‘U o Tanga a ci Limbuke’

“Eci vu mola ocinyuañi ceviho, . . . okuti ci tãi vocitumalo ci kola, . . . oco ava va kasi vo Yudea va tilile kolomunda.” MATEO 24:15, 16.

1. Elungulo liaeca Yesu lisangiwa kelivulu lia Luka 19:43, 44 likuete esululo lie?

ECI tulunguiwa omo liocitangi cimue cikasi okuiya citava okuti tulunguka oco katukakuatiwe laco. (Olosapo 22:3) Sokolola handi eci capita Lakristão voko Yerusalãi eci va Roma kavaendeleko handi okukalinga uyaki kunyamo wo 66 K.K. Yesu walungula hati olupale lukañualiwa ocingonja kuenda lukakunduiwa. (Luka 19:43, 44) Valua va Yudea kavatavele kokuaye. Pole olondonge viaye viatava kelungulo liaye. Noke, ovio viayovuiwa kekunduko liapita kunyamo wo 70 K.K.

2, 3. Momo lie tukuetele okukulihisa ocitumasuku ca Yesu casonehiwa kelivulu lia Mateo 24:15–21?

² Vocitumasuku okuti tukongeliwamovo otembo yilo, Yesu walombolola eci catiamẽla kondimbukiso muakongela uyaki, ekambo liokulia, ovilemawe, ovovei, kuenda okukuamawa Kuakristão vakasi okukunda eci catiamẽla Kusoma wa Suku. (Mateo 24:4–14; Luka 21:10–19) Yesu walongisavo kolondonge viaye eci cipondola okuvakuatisa oco valimbuke okuti esulilo likasi ocipepi eci vamõla okuti−‘ocinyuañi ceviho citãi vocitumãlo cikola.’ (Mateo 24:15) Tukulihisi lutate elomboloko liolondaka evi oco tutali ndomo viatiamẽla komuenyo wetu cilo kuenda kotembo yikeya.

³ Eci Yesu amãla okulombolola kueci catiamẽla kondimbukiso, wapopia hati: “Eci vu mola ocinyuañi ceviho, cina ca tukuiwa luprofeto Daniele, okuti ci tãi vocitumalo ci kola,−u o tanga, a ci limbuke, oco ava va kasi vo Yudea va tilile kolomunda; lu o kasi kilu lionjo ka ka loke hopi ovina vi kasi vonjo; u o kasi vepia ka ka tiukile ha kopa ocilisikililo caye. Oku sokolola ava va kasilili muiñi, lava va kasi loku nyamisa oloneke viaco, ci linga ohenda. Likutilili okuti okutila kuaco kuene ka kuiya koloneke viombambi pamue kesambata. Momo koloneke viaco ku[ka] kala ohali ya lua, yimue ya linga ndoyo ka ya leya tunde kefetikilo lioluali.”−Mateo 24:15–21.

4. Nye cilekisa okuti olondaka vielivulu lia Mateo 24:15 viatẽlisiwa ale kocita catete?

⁴ Ovolandu alingiwa la Marko kuenda la Luka aeca elomboloko likuavo. Eci Mateo atukula olondaka viokuti, “ci tãi vocitumalo ci kola,” Marko 13:14 opopia hati, “ci tãi oku ka ca sesamelele.” Luka 21:20 ovokiyako olondaka viapopiwa la Yesu hati: “Eci vu mola Yerusalãi ya ñualiwa lovita, limbuki okuti okukunduka kuayo ku kasi ku kasi ocipepi.” Eci citukuatisa okulimbuka okuti etẽlisiwo liatete muakongelele va Roma veyile okutuiyila o Yerusalãi kuenda onembele yaco−okuti olukalo luaco va Yudea valuvelisilepo hati lukola pole kaluatiamẽle vali kolukalo lukola lua Yehova−eci cafetika kunyamo wo 66 K.K. Ekunduko liatẽlisiwa eci va Roma vakundula olupale kuenda onembele yaco kunyamo wo 70 K.K. Kotembo yaco “ocinyuañi ceviho” cakala ndati? Kuenda cakala ndati ‘pocitumãlo cikola’? Atambululo apulilo a akatukuatisa oco tukuate elomboloko liasunguluka liatiamẽla kueci cikasi okutẽlisiwa koloneke vilo.

5, 6. (a) Momo lie pokutanga kelivulu lia Daniele kocipama 9 cisukila okukulihisa lutate? (b) Ocitumasuku ca Yesu catiamẽla ‘kocinyuañi ceviho’ catẽlisiwa ndati?

⁵ Yesu wavetiya vakuakutanga oco vacilimbuke. Vakuakutanga nye? Cisangiwa kelivulu lia Daniele kocipama 9. Oku tusangako ocitumasuku cilekisa okuti eci Mesiya watukuiwa amõlẽha “o tepiwako” noke yanyamo atatu lolosãi epandu. Ocitumasuku cipopia hati: “Kuenje ukuakunyõla iya lovinyuañi via viha toke kesulilo, oco ovina via tukuiwa vi wila ukuakunyõla.”−Daniele 9:26, 27; tangavo Daniele 11:31; 12:11.

⁶ Va Yudea vasimile okuti okukunduiwa kuonembele kualingiwa tete la Antiochus IV votembo ya 200 kanyamo. Pole, Yesu wavetiya eci catiamẽla kokuklavulula omo okuti “ocinyuañi ceviho” kacamõlẽhelle handi oco cikale “vocitumalo ci kola.” Pole Yesu wapopia eci catiamẽla kolohoka via va Roma okuti vieya kunyamo wo 66 K.K. kumue lapandela avo. Apandela aeco, akuamawaile ale tunde osimbu, atavawaile ndociteka kuenda kuva Yudea avihile calua.a Otembo yipi, asualali vakala ‘pocitumãlo cikola’? Eci capita kotembo eci asualali voko Roma, vambatele apandela avo, vakundula o Yerusalãi kukmue lonembele yaco, okuti va Yudea vayitukuile hati yikola. Va Roma noke vafetika okukkundula ocimbaka conembele naito la naito. Ocili okuti, eci cakala ocinyuañi ceviho kaliye citãi vilu pocitumãlo cikola!−Isaya 52:1; Mateo 4:5; 27:53; Ovilinga 6:13.

“Ocinyuañi Ceviho” Koloneke Vilo

7. Ocitumasuku cipi ca Yesu cafetika okutẽlisiwa kotembo yetu?

⁷ Tunde eci kuapita Uyaki Watete Voluali luosi, tulete okutẽlisiwa kuondimbukiso ya Yesu yasonehiwa kelivulu lia Mateo kocipama 24. Cilo, tuivaluka olondaka viaye viapopia hati: “Eci vu mola ocinyuañi ceviho, . . . okuti ci tãi vocitumalo ci kola, . . . oco ava va kasi vo Yudea va tilile kolomunda.” (Mateo 24:15, 16) Ocitumasuku eci cikasivo okutẽlisiwa kotembo yetu.

8. Vokuenda kuanyamo, nye casiata okupopia Olombangi via Yehova catiamẽla kokulimbuka “ocinyuañi ceviho” kotembo yilo?

⁸ Oco kulekisiwe uvangi wokuti omanu va Yehova vakolela okuti ocitumasuku eci cikasi okutẽlisiwa, Utala Wondavululi wa 1 wosãi ya Susu yunyamo wo 1921, walombolola eci catiamẽla kondaka eyi omo liokuamamako kolofeka vio Médio Oeste. Handi vali, Utala Wondavululi 15 wosãi ya Cembanima yunyamo wo 1929, kemẽla 374, walombolola ndoco: “O Liga das Nações yikasi okuyapula omanu ku Suku kuenda ku Kristu, omo liaco, eci oco ocinyuañi ceviho, cikasi okuendisiwa la Satana, kuenda ocina cimue civi vovaso a Suku.” Omo liaco, “ocinyuañi ceviho” camõleha kunyamo wo 1919. Lokuenda kuotembo, o Liga yaeca epuluvi kolo Nações Unidas. Tunde osimbu Olombangi via Yehova viasiata okutukula okuti ovisoko evi viomanu vombembua ovio ocinyuañi ceviho vocitumãla ca Suku.

9, 10. Elomboloko liosimbu liatiamẽla kohali yalua lituvetiya ndati kelomboloko liatiamẽla ‘kocinyuañi ceviho’ cikatalama vilu vocitumãlo cikola?

⁹ Ocipama catete calombolola lokuteta onimbu eci catiamẽla kelivulu lia Mateo kocipama 24 kuenda 25. Kuli hẽ elomboloko limue liatiamẽla ‘kocinyuañi ceviho okuti citãi vocitumãlo cikola’? Cimõleha okuti oco. Ocitumasuku ca Yesu cimãlusula lokutokeka olondaka viatiamẽla ‘kokukala vocitumãlo cikola’ levi ‘viohali yalua.’ Ndaño “ocinyuañi ceviho” cikasi ale tunde osimbu, elitokeko liatiamẽla ‘kokutalama vilu vocitumãlo cikola’ kuenda ohali yalua citava okuti yeca elomboloko kokuete. Ndati?

¹⁰ Omanu va Suku cavalomboloka ciwa okuti onepa yatete yohali yapiãla yafetika kunyamo wo 1914 kuenda onepa yasulako ndopo yikatẽlisiwa vo Harmagedo. (Esituluilo 16:14, 16; cisokisa Lutala Wondavululi wa 1 ya Kupupu yunyamo wo 1939, kemẽla 110.) Omo liaco, tupondola okukuata elomboloko liokuti oloneke viasulako ‘viocinyuañi ceviho’ citãi vocitumãlo cikola viafetika kesulilo Liuyaki Watete Voluali luosi.

11, 12. Kunyamo wo 1969, elomboloko lie liaeciwa liatiamẽla kohali yalua?

¹¹ Pole, vokuenda kuanyamo asulako tulete ovina vialitepa. Manji F. W. Franz, okuti eye wakala oñuatisi yusongui wo Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados, Vokuãla eteke 10 kosãi Yevambi Linene yunyamo wo 1969, eci Volupale luo Nova York, muapitisiwila Ohongele Yofeka, eye walinga ohundo yimue yivetiya yitukuiwa okuti: “Paz na Terra, [cilomboloka okuti, Ombembua Palo Posi].” Pokupengulula elomboloko liocitumasuku ca Yesu, Manji Franz wapopia hati: “Kualomboluiwile okuti “ohali ya lua” yafetika ale kunyamo wo 1914 K.K. pole kacatavele okuti yipita otembo oyo omo okuti Suku wayikotola eci kuapita Uyaki Watete Voluali luosi kosãi ya Kuvala yunyamo wo 1918. Okutunda kotembo oyo Suku waeca epuluvi oco upange Wakristão olombuavekua ulingiwe tete eci handi “ohali ya lua” kayeyile okuti yikapua lika eci kukeya uyaki wo Harmagedo.”

¹² Noke kuaeciwa elomboloko liapenguluiwa liapopia ndoco: “Lokutiamisila kuevi viapita kocita catete, . . . ‘ohali ya lua’ kayafetikile kunyamo wo 1914 K.K. Pole, eci capita ko Yerusalãi yokaliye okupisa kunyamo wo 1914 toke wo 1918 cakala ño ‘efetikilo liolongembia. . . . Omu muakongela, ohali yapiãla’ okuti noke yokupita kayikeya vali onjanja yikuavo, yikapita handi kotembo yokovaso cilomboloka okukundula etavo liuhembi (okukongelamo etavo Liakristão vesanda] noke kukakuama ‘uyaki weteke linene lia Suku Wavelapo’ vo Harmagedo.’ Eci calomboloka okuti “ohali ya lua” yikapita kotembo yokovaso.

13. Momo lie casungulukila okupopia okuti “ocinyuañi ceviho’ cikatalama ‘vocitumãlo cikola’ kotembo yokovaso?

¹³ Eci cisukila okukuata elomboloko liasunguluka liatiamẽla kokukuliha otembo “ocinyuañi ceviho” citalama vocitumãlo cikola. Ivaluka eci capita kocita catete. Va Roma vañualele ocingonja o Yerusalãi kunyamo wo 66 K.K., pole vonjanja yimosi ovo vanõlapo okutiukila, kuenje caecelela oco Akristão vatile. (Mateo 24:22) Cimuamue haeco, tukasi okukevelela ohali yalua okuti ndopo yifetika, pole oyo kayikapita otembo yalua omo liomanu va Suku vanõliwa. Kulihisa ondaka eyi ndoco: Kotembo yosimbu, ‘ocinyuañi ceviho okutalama vocitumalo cikola’ calombolokele uyaki walingiwa lasualali voko Roma waendisiwa la Kesongo Galo kunyamo wo 66 K.K. Oloneke viotembo yilo visokisiwa luyaki wapita osimbu−pole ohali yalua−yikasi kovaso. Omo “ocinyuañi ceviho,” cikasiko ale tunde kunyamo wo 1919, cikasi handi pocitumãlo cikola.b Cikapita ndati? Kuenda cipondola okututengamo nati?

Uyaki Ukalingiwa Kovaso

14, 15. Elivulu Liesituluilo kocipama 17 litukuatisa ndati oco tukuate elomboloko lieci cikapita vo Harmagedo?

¹⁴ Elivulu Liesituluilo lilombolola uyaki ukapita vetavo liesanda. Ocipama 17 cilombolola esombiso likalinga Suku lo ‘Bavulono Yinene, [okuti] eye ina ya vakahonga’−kuenda eye unene wetavo liesanda voluali luosi. Etavo Liakristão vesanda liasiata okupopia hati likuete elitokeko liocili la Suku. (Cisokisa la Yeremiya 7:4) Atavo esanda muakongela Akristão vesanda, okuti vasiata okulinga ukahonga ‘lolosoma viokilu lieve’ pole olosoma viaco vikakunduiwila kumue latavo esanda. (Esituluilo 17:2, 5) Cikalingiwa lovaka velie?

¹⁵ Elivulu Liesituluilo lilombolola “ukãi wa tumãla kocinyama ci kusuka nge” okuti okasi ño okatembo kamue katito, pole, noke kakakalako vali. (Esituluilo 17:3, 8) Ocinyama caco eci cikasi okukuatisiwa lolombiali violuali. Eci calomboluiwa vocitumasuku citukuatisa oco tulimbuke ocinyama caco eci cocindekaise cikasi ndocisoko combembua yeya kunyamo wo 1919 okuti o Liga das Nações yalinga (“ocinyuañi ceviho”) kuenda kaliye yitukuiwa okuti, Nações Unidas. Elivulu Liesituluilo 17:16, 17 lilekisa okuti Suku handi okakapa vovitima violombiali vimue viomanu vikuete ukamba ‘locinyama’ eci oco vikundule atavo osi vesanda. Uyaki waco owu ukafetika lohali yalua.

16. Ovina vie viamako viasiata okupita okuti muakongelavo etavo?

¹⁶ Omo okuti efetikilo liohali yalua likasi handi kovaso, cilomboloka hẽ okuti ‘okutalama vocitumalo ci kola’ kukatẽlisiwavo kotembo yokovaso? Uvangi ulekisa okuti oco. Ndaño okuti “ocinyuañi ceviho” camõlẽha selo vokuenda kuocita cilo, kuenda cikasiko ale cisoka ovita vianyamo, oco cikakuama onjila yaye okuti “vocitumalo ci kola” kotembo yokovaso. Ndeci capita kocita catete okuti olondonge via Kristu viasukilile okulavulula oco vilimbuke ndomo eci “ci tãi vocitumalo ci kola” camamako, cimuamue haeco Akristão votembo yilo vakuete okulinga. Omo liaco, otembo yilo tukakevelela okutẽlisiwa kuovina evi oco tukulihe cosi catiamẽlako. Ocili okuti, kolofeka vimue omanu vaco vefetika ale okusuvuka etavo. Ovimatamata vimue viopulitika, vialitokeka la vamue Akristão vesanda okuti vasiapo ekolelo liavo liocili, vakasi okunena esuvu pokati katavo pole vanyale vali enene Akristão vocili. (Osamo 94:20, 21; 1 Timoteo 6:20, 21) Omo liaco, vakuapulitika kaliye vakasi ‘okukatuila Kameme ovita,’ kuenje ndomo elivulu Liesituluilo 17:14 lilekisa, uyaki waco handi ukalivokiya. Cilo ovo kavatẽla okukuata Kameme ka Suku−Yesu Kristu omo okuti okasi ale komgangu yaye yavelapo yulamba−pole anyali vakatalisa ohali afendeli vocili va Suku okuti “olosandu” viaye (Daniele 7:25; cisokisa la Va Roma 8:27; Va Kolosai 1:2; Esituluilo 12:17.) Etu tuakolela okuti Kameme kuenda vosi vatiamẽla kokuaye vakayula.−Esituluilo 19:11–21–

17. Ndaño katulipandi, nye tupondola okupopia ndomo “ocinyuañi ceviho” cikatalama vocitumãlo cikola?

¹⁷ Tuakuliha okuti etavo liesanda likevelela okukunduiwa. O Bavulono Yinene ‘yakolua osonde yolosandu’ kuenje yikasi ndanasoma ocipuepue, pole ekunduko liayo kalikaponya. Ocipuepue caco cikasi okutianguluila konjila yeviho olosoma viosi via mulo voluali pole ‘olombinga ekui kumue locinyama caco’ vikañualelapo ocipuepue toke eci cikunduiwa. (Esituluilo 17:6, 16; 18:7, 8) Eci “ocinyama ci kusuka nge” ciñualelapo ocipuepue cikasi okulinga ukahonga lavakuetavo liesanda, “ocinyuañi ceviho” cikatalama vilu pocitumãlo okuti Atavo esanda vacitukula hati cikola.c Noke ekunduko likafetikila vetavo Liakristão vesanda, vakasi okusima hati etavo liaco likola.

‘Okutila’−Kulomboloka Nye?

18, 19. Esunga lie liasiata okueciwa lilekisa okuti ‘okutilila kolomunda’ kacilomboloka okupongolokela ketavo limue liñi?

¹⁸ Noke yokulombolola eci catiamẽla ‘kocinyuañi ceviho okuti citãi vocitumalo cikola,’ Yesu wahandeleka oco valavulule. Eye hẽ wapopia hati−eci ‘ocinyuañi ceviho citalama vocitumãlo cikola’−valua omanu vakatunda ketavo liesanda kuenda vakatilila ketavo liocili? Sio. Hacoko. Kulihisa eci catẽlisiwa tete. Yesu wapopia hati: “Ava va kasi vo Yudea va tilile kolomunda, lu o kasi kilu lionjo ka ka loke, ndaño oku iñila hopi cimue vonjo yaye. U o kasi vepia ka ka tiukile kimbo oku kopa ocikuata caye. Puãi ava va kasilili muiñi lava va nyamisa koloneke viaco, ci linga ohenda, ohali yavo yi lua. Likutilili okuti ka ci kala koloneke viombambi.”−Marko 13:14–18.

¹⁹ Yesu kapopele okuti omanu vakala vo Yerusalãi te vatundamo, kuenje kapopelevo okuti ovo te vasiapo efendelo liava Yudea liakala volupale; kuenda elungulo eli kalilekisa okuti ovo te vasiapo etavo liavo liesanda−oco vakuame liocili. Olondonge via Yesu kaviasukilile elungulo oco vitile ketavo limue kuenda noke vaenda kueli likuavo; ovo vakala ale Akristão vocili. Kuenje uyaki vayonguile okulinga kunyamo wo 66 K.K. kawavetiyile vakuetavo lio Judaísmo vakala ko Yerusalãi loko Yudea oco vasiepo etavo olio kuenda oco valinge Akristão vocili. Ulongosi Heinrich Graetz wapopia hati va Roma vosi vatilile vatiukile volupale: “Va Zealots [cilomboloka okuti omanu vamue vatekela ketavo liupeke], vasivaya lovisungo viuyaki, vatiukila ko Yerusalãi (eteke 8 kosãi ya Mbalavipembe), vakuata esanju lialua omo va lavokaile okuyovuiwa kuenda okutambula elisanjo. . . . Suku kavakuatisile hẽ lokuvakuatela ohenda ndeci Akuatisa omanu vokosiahulu? Va Zealots kavakuatele usumba leci cikeya kovaso.”

20. Olondonge via Yesu viatava ndati kelungulo liaye liatiamẽla kokutilila kolomunda?

²⁰ Etendelo litito liava vanõliwa okuti ovo lika vatiuka vatava ndati kelungulo lia Yesu? Omo okuti okutunda ko Yudea oco vatilile kolomunda casukila okuyoka olui Yordão, valimbuka okuti kavatiamẽle ku va Yudea, cikale ketavo ale kopulitika. Ovov va vasiapo ovapia vavo lolonjo, kuenda kavaponduile okumbata ocikuata lacimue volonjo viavo. Omo liekuatiso lia Yehova, ovo vamamako lefendelo omo okuti olio vavelisapo vali komuenyo wavo.−Marko 10:29, 30; Luka 9:57–62.

21. Nye kacisukilila okuti tuyokoka leci calaeka okuiya eci “ocinyuañi ceviho” cikalinga uyaki?

²¹ Kaliye, kulihisa okutẽlisiwa kuavelapo kueci catukuiwa. Tunde osimbu toke otembo yilo tukasi okusapuila omanu oco vasiepo etavo liesanda kuenda oco valilongise ocili. (Esituluilo 18:4, 5) Olohuluwa viomanu vakasi okutava. Yesu kalekisile okuti eci ohali yalua yifetika, oco omanu vakafetika okukuama efendelo liocili; kuenda cimuamue haeco capita kunyamo wo 66 K.K., okuti kavaluile va Yudea vatavele okupongoloka. Omo liaco, Akristão vocili vakakuata onjongole yocili oco vakuame elungulo lia Yesu kuenda vatile.

22. Okukapako kuetu elungulo lia Yesu liatiamẽla kokutilila kolomunda muakongela nye?

²² Cilo katuakulihile cosi catiamẽla kohali yalua, pole tupondola okumalusula lolondaka viokuti kokuetu okutila kuapopia Yesu kakukapita lika vofeka yimosi. Omanu va Suku valisanduila ale kolonepa viosi violuali. Pole, tupondola okukuliha okuti, eci otembo yokutila yikapitilapo etu Tuakristão tukatuihinya lekalo limue lialitepa lovisoko viatavo esanda. Elungulo lia Yesu likuete esilivilo liocili eci eye apopia hati eci otembo yokutila yipitilapo u okasi kupãla kakatiuke vali konjo oco akopilile uwalo waye ale ovikuata vikuavo viwa. (Mateo 24:17, 18) Ndaño kukeya oloseteko viatiamẽla kovikuata; citava hẽ okuti ovikuata ovio tuvelisapo vali calua, ale cavelapo hẽ okukevelela eyevo likatunda ku Suku okuti olio liavelapo vali komanu vosi? Ocili okuti, vokutila kuetu citava okuti mukongelavo ohali kuenda ekambo liovina vieci tusukila. Tukuete okulipongiya osimbu tukevelela eci calaika okuiya, ndeci capita lavakuetu kocita catete okuti vatila vo Yudea kuenje, vayoka olui Yordão toke ko Perea.

23, 24. (a) Pi okuti oko lika tupondola okukasanga epopelo? (b) Elungulo lia Yesu liatiamẽla ‘kocinyuañi ceviho citãi vocitumãlo cikola’ likuete esilivilo lie kokuetu?

²³ Tukuete okukulihisa ciwa oco tutuihinye muẽle okutilila ku Yehova kuenda oco tuamameko lokukala vesokiyo liaye liavelapo. (2 Samuele 22:2, 3; Osamo 18:2; Daniele 2:35, 44) Vesokiyo liaye omo tukasanga epopelo liocili! Etu katukalinga ndomanu vaka “salama valeva kuenda pokati kovawe o kolomunda”−okuti ovisoko viomanu vikasupapo vokuenda kuotembo yimue yitito noke yokukunduiwa kuo Bavulono Yinene. (Esituluilo 6:15; 18:9–11) Ocili okuti, otembo yaco citava okuti kukala ovitangi−ndeci capita kunyamo wo 66 K.K. okuti akãi vamina vatila ko Yudea ale eci citava okuti cipita lomunu ukuavo olinga ungende kotembo yombambi kumue lombela. Pole etu tuakolela okuti Suku okatuyovola ndomo muasunguluka. Omo liaco tuvokiyiko ekolelo lietu ku Yehova kuenda Komõlaye, okuti kaliye waviala Ndosoma Vusoma.

²⁴ Kakuli lalimue esunga liokuti tukuata usumba omo lieci cikapita. Yesu kayonguile okuti olondonge viaye vikuata usumba, kuenda kayongola okuti cilo tukuata usumba omo lieci cikeya kotembo yokovaso. Eye watulungula oco tupongiye ovitima vietu kuenda ovisimilo. Nda tuacisima ciwa, Akristão vosi okuti vapokola kavakangisiwa eci etavo liesanda likakunduiwa kumue lovina viosi vivi vikasi voluali lulo. Omo liaco, ovo vakalimbuka kuenda vakayevelela lutate elungulo liatiamẽla ‘kocinyuañi ceviho citãi vocitumãlo cikola.’ Kuenje ovo vakanõlapo okukakatela kekolelo liavo liocili. Pole lalimue eteke katukaivaliko ohuminyo ya Yesu wapopia hati: “U o pandikisa toke kesulilo eye o[ka] popeliwa.” Marko 13:13.

[Atosi pombuelo yemela]

Handi Ocivaluka?

◻ “Ocinyuañi ceviho” calilekisa ndati oco muẽle kocita catete?

◻ Momo lie casungulukila okusima okuti “ocinyuañi ceviho” koloneke vilo cikakala pocitumãlo cikola kotembo yo kovaso?

◻ Uyaki we ukalinga “ocinyuañi ceviho” okuti wasonehiwa kelivulu Liesituluilo?

◻ ‘Okutila’ kue kusukiliwa konepa yetu?

[Elitalatu kemela 24]

O Bavulono Yinene yitukuiwa okuti oyo “ina ya vakahonga”

[Elitalatu kemela 25]

Ocinyama cikusuka ngẽ casonehiwa kelivulu Liesituluilo kocipama 17 oco “ocinyuañi ceviho” Yesu apopia

[Elitalatu kemela 26]

Ocinyama cikusuka ngẽ oco cikakundula atavo