Vamamako Kespiritu Ndaño Loku Kuka
‘Ava va kũlĩwa vonjo ya Yehova, . . . va imaima apako ndaño va kuka.’—OSAMO 92:13, 14.
1, 2. (a) Oku kuka kua siata oku lomboluiwa ndati? (b) Embimbiliya li eca elavoko lipi liatiamẽla kekandu tua piñala ku Adama la Heva?
ECI o sokolola ocitangi coku kuka, nye ciya vutima wove? Anga hẽ, o sokolola lika etimba liove ndomo lika kuata anyole? Ale o sokolola epondolo litito lioku yevelela? Anga hẽ o sokolola ndomo ovimatamata vietimba liove vika hongua? Ale o tiamisila utima wove kovitangi vikuavo via tukuiwa kelivulu Liukundi 12:1-7? Tu sukila oku ivaluka okuti, ovitangi vioku kuka via tukuiwa ndeti kelivulu Liukundi kocipama 12, Yehova hayeko wa vi sokiya. Pole, via tunda kekandu tua piñala ku Adama la Heva eci va lueya.—Va Roma 5:12.
2 Oku kala ukulu wendamba ka ci lomboloka esiñalo, momo osimbu omunu amamako lomuenyo, anyamo aye a livokiya. Handi vali, ovina viosi vi kasi lomuenyo kilu lieve, vi sukila oku kula. Otembo yi soka olohulukãi epandu kanyamo tu kasi vekandu kuenda ovitangi vi tunda kekambo lioku lipua, ndopo yi sulila. Kuenje, omanu vaka kuata omuenyo Yehova a va yonguilile kefetikilo okuti, ka va kuka kuenda ka va fi. (Efetikilo 1:28; Esituluilo 21:4, 5) Kotembo yaco, ‘la yimue onungi yika popia hati, ndi vela.’ (Isaya 33:24) Vamanji va kuka, vaka kuata vali olohõlo, kuenje, etimba liavo ‘lika kala ndeli liamalẽhe.’ (Yovi 33:25) Osimbu otembo yaco ka yeyile, tu liyaka lovitangi tua piñala ku Adama. Pole, omanu va Yehova, va kuete esumũlũho lialitepa osimbu vamamako loku kuka.
3. Akristão va pondola ndati oku ‘amamako loku ima apako ndaño va kuka’?
3 Embimbiliya li tu sapuila okuti, ‘vana va kũlĩwa vonjo ya Yehova, vamamako loku ima apako ndaño va kuka.’ (Osamo 92:13, 14) Ukualosamo vupopi owu wocindekaise wa lekisa okuti, omanu va Yehova ndaño va kuka, vamamako loku kuata ukũlĩhĩso Waye. Ovolandu a sangiwa Vembimbiliya, kuenda akuavo koloneke vilo, a lekisa uvangi waco.
‘Lalimue Eteke a Kambelele Vonembele’
4. Uprofeto Ana wa lekisa ndati elitumbiko liaye ku Suku ndaño loku kuka, kuenda onima yipi a tambula?
4 Tu konomuisi ulandu wuprofeto Ana kocita catete. Eci a tẽlisa akũi ecelãla kanyamo lanyamo akuãla, lalimue eteke a kambelele “vonembele puãi wa fendelamo ño-o uteke lutanya loku likandangiya okulia loku likutilila.” Omo okuti isia ya Ana wa kala “ukuepata lia Asere,” lina ka lia tiamẽlele ku va Lewi, eye ka kuatele esumũlũho lioku kala vonembele. Pole, Ana wa enda oku likolisilako oku endaenda lomẽle konembele okuti, o pita utanya wosi loku talavaya toke koñolosi. Omo liepandi liaye, wa tambula asumũlũho alua. Eye wa mola eci Yosefe la Maria va nena Yesu vonembele. Noke, eci o mõla, “wa pandula Suku, kuenje, vosi va lavoka eyovo lia Yerusalãi, wa va [sapuila ulandu wa tiamela ku] Yesu.”—Luka 2:22-24, 36-38; Atendelo 18:6, 7.
5, 6. Koloneke vilo, vamanji va kuka, va siata oku lekisa ndati ovilinga ndevi via Ana?
5 Koloneke vilo, kuli vamanji valua va kuka ndeci Ana a kala. Pole, va siata oku likolisilako oku endaenda kolohongele, loku likutilila ku Suku oco a sumũlũise efendelo liaye, kuenda oku lekisa ombili kupange woku kunda. Manji umue eci a kuata ci pitahãla akũi ecelãla kanyamo, wa popia hati: ‘Tua siata oku endaenda kolohongele olonjanja viosi. Lalimue eteke tua pumbile ohongele. Tu kuete onjongole yoku kala la vamanji. Momo oku kala pokati kavo, utima u tula.’ Omo liaco, tu sukila oku kuama ongangu yaye.—Va Heveru 10:24, 25.
6 Manji umue o tukuiwa hati Jean, okuete ci pitahãla akũi ecelãla kanyamo, wa popia hati: ‘Eci vekongelo mu moleha upange umue wa tiamẽla kefendelo lia Yehova, ndi likolisilako oku eca ekuatiso liange. Ndaño okuti olonjanja vimue nda siata oku sumua, si lekisa esumuo liaco. Momo si yongola oku sumuisa vakuetu.’ Eye wa lombolola esanju a kuata lioku lipamisa la vakuavo kespiritu poku nyula olofeka vikuavo. Vungende wa sulako a linga, wa sapuila vamanji a endele lavo hati: ‘Si yongola vali oku pesila otembo yange koku nyula ovitumãlo via fina. Pole, ndi yongola oku enda kupange woku kunda.’ Ndaño okuti manji Jean ka vangula elimi liomanu vocikanjo caco, pole, wa vakundila esapulo Liembimbiliya. Eye, wa pita anyamo alua loku talavaya vekongelo limue lia kuatele esukila liakundi. Noke, wa lilongisa elimi lio vocikanjo caco, kuenda wa enda oku pesela owola yimosi yoku enda kohongele vonjango Yusoma.
Vokiya Ukũlĩhĩso Wove
7. Mose wa lekisile ndati onjongole yoku amamako lukamba waye la Yehova, ndaño okuti wa kukile ale?
7 Olondunge vioku kala komuenyo, viya vokuenda kuotembo. (Yovi 12:12) Pole, oku kula konepa yespiritu ka kuiya omo lioku kala ukulu wendamba. Omanu va Yehova, ka va kolela lika kovina va lilongisa kosimbu. Pole, va ‘amamako oku kuata ukũlĩhĩso’ wondaka ya Suku. (Olosapo 9:9) Eci Yehova a nõla Mose oco a linge ukuenje waye wa kuata akũi ecelãla kanyamo. (Etundilo 7:7) Pole, kotembo yaco, omanu ka va kuatele epondolo lioku pitila kanyamo aco. Momo, wa popia hati: “Oloneke vietu kulo kilu lieve vi tẽla akũi epanduvali kanyamo, pamue mekonda liongusu, [vi tẽla] akũi ecẽlãla kanyamo.” (Osamo 90:10) Mose, lalimue eteke a popele hati, ka sukila vali oku lilongisa ondaka ya Suku omo lioku kala ukulu wendamba. Momo noke yoku pita anyamo alua loku vumba Yehova kuenda oku tẽlisa ovikele viaye, wa likutilila ku Yehova hati: “Ndongise ovituwa viove okuti hu kũlĩha.” (Etundilo 33:13) Mose wa lekisile onjongole yoku amamako lukamba waye la Yehova.
8. Daniele wa tiamisilile ndati utima waye kovina viespiritu ndaño okuti wa kuata eci ci pitahãla akũi ecea kanyamo? Asumũlũho api a tambula?
8 Uprofeto Daniele ndaño okuti wa kuatele ale eci ci pitahãla akũi ecea kanyamo, wa enda oku konomuisa Ovisonehua vi kola. Velilongiso liaye, ci tava okuti mua kongelele oku konomuisa alivulu amue ndeci: Elivulu Liovisila, lia Isaya, lia Yeremiya, lia Hosea, kuenda lia Amosi. Kuenje, eci co vetiya oku sandiliya Yehova vohutililo. (Daniele 9:1, 2) Yehova wa tambulula ohutililo yaye eci o lomboluila ulandu wokuiya kua Mesiya kuenda eci catiamẽla kefendelo liocili lialipua.—Daniele 9:20-27.
9, 10. Vamanji vamue va siata oku linga nye ndaño va kuka?
9 Osimbu tu kasi lomuenyo, tu sukila oku kuama ongangu ya Mose la Daniele yoku tiamisila utima kovina viespiritu. Kuli vamanji valua va kasi oku cilinga. Manji umue ukulu wekongelo o tukuiwa hati, Worth okuti, o kuete ci pitahãla akũi ecelãla kanyamo, wa siata oku lilongisa alivulu osi a sandekiwa ‘lukuenje wa lunguka.’ (Mateo 24:45) Eye wa popia hati: ‘Ndi sole calua ocili Condaka ya Suku, kuenda nda siata oku komoha ndomo Yehova a situlula ocipango caye vokuenda kuotembo.’ (Olosapo 4:18) Manji umue o tukuiwa hati Fred, okuti wa litumbika kupange wakundi votembo yosi ci pitahãla akũi epandu kanyamo, wa kuata esanju lia piãla omo lioku sapela la vamanji ovina Viespiritu. Omo liaco, wa popia hati: ‘Nda siata oku sokolola calua olonumbi Viembimbiliya.’ Noke wamisako hati: ‘Nda oyongola oku kuatisiwa Lembimbiliya, lekisa esumbilo kolonumbi viaco. Nda oyongola oku pokola kokualio, sumbila ovina viosi vi sangiwamo. Noke oka limbuka esilivilo liaco.’—2 Timoteo 1:13.
10 Oku kala ukulu wendamba, kaku tateka omunu oku lilongisa ovina viokaliye via tatama. Omanu vana va kuete eci ci pitahãla akũi epandu, akũi epanduvali kuenda vana va kuete ci pitahãla akũi ecelãla kanyamo, va siata oku lilongisa alimi akuavo. Olombangi vimue via Yehova, via siata oku lilongisa alimi akuavo oco va kundile olondaka viwa komanu va kasi kolofeka vikuavo. (Marko 13:10) Manji umue o tukuiwa hati Harry, lukãi waye, eci va kuata ci pitahãla akũi epandu kanyamo, va nõlapo oku kuatisa vocikanjo muli omanu va vangula elimi Lioputu. Manji Harry, wa popia hati: ‘Ka ca lelukile oku tẽlisa ocikele cupange umue osimbu omunu amamako loku kuka.’ Ombili yavo kuenda epandi liavo, lia va kuatisa oku longisa Embimbiliya komanu va vangula elimi Lioputu. Vokuenda kuanyamo alua, manji Harry, wa siatavo oku linga olohundo kolohongele viofeka kelimi Lioputu.
11. Momo lie tu sukilila oku kapako upange akulu vendamba va siata oku linga?
11 Ocili okuti, havosiko vamanji va kuka va kuete uhayele kuenda epuluvi lioku lilongisa ovina vikuavo. Oco hẽ, momo lie ku kũlĩhĩsila ovina akulu vamue vendamba va siata oku linga? Eci ka ci lekisa okuti, vamanji vosi va kuka va sukila oku likolisilako oku linga ovina vimuamue. Pole, catiamẽla kakulu vekongelo va kuka, upostolo Paulu wa sonehela Akristão vo ko Heveru hati: “Sokololi esulilo liomuenyo wavo. Setukuli ekolelo liavo.” (Va Heveru 13:7) Eci tu kũlĩhĩsa ombili yavo, tu vetiyiwa oku kuama ekolelo va siata oku lekisa kupange wa Yehova. Manji Harry okuti cilo o kuete akũi ecelãla kanyamo lanyamo epanduvali, wa lombolola eci co vetiya oku lekisa ombili kupange wa Yehova. Eye wa popia hati: ‘Osimbu handi sia file, ndi yongola okuti otembo ya supa komuenyo wange, ndi yi pesila kupange wa Yehova.’ Manji Fred wa tukuiwa kefetikilo liocipama cilo, wa kuata esanju lia piãla omo lioku talavaya Kombetele. Eye, wa popia hati: ‘Poku litumbika kupange wa kundi votembo yosi, o limbuka ndomo o vumba ciwa Yehova loku amamako oku tẽlisa ocikele cove.’
Vamamako Oku Vumba Suku Ndaño Lovitangi
12, 13. Barisilai wa lekisile ndati elitumbiko liaye ku Yehova ndaño loku kuka?
12 Ka ca lelukile oku liyaka lovitangi viyilila koku kuka. Pole nda tua litumbika ku Yehova, tu pondola oku pandikisa ndaño lovitangi. Ulume umue o tukuiwa hati, Barisilai wo kofeka yo Gileada, wa lekisa ongangu yiwa konepa eyi. Eci a kuata akũi ecelãla kanyamo, wa yekisile soma Daviti kumue lolohoka viaye poku va ĩha okulia kuenda onjo yoku pekela vokuenda kuotembo yusuanji wa Avisalome. Eci Daviti a tiukila ko Yerusalãi, Barisilai wa va sindikila toke Kolui Yordão. Noke, Daviti wa pinga ku Barisilai oco a kale laye kelombe. Barisilai wa tambulula ndati? Eye wa popia hati: “Etali muẽle nda tẽlisa akũi ecelãla kalima. Oco nga [ndi] sanjukila vali evi levi? Kokulia hẽ pamue kokunyua njevite [vali] nda ku pepa ale ka ku pepi? Nẽla oku yeva vali oku imba, cikale alaka alume, ci kale alaka akãi? . . . Puãi, ukuenje wove Kimihama yu. Eye a ende kumosi love. Ove u lingila cosi ca ku sunguluka.”—2 Samuele 17:27-29; 19:31-40.
13 Ndaño okuti Barisilai wa kukile, wa kuatisa osoma ya wavekiwa la Yehova. Otembo yaco ka kuatele vali epondolo lioku yeva epepo liovikulia kuenda wa kala ocisitatũi, pole, ka kuatele ocikumbiti kutima omo lioku pumba esumũlũho liaco. Poku ecelela okuti Kimihama o tambula esumũlũho lina lia kala liaye, wa situlula ocituwa ciwa ca kala vutima waye. Koloneke vilo, kuli vamanji valua va siata oku lekisa ocituwa ciwa ndeci ca Barisilai ndaño va kuka. Ovo, va siata oku likolisilako oku eca ekuatiso kefendelo liocili, momo va kũlĩha okuti, “Suku o sanjukila ovilumba” viaco. Tu sanjuka calua oku kuata vamanji yaco vakuekolelo.—Va Heveru 13:16.
14. Daviti ukũlĩhĩso a kuata vokuenda kuomuenyo waye wo kuatisa ndati oku soneha olondaka vi sangiwa Vosamo 37:23-25?
14 Soma Daviti, wa liyaka lovitangi via nena apongoloko komuenyo waye. Pole, wa limbukile okuti, ocisola Yehova a kuetele omanu vaye ka ci pongoloka. Osimbu ka file handi, wa sokiya ocisungo ci sangiwa Vosamo 37. Sokolola esanju a yeva vutima eci a kala oku sika ohalupa loku imba ocisungo caco hati: “Olongenda viomunu via sokiyiwa la Yehova. O tumalisa ciwa u onjila yaye yu sanjuisa. Ndaño o kupuka ka nyõleha pe, momo Yehova u kuata peka. Nda kaile umalẽhe, cilo nda kuka, haimo lumue sia la mola ondingesunga ya yandulukiwa, pamue ombuto yaye yi lomba lomba okulia.” (Osamo 37:23-25) Ndaño okuti otembo yaco Daviti wa kala ukulu wendamba, Yehova wa sola calua olondaka viaye, kuenje, wa vi kongela Vosamo. Olondaka viaco vi lembeleka calua.
15. Upostolo Yoano wa lekisa ndati ongangu yiwa yekolelo, ndaño lovitangi kuenda oku kuka?
15 Upostolo Yoano, wa lekisavo ongangu yiwa yekolelo ndaño okuti, wa liyaka lovitangi kuenda wa kala ukulu wendamba. Eye, noke lioku panda kakũi epanduvali kanyamo loku vumba Yehova, wa tualiwa kumandekua kocifuka co Patmo omo ‘liondaka ya Suku, kuenda oku imbila uvangi Yesu.’ (Esituluilo 1:9) Pole, ka malele upange waye. Ovikanda viaye vi sangiwa Vembimbiliya, wa vi soneha kanyamo a sulako omuenyo waye. Osimbu a kala kumandekua kocifuka co Patmo, wa mola ocinjonde catiamẽla kelivulu Liesituluilo, kuenje wa soneha ovina viosi a mõla. (Esituluilo 1:1, 2) Citava okuti wa tunda vokayike kotembo ya soma Nerva, una wa kala ombiali yo ko Roma. Kuenje wa soneha Evangeliu lia Yoano kunyamo wa 98, eci a kuata akũi ecea ale ocita canyamo.
Ulandu Umue Wepandi
16. Omanu vana ka va kuete epondolo lioku popia va lekisa ndati elitumbiko liavo ku Yehova?
16 Ovitangi viomuenyo, viyilila volonepa via litepa. Vamue omo lioku vela ka va kuete vali epondolo lioku popia. Pole, va sanjukila oku ivaluka ocisola ca Yehova kuenda ohenda yaye ka yi pui. Ndaño okuti, ka va pondola vali oku vangula, pole, lutima wavo va sapuila Yehova hati: “[Ndi] sole cimue ovihandeleko viove. Ndukuaku vi sokolola ño-o eteke liosi.” (Osamo 119:97) Yehova wa kũlĩha omanu vana “va sokolola onduko yaye,” kuenda o va sanjukila. Momo va litepa lomanu vana ka va pokola kolonumbi viaye. (Malakiya 3:16; Osamo 10:4) Tu kuata elembeleko lia piãla poku limbuka okuti, Yehova o sanjukila ovisimĩlo viutima wetu.—1 Asapulo 28:9; Osamo 19:14.
17. Vamanji vana va kasi oku vumba Yehova vokuenda kuanyamo alua, va siata oku lekisa nye?
17 Tu sukila oku ivaluka okuti, vamanji vana va kasi oku vumba Yehova vokuenda kuanyamo alua, va siata oku kuata ulandu uwa woku lekisa epandi. Yesu wa popia hati: “Lepandi liene vu mola omuenyo.” (Luka 21:19) Oco omunu a kuate omuenyo ko pui, o sukila oku pandikisa. Ene vosi u kasi oku “linga ocipango ca Suku” loku lekisa ekolelo kokuaye, uka tambula ‘onima Yehova a likuminya.’—Va Heveru 10:36.
18. (a) Yehova o sanjukila oku mola nye kakulu vendamba? (b) Nye tuka lilongisa vocipama cikuãimo?
18 Yehova wa kũlĩha upange wosi wa siata oku u lingila lutima wove wosi, ndaño okuti pamue ka wa luile. Ndaño okuti etimba lia hongua omo lioku kuka, amamako oku lekisa ombili kupange wa Yehova. (2 Va Korindo 4:16) Eye, ka ivalako upange wo lingila kosimbu, kuenda owu o kasi oku u lingila cilo. (Va Heveru 6:10) Vocipama cikuãimo, tuka lilongisa onima yi tunda kovilinga viaco viekolelo.
O Tambulula Ndati?
• Ongangu yipi yiwa Ana a sila vamanji akulu vendamba?
• Momo lie oku kala ukulu wendamba kaku tatekela omunu oku linga upange a pondola oku tẽlisa?
• Vamanji va kuka, va pondola ndati oku lekisa elitumbiko liavo ku Yehova?
• Yehova o tenda ndati upange vamanji va kuka va siata oku u lingila?
[Elitalatu kemẽla 25]
Vamanji valua va kuka, va siata oku lekisa ongangu yiwa poku endaenda kolohongele, kupange woku kunda, kuenda ombili yoku lilongisa ondaka ya Suku