Koloneke Vilo Velie Va Kasi Oku Eca Esivayo Ku Suku?

“A Ñala [Yehova], a Suku yetu, wa posokela oku muisua ulamba lesumbilo lunene.”​—⁠ESITULUILO 4:⁠11.

1, 2. (a) Ovolandu api a lekisa uloño woku setukula oku panga ovina vi kasi voluali? (b) Pole, epulilo lipi lia lingiwa? Kuenda etambululo liaco lipi?

CISOKA 50 kanyamo konyima, ulume umue o tukuiwa hati, George wo kofeka yo Suisa, eteke limue wa tundile lombua yaye. Poku tiuka wa limbuka okuti ombua yeyuka otulosongo tumue tutito vetimba. Noke wa konomuisa otulosongo tuaco vomakina. Kuenje, wa komoha calua eci a limbuka okuti otulosongo tuaco tu kuete otuvina tumue tu lamelẽla. Noke, eye wa pangavo ocina cimue ca lisetahãla lotulosongo tuaco okuti ci lamelẽla. Kuloño waye oko olonoño viopisa oku panga ovikuata viosi vi yika ndonamẽlela. Onoño eyi hayoko lika ya seteka oku panga cimue ca lisetahãla lovina via lulikiwa la Suku. Olonoño vimue vio kofeka yo Estados Unidos, noke yoku konomuisa oku palãla kuolonjila vinene, vieya oku panga ombalãu. Onoño yikuavo yo kofeka yo França o tukuiwa hati, Alexandre-Gustave Eifeel noke yoku lilongisa okuti akepa o vocikalo comunu ovo va kuatisa omunu oku talama, weya oku tunga osapalalo.

² Ovolandu ava a lekisa ndomo omanu va siata oku setukula oku panga ovina vi kasi voluali. Anga hẽ, olonoño via siata oku eca esivayo ku Yuna wa lulika tete olosongo, olonjila, omanu, kuenda ovina vikuavo viafina vi sangiwa voluali? Ocili okuti, olonoño poku panga ocina cimue, via siata oku konomuisa tete ovina via lulikiwa. Pole, koloneke vilo, omanu ka va siatele oku eca esivayo ku Suku.

3, 4. Ondaka yo Heveru ya pongoluiwa hati ‘ulamba,’ yi lomboloka nye? Kuenda poku yi tiamisila ku Yehova, yi lomboloka nye?

³ Omanu vamue va siata oku komoha calua loku lipulisa ovo muẽle hati: ‘Anga hẽ tu sukila oku eca esivayo ku Suku? Suku o kuete ale ulamba. Oco hẽ momo lie omanu va sukilila vali oku eca esivayo kokuaye?’ Yehova eye ukuolamba wavelapo voluali. Pole, omanu vamue ka va tava okuti Yehova o kuete ulamba. Vembimbiliya ondaka yo Heveru yoku popia hati ‘ulamba,’ yi lomboloka ocina cimue ci velisapo omunu pokati ka vakuavo. Ondaka yaco oku yi tiamisila ku Suku, yi lomboloka ocina cimue ci velisapo Suku pokati komanu.

⁴ Koloneke vilo, onepa yalua yomanu ka va sumbile ulamba wa Suku. (Osamo 10:4; 14:⁠1) Omanu vana va kemala voluali, olonjanja vimue va siata oku tava okuti kuli Suku. Pole, va vetiya omanu oku lavisa ulamba Waye. Ndamupi va siata oku ci linga?

“Ka va Tẽla Vali Oku Tatãla”

5. Ndamupi olonoño vimue via siata oku lombolola catiamẽla kovina viafina vi kasi voluali?

⁵ Olonoño vialua vi kasi oku amamako loku popia hati, kakuli Suku. Anga hẽ ovio vi tẽla oku lombolola ovina viosi via lulikiwa oku kongelamo omanu? Olonoño via siata oku popia hati, ovina viosi vi kasi mulo voluali kakuli umue wa vi lulika. Kuenda via tukuluka ño ovio muẽle. Onoño yimue o tukuiwa hati Stephene Hay Gould, wa popia hati: ‘Tu kasi mulo voluali omo okuti avava apata amue olombisi eya oku pongoloka ovolu ovina viosi vi kasi lomuenyo kulo kilu lieve. Pole, toke cilo ka kuli onoño yi tẽla oku lombolola ciwa ondaka eyi.’ Olonoño vimue ndeci Richard E. Leakey la Roger Lewin, va popiavo olondaka vimuamue hati: ‘Omanu veya voluali omo liocina cimue ca lueyiwa kuloño.’ Kuli olonoño vialua via siata oku komoha omo liovina viafina vi kasi voluali. Pole, ka vi tava okuti Suku eye wa lulika ovina viaco.

6. Nye ca siata oku yapula omanu valua koku eca esivayo ku Suku?

⁶ Omanu vana ka va lilongisile va siata oku kuama ovisimĩlo viomanu vana va lilongisa. Kuenje va tava kelongiso liokuti, ovina vi kasi voluali via tukuluka ovio muẽle. Ndamupi vamue va siata oku tenda ovisimĩlo viaco? Kanyamo apita, ulume umue onoño wa pulisa omanu vamue va kolela kovisimĩlo viokuti, ovina vi kasi voluali via tukuluka ovio muẽle. Eye wa popia hati: ‘Nda limbuka okuti, omanu vosi va tava kovisimĩlo viaco, va kasi loku kuama ño omanu vana va lilongisa calua.’ Omo liaco, valua omo lioku yeva ovisimĩlo viomanu vana va lilongisa, va siata oku yapuisiwa koku eca esivayo li sesamẽla Ululiki wovina viosi.​—⁠Olosapo 14:​15, 18.

7. Nye tu pondola oku limbukila kovina via lulikiwa ndomo ca popiwa kelivulu lia Va Roma 1:20? Kuenda momo lie?

⁷ Anga hẽ olonoño vi kuete uvangi wokuti ovina viosi vi kasi voluali via tukuluka ño ovio muẽle? Sio, ka vikuete. Pole, etu tu kuete uvangi wokuti ovina viosi tu lete, via lulikiwa la Suku. Upostolo Paulu wa popia hati: “Tunde kokululikiwa kuoluali, unu wa [Suku], una ko muiwa muiwa lovaso, okuti unene waye ko pui, kuenda okukola kuaye, u molehela ciwa vovina a lulika. Oco ka va tẽla vali oku tatãla.” (Va Roma 1:​20) Yehova wa li situluila kovopange aye. Olondaka viupostolo Paulu vi lekisa okuti, tunde eci omanu va lulikiwa, ovituwa via Suku via siata oku limbukiwila kovina a lulika. Oco hẽ upi uvangi waco?

8. (a) Ndamupi ovina vi kasi kilu vi lekisa unene wa Suku kuenda olondunge viaye? (b) Nye ci lekisa okuti oluali lua kuata efetikilo?

⁸ Olombungululu viokilu vieca uvangi wokuti kuli Suku. Osamo 19:1 yi popia hati: “Ilu li sapula ulamba wa Suku.” Ocili okuti, Ilu, ekumbi, osãi, kuenda olombungululu, vieca uvangi wokuti, via pangiwa la Suku umue ukuonene haeye ukualondunge. Etu tu komoha calua eci tu tala olombungululu vialua vi kasi kilu. Ovina viosi vi kasi kilu vi kuete ocihandeleko ci vi songuila.a (Isaya 40:​26) Anga hẽ ocihandeleko caco ca tukuluka ño oco muẽle? Olonoño vimue via siata oku popia okuti oluali lua tukuluka ño. Poku situlula elomboloko liovisimĩlo viaco, ulongisi umue wa popia hati: ‘Kuli omanu vamue ka va kolela okuti kuli Suku. Pole, va tava okuti oluali lu kasi tunde osimbu. Nda oluali lua kuata efetikilo, cilekisa okuti, kuli umue wa lu nena. Omo liaco, omunu wosi o tava okuti oluali lua kuata efetikilo, ka tẽla oku tatãla eci ca nena oluali luaco.’

9. Ndamupi olondunge via Yehova vi limbukiwila kovinyama a lulika?

⁹ Ovina viosi vi kasi palo posi viecavo uvangi wokuti kuli Suku. Ukualosamo wa popia hati: “A Yehova, oviluvo viove via lua cimue. Viosi wa vilulika lolondunge. Oluali lue yuka ovilulikilo viove.” (Osamo 104:​24) Ovina viosi Yehova a lulika oku kongelamo ovinyama, vieca uvangi wolondunge viaye. Kefetikilo liocipama cilo, tua lilongisa eci catiamẽla kovina viavelapo vi sangiwa mulo voluali. Kuenje olonoño via siatavo oku seteka oku lulika ovina viaco. Koloneke vilo, olonoño vi kasi oku lilongisa lutate ekalo liolombinga viovinyama. Ovo va yongola oku panga ovikoko vimue viapama vioku kapa kutue. Olonoño vi kasivo oku lilongisa eci catiamẽla kolonjila vina vi kuete epondolo lioku yevelela calua. Momo va yongola oku seteke oku mioñolola ovimatamata viomanu vioku yevelela. Handi vali, olonoño vi kasi oku lilongisavo ekalo liovonya avava akacukucu oco va mioñolole uloño woku tunga olombalãu vina ka vi tẽliwa oku kuatiwa. Ocili okuti, olonoño vi pondola oku likolisilako oku seteka oku panga ovina via lulikiwa. Pole, lalimue eteke vika tẽla oku panga ovina ndomo Suku a vi lulika. Elivulu limue li popia hati: ‘Ovinyama via siata oku linga ovina vialua. Etu tu yongolavo oku linga ovina viaco. Pole, ovinyama poku linga ovina viaco, ka vi nyõli oviendalomuenyo vikuavo, loku vĩhisa ofela. Kuenda ka vi kapi kohele omuenyo wavo wo kovaso.’ Omo liaco, ovinyama vi kuete uloño wa velapo woku linga ovina.

10. Momo lie omanu ka va kuetele esunga lioku popia hati ka kuli Suku? Lombolola ocindekaise cimue.

¹⁰ Eci tu tala ovina vi kasi kilu levi via palo posi, tu tava okuti kuli Ululiki wa vi panga. (Yeremiya 10:​12) Etu tu tava kolondaka viovangelo vokilu va popia hati: “A Ñala yetu, a Suku yetu, wa posokela oku muisua ulamba lesumbilo lunene. Momo ove wa sovola ovina viosi.” (Esituluilo 4:​11) Ocili okuti, olonoño via siata oku mola ovina vialua via lulikiwa kulo kilu lieve. Pole, ‘ovitima viavo’ ka vi tava okuti kuli umue wa lulika ovina viaco. (Va Efeso 1:​18) Tu kũlĩhĩsi ocindekaise eci: Omanu vosi va komoha calua poku mõla ovina via fina vi kasi mulo voluali. Pole, vakuavo ka va tava okuti kuli umue wa vi lulika. Ovisimĩlo viavo vi kasi ndomunu wa mola ocikuata cimue cafina ca pangiwa lonoño. Pole, eye ka tava okuti kuli onoño ya ci panga. Anga hẽ ovisimĩlo viomunu waco via sunguluka muẽle? Omo liaco, omanu vosi ka va tava okuti kuli Suku, ka va kuete esunga ‘lioku tatãla.’

‘Asongui Volomeke’ va Kemba Omanu Valua

11, 12. Elongiso liokuti, omunu lomunu Suku wo sokiyila eci cika pita laye lia tunda kocisimĩlo cipi? Kuenda nye ci lekisa okuti elongiso liaco ka lieci esivayo ku Suku?

¹¹ Kuli omanu valua vakuetavo va siata oku sima okuti, efendelo liavo lieca esivayo ku Suku. (Va Roma 10:​2, 3) Pole, atavo oluali lulo ovo a siata oku yapula omanu oco ka vaka sivaye Suku. Ndamupi va siata oku ci linga? Tu konomuisi olonjila vivali ovo va siata oku kuama.

¹² Catete, atavo va siata oku yapula omanu koku sivaya Suku omo lioku longisa ovina viesanda. Kũlĩhĩsa elongiso lioku popia hati, omunu lomunu Suku wo sokiyila ale eci cika pita laye. Elongiso liaco liopiwa kovisimĩlo viokuti, Suku omo okuti ukuonene wosi wa kũlĩha eci cikeya kotembo yo kovaso. Omo liaco, eye o pondola oku sokiya ovina viosi vika pita komuenyo womunu lomunu. Elongiso liaco li lekisa okuti Suku eye wa sokiya ovina viosi vĩvi levi viwa omunu a pita lavio komuenyo. Omo liovisimĩlo viaco, omanu va siata oku sima okuti, Suku eye wa nena ohali levĩho voluali. Eli olio esunga lieci omanu vamue ka va ecela esivayo ku Suku. Pole, unyãli waye Satana, eye wa nena ovitangi komanu vosi. Embimbiliya li popia hati: ‘Satana eye ombiali yoluali lulo.’​—⁠Yoano 14:30; 1 Yoano 5:⁠19.

13. Momo lie ka ca sungulukile oku sima hati, Suku ka tẽla oku endisa ciwa uloño waye woku kũlĩha eci omunu aka pita laco kotembo yo kovaso? Lombolola ocindekaise cimue.

¹³ Elongiso liokuti omunu lomunu Suku wo sokiyila ale eci cika pita laye, ka li sangiwa Vembimbiliya. Elongiso liaco li kapa omanu vatatahãi kueci Suku a pondola oku linga. Embimbiliya li lombolola okuti, Suku o pondola oku tukula ovina vikeya kovaso. (Isaya 46:​9, 10) Pole, ka ca sungulukile oku sima hati, Suku ka tẽla oku endisa ciwa unene waye woku kũlĩha eci cikeya kovaso. Tu kũlĩhĩsi ocindekaise eci: Nda ove wa kuatele ongusu yalua, anga hẽ nda wa kuata onjongole yoku tikula ovina viosi vilema? Sio, ku ci lingi. Cimuamue haico ci pita la Suku. Ndaño okuti wa kũlĩha eci cikeya kovaso, pole, unene waye ka u vetiya oku linga ovina viosi. Eye wa siata oku endisa lolondunge unene waye woku kũlĩha eci cikeya kovaso.b Omo liaco, elongiso liokuti omunu lomunu vo sokiyila ale eci cika pita laye, ka lieci esivayo ku Yehova.

14. Ndamupi vakuetavo liesanda va siata oku sumuisa Suku?

¹⁴ Cavali ceci okuti, vakuetavo liesanda va siata oku sumuisa Suku lovituwa viavo vĩvi. Pole, Akristão vocili va litepa. Momo va pokola kolonumbi vina Yesu a longisa kolondonge viaye hati, ‘lisoli pokati.’ Kuenda wa va longisavo oku yuvula oku litenga ‘vovitangi violuali.’ (Yoano 15:12; 17:​14-​16) Nye Asongui vetavo liesanda va siata oku linga? Anga hẽ va siata oku pokola kolonumbi Yesu a longisa?

15. (a) Nye asongui vetavo va siata oku linga eci kuiya uyaki pokati kolofeka? (b) Ovituwa viavo vĩvi via siata oku vetiya omanu oku linga nye?

¹⁵ Kũlĩhĩsa ulandu wasongui vetavo liesanda eci kuiya uyaki vofeka. Ovo va siata oku kuatisa kuenda oku songuila ovoyaki pokati kolofeka. Va siatavo oku sumũlũisa asualali kuenda oku va vetiya oco va ponde omanu. Omo liaco, ovina viaco vĩvi vi tu vetiya oku lipulisa ndoco: ‘Anga hẽ ovanyãli vavo vana vatiamẽla ketavo limuamue ka va kasivo oku sumũlũisa asualali vavo?’ (Tala pokakasia losapi ya linga hati: ‘Suku Watiamẽla Konele Yelie?’) Asongui vakuatavo ka va kasi oku eca esivayo ku Suku omo lioku litenga vovoyaki loku pesela osonde yomanu. Ovo va siatavo oku popia hati, olonumbi Viembimbiliya viosimbu calua. Kuenda ka vi kuete vali esilivilo koloneke vilo. Handi vali, va siata oku litumbika kukahonga. Ovituwa viomanu vaco vi tu ivaluisa asongui vakuetavo vana Yesu a tukula hati, ‘olondigaĩvi kuenda olomeke.’ (Mateo 7:​15-23; 15:​14) Omo liaco, onepa yalua yomanu ka va kuete vali ocisola la Suku omo liovituwa vĩvi viasongui vakuetavo.​—⁠Mateo 24:⁠12.

Velie va Kasi Oku Eca Esivayo ku Suku?

16. Momo lie tu sukilila oku konomuisa Embimbiliya oco tu limbuke ava va kasi oku sivaya Suku?

¹⁶ Omanu vana va kemãla voluali lulo, ka va kasi oku eca esivayo ku Suku. Oco hẽ velie va kasi oku eca esivayo kokuaye? Oco tu sange etambululo liaco, tu sukila oku kũlĩha eci Embimbiliya li popia. Suku o kuete omoko yoku lekisa ndomo a sesamẽla oku sivayiwa. Kuenda olonumbi viaye vi sangiwa Vembimbiliya. (Isaya 42:⁠8) Omo liaco, tu konomuisi olonepa vitatu viatiamẽla koku sivaya Suku. Ovio vika tu kuatisa oku limbuka ava va kasi oku eca esivayo ku Suku koloneke vilo.

17. Ndamupi Yehova a lekisa okuti oku sivaya onduko yaye loku linga ocipango caye oco ci kuete esilivilo? Kuenda velie va kasi oku sivaya onduko Yaye koloneke vilo?

¹⁷ Catete, tu pondola oku eca esivayo ku Suku poku sumbila onduko Yaye. Oku sivaya onduko ya Suku ku kuete esilivilo. Momo kuatiamẽlavo kocipango Caye. Uvangi waco wa lekisiwa kondaka Yehova a sapuila Yesu. Eci Yesu a kala oku panda kolofa, wa likutilila ku Isiaye hati: “Atate, muisa onduko yove ulamba.” Noke, kilu kua tunda ondaka yo tambulula hati: “Nda yi muisa ale ulamba, kuenje ndi yi muisa vali ulamba.” (Yoano 12:​28) Yehova eye wa vangula olondaka evi. Etambululo liaye li lekisa okuti, oku sivaya onduko yaye ku kuete esilivilo liavelapo. Koloneke vilo, velie va kasi oku sivaya Yehova poku longisa komanu onduko Yaye kolonepa viosi violuali? Olombangi via Yehova, ovio lika vi kasi oku lingila upange waco kueci ci soka 235 kolofeka.​—⁠Osamo 86:​11, 12.

18. Ndamupi tu pondola oku limbuka omanu va kasi oku fendela Suku ‘locili’? Kuenda velie va siata oku kunda ocili tunde osimbu?

¹⁸ Cavali, tu pondola oku sivaya onduko ya Suku poku longisa ocili catiamẽla kokuaye. Yesu wa popia hati, afendeli vocili va sesamẽla oku ‘fendela Yehova locili.’ (Yoano 4:​24) Ndamupi tu pondola oku limbuka omanu va kasi oku fendela Yehova ‘locili’? Tu va limbukila koku yuvula kuavo alongiso osi ka a sangiwa Vembimbiliya. Momo alongiso aco ka va lombolola ocili catiamẽla ku Suku kuenda kocipango caye. Pole, omanu vana va fendela Suku locili, va sukila oku longisa ocili Condaka Yaye ndeci elongiso liokuti: Yehova eye Suku Wavelapo. Eye lika o sesamẽla esivayo voluali luosi. (Osamo 83:​18) Yesu Omõla a Suku, eye wa nõliwa oco a linge Ombiali Yusoma Waye. (1 Va  Korindo 15:​27, 28) Usoma wa Suku owo uka kemãlisa onduko Yaye. Kuenda uka tẽlisa ocipango caye catiamẽla koluali lulo lo komanu va kasimo. (Mateo 6:​9, 10) Afendeli va Yehova va sukila oku kundila olondaka viwa viusoma voluali luosi. (Mateo 24:​14) Olombangi via Yehova, ovio lika via siata oku kunda ondaka yocili tunde osimbu.

19, 20. (a) Momo lie ovituwa viwa Viukristão vi nenela esivayo ku Suku? (b) Apulilo api a pondola oku tu kuatisa oku limbuka omanu va kasi oku sivaya Suku koloneke vilo lovituwa viavo viwa?

¹⁹ Catatu, tu pondola oku sivaya Suku poku pokola kolonumbi viaye. Upostolo Petulu wa popia hati: “Kali lovituwa via sunguluka pokati ka vakualofeka, okuti, nda volundili ndolondingaĩvi, va mõla ovilinga viene viwa, kuenje va sivaya Suku veteke [liekanga].” (1 Petulu 2:​12) Ekolelo Liukristão wocili li limbukiwila kovituwa viaye. Eci omanu va tu pandiya omo liovituwa vietu viwa, ci nena esivayo ku Yehova.

²⁰ Koloneke vilo velie va kasi oku sivaya Suku lovituwa viavo viwa? Etavo lipi lia siata oku pandiyiwa lolombiali omo liombembua yikasi pokati kavo kuenda oku pokola kuavo kovihandeleko viofeka, loku feta elisimu? (Va Roma 13:​1, 3, 6, 7) Omanu vapi va kũlĩhĩwa voluali luosi omo liukamba wavo haivo va yuvula olonepele viakova levi viapata? (Osamo 133:1; Ovilinga 10:​34, 35) Etavo lipi lia kũlĩhĩwa voluali luosi omo liupange wavo woku longisa Embimbiliya komanu? Olombangi via Yehova ovio lika via siata oku lekisa ovituwa viaco. Upange wavo u vetiya omanu oku sumbila ovihandeleko, loku lekisa ovituwa viwa vepata. Kuenda u vetiyavo omanu oku pokola kolonumbi Viembimbiliya.

Ove hẽ o Kasi Oku Eca Esivayo ku Suku?

21. Momo lie tu sukilila oku likonomuisa nda tu kasi oku eca esivayo ku Yehova?

²¹ Omunu lomunu o sukila oku lipulisa ndoco: ‘Ndi kasi hẽ oku eca esivayo ku Yehova?’ Osamo 148 yi popia hati, ovina viosi Suku a lulika, vi sukila oku eca esivayo Kokuaye. Ovangelo, lovina vikuavo vi kasi kilu kuenda ovinyama via palo posi, vosi yavo va kasi oku eca esivayo ku Yehova. (Ovinimbu 1-​10) Ci sumuisa calua oku limbuka okuti onepa yalua yomanu ka va yongola oku sivaya Yehova. Citava okuti ove eca esivayo ku Yehova ndeci ovina a lulika vi kasi oku linga. Pole, o sukila oku pokola kolonumbi viaye. (Ovinimbu 11-​13) Oku eca esivayo ku Yehova oyo lika onjila ya yavelapo komuenyo.

22. Asumũlũho api o pondola oku tambula nda wa eca esivayo ku Yehova? Kuenda onjila yipi o sukila oku kuama cilo?

²² Nda wa eca esivayo ku Yehova, oka tambula asumũlũho alua. Pole, osukila oku lekisa ekolelo kocisembi ca Kristu. Nda wa ci linga, oka kuata ombembua la Yehova kuenda oka linga ekamba Liaye. (Va Roma 5:​10) Nda wa limbuka esunga lioku eca esivayo ku Yehova oka kuata onjongole yoku ci linga. (Yeremiya 31:​12) Noke oka longisavo vakuene oco va kuate esanju komuenyo. Kuenje, oka kuata esanju lia velapo. (Ovilinga 20:​35) Li kongela Lolombangi via Yehova vi kasi oku eca esivayo kokuaye cilo kuenda otembo ka yi pui.

[Atosi pombuelo yamẽla]

Ivaluka Eci Tua Lilongisa?

• Momo lie tu popela okuti, olonoño ka vi kasi oku kuatisa omanu oco va sivaye Suku?

• Volonepa vipi vivali atavo esanda va kasi oku tateka omanu oku eca esivayo ku Suku?

• Ndamupi tu pondola oku eca esivayo ku Suku?

• Momo lie tu sukilila oku likonomuisa nda tu kasi oku eca esivayo ku Yehova?

[Okakasia kemẽla 26]

Suku Watiamẽla Konele Yelie?

Ulume umue wa kala esualali liendisa ombalãu ko Alemanya eci kua pita Uyaki Wavali Voluali luosi. Pole, noke weya oku linga Ombangi ya Yehova. Eye wa popia hati:

‘Vakuetavo lio Katolika lia Lutero, lio Episkopale kuenda vakuavo, va enda oku kapa utima wange vatatahãi kotembo yo voyaki. Momo osimbu handi olombalãu ka via katukile oku enda kuyaki, ovo va enda oku linga olohutililo vioku vi sumũlũisa. Kuenje nda enda oku lipulisa ndoco: Suku Watiamẽla Konele Yelie? Pole, lalimue eteke nda pulile vana va talavaya vokapela. Momo nda kũlĩhĩle okuti ovo ka va kuetevo elomboloko liaco.’

‘Asualali voko Alemanya va enda oku wala uvia umue mua sonehiwa hati, Suku o kasi letu. Omo liaco, ndeya oku lipulisa ndoco: Momo lie Suku ka kalelavo konele yasualali vana vakuetavo limuamue haivo va likutililavo kokuaye?’