Kuata Elomboloko Liwa Lia Mose Wa Velapo
“[Yehova] Suku, pokati ka vakuele, u katuilipo uprofeto ndame. Eye vu yevela ovina viosi a popia lene.”—OVIL. 3:22.
1. Ovina Yesu Kristu a linga via pongolola ndati ekalo liomanu voluali?
CIMUE cenda olohulukãi vivali vianyamo apita, voluali mua citiwile oñaña yimue yulume. Oku citiwa kuoñaña yaco kua vetiya ovangelo valua kilu oku eca esivayo ku Suku, kuenda angombo vamue va yeva esivayo liaco. (Luka 2:8-14) Eci pa pita akũi atatu kanyamo, omõlaco wa kula kuenje wa fetika oku linga upange umue woku kunda wa pita anyamo atatu lolosãi epandu. Upange waco wa pongolola ekalo liomanu voluali. Onoño yimue o tukuiwa hati, Philip Schaff wa kala kocita 19, wa vetiyiwa oku popia cimue catiamẽla kumalẽhe waco. Eye wa popia hati: “Umalẽhe waco ka sonehele lacimue catiamẽla kokuaye muẽle, pole, ovina a linga levi a popia via komõhisa omanu valua vakuakusoneha alivulu, ovisungo, vakuakulinga olohundo, kuenda olonoño vikuavo. Ovina evi vi lekisa okuti, ovilinga viaye via tiamisiwila komanu vosi va kasi voluali.” Umalẽhe waco Yesu Kristu.
2. Nye upostolo Yoano a popia catiamẽla ku Yesu kuenda kupange Waye woku kunda?
2 Upostolo Yoano wa soneha ulandu umue watiamẽla kupange woku kunda wa Yesu, kuenje wa malusula loku popia hati: “Kulivo ovina via lua vikuavo Yesu a linga. Nda viosi via sonehiwile, nda soka siti, voluali, alivulu aco a sonehiwa, nda ka a suimo.” (Yoa. 21:25) Yoano wa kũlĩhĩle okuti o pondola lika oku ivaluka ovina vitito Yesu a popia levi a linga vokuenda kuanyamo atatu lolosãi epandu. Pole, ovolandu Yoano a lombolola Vevanjeliu liaye, a kuete esilivilo kokuetu.
3. Tu kuata ndati elomboloko liwa liatiamẽla kocikele ca Yesu vocipango ca Suku?
3 Vembimbiliya muli ovolandu akuavo atiamẽla komuenyo wa Yesu a pamisa ekolelo lietu okuti, ana a sangiwa Vavanjeliu akuãla ci sule. Ovolandu Embimbiliya atiamẽla komanu vakuekolelo va kala voluali osimbu Yesu keyile, a tu kuatisa oku kuata elomboloko liasuapo liatiamẽla kocikele ca Yesu vocipango ca Suku. Tu kũlĩhĩsi amue pokati kovolandu aco.
Omanu va Suku vo Kosimbu va Kala Ocindekaise ca Kristu
4, 5. Velie va kala ocindekaise ca Yesu, kuenda ndamupi?
4 Yoano kuenda asonehi vakuavo vatatu vana va soneha Evanjeliu, va lombolola eci catiamẽla ku Mose, Daviti, kuenda ku Salomone okuti va kala ocindekaise ca Yesu Ombuavekua ya Suku haeye Osoma. Omanu vaco va Suku vo kosimbu, va kala ndati ocindekaise ca Yesu, kuenda nye tu lilongisa kovolandu atiamẽla kokuavo?
5 Embimbiliya li tu sapuila okuti, Mose wa kala uprofeto, kapitiya, haeye onjovoli. Yesu wa kalavo uprofeto, kapitiya, haeye onjovoli. Daviti wa kala ungombo, kuenda osoma yimue ya yula ovanyali a va Isareli. Yesu wa kalavo ungombo haeye osoma yimue yi yula. (Esek. 37:24, 25) Salomone osimbu a enda oku vumba Yehova, wa kala osoma yimue yolondunge, kuenda kotembo yuviali waye, va Isareli va kala lombembua. (1 Olos. 4:25, 29) Yesu o kuetevo olondunge vialua, kuenda o tukuiwa hati, “Soma yombembua.” (Isa. 9:6) Ocili okuti ocikele ca Yesu ca lisetahãla leci comanu ava vakuekolelo, pole, omangu yaye vocipango ca Suku, ya velapo. Catete, tu sokisi ocikele ca Yesu leci ca Mose kuenda oku limbuka ndomo ci tu kuatisa oku kũlĩha ciwa ocikele ca Yesu vocipango ca Suku.
Mose wa Kala Onetekelo ya Yesu
6. Upostolo Petulu wa lombolola ndati esilivilo lioku yevelela ku Yesu?
6 Kunyamo wo 33 N.Y.Y., upostolo Petulu wa tukula ocitumasuku cimue ca lomboluiwa la Mose okuti ca tẽlisiwa ku Yesu Kristu. Petulu wa kala kovaso yowiñi womanu valua va Yudea vonembele. Omanu va “komoha ca lua” eci va mola ndomo Petulu la Yoano va sakula ulume umue wa kala ocilema tunde poku citiwa kuaye kuenje va yonguile oku kũlĩha ndomo ca lingiwa. Petulu wa lombolola okuti, ocikomo caco ca lingiwa lekuatiso liespiritu sandu lia Yehova lia eciwa vonduko ya Yesu Kristu. Noke poku tukula Ovisonehua via va Heveru, wa popia hati: “Mose wa linga hati, Ñala Suku, pokati ka vakuele, u katuilipo uprofeto ndame. Eye vu yevela ovina viosi a popia lene.”—Ovil. 3:11, 22, 23; tanga Esinumuĩlo 18:15, 18, 19.
7. Momo lie olonjeveleli via Petulu via kuatelele elomboloko lia tiamẽla kuprofeto umue wa velapo Mose?
7 Olonjeveleli via Petulu, via kũlĩhĩle ciwa olondaka via Mose. Omo okuti omanu vaco va kala va Yudea, va sumbilile calua Mose. (Esin. 34:10) Ovo tunde kosimbu, va kala oku lavoka oku iya kuprofeto umue wa velapo Mose. Ocitumasuku caco ka ca lekisile lika okuti ku keya ombuavekua yimue ya Suku ya lisoka la Mose. Pole, ca lekisile okuti ku keya “ombuavekua ya Suku, haeye Mesiya wa noliwa” la Yehova.—Luka 23:35; Va Hev. 11:26.
Ndomo Yesu a Lisokele la Mose
8. Kolonepa vipi omuenyo wa Yesu lowu wa Mose wa lisokele?
8 Omuenyo wa Yesu eci a kala palo posi, wa lisokele lowu wa Mose kolonepa vimue. Mose la Yesu eci va kala oloñaña va puluka kolofa peka liolosoma vimue olongangala. (Etu. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14) Vosi yavo va ‘kovongiwa Kegito.’ Uprofeto Hosea wa popia hati: “Eci Isareli a kala omõla ndo sola kuenje ndo tukula siti, Omõlange, tunde ndo wupa ke Egito.” (Hos. 11:1) Olondaka via Hosea, via tukula otembo epata lia Isareli lia tunda Kegito loku songuiwa la Mose wa nõliwile la Suku. (Etu. 4:22, 23; 12:29-37) Pole, olondaka via Hosea ka vi tiamisiwila lika kotembo ya va Isareli. Ovio via tiamisiwilavo kotembo eci Yosefe la Maria va tunda Kegito noke yoku fa kua Soma Herode.—Mat. 2:15, 19-23.
9. (a) Ovikomo vipi Mose la Yesu va linga? (b) Lombolola oku lisetahãla kukuavo kua Yesu la Mose. (Tala pokakasia losapi hati, “Volonepa Vikuavo Yesu a Sokisiwa la Mose,” kemẽla 26.)
9 Mose la Yesu, va linga ovikomo vialua vi lekisa okuti va kuatisiwa la Yehova. Mose eye omunu watete voluali wa linga ovikomo. (Etu. 4:1-9) Eye wa linga ocikomo mua kongelele ovava eci a pongolola ovava olui Nilu okuti a linga osonde lololekua viaco loviva, kuenda eci a tepa pokati Okalunga Kakusuka okuti ka linga osi ya kukuta. (Etu. 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Yesu wa lingavo ocikomo mua kongelele ovava. Ocikomo caye catete, ca lingiwa eci a pongolola ovava okuti a linga ovinyu pocipito cimue cuvala. (Yoa. 2:1-11) Noke wa tulumũla akimba Okalunga ko Galilea. Handi vali, otembo yimue wa endelele kilu liovava! (Mat. 8:23-27; 14:23-25) Oku lisetahãla kukuavo kua Mose la Yesu okuti eye Mose wa Velapo, ku sangiwa vokakasia kemẽla 26.
Kuata Elomboloko Lia Kristu Uprofeto
10. Uprofeto wocili o lomboloka nye, kuenda Mose wa kala ndati uprofeto wocili?
10 Omanu valua va siata oku sima okuti uprofeto o lomboloka omunu umue o kuete ocikele coku sapula lika ovina vi keya kovaso yoloneke, pole, eci ocikele cimue ca kongela vupange wuprofeto. Uprofeto wocili, omunu umue o tumiwa la Yehova oco a sapule “ovilinga vinene via Suku.” (Ovil. 2:11, 16, 17) Vocikele caco mua kongela oku sapula ovina vikeya kovaso, loku situlula ovina viatiamẽla kocipango ca Yehova ale oku sapula eyambulo Suku a laika oku nena. Mose wa kala umue pokati kovaprofeto vaco. Eye wa lombolola eci catiamẽla Kafengi Ekũi a lakele oku pita Kegito. Handi vali, wa pitiya ocisila Cocihandeleko komunda Sinai. Eye wa longisa omanu catiamẽla kocipango ca Suku. Pole, kua kala elavoko liokuti ku keya uprofeto umue wa velapo Mose.
11. Yesu wa tẽlisa ndati ocikele caye coku kala uprofeto wa velapo okuti Mose ci sule?
11 Kocita catete, Sakariya wa kalavo uprofeto poku situlula ocipango ca Suku catiamẽla komõlaye Yoano. (Luka 1:76) Omõlaco wa linga Yoano Upapatisi, una wa sapula oku iya kua Yesu Kristu, uprofeto wa velapo Mose. (Yoa. 1:23-36) Omo okuti Yesu wa kala uprofeto, wa lombolola ovina vialua. Eye wa popia eci catiamẽla kolofa viaye, ndomo aka fa, kocitumãlo aka fila, kuenda omunu oko pakula. (Mat. 20:17-19) Yesu wa lombololavo oku nyõliwa kuo Yerusalãi kuenda onembele yaco. (Mar. 13:1, 2) Ovitumasuku viaye, vi kuete esilivilo lia velapo koloneke vilo.—Mat. 24:3-41.
12. (a) Yesu wa sovola ndati upange woku kunda u kasi oku lingiwa koluali luosi? (b) Koloneke vilo, momo lie tu sukilila oku kuama ongangu ya Yesu?
12 Yesu ka kalele lika uprofeto, pole, wa kalavo ukundi kuenda ulongisi. Eye wa kunda olondaka viwa Viusoma wa Suku, kuenda lomue wa vangula lutõi nda Yesu. (Luka 4:16-21, 43) Eye wa kala ulongisi wa velapo. Vamue pokati kolonjeveleli viaye va popia hati, “lomue omunu wa la popia ndomunu waco o-o.” (Yoa. 7:46) Eye wa likolisilako oku kunda olondaka viwa, kuenda wa vetiya olondonge viaye oku kuama ongangu yaye yoku lekisa ombili kupange woku kunda Usoma. Eye wa sovola upange umue woku kunda loku longisa omanu koluali luosi u kasi oku amamako toke cilo. (Mat. 28:18-20; Ovil. 5:42) Kunyamo wa pita, ci soka olohuluwa epanduvali kolondonge via Kristu, via pesela eci ci soka 1.500.000.000 kolowola kupange woku kunda olondaka viwa Viusoma kuenda koku longisa omanu va lekisa onjongole yoku kũlĩha ocili Cembimbiliya. Ove hẽ, wa litumbikavo kupange waco?
13. Nye ci tu kuatisa oku ‘lavulula’?
13 Ocili okuti, Yehova wa tẽlisa ocitumasuku coku katula uprofeto umue wa lisoka la Mose. Ukũlĩhĩso waco u ku kuatisa ndati? Anga hẽ, eci ci pamisa ekolelo liove liokuti ovitumasuku vikuavo viatiamẽla kotembo yetu yo kovaso vika tẽlisiwavo? Oku ivaluka ongangu ya Yesu okuti eye Mose wa Velapo, ci tu vetiya oku “lavululi loku lisuluvika” osimbu tu lavoka ovina Suku a ka linga.—1 Va Tes. 5:2, 6.
Lekisa Esumbilo ku Kristu Kapitiya
14. Mose wa kala ndati kapitiya pokati ka va Isareli la Suku?
14 Yesu wa kalavo kapitiya ndeci Mose a kala. Kapitiya, o lomboloka mitakati. Mose wa pitiya ku va Isareli ocisila Cocihandeleko a tambuile ku Yehova. Nda omãla va Yakoba va pokuile kocihandeleko ca Suku, nda vamamako oku tendiwa ndomanu va nõliwa la Suku pokati kolofeka viosi, okuti va linga ekongelo liaye. (Etu. 19:3-8) Ocili caco ca tẽlisiwa okupisa kunyamo wo 1513, O.Y.K, toke kocita catete.
15. Yesu wa linga ndati kapitiya wa velapo?
15 Kunyamo wa 33 N.Y.Y., Yehova wa linga ocisila cikuavo ca velapo la va Isareli yokaliye okuti, “Isareli wa Suku,” vana va linga ekongelo Liakristão olombuavekua voluali. (Va Gal. 6:16) Osimbu ocisila Mose a pitiya komanu, mua kongelele ovihandeleko via sonehiwa la Suku kovawe, ocisila Yesu a linga ca velelepo. Momo ovihandeleko viaco via sonehiwa la Suku vovitima viomanu. (Tanga 1 Timoteo 2:5; Va Heveru 8:10.) Koloneke vilo, “Isareli wa Suku,” ovo omanu va nõliwa laye okuti, ‘va ima apako’ Usoma wa Mesiya. (Mat. 21:43) Omanu vana va tiamẽla kofeka yaco yespiritu, ovo va kongeliwa vocisila caco cokaliye. Pole, omanu vaco havoko lika va kuatisiwa locisila caco. Owiñi umue wakahandangala oku kongelamo vana va fa, uka tambulavo asumũlũho ka a pui, omo liocisila caco ca velapo.
Sumbila Kristu Onjovoli
16. (a) Yehova wa nola ndati Mose oco a yovole va Isareli? (b) Ndomo ca lomboluiwa kelivulu Lietundilo 14:13, helie Ono yeyovo?
16 Va Isareli kuteke wavo wa sulako osimbu ka va tundile Kegito, vamue pokati kavo va kala kohele. Suku wa nõlelepo oku tuma ungelo waye oco a pite vofeka Yegito oku ponda olonuñulu viosi. Pole, Yehova wa sapuila Mose okuti oco olonuñulu via va Isareli vi popeliwe, va sukila oku ponda okameme ko Paskoa loku nyila osonde yaco kovikuli kuenda kovipamba violonjo viavo. (Etu. 12:1-13, 21-23) Ondaka yaco ya tẽlisiwa. Noke ofeka yosi ya va Isareli ya kala vali kohele. Ovo va kala pokati Kokalunga Kakusuka lakãlu olohoka via va Egito. Pole, Yehova wa va yovola vali vonduko ya Mose una wa linga ocikomo coku tepa ovava okalunga.—Etu. 14:13, 21.
17, 18. Yesu wa linga ndati onjovoli ya velapo okuti Mose ci sule?
17 Eyovo lina Yehova a linga vonduko ya Yesu lia velapo liotembo ya va Isareli. Omanu vana va lekisa epokolo, va yovuiwa kupika wekandu vonduko ya Yesu. (Va Rom. 5:12, 18) Eyovo liaco, li tukuiwa hati, “eyovo ka li pui.” (Va Hev. 9:11, 12) Onduko ya Yesu, yi lomboloka hati, “Yehova Eye Onjovoli.” Yesu okuti eye Onjovoli yetu, ale Upopeli, ka tu yovuile lika kakandu etu o kosimbu, pole, wa tu yuluilavo onjila yoku kuata asumũlũho ka a pui. Eye poku yovola olondonge viaye kupika wekandu, wa va popela konyeño ya Suku kuenda oku va tuala kukamba wa velapo la Yehova.—Mat. 1:21.
18 Veyovo Yesu a linga ka mua kongelele lika oku tu yovola kupika wekandu, pole, mua kongelavo oku ka tu yovola koku vela kuenda koku fa. Oco o kuate elomboloko liaco, kũlĩhĩsa ulandu wa pita eci Yesu a endele konjo yulume umue o tukuiwa hati, Yairo. Ulume waco wa kuatele okamõla kamue kufeko ka kala leci ci soka 12 kanyamo kuenje ka fa. Yesu wa sapuila Yairo hati: “Ku ka kuate ohele. Kolela ño kuenje ufeko o sakuiwa.” (Luka 8:41, 42, 49, 50) Yesu wa tẽlisa ondaka yaye, momo omõlaco ufeko wa pinduiwa! Ove hẽ, o tẽla oku ivaluka esanju ulume waco a kuata? Cilo wa kũlĩha esanju oka kuata eci owola yiya okuti “vosi va kasi vayambo va yeva ondaka [ya Yesu kuenje] va tundamo” kepinduko. (Yoa. 5:28, 29) Ocili okuti Yesu eye Onjovoli, haeye Upopeli wetu!—Tanga Ovilinga 5:31; Tito 1:4; Esit. 7:10.
19, 20. (a) Oku sokolola kocikele ca Yesu okuti eye Mose wa velapo, ci tu kuatisa ndati? (b) Nye tuka lilongisa vocipama cikuãimo?
19 Oku kũlĩha okuti tu pondola oku kuatisa omanu oco va kuatisiwevo lovilinga via Yesu vioku tu yovola, ci tu vetiya oku litumbika kupange woku kunda kuenda oku longisa omanu. (Isa. 61:1-3) Handi vali, oku ivaluka ocikele ca Yesu okuti eye Mose wa Velapo, ci pamisa ekolelo lietu liokuti eye oka yovola olondonge viaye eci aka nena eyambulo kolondingaĩvi.—Mat. 25:31-34, 41, 46; Esit. 7:9, 14.
20 Ocili okuti, Yesu eye Mose wa Velapo. Eye wa linga ovina vialua vi komõhisa okuti Mose lalimue eteke a vi lingile. Olondaka via Yesu nduprofeto kuenda ovilinga viaye vioku kala kapitiya, via pongolola ekalo liomanu vosi voluali. Yesu Onjovoli, ka nenele lika eyovo lio katembo katito, pole, wa nena eyovo liotembo ka yi pui. Kuli ovina vikuavo tu lilongisa komanu va Suku vo kosimbu catiamẽla ku Yesu. Vocipama cikuãimo tuka lilongisa ndomo Yesu a kala Daviti wa Velapo haeye Salomone wa Velapo.
O Tẽla Oku Lombolola?
Yesu wa velapo ndati Mose
• kuprofeto?
• koku kala kapitiya?
• koku kala onjovoli?
[Okakasia Lelitalatu kemẽla 26]
Volonepa Vikuavo Yesu a Sokisiwa la Mose
◻ Vosi yavo va sia ongangu yiwa yoku vumba Yehova kuenda oku kuatisa omanu vaye.—2 Va Kor. 8:9; Va Fil. 2:5-8; Va Hev. 11:24-26.
◻ Vosi yavo va kala olombuavekua via Yehova ale ‘kristu.’—Mar. 14:61, 62; Yoa. 4:25, 26; Va Hev. 11:26.
◻ Vosi yavo veyilila vonduko ya Yehova.—Etu. 3:13-16; Yoa. 5:43; 17:4, 6, 26.
◻ Vosi yavo va lekisa umbombe.—Ate. 12:3; Mat. 11:28-30.
◻ Vosi yavo va tekula omanu valua.—Etu. 16:12; Yoa. 6:48-51.
◻ Vosi yavo va kala olonganji haivo vakuavihandeleko.—Etu. 18:13; Mal. 4:4; Yoa. 5:22, 23; 15:10.
◻ Vosi yavo va tambuile ocikele coku songuila onjo ya Suku.—Ate. 12:7; Va Hev. 3:2-6.
◻ Vosi yavo va tukuiwa hati, Olombangi Via Yehova via kolelua.—Va Hev. 11:24-29; 12:1; Esit. 1:5.
◻ Noke yoku fa kua Mose la Yesu, Suku wa seleka atimba avo.—Esin. 34:5, 6; Luka 24:1-3; Ovil. 2:31; 1 Va Kor. 15:50; Yuda 9.