Lunguka Oco ku ka Kembiwe

ULUME umue o tukuiwa hati, Miguel de Cervantes kofeka yo Esapanya, kocita 16 wa linga onovela yimue ya kemãlele calua. Vulandu wonovela yaco, mua luvikiyiwa ulume umue o tukuiwa hati Don Quixote. Vonovela yaco, Don Quixote wa luvikiya ulandu watiamẽla kolohoka vimue viomanu vakuotõi va endela ko tukavalu oco va yovole afeko vamue va kala oku talisiwa ohali. Noke omo liokavalu kaye, wa fetikavo oku sima okuti o kuete utõi. Eye wa ponda olohoka viaco via kemãla loku sima okuti o kasi oku vumba Suku, pole, ulandu waye wa sulila lesumuo.

Daño okuti ulandu wa Don Quixote ka wa kale wocili, pole oku kembiwa ocitangi cimue cinene. Sokolola omunu umue oholua okuti o nyua ovina viosi vi koluisa pole, noke o nyõla uhayele waye kuenda epata liaye. Ale sokolola ndeci ukãi umue okuti ka yongola okulia omo liohele yoku lẽla. Eye o sima hati, o kasi oku tekula ciwa etimba liaye, kuenda o kuete uhayele, pole, o li tuala eye muẽle kolofa.

Anga hẽ umue pokati ketu citava okuti o wila vonjanjo yoku kembiwa? Citava. Ocili okuti, vosi yetu tu pondola oku yapuisiwa leyonjo liaco. Veyonjo liaco, mua kongela oku kembiwa lalongiso vetavo lietu, kuenje, tu liyaka lovitangi vialua. Momo lie? Ndamupi o tẽla oku lunguka oco ku ka kembiwe?

Ohele Yoku Kembiwa

Ondisionaliu yimue ya lombolola okuti, oku kembiwa ku lombolola oku “tava kondaka yimue yuhembi ndu okuti yocili, ale oku tava kocina cimue ci molẽha ndu okuti ci kuete esilivilo, pole ka ci kuete.” Owo u lombolokavo “oku luluviya ondaka yimue yuhembi, ale alongiso amue esanda ka a kuete esilivilo.” Ondaka oku kembiwa kuenda olondaka vikuavo ndeci, oku “yapuisiwa” kuenda oku “limbika,” vi lomboloka oku kapa omunu vupeke. Omunu wosi ka limbuka okuti o kasi oku “kapiwa vupeke,” ale oku kembiwa” lesapulo limue liuhembi, omuenyo waye u kasi kohele.

Ci sumuisa calua omo okuti omunu una o kasi oku kembiwa ale oku kapiwa vupeke, o kakatela kelongiso liaco, ndaño kuli uvangi u lekisa okuti, ovina viaco viuhembi. Citava okuti eye o kakatela calua ketavo liaye, kuenda ka tava oku mõla ale oku yevelela uvangi u pongolola utima waye.

Anga hẽ tu Kasi Kohele Yaco?

Ove pamue o lipula ndoco: ‘Anga hẽ ca sunguluka oku popia okuti vosi yetu, tu kasi kohele yoku kembiwa lalongiso etavo lietu?’ Ocili okuti, ca sunguluka. Momo Satana Eliapu una Yesu a tukula hati “isia yuhembi,” o sanda olonjila vialua vioku tu kemba, kuenda oku tu kapa vupeke. (Yoano 8:44) Vembimbiliya Satana wa tukuiwavo okuti “osuku yoluali lulo.” Eye tunde kosimbu, wa siata oku “tekavisa ovitima” viomanu valua. (2 Va Korindo 4:4) Toke cilo, o kasi oku amamako “oku kemba oluali luosi.”—Esituluilo 12:9.

Satana wa fetika oku kemba omanu tunde eci va lulikiwa. Eye wa kemba Heva oco a tave okuti ka sukila oku pokola kovihandeleko Viululiki waye, kuenda o pondola oku ‘kala nda Suku kuenje o kũlĩha eci ciwa leci cĩvi,’ poku linõlela eye muẽle ovina viaco. (Efetikilo 3:1-5) Owu wa kala uhembi watete wa nena esumuo lialua. Momo, omanu ndaño va tambula elianjo lioku linõlela eci va yongola oku linga, pole, ka va lulikiwile lepondolo lioku li nõlela ovo muẽle eci ciwa leci cĩvi. Suku omo okuti eye Ululiki haeye Ombiali ya Velapo, eye lika o kuete omoko yaco. (Yeremiya 10:23; Esituluilo 4:11) Ovo va kembiwa calua poku tava okuti elianjo lioku nõla pokati keci ciwa leci cĩvi, li lomboloka omoko yoku litumbikila eci ca sunguluka leci ka ca sungulukile! Omo okuti ka tualipuile, ca leluka oku wila vonjanjo yaco.

Anga hẽ o Pondolavo Oku Pita Locitangi Caco?

Citava okuti pamue alongiso ana wa kolela a tunda kosimbu, kuenda epata liove li kasi ketavo liaco tunde kosimbu. Pole, eci ka ci lomboloka okuti alongiso aco ocili. Momo lie? Ulandu Wembimbiliya u lekisa okuti, noke yoku fa kuovapostolo va Kristu, vekongelo Liakristão vocili, mua katuka olohembi kuenje via fetika oku longisa “ovina via penga ha va koki oloñame okuti vi va kuama.” (Ovilinga 20:29, 30) Ovo luloño walua, va kemba omanu “lolondaka viusõsele,” kuenda ‘ovilongua viesanda liaño, loku tõlisa ovisila viomanu.’—Va Kolosai 2:4, 8.

Anga hẽ koloneke vilo ovina viaco via litepa? Sio ka via litepele, momo upostolo Paulu wa ecele elungulo liokuti, uhembi waco u ka li vokiya calua “koloneke via sulako,” okuti, kotembo yilo tu kasi ndeti. Eye wa soneha hati: “Omanu vãvi lolohembi vamamako loku linga cĩvi haivo va kemba kemba loku kembiwa.”—2 Timoteo 3:1, 13.

Omo liaco, tu sukila oku kapako elungulo upostolo Paulu a ecele liokuti: “Oco, u wa soka hati, Nãi, a lunguke sanga o kupuka.” (1 Va Korindo 10:12) Paulu wa kala oku popia catiamẽla koku kuata ekalo liwa kovaso a Suku. Oku kuata ocisimĩlo cokuti lalimue eteke o ka yapuisiwa la Satana, uveke. Ocili okuti lomue pokati ketu ka pondola oku yapuisiwa “latutu” a Satana. (Va Efeso 6:11) Eli olio esunga lieci upostolo Paulu a lekisila esakalalo liaye Kakristão poku va lungula hati: “Ndeci onyoha ya yonja Heva letutu liayo, haico ovitima viene vi pambukavo koku vumba Kristu lesunguluko kuenda lonjelo.”—2 Va Korindo 11:3.

O Liteyuila Ndati Koku Kembiwa?

Ndamupi o tẽla oku liteyuila koku kembiwa la Satana? O pondola ndati oku limbuka okuti o kasi oku ‘fendela Suku lespiritu kuenda ocili’? (Yoano 4:24) Talavaya lovina Yehova Suku a ku ĩha. Catete, wa ku ĩha ‘olondunge’ oco o tẽle oku tepisa pokati kuhembi locili. (1 Yoano 5:20) Eye wa lingavo eliangiliyo li ku kuatisa oku limbuka atutu a Satana. (2 Va Korindo 2:11) Yehova wa ku ĩha ovina viosi o sukila oco o tamalãle latutu a Satana oku ku yapuisa.—Olosapo 3:1-6; Va Efeso 6:10-18.

Suku wa ku ĩhavo ocina cikuavo ca velapo ci pondola oku ku teyuila. Ocina caco nye? Ocina caco, haico upostolo Paulu a vetiyile ekamba liaye Timoteo oku ci kolela catiamẽla ketavo. Upostolo Paulu noke yoku eca elungulo liatiamẽla ‘komanu vãvi lolohembi,’ wa vetiya Timoteo oku tamalala lavo poku tiamisila ekolelo liaye ‘Kovisonehua vi kola,’ okuti Embimbiliya, Ondaka ya Suku.—2 Timoteo 3:15.

Omanu vamue pamue va popia hati, omunu wosi o tava ku Suku loku kolela okuti Embimbiliya ondaka yaye, o kasi oku kembiwa. Ocili okuti, omanu vana ka va tava kuvangi u lekisa okuti kuli Ululiki, haivo ka va tava okuti Embimbiliya Ondaka ya Suku, ovo va kasi oku kembiwa.a—Va Roma 1:18-25; 2 Timoteo 3:16, 17; 2 Petulu 1:19-21.

Ku ka ecelele oku kembiwa ‘lukũlĩhĩso wolondunge viesanda,’ pole, kuama Ondaka ya Suku oco o kũlĩhe ocili. (1 Timoteo 6:20, 21) Lekisa esunguluko ndeli liomanu vana upostolo Paulu a kundila ko Berea. Ovo “va yeva ondaka lombili.” Ivaluka okuti ovo ka va tavele lika kovina upostolo Paulu a va kundila, pole, “oloneke viosi, va tanga tanga ovisonehua oku kũlĩhĩsa nda hẽ ovina viaco viocili nda ndati.”—Ovilinga 17:11.

Ku ka kuate ohele yoku kũlĩhĩsa alongiso etavo liove. Embimbiliya li ku vetiya oku ‘kũlĩhĩsa ovina viosi,’ osimbu kua vi tavele okuti viocili. (1 Va Tesalonike 5:21) Kesulilo liocita catete, upostolo Yoano wa vetiya Akristão hati: “A vakuacisola, ko ka tavi kaspiritu osi, puãi seteki aspiritu nda a Suku nda ndati.” (1 Yoano 4:1) Osimbu ka tua tavele kalongiso amue a molẽha ndu okuti a tunda ku Suku, tu sukila oku a kũlĩhĩsa lekuatiso Liovisonehua oco tu limbuke nda alongiso aco ocili ale sio.—Yoano 8:31, 32.

Kapako Ovina wa Lilongisa

Kuli ovina vikuavo o sukila oku kũlĩha. Ndonge Tiago wa soneha ndoco: “Lingi vakuakulinga ondaka, vakuakuyeva lika, haivo va likembisa ño, hacoko.” (Tiago 1:22) Ku sukila lika oku kũlĩha ovina Embimbiliya li longisa. Pole, o sukila oku vi kapako. Ndamupi? Poku linga ovina Suku a ku handeleka, kuenda oku yuvula ovina a suvuka.

Kũlĩhĩsa ovituwa ka via sungulukile via siata voluali. Ovio hẽ ka vi lekisa ndomo Satana a siata oku yapula omanu lovisimĩlo viokuti ndaño ka va pokola kovihandeleko via Suku va pondola oku kuata ekalo liwa? Omo liaco, upostolo Paulu wa lungula Akristão poku va sapuila hati: “Ko ka kembiwi, Suku ka tombiwa, momo, eci omunu a kũla haico a lombola.”—Va Galatia 6:7.

Ku ka kale “ndomunu ka lungukile” una Yesu a tukula okuti wa “yeva” olondaka viaye pole, ‘ka vi kapeleko.’ Ndeci ca pita la Don Quixote vulandu wovela ya Cervantes una wa kembiwa lovisimĩlo viaye, ulume wa tukuiwa volusapo lua Yesu, wa kembiwavo omo lioku sima okuti o pondola oku tungila onjo yaye veseke lociseveto ca pama. Omo liaco, kala ndulume “wa tungila onjo yaye vohanda.” Yesu wa tukula ulume waco hati, “wa lunguka,” momo wa yeva olondaka via Yesu kuenje wa ‘vi pokola.’—Mateo 7:24-27.

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Okakasia Lelitalatu kemẽla 30]

Ove hẽ o Tenda Ovina Ndomo vi Kasi?

Ulume umue o tukuiwa hati, Oscar Reutersvärd kofeka yo Suécia, kunyamo wo 1930 wa soneha eci ceya oku tukuiwa hati, oviluvialuvia ka via lelukile oku kuata elomboloko liavio. Vokuenda kuotembo yimue kua lekisiwa ulandu umue wa eca uvangi wocili colondaka evi. Oku vanja lonjanga voviluvialuvia viaco, vi eca ocisimĩlo cokuti, vi lueya olonumbi viosi viwa. Pole, poku vi konomuisa lutate vi eca elomboloko liokuti via luvikiyiwa lonoño yimue ya loñoloha oco vi yapuise ovaso kuenda ovitima viomanu vana va vi tala.

Oviluvialuvia via tatama, ka vi lomboloka lika vina vi moleha ndu okuti via litepa osimbu okuti ka via litepele. Ci soka olohuluwa vivali vianyamo a pita, Embimbiliya lia lungula hati: “Lunguki sanga umue o nyõla etavo liene lovilongua viesanda liaño. Va sole oku tõlisa ño ovisila viomanu lovihõlo violuali, vina ka via tundile ku Kristu.”—Va Kolosai 2:8.

Esilivilo lielungulo eli, lieli okuti usonehi wolondaka viaco wa kembiwile. Omo lioku pindisiwa lulongisi umue wetavo okuti wa kemãlele calua kotembo yaco, haeye wa kuatele ocikele ca velapo, ka ca lelukile oku kembiwa lomanu.—Ovilinga 22:3.

Saulu wo ko Tarso, wa tambuile ocihandeleko cokuti, omunu wosi ka pokuile kolonumbi vietavo liaye ale kovihilahila via tumbikiwa o pondiwa. Omo liomoko a tambuile kasongui vetavo lia va Yudea, wa simile okuti Suku eye wa eca ocihandeleko coku lambalala vana va siapo etavo liavo. Saulu wa kuatisavo koku ponda ulume umue va kala volupale umuamue, wa lundiliwa okuti wa vangula etonai.—Ovilinga 22:4, 5, 20.

Noke Saulu wa kuatisiwa oku limbuka oku litepa ku kasi kovina via sunguluka levi ka via sungulukile, kuenda evi vi taviwa la Suku levi ka vi taviwa Laye. Onjanja yimue Saulu wa limbuka okuti wa kala oku linga ovina ka via sungulukile, kuenje wa pongolola ovituwa viaye kuenda weya oku kũlĩhĩwa okuti Paulu, upostolo wa Yesu Kristu. Ndaño wa kembiwile, pole, noke wa sanga efendelo liocili.—Ovilinga 22:6-16; Va Roma 1:1.

Ndeci ca pita la Paulu, citava okuti omanu valua kosimbu va kembiwilevo lalongiso esanda ka a sangiwa Vondaka ya Suku, ana a sokisiwa loviluvialuvia via tatama oku kuata elomboloko liavio, kuenje va simĩle okuti viocili. (Olosapo 14:12; Va Roma 10:2, 3) Noke va kuatisiwa oku kuata elomboloko liovisimĩlo kuenda ovituwa viomanu va tiamẽlele ketavo liavo. (Mateo 7:15-20) Osimbu va kala oku kuata ukũlĩhĩso wa suapo Wembimbiliya, va pongolola ovisimĩlo viavo, kuenda ovituwa viavo oco va taviwe la Suku.

Ove hẽ o yongola oku kuama ongangu yupostolo Paulu loku kũlĩhĩsa ovina o lilongisa nda vi likuata Londaka ya Suku Embimbiliya? Olombangi via Yehova vika sanjukila oku ku kuatisa konepa eyi.

[Ono Yelitalatu kemẽla 29]

Engravings by Doré