuk abtelal ti mu skʼupinik li yantike, ¿mi ta van jchʼam yoʼ xitun mas ta stojolal li Jeovae?» (1 Tim. 6:9-12). Mi la jnopbetik skʼoplal li sjakʼobiltak taje, skʼan me mu xchʼay ta joltik ti skʼanojutik tajek li Jeovae xchiʼuk tspat koʼontontik mi ta sjunul koʼontontik chijtun ta stojolale, yuʼun xi chalbutike: «Muʼyuk chkiktaot jutebuk xchiʼuk muʼyuk ta jkomtsanot jutebuk». Xi tstojobtasutik li jtakbol Pabloe: «Maʼukuk me batem ta avoʼontonik skʼanel takʼin ti kʼu yelan kuxuloxuke» (Ebr. 13:5, 6). w19.10 29 ¶10

Kʼalal jmoj ta jcholtik mantal xchiʼuk li kermanotaktike xchiʼuk mi jaʼ ta jkʼelbetik li slekil talelalike, oy kʼusi ta jchantik ta stojolalik xchiʼuk mas to chlekub ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼukike. Kalbetik junuk skʼelobil: kʼalal jmoj chijlokʼ ta cholmantal xchiʼuk junuk ermanoe xchiʼuk kʼalal chkiltik kʼu yelan tspakbe skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike o kʼalal ta sjunul yoʼonton chalbe skʼoplal Jeova xchiʼuk li kʼusi yaloj tspase, mas to van chlik jkʼantik-o. Jun ermana ti 23 sjabilal ti Adeline sbie laj yalbe jun yamiga ti Candice sbi sventa xbat tunikuk ta jun territorio ti bu jutuk tajek chichʼ cholel mantale. Xi chal sloʼil li Adelinee: «Ta jkʼankutik ti stsan ta koʼontonkutik li cholmantale xchiʼuk ti jkʼupinkutik mase. Chtun kuʼunkutik ti oyuk kʼusi snitunkutik likel sventa jpasbekutik-o batel li yabtel Jeovae». ¿Mi la stabeik sbalil ti jmoj la xcholik mantale? Xi chalbutik li Adelinee: «Kʼalal ch-echʼ kʼakʼale, chkalkutik kʼu yelan chkaʼi jbakutik, kʼuxi la spat koʼontonkutik li sloʼil krixchanoetike xchiʼuk ta jloʼiltakutik kʼuxi la skoltaunkutik li Jeovae. Lek tajek chkaʼikutik ti jech ta jpaskutike, vaʼun mas to laj kojtikin-o jbakutik». w19.11 5 ¶10, 11

Li ta mas voʼnee, chichʼ kʼexlaltasel li jun soltaro mi muʼyuk xa yichʼoj sutel tal ta paskʼop li s-eskudoe. Xi la stsʼiba jun j-al-loʼil ti Tácito sbie: «Chichʼik labanel kʼalal te chkom ta paskʼop li s-eskudoike». Jaʼ yuʼun, li soltaroetike chakʼik tajek persa sventa tsots lek stsak li s-eskudoike. Sventa tsotsuk lek jtsaktik batel li j-eskudotik ta mantale, skʼan mu jchʼay jbatik li ta tsobajeletike xchiʼuk jpukbetik batel skʼoplal li sbi Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune (Ebr. 10:23-25). Pe mu baluk noʼox taje, yuʼun skʼan jchantik skotol kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta yakʼel ta jkuxlejaltik li beiltaseletik xchiʼuk li smantaltak kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike (2 Tim. 3:16, 17). Vaʼun, mi jtosuk yabtejeb Satanas xuʼ smakutik ta be yoʼ jtatik li kuxlejal sbatel osile (Is. 54:17). Li xchʼunel koʼontontik ti xkoʼolaj ta «mukʼta eskudoe» jaʼ tskoltautik sventa jmojuk-o xijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk li kermanotaktike. Maʼuk noʼox chkuch kuʼuntik li paskʼop ta jpastik jujun kʼakʼale, yuʼun kuxul chijkom xtok kʼalal mi tal slajes Jesus li Satanas xchiʼuk sviniktake (Apok. 17:14; 20:10). w19.11 19 ¶18, 19

Kʼalal ta jtsʼibatik li kʼusitik skʼan jpastik batele, jaʼ tskoltautik yoʼ xkʼotuk ta pasel kuʼuntik li kʼusi jnopojtik xae (1 Kor. 14:40). Jech kʼuchaʼal liʼe, li moletik ta tsobobbaile ch-albatik ti akʼo svaʼanik junuk mol sventa jaʼuk stsʼiba li kʼusitik chkʼot ta nopel yuʼunike, ti buchʼu tsbaine xchiʼuk ti kʼusi ora skʼan stsutsesik spasele. Mi chchʼunik li tojobtasel taje, mas me kʼun chaʼiik spasel li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike. Xuʼ jechtik jpastik ek, jtsʼibatik jujun kʼakʼal li kʼusitik kechel to kuʼuntik spasele. Vaʼun, jaʼuk baʼyel jtsʼibatik li kʼusi ta jkʼan noʼox ta jtsutsestike. Mi jech ta jpastike, tstsuts kuʼuntik li kʼusi la jlikestike xchiʼuk mas anil tspas kuʼuntik. Sventa jpastik batel li kʼusi jnopojtike xchiʼuk ti jtsutsestik li kʼusi la jlikestike, skʼan me xkakʼtik persa spasel (Rom. 12:11). Li Pabloe laj yalbe Timoteo ti akʼo xakʼ ta yoʼonton ti masuk to lek xchanubtasvane xchiʼuk ti jechuk-o spas batele. Li tojobtasel taje xuʼ me skoltautik ek mi oy kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale (1 Tim. 4:13, 16). w19.11 29, 30 ¶15, 16

Li Jeovae la skʼanbe vokol Moises yoʼ xbat slokʼes tal ta Ejipto li j-israeletike, pe laj yal ti mu xtojob ta kʼopojele xchiʼuk ep ta velta laj yal ti mu spas yuʼune. Li Jeovae kʼuxubaj ta yoʼonton li yajtunele, yuʼun laj yaʼi kʼu yelan chaʼi sba xchiʼuk la skolta (Eks. 4:10-16). ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Li Moisese laj onoʼox yalbe ta jamal faraon ti chtal tsots svokole. Ta mas tsʼakal xtoke, laj yil ta sat stuk li sjuʼel Jeova kʼalal la spoj li j-israeletike xchiʼuk ti la slajes ta Tsajal nab li faraon xchiʼuk yajsoltarotake (Eks. 14:26-31; Sal. 136:15). ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal lokʼemik xa ox tal ta Ejipto li j-israeletike? Akʼo mi jaʼ lokʼesatik tal ta mosoinel yuʼun li Jeovae, nopolik noʼox laj yakʼbeik xkʼuxul sjol. Pe laj yakʼ venta Moises ti oy tajek smalael yuʼune (Sal. 78:40-43). Kʼalal la skʼanbe vokol Dios li Moisese, muʼyuk xa la slajes li j-israeletike, jech te laj yil ti bikʼit tajek yakʼoj sba li Jeovae (Eks. 32:9-14). Kʼalal lokʼem xa ox tal ta Ejipto li Moisese, mas to laj yamigoin sbaik xchiʼuk li Jeovae, yuʼun xkoʼolaj ti te xa skʼelojbe sba satik laj yile (Ebr. 11:27). w19.12 17 ¶7-9

Jutuk mu skotoluk li yajchankʼoptak Jesuse jaʼik jgalileaetik. Jech oxal, mas lek ti teuk xbat stsob sbaik ta jpʼejuk vits ta Galilea li epal krixchanoetik taje, jaʼ mas vokol ti batikuk ta Jerusalene. Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, kak xa onoʼox la stsob sbaik xchiʼuk li 11 ta voʼ yajtakboltak ta jpʼej na ta Jerusalene. Ti jaʼuk noʼox oy ta yoʼonton Jesus ti xalbe yajtakboltak ti xbat xcholik mantal xchiʼuk ti spasik ta yajchankʼop li krixchanoetike, mu persauk laj yalbe jechuk li antsetik xchiʼuk li yan yajchankʼoptak ti skʼan xbat stsob sbaik ta Galileae. Yuʼun xuʼ te noʼox ta Jerusalen laj yal ti jechuke (Luk. 24:33, 36). Kʼalal laj yal Jesus ti skʼan pasel ta yajchankʼop li krixchanoetike, maʼuk noʼox laj yalanbe li 11 ta voʼ yajtakboltake. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Yuʼun xi to laj yale: «Te ta jchiʼinoxuk-o skotol kʼakʼal jaʼ to mi poʼot xa ox xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 28:19, 20). Jamal xvinaj ti stsakoj lek yip o yakal chkʼot ta pasel avi li kʼusi laj yal Jesuse, yuʼun chichʼik voʼ jutuk mu 300 mil yajtsʼaklomtak Kristo jujun jabil sventa xkʼotik ta stestigo Jeovae. w20.01 2 ¶1; 3 ¶5, 6

Jun kerem tsakat ta jtos tsatsal chamel ti yantik ch-alub batel sbekʼtale. Jun ermano chʼay yabtel. Jun ermana ti oy xa sjabilale tsnop ti mu xa masuk xtun ta stojolal li Jeovae. ¿Mi jech yakal chanuptan ek? Kʼalal jech chkʼot ta jtojolaltike, xuʼ van muʼyuk xa jtu chkaʼi jbatik. Jech xtok, chakʼbutik at-oʼonton, chopol xa chkaʼi jbatik xchiʼuk xuʼ van muʼyuk xa lek chkil jbatik xchiʼuk li yantike. ¿Mi oy jbaliltik chilutik li Satanase? Muʼyuk, yuʼun jech xa onoʼox yakʼoj tal ta ilel xchiʼuk jaʼ jech stalelal li yan krixchanoetik eke. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Yuʼun laj yalbe Eva ti xuʼ spas sba ta mantal stuk mi muʼyuk la xchʼunbe smantal Diose. Jech laj yal akʼo mi snaʼoj lek ti chcham li Evae. Jaʼ oy ta skʼob li balumile, jaʼ yuʼun li jbabeetik ta balumile muʼyuk stu chilik li xkuxlejal krixchanoetike xchiʼuk mu sventaik-o ti kʼu yelan chaʼi sbaike. ¿Mi jaʼ van jech stalelal li Jdiostik Jeovae? Mu jechuk, yuʼun li stuke oy ta yoʼonton ti xijmuyubajuk noʼoxe xchiʼuk tstoyutik likel kʼalal muʼyuk jbalil chkaʼi jbatik ta skoj li kʼusi ta jnuptantike (Rom. 12:3). w20.01 14 ¶1-4

Li Jeremiase te van 40 jabil ti jmoj kuxi xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼ yakʼoj sbaike, taje te kapal skʼoplal slakʼnatak xchiʼuk junantik van yutsʼ yalal ta Anatot ti jaʼ te likem tal li j-alkʼope (Jer. 12:6). Pe muʼyuk la xkuch batel stuk li svokoltake, yuʼun la xchapbe skotol li Baruk ti jaʼ yajsekretario ti tukʼ yakʼoj sbae. Li kʼusitik la sloʼiltaike te tsakal kom ta Vivlia xchiʼuk xuʼ jchanbetik skʼoplal li avie (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Ta skoj ti jaʼ la stsʼiba Baruk skotol li kʼusi la snuptan Jeremiase, xuʼ van mas to la skʼan sbaik ti kʼu sjalil jmoj la xchiʼin sbaike xchiʼuk mas to van laj yichʼ sbaik ta mukʼ (Jer. 20:1, 2; 26:7-11). Li Jeremiase jamal laj yalbe j-israeletik li kʼusi chkʼot ta stojolal li Jerusalene (Jer. 25:3). Sventa sutes yoʼonton li krixchanoetike, li Jeovae la skʼanbe vokol Jeremias sventa xkechetuk stsʼiba ta balbalvun li vokoliletik yaloj chakʼ «talel ta stojolalike» (Jer. 36:1-4). Ta melel, li Jeremias xchiʼuk Baruke oy van jayibuk u laj yichʼ yuʼunik sventa spasik li kʼusi akʼbat sbainik yuʼun Diose, tsatsub tajek xchʼunel yoʼontonik ta skoj ti la xchiʼin sbaik lek ta loʼile. w19.11 2, 3 ¶3, 4

¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti yichʼojik tʼujele? Chopol me mi oy buchʼu ta jtoybetik tajek skʼoplal akʼo mi jaʼ jun yermano Kristo ti tʼujbil chbat ta vinajele (Mat. 23:8-11). Li Vivliae chalbutik ti akʼo jchanbetik «xchʼunel yoʼontonik» li moletike, pe muʼyuk bu chal ti skʼan jtsʼaklitik junuk krixchanoe (Ebr. 13:7). Melel onoʼox ti chal Vivlia ti oy buchʼutik skʼan xkichʼtik lek ta mukʼe, pe maʼuk ta skoj ti tʼujbil chbatik ta vinajele, jaʼ ta skoj ti «chkʼelvanik leke» xchiʼuk ti «tsots ch-abtejik ta skʼopojelik xchiʼuk ti chchanubtasvanike» (1 Tim. 5:17). Mi toj mas xa noʼox chkichʼtik ta mukʼ o ta jkʼupil kʼoptatik tajek li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, xuʼ me chopol chaʼi sbaik kuʼuntik. Pe li kʼusi mas to chopole, jaʼ ti xuʼ xlik stoy-o sbaik kuʼuntike (Rom. 12:3). ¡Mu jkʼantik ti tsots spas smul kuʼuntik li buchʼutik chbatik ta vinajele! (Luk. 17:2). w20.01 29 ¶8

Toj ep kʼusi la svul-o yoʼonton li jtakbol Pabloe. Laj yat-o yoʼonton ta stojolal yermanotak ta skoj li kʼusitik yakal tsnuptanike (2 Kor. 2:4). Maʼuk noʼox, yuʼun laj yichʼ majel xchiʼuk tikʼat ta chukel yuʼun li yajkontratake. Yan kʼusi la svul-o yoʼontone jaʼ ti muʼyuk mas kʼusi x-ayan yuʼune (Filip. 4:12). Jech xtok, oxib to velta laj yil svokol «ta varko ta skoj ti lilije». ¿Mi xnop kuʼuntik kʼu to yelan chnik ta xiʼel kʼalal chanav jujukoj ta varkoe? (2 Kor. 11:23-27). Pe ¿kʼusi van koltaat-o? Li Pabloe te xnopnun-o ta sventa li kʼusi tsnuptan li yermanotake. Pe muʼyuk la snop ti xchapaj yuʼun stuk li vokolil taje, yuʼun snaʼoj ti mu spas yuʼun skotole. Sventa mu xil svokol li tsobobbaile, la skʼanbe vokol yan ermanoetik yoʼ komon skoltaike. Junantike jaʼ li Timoteo xchiʼuk Tito ti lek tsotsik ta mantale. Ta melel, jun xa van yoʼonton kom Pablo kʼalal koltaat yuʼun li chaʼvoʼ ermanoetik taje (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5). w20.02 23 ¶11, 12

Li Jeovae tskʼan ti akʼo jchʼunbetik smantal eke. Sta-o ti jech jpastike, yuʼun jaʼ la spasutik, chakʼ li kʼusi chtun kuʼuntik yoʼ xijkuxie xchiʼuk jaʼ jun Totil ti mu tabajuk spʼijile. Pe li srasonal mas tsots skʼoplale jaʼ ti jkʼanojtik tajeke (1 Juan 5:3). Ta melel, mu xlaj ta alel ti kʼu yuʼun skʼan jchʼunbetik smantale, pe jnaʼojtik lek xtok ti muʼyuk tsujutike. Yakʼoj jnop jtuktik li kʼusi ta jpastike, jaʼ yuʼun xkuxet yoʼonton kʼalal ta jchʼunbetik smantal ta skoj ti jkʼanojtike. Ta skoj ti oy ta yoʼonton totil meʼiletik ti lekuk xbat xkuxlejal li yalab xnichʼnabike, chalbeik kʼu yelan skʼan spas stalelalik. ¿Kʼusi chakʼik ta ilel alab nichʼnabiletik kʼalal chchʼunik mantale? Jaʼ ti spatoj yoʼontonik ta stojolal li stot smeʼike xchiʼuk ti chichʼik ta mukʼe. Pe jaʼ mas to tsots skʼoplal ti xkojtikinbetik smantal li Jtotik ta vinajele xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech chkakʼbetik yil ti jkʼanojtike, ti kichʼojtik ta mukʼe xchiʼuk lek chbat jkuxlejaltik (Is. 48:17, 18). Pe mi ta jtoy jbatike xchiʼuk mi muʼyuk ta jtsaktik ta venta li smantal Diose, ta jsaʼ jvokol jtuktik (Gal. 6:7, 8). w20.02 9, 10 ¶8, 9

Jech kʼuchaʼal li Abigaile, li voʼotik eke skʼan ta slekiluk koʼontontik xkalbetik mi oy buchʼu chchʼay xa ta be chkiltike xchiʼuk skʼan mu xijxiʼ ta yalbel (Sal. 141:5). Mi jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti jaʼutik jun lekil amigoile (Prov. 27:17). Mi laj yilik moletik ti oy xa buchʼu chʼay ta bee, tsots skʼoplal ti xchiʼinik ta loʼile (Gal. 6:1). Ta skoj ti maʼuk tukʼil krixchanoetik li moletike, bikʼit chakʼ sbaik xchiʼuk snaʼojik ti chtun yuʼunik koltael eke. Pe taje maʼuk chmakatik sventa stojobtasik junuk ermanoe (2 Tim. 4:2; Tito 1:9). Li moletike skʼanojik tajek li ermanoetike, jaʼ yuʼun chakʼik persa sventa xtojobtasvanik lek xchiʼuk ti oyuk smalael yuʼunik kʼalal chkoltavanike (Prov. 13:24). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal chilike jaʼ ti xichʼ ichʼel ta mukʼ Jeova xchiʼuk ti xchabiik li tsobobbaile. Jaʼ yuʼun, tstsakik ta venta li mantaletike (Ech. 20:28). w20.03 20 ¶8, 9

Li Jeovae la stunes Moises sventa spoj lokʼel tal ta Ejipto li j-israeletike. Pe ¿bakʼin tunesat yuʼun li Jeovae? ¿Mi jaʼo van kʼalal la snop Moises ti chapal xa lek ta skoj ti «laj yichʼ chanubtasel ta skotol spʼijil» li j-ejiptoetike? (Ech. 7:22-25). Mu jechuk, yuʼun li Jeovae baʼyel la xchanubtas sventa bikʼituk xakʼ sba xchiʼuk ti manxouke (Ech. 7:30, 34-36). Maʼuk noʼox, yuʼun laj yakʼbe stsatsal yoʼonton sventa xbat skʼopon li xibal sba ajvalil ta Ejiptoe (Eks. 9:13-19). Chakʼ kiltik ti jaʼ noʼox tstunes Jeova li buchʼutik lek stalelalike xchiʼuk ti tspat yoʼontonik ta stojolal Dios ti xuʼ x-akʼbat yipalike. Li Jeovae ep ta tos kʼu yelan stunesoj talel li yajtuneltake. Pe ¿kʼu van yelan tstunesutik li voʼotike? Teuk ta joltik ti jaʼ tstsak ta venta Jeova ti kʼu yelan oy ta koʼontontik spasbel li yabtele (Kol. 1:29). Yuʼun mi chil ti ta jkʼantik ti akʼo stunesutike, xuʼ skoltautik yoʼ ta sjunuluk koʼontontik jcholtik mantal, ti xijkʼot ta lekil jchanubtasvaneje, ti jchantik spatbel yoʼonton li yantike, ti xijtojobuk mas li ta kabteltike, ti xijkʼot ta jun lekil amigoile o xuʼ xchanubtasutik ta spasel kʼusuk noʼox sventa xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan yoʼontone. w19.10 21 ¶5; 25 ¶14

Li lekil amigoiletike tskoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae. Pe sventa jta kamigotaktike, skʼan jaʼutik jun lekil amigoil ek (Mat. 7:12). Xuʼ jpastik liʼe: li Vivliae chal ti skʼan jkoltatik li yantike, pe mas to jech skʼan jpasbetik «li buchʼu oy kʼusi chtun yuʼune» (Efes. 4:28). Mi jaʼ batem ta koʼontontik skoltael li yantike, xuʼ me mas xijmuyubaj (Ech. 20:35). Li melel amigoiletike chchiʼinutik kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike xchiʼuk tskoltautik sventa junuk noʼox koʼontontike. Li Eliue la xchikintabe Job kʼalal laj yal ti kʼu yelan chaʼi sbae. Jaʼ me jech li kamigotaktik eke, ta sjunul yoʼonton chchikintaik kʼalal ta jcholbetik yaʼiik li kʼusi ta jvul-o koʼontontike (Job 32:4). Mu me jnoptik ti jaʼ tsnop kamigotaktik li kʼusi ta jpastike, pe mi ta jchikintatik li tojobtasel chakʼbutike, jaʼ te chkakʼtik ta ilel ti pʼijutike (Prov. 15:22). Mi chtun kuʼuntik koltaele, jechuk xkakʼ ta ilel jtalelaltik kʼuchaʼal li ajvalil David ti muʼyuk la stoy sba kʼalal koltaat yuʼun li yamigotake (2 Sam. 17:27-29). Li amigoiletik ti jaʼ jech stalelalike jaʼ jun matanal yakʼojbutik li Jeovae (Sant. 1:17). w19.04 11 ¶12; 12 ¶14, 15