Oku Endaenda La Suku Ku Nena Asumũlũho
“Va waya ofela kuenje vongula ocipepe.”—HOSEA 8:7.
1. Tu pondola ndati oku enda la Yehova?
OMUNU poku linga ungende vonjila yimue yohele, o sukila oku enda la umue wa loñoloha. Ca velapo oku enda lomunu waco okuti ka tu lisonguila etu muẽle. Ondaka eyi yi lekisa ciwa ekalo lietu. Yehova wa lieca kokuetu oco a tu songuile voluali lulo luovitangi. Omo liaco, tu sukila oku enda laye okuti ka tu li songuila etu muẽle. Oco hẽ, ndamupi tu pondola oku ci linga? Tu ci linga poku kuama olonumbi vi sangiwa Vondaka yaye.
2. Nye tu lilongisa vocipama cilo?
2 Vocipama cosemana ya pita, tua lilongisa ulandu u sangiwa kelivulu lia Hosea kocipama catete toke catãlo. Vovipama viaco tua lilongisamo ovolandu alua a tu kuatisa oku kũlĩha ndomo tu pondola oku endaenda la Suku. Kaliye tu konomuisa atosi a sangiwa kocipama cepandu toke cecea. Pole, tu fetika loku kũlĩhĩsa ulandu wovipama viaco.
Atosi Atiamẽla Kulandu Waco
3. Lombolola atosi amue a sangiwa kelivulu lia Hosea okupisa kocipama cepandu toke cecea.
3 Yehova wa tumile Hosea oco a sapule ocitumasuku kolosoma vio konano yo Isareli. Ofeka yaco va enda loku yi tukulavo hati, Efarimi. Momo oyo onduko yepata lia vialele vofeka yaco. Kuenje vokuenda kuotembo va yanduluka Yehova. Elivulu lia Hosea okupisa kocipama cepandu toke cecea, li lekisa okuti, omanu veya oku tomba Yehova poku lueya ocisila caye loku linga ovina vĩvi. (Hosea 6:7) Ovo va fetika oku kolela kukamba va kuata lolofeka vikuavo. Omo lioku kũla eci cĩvi, veya oku lombola ovitangi. Kuenje va kala oku lavoka eyambulo. Ocitumasuku ca Hosea, ci lombololavo esapulo limue lielungulo. Va Isareli va vetiyiwile oku tiukila ku Yehova loku likekembela oco va kuatisiwe lohenda yaye.
4. Ovina vipi via velapo tu lilongisa vocitumasuku ca Hosea?
4 Vovipama evi vikuãla via Hosea, tu sangamo olonumbi vi tu kuatisa oku endaenda la Suku. Tu konomuisi atosi akuãla tu pondola oku lilongisa vovipama viaco. Liatete: Oku likekembela kuocili ku limbukiwila kovilinga. Liavali: Yehova ka sanjukila lika ovilumba. Liatatu: Yehova o sumua calua eci omanu vaye vo yanduluka. Liakuãla: Oco tu lombole eci ciwa, tu sukila oku kũla eci ciwa.
Ndomo Oku Likekembela Kuocili ku Lekisiwa
5. Lombolola atosi avelapo a sangiwa kelivulu lia Hosea 6:1-3.
5 Ocitumasuku ca Hosea ci tu longisa eci catiamẽla koku likekembela kuenda kohenda ya Yehova. Kelivulu lia Hosea 6:1-3, tu tangako ndoco: “Enjui, tu tiukili ku Yehova, momo eye wa soyola okuti o tu sakula; eye wa tu tonyõla, haeye o tu itika. Kovaso yoloneke vivali o tu tumbulula. Keteke liatatu o tu pindula okuti tu kala lomuenyo kovaso aye. Tu kũlĩhĩsi Yehova. Tu kuati ombili yoku u kũlĩha. Kokutunda kuaye ka kuli atatahãi, ku sokiyiwa ale ndokutola kuongula, iya kokuetu ndombela, ndombela yomandavela yina yi yulisa osi.”
6-8. Oku likekembela kua va Isareli kua kala ndati?
6 Helie wa popia olondaka via tukuiwa ndeti? Olonoño vimue via lombolola okuti va Isareli vana vakuesino, ovo va popia olondaka evi. Ovo va kala oku likekembela lombambe oco va kuatisiwe lohenda ya Suku. Vakuavo va lombolola okuti, uprofeto Hosea eye wa kala oku vetiya omanu oco va tiukile ku Yehova. Citava okuti, olonoño viaco via vangula ocili. Anga hẽ va Isareli vana va tiamẽlele kusoma wapata ekũi, va likekembela muẽle loku tiukila ku Yehova? Sio ka va cilingile. Momo vonduko yuprofeto Hosea Yehova wa popia hati: “Ndinga nye love, a Efarimi? Ndinga nye love, a Yuda? Ocisola cene ca soka ndelende liomẽle kuenda ndowume u loluka lonjanga.” (Hosea 6:4) Ocili okuti, va Isareli va vĩhĩsile ekalo liavo kespiritu. Vofeka yavo ocisola ca takatele ndeci owume u takata poku molẽha kuolosongo viekumbi. Ndaño okuti va yonguile oku likekembela, Yehova ka sangele esunga lioku va kuatele ohenda. Momo lie?
7 Va Isareli ka va likekembelele lutima wosi. Kelivulu lia Hosea 7:14, Yehova wa lombolola esumuo a kuatela omanu vaye eci a popia hati: “Oku mbilikiya kuavo ka ku tundi kovitima viavo, puãi va liyuila ño povola avo.” Ocinimbu 16 ci lombolola okuti, omanu ka va tiukilile ku Yehova. Kuenda ka va kale oku vetiya efendelo lia Yehova poku linga apongoloko voku kuata ukamba laye. Omo liaco, ka va tavele oku endaenda kumue laye.
8 Va Isareli va kuata ocitangi cikuavo catiamẽla koku likekembela. Ovo va kala oku amamako oku linga akandu alua ndeci: Oku ponda, oku iva, oku fendela oviteka, kuenda oku kuata ukamba lolofeka vikuavo. Elivulu lia Hosea 7:4, li popia hati, va Isareli va kala ‘ndofolono ya tokota.’ Momo va tiamisilile lika ovitima viavo koku linga ovina vĩvi. Omo lioku vĩhĩsa ekalo liavo kespiritu, ka va sesamẽlele oku kuatisiwa lohenda ya Yehova. Hosea wa va sapuila okuti, Yehova oka ivaluka ‘ovilinga viavo vĩvi kuenda oka va yambula omo liakandu avo.’ (Hosea 9:9) Omo liaco, ka va sangele ohenda ku Yehova.
9. Ocitumasuku ca Hosea ci tu longisa nye catimẽla koku likekembela kuenda kohenda ya Yehova?
9 Ocitumasuku ca Hosea ci tu longisa nye catimẽla koku likekembela kuenda kohenda ya Yehova? Ulandu wa va Isareli u tu longisa okuti, oco tu kuatisiwe lohenda ya Yehova, tu sukila oku likekembela lutima wosi. Oco hẽ oku likekembela kuocili ku lekisiwa ndati? Yehova ka kembiwa lasuẽlẽla pamue lolondaka. Oku likekembela kuocili ku lekisiwa kovilinga. Oco omunu a kuatisiwe lohenda ya Yehova, o sukila oku siapo ovilinga viaye vĩvi kuenda oku pokola kolonumbi via Yehova.
Yehova ka Sanjukila Lika Ovilumba
10, 11. Ndomo ca lekisiwa vulandu wa va Isareli, momo lie Yehova ka sanjukilila lika ovilumba?
10 Kaliye tu lilongisa etosi liavali li tu kuatisa oku endaenda la Yehova. Etosi liaco lieli: Yehova ka sanjukila lika ovilumba. Kelivulu lia Hosea 6:6, Yehova wa popia hati: “Njongola ocisola ka ci pongoloka, ovilumba havioko, kuenda ukũlĩhĩso wa Suku, ovilumba vioku yoka, havioko.” Ivaluka okuti, Yehova o sanjukila ocisola covutima kuenda oku kapako ukũlĩhĩso waye. Pamue ove o popia ndoco: Kosimbu Ocihandeleko ca Mose ca kisikile va Isareli oku eca ovilumba ku Suku. Oco hẽ, momo lie ovinimbu evi Viembimbiliya, via popela hati Yehova ka sanjukila “ovilumba”?
11 Kosimbu Ocihandeleko ca Mose ca kisikile oku eca ‘ovilumba.’ Pole, koloneke via Hosea va Isareli va kuatele ocitangi. Ndaño okuti va enda loku eca ovilumba vioku lekisa elitumbiko liavo ku Suku, pole va kala oku amamako oku linga akandu. Omo liovituwa viavo vĩvi, va lekisa okuti, ka va kuatele ocisola la Yehova. Kuenda va yanduluka ukũlĩhĩso Waye omo lioku tomba ovihandeleko. Omo liekalo liavo lĩvi, ovilumba viavo ka via kuatele esilivilo ku Yehova. Pole, via kala ndelaviso kokuaye.
12. Koloneke vilo ocitumasuku ca Hosea 6:6 ci kuete elungulo lie kokuetu?
12 Ocitumasuku ca Hosea ci kuete ulandu welungulo kovitunda viatavo esanda koloneke vilo. Ovo va siata oku eca ovilumba ku Suku poku linga ovopange avo atavo. Pole, efendelo liavo ka li kuete esilivilo omo liovilinga viavo vĩvi. Omo liaco, ka va tẽla oku sanjuisa Yehova. Momo ka va yongola oku kuata ukũlĩhĩso wa Suku loku pokola kolonumbi viaye. Kuenda ka va yongola oku siapo ovilinga viavo vĩvi. Cimuamue haico catiamẽla kokuetu. Ka tu ka simi okuti, Yehova o sanjukila lika upange tu u lingila. Eye ka sanjukila omanu vana va sandiliya ohenda yaye poku u fendela lombambe. Pole, o sanjukila vana va pokola Kondaka yaye.—2 Timoteo 3:5.
13. Ovilumba vipi tu sukila oku eca ku Suku? Nye tu sukila oku ivaluka catiamẽla kovilumba viaco?
13 Etu Tuakristão tu sukila oku ivaluka okuti, Yehova ka sanjukila lika ovilumba. Etu tua kũlĩha okuti, ka tu sukila vali oku eca ovilumba viovinyama ku Yehova. Pole, tu ‘lumba Kokuaye ocilumba cesivayo haico epako liovimẽla via tava konduko yaye.’ (Va Heveru 13:15) Omo liaco, tu sukila oku yuvula ovilinga via va Isareli vana va kala kotembo ya Hosea. Ka tuka simi okuti tu pondola oku kuatisiwa lohenda ya Yehova osimbu tu amamako oku linga ekandu. Momo upange tu lingila Yehova ka u pondola oku sitika akandu etu. Umalẽhe umue okuti wa enda oku linga ekandu liukahonga vuyombeki, wa popia hati: ‘Nda vokiya upange wange woku kunda, oco ndi sitike ekandu liaco.’ Eci oco va Isareli va enda oku linga kosimbu. Yehova o tava lika ovilumba vietu viesivayo nda tua pokola kolonumbi viaye.
Yehova o Sumua Calua Eci Omanu Vaye vo Yanduluka
14. Ocitumasuku ca Hosea ci situlula ndati ovituwa via Yehova?
14 Onepa yatatu tu lilongisa kelivulu lia Hosea kocipama cepandu toke cecea, yeyi okuti, Yehova o sumua calua eci omanu vaye vo yanduluka. Yehova ukuacikembe haeye ukuahenda. Eye o lekisa ohenda locikembe komanu vana va likekembela akandu avo. Pole, nda omanu vaye ka va likekembela akandu avo, eye o sandiliya onjila yoku va pindisa. Omo okuti Yehova o tu yonguila ekalo liwa, o sanjuka calua nda tua nõlapo oku endaenda laye. Elivulu Liosamo 149:4, li popia hati: “Yehova o sanjukila omanu vaye.” Oco hẽ, Yehova o kala ndati eci omanu vaye va lekisa esino?
15. Ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Hosea 6:7, ovituwa vipi via kala pokati ka va Isarel?
15 Catiamẽla ku va Isareli vakuesino, Yehova wa popia hati: ‘Ovo va lueyela ocisila cange, kuenje va ndingila usuanji.’ (Hosea 6:7) Kelimi lio Heveru ondaka “usuanji,” yi lomboloka ‘ekambo lioku kala ukuacili.’ Ondaka yaco ya tukuiwavo kelivulu lia Malakiya 2:10-16, poku lombolola ovituwa via va Isareli vana va enda oku nyõla olohuela viavo. Elivulu limue lia lombolola okuti, olondaka vi sangiwa kelivulu lia Hosea 6:7, ‘vi kasi ndocindekaise colohuela. Momo vi sokisiwa lomunu umue ohueli okuti wa linga uvasi.’
16, 17. (a) Nye va Isareli va linga locisila ca Yehova? (b) Nye tu sukila oku ivaluka catiamẽla kovilinga vietu?
16 Yehova wa sokisile va Isareli ndukãi wocindekaise omo liocisila a lingile lavo. Eci va lueya ocisila caco, ca kala ndu okuti va linga uvasi. Omo liaco, Yehova wa sokisiwa ndulume waco ukuacili. Pole, omanu vaye vo yanduluka.
17 Nye ci popiwa catiamẽla kokuetu? Yehova wa kapako onjila yosi tu nõla. Ci kale okuti, tua nolapo oku enda laye ale oku u yanduluka. Tu sukila oku ivaluka okuti, ‘Suku ukuacisola.’ Kuenje ovilinga vietu vi pondola oku u sanjuisa ale oku u sumuisa. (1 Yoano 4:16) Nda tua nõla oku kuama onjila yĩvi tu sumuisa Yehova. Pole, nda tua nola onjila ya sunguluka, tu sanjuisa utima waye. Oku ivaluka ovina evi ci tu kuatisa oku tamãlala layonjo.
Ndomo tu Pondola Oku Lombola Eci Ciwa
18, 19. Ondaka yipi yi kuete esilivilo tu sanga kelivulu lia Hosea 8:7? Ondaka yaco ya tẽlisiwa ndati ku va Isareli?
18 Etosi liakuãla tu lilongisa vocitumasuku ca Hosea li lekisa ndomo tu pondola oku lombola eci ciwa. Uprofeto Hosea poku lombolola ovilinga via va Isareli kuenda onima ya tunda kesino liavo wa popia hati: “Va waya ofela kuenje vongula ocipepe.” (Hosea 8:7) Ocinimbu eci Cembimbiliya ci tu longisa ondaka yimue tu sukila oku ivaluka. Momo ci tu longisa okuti, onima yovilinga vietu, tuka yi tambula kovaso yoloneke. Oco hẽ ondaka eyi ya tẽlisiwa ndati ku va Isareli?
19 Va Isareli omo lioku linga ekandu, vongula evĩho. Ka ca tavele okuti vamamako oku linga ekandu pole, ka va kuata ovitangi. Omo liaco, va kala oku lavoka eyambulo. Elivulu lia Hosea 8:13, li popia hati: “[Yehova] ivaluka olohole viavo, kuenje o va yambuila akandu avo.” Kocipama 9:17 tu tangako ndoco: “Suku yange o va nyẽhũla momo ka va yevelile kondaka yahe, kuenje va linga [vakuakutungayala] pokati kolofeka.” Yehova wa likuminyile oku yambula va Isareli omo liakandu avo. Omo lioku kũla eci cĩvi veya oku lombola ovitangi. Yehova wa nena eyambulo liaco kunyamo wo 740 eci va Asuria va kundula usoma wapata ekũi lia va Isareli. Kuenje va tualiwa kumandekua.
20. Ulandu wa va Isareli u tu longisa nye?
20 Ulandu wa va Isareli u tu longisa okuti, tu pondola oku lombola eci tua kũla. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Ko ka kembiwi, Suku ka tombiwa, momo, eci omunu a kũla haico a lombola.” (Va Galatia 6:7) Nda tua kũla eci cĩvi, tu lombololavo evĩho. Omanu vana va nõlapo oku ambata omuenyo ũvi, vaka liyaka lovitangi. Handi vali, omanu vana ka va yongola oku likekembela akandu avo, vaka pitavo lesumuo lialua.
21. Nye tu sukila oku linga oco tu lombole eci ciwa?
21 Ndamupi tu pondola oku lombola eci ciwa? Epulilo eli li tambuluiwa locindekaise cimue caleluka ndeci: Nda omunu o yongola oku lombola epungu, nye a sukila oku kũla? Anga hẽ o kũla otiliku? Sio. Omunu waco o sukila oku kũla eci a yongola oku lombola. Cimuamue haico ci pita letu. Nda tu yongola oku lombola eci ciwa tu sukila oku kũla eci ciwa. Ove hẽ oyongola oku amamako oku kala ciwa lelavoko lioku kuata omuenyo ko pui voluali luokaliye? Nda o yongola, amamako oku linga eci ciwa poku endaenda la Suku kuenda oku pokola kolonumbi viaye viesunga.
22. Nye tua lilongisa velivulu lia Hosea okupisa kocipama cepandu toke cecea?
22 Okupisa kocipama cepandu toke cecea cocitumasuku ca Hosea, tua lilongisa atosi akuãla a pondola oku tu kuatisa oku endaenda la Suku. Liatete: Oku likekembela kuocili ku limbukiwila kovilinga. Liavali: Yehova ka sanjukila lika ovilumba. Liatatu: Yehova o sumua calua eci omanu vaye vo yanduluka. Liakuãla: Oco tu lombole eci ciwa, tu sukila oku kũla eci ciwa. Ovipama vitãlo via sulako vielivulu lia Hosea, vi tu kuatisa ndati oku endaenda la Suku?
O Tambulula Ndati?
• Oku likekembela kuocili ku limbukiwa ndati?
• Momo lie Yehova ka sanjukilila lika ovilumba?
• Yehova o kala ndati eci omanu vaye vo yanduluka?
• Nye tu sukila oku kũla nda tu yongola oku lombola eci ciwa?
[Olondaka vielitalatu kemẽla 15]
Ndeci alende okomẽle a pita ombamba, haico ocisola ca va Isareli ca tepuluka la Yehova
[Elitalatu kemẽla 16]
Tu sukila oku kũla eci ciwa oco tu lombole eci ciwa