Sandiliya Otembo Yoku Tanga Kuenda Yoku Lilongisa

“Kolisiko oku yukisa oloneke viene leci cesunga lika, momo oloneke vilo via viha.”−VA EFESO 5:16.

1. Momo lie ca velelapo oku sokiya otembo yetu, kuenda onjila tukuama koku pesela otembo yetu yilekisa nye catiamẽla kokuetu?

CASIATA oku popiwa okuti “oku sokiya otembo, kukasi ndoku nganyala otembo.” Omunu o tepisa otembo yaye oco a sokiye eci cisukila oku lingiwa, upa esilivilo lia velapo kotembo yaye. Ukualondunge Soma Salomone wa soneha ndoco: “Momo ovina viosi vi kuete uvo wavio, ovina viosi vemẽhi lilu vi kuete eteke liavio.” (Ukundi 3:1) Vosi yetu tukuete otembo ya lisoka, pole, cosi catiamẽla lika kokuetu oku tu pesila otembo yaco. Onjila tu kuama yoku pitisa kovaso ovina vi kuete vali esilivilo lia lua, kuenda ndomo tu pesila otembo yetu, cilekisa eci ci kuete vali esilivilo komuenyo wetu.−Mateo 6:21.

2. (a) Kohundo yaye yo Komunda Yesu wa popia nye catiamẽla kovina tu sukila kespiritu? (b) Nye tu kuete oku kulihisa kokuetu muẽle?

² Tu kuete ekisika yoku pesila otembo koku lia loko ku pekela, momo etimba lietu lisukila ovina viaco evi. Pole, cipopiwa hẽ ndati kueci catiamẽla kovina tusukila kespiritu? Tua kuliha okuti ovina viaco te via tẽlisiwavo. Kohundo yaye yo Komunda Yesu wa popia hati: “Vakuosuke wovutima va sumuluha.” (Mateo 5:3) Eli olio esunga lieci “ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka,” olonjanja viosi a siatela oku tu ivaluisa oco tu kapeko esilivilo lioku pesila otembo yetu koku tanga kuenda koku lilongisa. (Mateo 24:45) Ove o pondola oku limbuka esilivilo lieci, pole citava okuti o sima hati, kukuete otembo yoku lilongisa ale yoku tanga Embimbiliya. Nda ococo, tu kulihisi olonjila vioku sanga otembo vomuenyo wetu yoku tanga Ondaka ya Suku, yoku linga elilongiso lio pokolika, kuenda yoku sokolola eci tua lilongisa.

Oku Sanga Otembo Yoku Tanga Kuenda Yoku Lilongisa Embimbiliya

3, 4. (a) Elungulo lipi upostolo Paulu aeca kueci catiamẽla koku sokiya ciwa otembo yetu, kuenda omu mua kongela nye? (b) Nye Paulu ayonguile oku popia eci aeca kokuetu elungulo lioku ‘yukisa oloneke vietu leci cesunga lika’?

³ Omo liotembo tu kasi, vosi yetu tu sukila oku kapako olondaka viupostolo Paulu wa popia hati: “Oco endaendi lutate nda vakualondunge. Ko ka endaendi ndava va kamba olondunge. Kolisiko oku yukisa oloneke viene leci cesunga lika, momo oloneke vilo via viha. Oco ko ka lingi aveke, puãi limbuki ocipango ca Ñala [Yehova].” (Va Efeso 5:15–17) Ocili okuti, velungulo liaco eli, mua kongela ovina viosi viatiamẽla komuenyo wetu Tuakristão, oku kongelako oku sokiya otembo yoku likutilila, yoku lilongisa, yokuendaenda kolohongele, kuenda yoku litumbika kupange woku kunda ‘olondaka viwa viusoma.’−Mateo 24:14; 28:19, 20.

⁴ Valua omanu va Yehova oloneke vilo va mõleha soketi va kuete akatanga koku tanga Embimbiliya kuenda koku litumbika muẽle kelilongiso liondongosi vomuenyo wavo. Ocili muẽle, etu ka tu pondola okuti keteke tu vokiyako vali yimue owola, omo liaco, elungulo lia Paulu te li lomboloka ocina cimue ciñi. Kelimi lio Helasi, olondaka viokuti, “oku yukisa oloneke . . . leci cesunga lika,” vilomboloka okupa otembo yovopange akuavo, okuti tu yi pesila kelilongiso. Vo dicionario yaye yitukuiwa hati, Expository Dictionary, W.E. Vine yeca elomboloko eli, “okupa esilivilo liwa kapuluvi osi a molẽha, momo apuluvi aeco ka a pondola vali oku sangiwa nda a pumbiwa.” Kovina vipi tu sukila okupa otembo yoku tanga kuenda yoku lilongisa Embimbiliya?

Te Tua Pitisa Kovaso Ovina Via Velapo Vali

5. Momo lie tukuetele oku kapako “ovina via velapo [vali]”?

⁵ Kilu liovopange etu oluali, tu kuete vali ovina via lua viespiritu vi sukila oku lingiwa. Omo okuti tumanu va Yehova va litumbika, tukuete ‘ca lua coku linga kupange wa Ñala.’ (1 Va Korindo 15:58) Eli olio esunga lieci Paulu a imbila onumbi Akristão voko Filipu oco va pitise kovaso “ovina via velapo [vali].” (Va Filipoi 1:10) Eci ci lomboloka okuti ci sukila oku pitisa kovaso ovina vi kuete esilivilo liavelapo. Ovina viespiritu te ovio vi pitisiwa vali enene kovaso, okuti ovina vikuavo cisule. (Mateo 6:31–33) Pole, ci sukilavo esokiyo liwa kueci catiamẽla koku tẽlisa ovikele vietu kespiritu. Tu kasi hẽ oku tepisa ndati otembo yetu kueci catiamẽla kovikele viñi viñi viomuenyo wetu Tuakristão? Olomitavaso vi nyula akongelo vovambo, vi sapula hati, pokati ‘kovina via velapo vali,’ okuti ovio Ukristão a kuete oku kapako vali, elilongiso lio pokolika, kuenda oku tanga Embimbiliya, omo vi kasi loku siwa konyima.

6. Voku sanda otembo mua kongela nye kueci catiamẽla kupange woluali ale kupange wovonjo?

⁶ Ndomo tua ci mõla, voku sanda otembo ‘mua kongela oku popela apuluvi osi’ kuenda “okupako esilivilo liavelapo.’ Omo liaco, nda okuti oku tanga kuetu Embimbiliya kuenda ocituwa cetu coku lilongisa ka ci kasi ño enene ciwa, ca velapo oku li kulihisa ciwa etu muẽle, oco tu tale oku otembo yetu yikasi loku pesekela. Nda upange wetu woluali ukisika ca lua, okuti u mãla ño enene otembo yetu longusu yetu, tukuete okueca ondaka yaco peka lia Yehova vohutililo. (Osamo 55:22) Ca velapo okuti, tu sokiya ciwa otembo yetu oco tu kale vali lotembo yalua yoku linga ovina via velapo kefendelo lia Yehova, oku kongelamo oku lilongisa kuenda oku tanga Embimbiliya. Ca siata oku popiwa okuti, ukãi onalavayi lalimue eteke akale okuti ka kuete lacimue coku linga. Pole, akãi vana okuti Akristão, te va kapa kovaso ovina via velapo vali kuenda va kuete oku sia otembo yasokiyiwa yoku tanga Embimbiliya kuenda yoku linga elilongiso liondongosi.

7, 8. (a) Kovina vipi tu pondola okupa otembo yoku tanga kuenda yoku lilongisa? (b) Oku papala ku lingiwila esunga lie, kuenda oku kuliha eci ci pondola ndati oku tu kuatisa oco tu pitise kovaso ovina via velapo?

⁷ Ndomo ca siata, valua pokati ketu citava okuti vopa otembo yoku lilongisa kovina vina ka vi kuete esilivilo lialua. Citava okuti tu li pulisa etu muẽle ndoco: ‘Otembo yiñami nda siata oku pesila koku tanga alivulu oluali, ale koku tanga ovikanda viasapulo eteke leteke, koku tala ovipama vo televisãu, koku yevelela ovisikilo, ale koku papala lolo video game? Otembo ndi pesila koku kala kovaso yo kombutador yalua vali enene okuti eyi ndi pesila koku tanga Embimbiliya ci sule?’ Upostolo Paulu wa popia hati: “Ko ka lingi aveke, puãi limbuki ocipango ca Ñala [Yehova.]” (Va Efeso 5:17) Ocituwa coku tala ño enene o televisãu ci molẽha soketi olio esunga lia velapo enene lieci onepa yalua Yolombangi via Yehova ka vi pesilila otembo ya lua koku linga elilongiso lio pokolika, kuenda koku tanga Embimbiliya.−Osamo 101:3; 119:37, 47, 48.

⁸ Vamue pamue va popia hati, ka va pondola oku lilongisa otembo yosi, momo va sukila oku papalapo kamue. Ndaño okuti eci ocili muẽle, ca velapo okuti tu kulihisi ciwa otembo tu pesila koku puyuka, oku yi sokisa leyi tu pesila koku lilongisa ale koku tanga Embimbiliya. Oku sulako citava okuti ci tu komohisa. Ndaño okuti, oku papala loku puyuka ovina vimue vi sukiliwa, pole te via kapiwa pomangu yavio. Ovio vi lingiwila oku puyuisa etimba, oco tukuate ongusu yoku linga ovopange akuavo espiritu. Via lua ovipama vi lekisiwa vo televisãu, kuenda evi vi lekisiwila volo video game, vi kavisa calua omunu, osimbu okuti oku tanga kuenda oku lilongisa Ondaka ya Suku, ku sanjuisa utima kuenda ku kavuluisa.−Osamo 19:7, 8.

Ndomo Vamue Va Sanga Epuluvi Lioku Lilongisa

9. Nye ca velelapo oku kuama ovilongua vieciwila vokalivulu katukuiwa okuti, Konomuisa Ovisonehua Eteke leteke, kunyamo wo 1999?

⁹ Ulandu u sangiwa vokalivulu katukuiwa hati, Konomuisa Ovisonehua Eteke Leteke, kunyamo wo 1999, ka lombolola ndoco: “Ci kuete esilivilo limue lia velapo oku tanga ocisonehua ceteke komẽle, kuenda alomboluilo a sangiwa vokalivulu kaco. Ove o kala muẽle soketi Yehova, Ulongisi Wavelapo wa ku pasula lelongiso liaye. Vovitumasuku mua sonehiwa okuti Yesu Kristu upavo ekuatiso kalongiso a Yehova omẽle lomẽle, ndomo ca sonehiwa okuti: ‘Yehova omẽle lomẽle o masola, o pasola etui liange okuti njeva ndu o longisiwa.’ Alongiso aco, aeca ku Yesu “elimi liuloño,” oco ‘a tẽle oku kolisa lolondaka u wa kava.’ (Isaya 30:20; 50:4; Mateo 11:28–30) Oku pasuka lelungulo Liondaka ya Suku omẽle lomẽle, ka ci ka ku kuatisa lika oku tetulula ovitangi viove muẽle, puãi ci ka ku kuatisavo oku kala ‘lelimi liuloño,’ oco o tẽle oku kuatisa vakuene.a

10. Vamue va siata ndati oku sanga otembo yoku tanga Embimbiliya leyi yoku lilongisa, kuenda ekuatiso lipi va siata okupako?

¹⁰ Valua Akristão okuti va kuama elungulo eli poku tanga ocipama ceteke leteke, kumue lelomboluilo liaco, pole va cilingavo poku tanga Embimbiliya ale poku lilongisa komẽle yocili. Kofeka yo França, manji umue ukãi o pasuka eteke leteke komẽle yocili, kuenje o tanga Embimbiliya vokuenda kuakui atatu kakukutu. Eye wa siata oku tẽla ndati oku ci linga vokuenda kuanyamo? Eye wa popia hati: “Ndi vetiyiwa oku kuama ciwa esokiyo liange lioku tanga ndaño nda sangiwa lovitangi!” Otembo yosi tua nõla veteke, cavelapo ceci okuti tu kuama muẽle esokiyo lietu. Manji René Mica, okuti o kasi ale vupange wakundi votembo yosi cisoka akui akuãla kanyamo, okuti wa talavaya ale ko Europa kuenda Konano yo Afrika, wa lombolola hati: “Tunde kunyamo wo 1950, ocimãho cange ca kala coku tanga Embimbiliya liosi anyamo osi, cilo nda li tanga ale cisoka akui akuãla lecea kolonjanja. Ndi sima okuti kokuange cikuete esilivilo lia velapo momo ci ndi kuatisa oku kuata ukamba uwa Lululiki wange. Oku sokolola eci nda tanga Vondaka ya Suku ci ñuatisa oku kuata elomboloko liwa liesunga lia Yehova, lovituwa viaye vikuavo kuenda casiata oku kalavo ono yekoliso limue liocili.”b

‘Okulia Kotembo ya Sokiyiwa’

11, 12. (a) Yipi hẽ ‘ongaso yespiritu’ yasiata oku pongiyiwa la “kalei ka kolelua”? (b) ‘Ongaso’ yaco ya siata okueciwa ndati kotembo yatukuiwa?

¹¹ Ndeci ocituwa coku litekula olonjanja viosi ci kuatisa okuti tu kuata uhayele ketimba, oku kuama esokiyo lioku lilongisa kuenda lioku tanga Embimbiliya olonjanja viosi ci tu kuatisavo oco tu kuate uhayele uwa kespiritu. Vevanjeliu lia Luka tu tangamo olondaka via Yesu wa popia hati: “Helie kalei kaco ka kolelua, haiko ka lunguka, okuti ñala yako yi ka tukuila vakuanjo yaye oku va iha ongaso yavo keteke liaco?” (Luka 12:42) Vokuenda kueci cisoka ocita lakui avali kanyamo, ‘okulia kuespiritu kueciwa kotembo ya tukuiwa,’ kuasiata oku eciwila Vutala Wondavululi, kuenda valivulu akuavo alombolola eci cikasi Vembimbiliya.

¹² Tala ondaka ya linga hati, “kotembo ya tukuiwa.” Votembo ya suapo, Yehova ‘Ulongisi wetu wavelapo’ pokati Komõla waye kumue locisoko cukuenje wakolelua, wa siata oku songuila omanu vaye kueci catiamẽla kolondotilina kuenda kovituwa. Cikasi ndu okuti vosi yetu tu yevite ondaka yi kasi loku popia letu hati: “Eyi oyo onjila, endelimo.” Ci kale “eci vu tiamẽla kondio pamue kepili.” (Isaya 30:20,21) Handi vali, eci omunu lomunu a tanga lutate Embimbiliya kuenda alivulu osi alombolola eci cikasi Vembimbiliya, o limbuka muẽle okuti eci ca sonehiwamo ca loñisiwa vali enene kokuaye. Ocili muẽle, elungulo lia Suku kuenda olonumbi viaye viya kokuetu kotembo ya tukuiwa, kuenje vi pamisa kuenda vi tu loñoluisa oco tu tẽle oku tamãlala kayonjo, kuenda oco tu nõle lolondunge eci tu linga.

Kuata Ocituwa Coku Litekula Ciwa

13. Vipi hẽ ovituwa vimue ka via sungulukile viatiamẽla koku litekula lokulia kuespiritu?

¹³ Oco tu kuatisiwe ‘longaso’ yaco yeciwa kotembo yatukuiwa, tu sukila oku kuata ocituwa coku li tekula ciwa. Ciwa okuti tu kuata esokiyo lietu lioku tanga Embimbiliya loku linga elilongiso lietu lio pokolika, kuenda te tua kuama muẽle esokiyo liaco. Ove hẽ okuete ocituwa coku litekula ciwa lokulia kuespiritu kuenda olonjanja viosi wa siata oku linga elilongiso liove lio pokolika? Ale o lesa ño kilu lioku lia kua siata oku angiliyiwila ciwa lutate, okuti o lia ño lonjanga, oco ño o kaece etambululo, ale pamue wasiata oku teha tehapo ovikulia vimue? Oku kuata owesi lokulia kuespiritu, casiata oku nena ku vamue oku hongua kekolelo, noke va li tepa ketavo liocili.−1 Timoteo 1:19; 4:15, 16.

14. Momo lie ci kuatisila calua oku lilongisa lutate ovipama vina vi molẽha soketi tua kuliha ale?

¹⁴ Vamue va siata oku sima hati va kuete ale ukulihiso watiamẽla kolondotilina via velapo, kuenda va siata oku popiavo hati, cosi ca siata oku sandekiwa volorevista ka muli cimue okuti cokaliye. Omo liaco, oku lilongisa olonjanja viosi kuenda oku endaenda kolohongele ka ku sukiliwa ño enene calua. Puãi, Embimbiliya li lekisa okuti, tu sukila oku ivaluisiwa eci tua lilongisa ale osimbu. (Osamo 119:95, 99; 2 Petulu 3:1; Yuda 5) Ndeci, uteleki uwa a pongiya lovina vimuamue vioku singa ovikulia viñi viñi vi kuete apepo a litepa, cimuamue hacovo okuti, ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka wa siata oku angiliya okulia kuwa kuespiritu volonepa viñi viñi. Ndaño muẽle ovipama vina okuti vi lombolola etosi limue okuti tua li li longisile ale osimbu, handi lopo mu sangiwa atosi amue awa okuti tu yongola oku kapako muẽle oco ka aka tu limbe. Ocili okuti, okupa esilivilo kovipama tu tanga, kuatiamẽla enene kotembo kuenda kelikolisilo tu kapa koku lilongisa ovipama viaco. Esunga liaco lieli liokuti tu pondola okupa esilivilo kueci tu tanga, nda tua sokiya otembo yalua loku likolisilako kueci tu lilongisa.

Ekuatiso Kespiritu Litundilila Koku Tanga Kuenda Koku Lilongisa

15. Oku tanga kuenda oku lilongisa Embimbiliya ku tu kuatisa ndati koku kala olondingupange viwa Viondaka ya Suku?

¹⁵ Tu tambula ekuatiso lialua li tundilila koku tanga kuenda koku lilongisa Embimbiliya. Etu Tuakristão tu kuatisiwa oco tu tẽlise ovikele vietu tua tambula, eci tu likolisilako ‘kupange okuti ka tu kuete eci ci tu kutisa osõi, pole tu kunda lesunga ondaka yocili.’ (2 Timoteo 2:15) Osimbu tuamamako loku lilongisa Embimbiliya, tu ka kuata ukulihiso wa velapo wovisimilo via Suku. Noke, ndeci Paulu alinga, tu ka tẽla oku ‘situluila omanu eci cikasi Vembimbiliya loku va lomboluila’ eci catiamẽla kocipango ca Yehova ci komohisa. (Ovilinga 17:2, 3) Oku loñoloha kuetu koku longisa kuka li vokiya, kuenje ombangulo yetu lolohundo kuenda alungulo etu, aka eca ekoliso kespiritu.−Olosapo 1:5.

16. Ndamupi tu pondola oku kuatisiwa etu muẽle leci tu tanga kuenda tu lilongisa Vondaka ya Suku?

¹⁶ Handi vali, otembo tupesila koku konomuisa Ondaka ya Suku, yika tu kuatisa okuti tu suñamisa omuenyo wetu oco u litave lolonjila via Yehova. (Osamo 25:4; 119:9, 10; Olosapo 6:20–23) Eci ci ka pamisa calua ovituwa vietu kespiritu, ndeci oku kuata umbombe, esunguluko, kuenda esanju. (Esinumuilo 17:19, 20; Esituluilo 1:3) Eci tu kuama ukulihiso tuopa koku tanga kuenda koku lilongisa Embimbiliya, cecelela okuti espiritu lia Suku li tu kuatisa komuenyo wetu, kuenda tu kuata apako alua espiritu kovina viosi tu linga.−Va Galatia 5:22, 23.

17. Esokiyo liocili halio lia velapo lioku litumbika koku tangela Embimbiliya pokolika kuenda oku lilongisa, liecelela ndati oku kuata ukamba wocili la Yehova?

¹⁷ Cavelapo vali ceci okuti, otembo tupa kovopange akuavo oco tu tange kuenda oco tu lilongise Ondaka ya Suku kuka nena olonima viwa kueci catiamẽla koku kuata ukamba uwa la Suku. Paulu wa likutilila hati, akamba vaye Akristão va pondola oku ‘yuka ukulihiso wocipango ca [Suku], poku tambula uloño lolondunge viocili vina viespiritu, kuenda va kuama omuenyo u sanjuisa Yehova.’ (Va Kolosai 1:9,10) Cimuamue haeco ci tiamisiwila kokuetu okuti, oco tu kale ‘lomuenyo usanjuisa Yehova,’ te tueyukavo ukulihiso wocipango ca [Suku], poku tambula uloño lolondunge viocili vina viespiritu.’ Eci ci lomboloka okuti, oco tu tambule esumuluho lia Yehova, kuenda oco tu taviwe laye, catiamẽla enene kotembo tu pesila koku litumbika koku tangela pokolika kuenda oku lilongisa Embimbiliya.

18. Asumuluho api tu pondola oku tambula nda tua kuama olondaka via Yesu vi sangiwa kelivulu lia Yoano 17:3?

¹⁸ “Omuenyo ko pui wowu, oku ku kuliha, ove lika vu Suku yocili, loku kulihavo Yesu Kristu, u wa tuma.” (Yoano 17:3) Eci cimue pokati kocisonehua Olombangi via Yehova via siata oku kuama poku kuatisa omanu vakuavo oco va limbuke esilivilo lioku lilongisa Ondaka ya Suku. Omo liaco, kokuetu muẽle cikuetevo esilivilo lialua oku lingangavo. Elavoko lietu lioku kala otembo yenda hu, liatiamẽla koku amamako kuetu koku kuata ukulihiso wa Yehova, kuenda Womõla waye Yesu Kristu. Ove wa sokolola ale elomboloko lieci. Oku lilongisa eci catiamẽla kokuaye kukamamako muẽle otembo yenda hu!−Ukundi 3:11; Va Roma 11:33.

[Atosi]

Apulilo Oku Pitulula

• Nye ci limbukiwila konjila tu kuama koku pesela otembo yetu?

• Kovopange api tu pondola okupa otembo oco tu yi pesile koku tana kuenda koku lilongisa Embimbiliya?

• Momo lie tukuetele oku lavulula ciwa ovituwa vietu vioku litekula kespiritu?

• Ekuatiso lipi li tunda koku tanga kuenda koku lilongisa Embimbiliya?

[Alitalatu kamela 30, 31]

Oku lilongisa kuenda oku tanga Embimbiliya olonjanja viosi ku ka tu kuatisa ‘oku kunda lesunga ondaka yocili’

[Alitalatu kemela 32]

Okupa otembo kovopange akuavo, okuti tu yi pesila kovopange etu onjanga konepa yespiritu, ci ka tu nenela asumuluho ocili