Khwinisani Thabelo Dzaṋu Nga Pfunzo Ya Bivhili
“Yawee, Muṋe wanga [Yehova]! Nḓevhe dzau nga dzi thetshelese thabelo ya nṋe mulanda wau.”—NEH. 1:11.
1, 2. Ndi ngani zwi tshi ḓo vhuyedza u ṱolisisa dziṅwe thabelo dzi re Bivhilini?
THABELO na pfunzo ya Bivhili ndi masia a ndeme a vhurabeli ha ngoho. (1 Vha-Thes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) Vhukuma, Bivhili a si bugu ya thabelo. Naho zwo ralo, i na thabelo dzo vhalaho, u katela na thabelo nnzhi dzi wanalaho buguni ya Dzipsalme.
2 Musi ni tshi vhala na u guda Bivhili, zwi vhonala uri ni ḓo wana thabelo dzine dza tea zwiimo zwine na sedzana nazwo. Zwi re zwone ndi uri, musi ni tshi katela maipfi a thabelo dzi re Maṅwaloni kha thabelo dzaṋu zwi nga dzi khwinisa. Ni nga guda mini kha vhathu vhe khumbelo dzavho dza u ṱoḓa thuso dza fhindulwa na kha maipfi a thabelo dzavho?
Ṱoḓani Vhulivhisi Ha Mudzimu Na U Vhu Tevhela
3, 4. Mushumo wa mulanda wa Abrahamu wo vha u ufhio, nahone ndi mini zwine ra nga zwi guda kha nḓila ye Yehova a fhindula ngayo?
3 Kha pfunzo yaṋu ya Bivhili, ni ḓo guda uri ni fanela u rabelela vhulivhisi ha Mudzimu tshifhinga tshoṱhe. Ṱhogomelani zwe zwa itea musi musimulalushaka Abrahamu a tshi rumela mulanda wawe muhulwane—khamusi Eliesere—ngei Mesopotamia uri a yo ṱoḓela Isaka musadzi ane a ofha Mudzimu. Musi vhasadzi vha tshi khou ka maḓi tshisimani, onoyo mulanda o rabela a ri: “Yehova . . . , zwino ndá amba na muṅwe wavho nda ri: Rula mvuvhelo, U nnwise! ene á mphindula a ri: Inwá zwau; ndi ḓo nwisa na dzikamela dzau! á raló, a vhe ene, we wa mu nangela Isaka, mulanda wau; nṋe ndi vhone ngazwo’ uri muṋe wanga U a mu tonda.”—Gen. 24:12-14.
4 Thabelo ya mulanda wa Abrahamu yo fhindulwa musi Rebeka a tshi nwisa kamela dzawe. Nga u ṱavhanya o ṱuwa nae ngei Kanana nahone a mbo ḓi vha musadzi wa Isaka a funwaho. Ndi ngoho uri ni nga si lavhelele uri Mudzimu a ni ṋee tshiga tsho khetheaho. Naho zwo ralo, u ḓo ni livhisa vhutshiloni haṋu arali na rabela nahone no ḓiimisela u livhiswa nga muya wawe.—Vha-Gal. 5:18.
Thabelo I Ri Thusa U Fhungudza Mbilaelo
5, 6. Ndi mini zwine zwa swayea nga ha thabelo ya Yakobo musi e tsini na u ṱangana na Esau?
5 Thabelo i nga fhungudza mbilaelo. Musi a tshi ofha u huvhadzwa nga Esau ḽifhaṱa ḽawe, Yakobo o rabela a ri: “Iwe Yehova, . . . A tho ngo fanelwa nga vhuthu hau hoṱhe na u fulufhedzea hau hoṱhe, he wa tonda nṋe mulanda wau ngaho . . . Ntshidze tshanḓani tsha mukomana wanga, tshanḓani tsha Esau, ngauri ndi a mu ofha, uri a si ḓe a vhulaha nṋe na vho-mme-a-vhana na vhana vhavho.”—Gen. 32:9-12.
6 Naho Yakobo o dzhia vhukando uri hu sa vhe na nndwa, thabelo yawe yo fhindulwa musi ene na Esau vha tshi pfumedzana. (Gen. 33:1-4) Vhalani yeneyo thabelo nga vhuronwane, nahone ni ḓo ṱhogomela uri Yakobo ho ngo sokou humbela thuso. O sumbedza lutendo kha Mbeu yo fulufhedziswaho na u livhuha u tondwa nga Mudzimu. Naa ni na “dzinyofho”? (2 Vha-Kor. 7:5) Arali zwo ralo, khumbelo ya Yakobo i nga ni humbudza uri thabelo dzi nga fhungudza mbilaelo. Naho zwo ralo, a dzo ngo fanela u vha dza u sokou humbela fhedzi, fhedzi dzi dovhe dzi sumbedze lutendo.
Rabelelani Vhuṱali
7. Ndi ngani Mushe o rabelela u ṱoḓa u ḓivha nḓila dza Yehova?
7 Lutamo lwa u ṱoḓa u takadza Yehova lu fanela u ni ṱuṱuwedza uri ni rabelele vhuṱali. Mushe o rabelela u ṱoḓa u ḓivha nḓila dza Mudzimu. O humbela a ri: “Edzou vhona, ndi Iwe [Yehova] we wa ndaya wa ri: Pfulusa havha vhathu [Egipita] . . . Zwino kha ndi vhone-ha maṱoni au hú na vhuthu, U nḓivhise nḓila yau, ndi hone ndi tshi ḓo U ḓivha, nda vhona uri maṱoni au hu na vhuthu.” (Ek. 33:12, 13) Musi a tshi fhindula yeneyo khumbelo, Mudzimu o i ita uri Mushe a ḓivhe nga ho engedzeaho nḓila Dzawe—zwe zwa vha zwi tshi ṱoḓea arali o vha a tshi ḓo ranga phanḓa vhathu vha Yehova.
8. Ni nga vhuyelwa hani nga u elekanya nga mafhungo a re kha 1 Dzikhosi 3:7-14?
8 Davida o dovha a rabela a ri: “Yehova, nḓivhise nḓila dzau.” (Ps. 25:4) Salomo murwa wa Davida o humbela Mudzimu vhuṱali vhune ha ṱoḓea u itela u ḓadzisa mishumo ya u vha khosi kha ḽa Isiraele. Thabelo ya Salomo yo takadza Yehova, we a mu ṋea zwe a zwi humbela nahone a dovha a mu ṋea lupfumo na vhugala. (Vhalani 1 Dzikhosi 3:7-14.) Arali na wana ndugelo dza tshumelo dzine na pfa dzi tshi ni tshuwisa, rabelelani vhuṱali nahone ni ḓiṱukufhadze. Nga zwenezwo, Mudzimu u ḓo ni thusa u vha na nḓivho na vhuṱali vhune ha ṱoḓea u itela u hwala vhuḓifhinduleli nga nḓila yo teaho na ya lufuno.
Rabelani Zwi Tshi Bva Mbiluni
9, 10. Ndi mini zwine na wana zwi tshi swayea nga ha u amba ha Salomo nga ha mbilu thabeloni yawe musi hu tshi ṋekedzelwa thembele?
9 U itela uri thabelo yaṋu i pfiwe, ni fanela u rabela zwi tshi bva mbiluni. Salomo o rabela zwi tshi bva mbiluni kha 1 Dzikhosi ndima ya 8, phanḓa ha tshivhidzo tsho kuvhanganaho ngei Yerusalema u itela u ṋekedzelwa ha thembele ya Yehova nga 1026 B.C.E. Musi mbulungelo ya mulanga yo no vhewa fhethu Hukhethwa-khethwa nahone gole ḽa Yehova ḽo no ḓadza thembele, Salomo o renda Mudzimu.
10 Gudani thabelo ya Salomo ni ṱhogomele nḓila ye a amba ngayo nga ha mbilu. Salomo o ṱhogomela uri Yehova ndi ene e eṱhe ane a ḓivha mbilu ya muthu. (1 Dzikh. 8:38, 39) Thabelo yeneyo i sumbedza uri hu na fulufhelo kha muitazwivhi ane a ‘vhuyelela kha Mudzimu nga mbilu yoṱhe.’ Arali swina ḽa thuba vhathu vha Mudzimu, khumbelo dzavho dzo vha dzi tshi ḓo pfiwa arali vho vha vha tshi humbela Yehova nga mbilu dzavho dzoṱhe. (1 Dzikh. 8:48, 58, 61) Vhukuma, ni fanela u rabela zwi tshi bva mbiluni.
Nḓila Ine Psalme Dza Nga Khwinisa Ngayo Thabelo Dzaṋu
11, 12. No guda mini kha maipfi a thabelo a muṅwe Mulevi we a vha a sa koni u ya nḓuni khethwa ya Mudzimu lwa tshifhinganyana?
11 U guda Dzipsalme zwi nga khwinisa thabelo dzaṋu na u ni thusa uri ni lindele Mudzimu uri a dzi fhindule. Ṱhogomelani u sa fhela mbilu ha Mulevi we a vha e vhuthubwani. Naho o vha a sa koni u ya nḓuni khethwa ya Yehova lwa tshifhinganyana, o imba a ri: “Mbilu yanga! U ṱungufhalela’ni? U dzindela’ni ngomu hanga? Lindela Mudzimu; ngauri ndi kha ḓi ḓo mu livhuha ó ntshidza nga tshifhaṱuwo tshawe.”—Ps. 42:5, 11; 43:5.
12 Ni nga guda mini kha Mulevi onoyo? Arali no vha ni tshi nga valelwa dzhele nga ṅwambo wa u ita zwo lugaho, nahone zwenezwo zwa ita uri ni sa vhe na vhatendi nga inwi fhethu havho ha vhurabeli lwa tshifhinganyana, lindelani Mudzimu ni sa fheli mbilu uri a ni lamulele. (Ps. 37:5) Elekanyani nga zwe na ḓiphina ngazwo tshumeloni ya Mudzimu tshifhingani tsho fhiraho, nahone ni rabele uri ni konḓelele musi no “lindela Mudzimu” uri a ite uri ni dovhe ni ṱanganele na vhathu vhawe.
Rabelani Ni Na Lutendo
13. U tendelana na Yakobo 1:5-8, ndi ngani ni tshi fanela u rabela ni na lutendo?
13 Hu sa londwi zwiimo zwaṋu, tshifhinga tshoṱhe ni rabele ni na lutendo. Arali no sedzana na mulingo wa u fulufhedzea, thetshelesani nyeletshedzo ya mufunziwa Yakobo. Rabelani Yehova, nahone ni songo timatima uri a nga ni ṋea vhuṱali vhune ha ṱoḓea u itela u konḓelela mulingo waṋu. (Vhalani Yakobo 1:5-8.) Mudzimu u a ḓivha milingo yaṋu nahone a nga ni livhisa na u ni khuthadza nga muya wawe. Mu vhudzeni maḓipfele aṋu ni na lutendo, ni “sa timatimi,” nahone ni tende u livhiswa nga muya wawe na u eletshedzwa nga Ipfi ḽawe.
14, 15. Ndi ngani hu tshi nga ambiwa uri Hanna o rabela na u ita zwithu u tendelana na lutendo lwawe?
14 Hanna, muṅwe wa vhasadzi vhavhili vha Elikana wa Mulevi, o rabela na u ita zwithu u tendelana na lutendo lwawe. Hanna we a vha e si na ṅwana o vha a tshi goḓiwa nga muhadzinga wawe Penina, we a vha e na vhana vho vhalaho. Musi e nḓuni khethwa, Hanna o ana uri arali a beba ṅwana wa mutukana, o vha a tshi ḓo mu kumedzela Yehova. Nga ṅwambo wa uri mulomo wawe wo vha u tshi khou tetemela musi a tshi khou rabela, Tshifhe Muhulu Eli o humbula uri o vha o kambiwa. Musi a tshi ṱhogomela uri zwo vha zwi songo ralo, o ri: “Mudzimu wa Isiraele u ḓo U ṋea zwe wa mu humbela.” Naho Hanna o vha a sa ḓivhi uri hu ḓo itea mini zwa vhukuma, o vha e na lutendo lwa uri thabelo yawe yo vha i tshi ḓo fhindulwa. Nga zwenezwo, ‘tshifhaṱuwo tshawe tsho vha tshi si tsha nga zwiḽa kale.’ O vha a songo tsha ṱungufhala kana u nzwinzwimala.—1 Sam. 1:9-18.
15 Musi Samuele o no bebwa na u lumulwa, Hanna o mu kumedzela kha Yehova u itela uri a ite tshumelo khethwa nḓuni khethwa. (1 Sam. 1:19-28) U ḓiṋea tshifhinga tsha u elekanya nga ha thabelo yawe kha tshiitea tshenetsho zwi ḓo khwinisa thabelo dzaṋu na u ni thusa u vhona uri naho no ṱungufhala nga ṅwambo wa vhuleme vhu tsikeledzaho, ni nga vhu kunda arali na rabela ni na lutendo lwa uri Yehova u ḓo ni fhindula.—1 Sam. 2:1-10.
16, 17. Ho itea mini nga ṅwambo wa uri Nehemia o rabela na u ita zwithu u tendelana na lutendo lwawe?
16 Nehemia munna o lugaho wa ḓanani ḽa vhuṱanu ḽa miṅwaha B.C.E o rabela na u ita zwithu u tendelana na lutendo lwawe. O humbela a ri: “Yawee, Muṋe wanga [Yehova]! Nḓevhe dzau nga dzi thetshelese thabelo ya nṋe mulanda wau na dzithabelo dza avho vhalanda vhau vhane vha funa u ofha dzina ḽau. Ṋamusi U nge U konise mulanda wau, uri ndi wane uyo munna a tshi ṋyita nga khathutshelo.” “Uyo munna” o vha e nnyi? Ho vha hu Arithasasitha, Khosi ya Peresia, we Nehemia a vhe e ndumi yawe.—Neh. 1:11.
17 Nehemia o rabela lwa maḓuvha manzhi e na lutendo musi a tshi pfa uri Vhayuda vhe vha vhofhololwa ngei vhuthubwani ha Babele vho vha vhe “kha tsiku na kha khombo khulu; mitsheṱo ya Yerusalema [yo vha] i tshee yó thuthwa.” (Neh. 1:3, 4) Thabelo dza Nehemia dzo fhindulwa nga nḓila ye a vha a songo i lavhelela musi Khosi Arithasasitha a tshi mu tendela uri a ye Yerusalema u yo fhaṱulula mutsheṱo wawo. (Neh. 2:1-8) Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, mutsheṱo wo vha wo no vusuluswa. Thabelo dza Nehemia dzo fhindulwa nga ṅwambo wa uri o vha o livhisa ṱhogomelo kha vhurabeli ha ngoho nahone o rabela e na lutendo. Naa thabelo dzaṋu dzo tou ralo?
Ni Songo Hangwa U Renda Na U Livhuha
18, 19. Mushumeli wa Yehova u na zwiitisi zwifhio zwa u mu renda na u mu livhuha?
18 Musi ni tshi rabela, ni songo hangwa u renda Yehova na u mu livhuha. Hu na zwiitisi zwinzhi zwa u ita nga u ralo! Sa tsumbo, Davida o vha a tshi fhisetshela u hulisa vhuhosi ha Yehova. (Vhalani Psalme ya 145:10-13.) Naa thabelo dzaṋu dzi a sumbedza uri ni a dzhiela nṱha ndugelo ya u ḓivhadza nga ha Muvhuso wa Yehova? Maipfi a mupsalme a nga kha ḓi dovha a ni thusa u amba na Mudzimu nga thabelo i bvaho mbiluni ya u livhuha miṱangano ya Vhukriste, maguvhangano, na mabuthano.—Ps. 27:4; 122:1.
19 U livhuha vhushaka haṋu ha ndeme na Mudzimu zwi nga kha ḓi ni ṱuṱuwedzela u rabela zwi tshi bva mbiluni nga maipfi a fanaho na ane a ri: “Murena, ndi U khoḓa kha vhathu, ndi U imbela vhukati ha dzitshakha. Ngauri tshilidzi tshau ndi tshihulu, tshi swika ngei ṱaḓulu, u fulufhedzea hau hu guma nga makole. Mudzimu, Takuwa U fhire ṱaḓulu, vhurena hau vhu fhire shango ḽoṱhe.” (Ps. 57:9-11) Ndi maipfi a khuthadzaho lungafhani eneo! Naa a ni tendi uri maipfi eneo a kwamaho a re kha Dzipsalme a nga kwama na u khwinisa thabelo dzaṋu?
Humbelani Mudzimu Nga Ṱhonifho Yo Dzikaho
20. Maria o sumbedza hani uri o ḓikumedza kha Mudzimu?
20 U ṱhonifha Mudzimu nga ho dzikaho zwi fanela u pfala kha thabelo dzaṋu. Maipfi a u ṱhonifha nga ho dzikaho e a ambiwa nga Maria nga murahunyana ha u pfa uri u ḓo vha mme a Messia o vha a tshi fana na e a ambiwa nga Hanna musi a tshi kumedzela ṅwana wawe Samuele tshumeloni ya nḓuni khethwa. U ṱhonifha Mudzimu nga ho dzikaho ha Maria hu tou vha khagala kha maipfi awe ane a ri: “Mbilu yanga i hulisa Murena. Muya wanga u ḓi-phiṋa nga Mudzimu, Mutshidzi wanga.” (Luka 1:46, 47) Naa thabelo dzaṋu dzi nga khwiniswa nga maipfi a fanaho? Ndi ngazwo zwi sa mangadzi uri Maria a ofhaho Mudzimu o nangiwa uri a vhe mme a Yesu, ane a vha Messia!
21. Thabelo dza Yesu dzo ṋea hani vhuṱanzi ha u ṱhonifha nga ho dzikaho na u vha na lutendo?
21 Yesu o rabela nga ṱhonifho yo dzikaho e na lutendo lwo khwaṱhaho. Sa tsumbo, musi a sa athu vusa Lazaro, “Yesu [o] lilala ṱaḓulu a ri: Khotsi, ndi a U livhuha nge wa mpfa; Hone ndi a zwi ḓivha zwauri U ḓi dzula U tshi mpfa.” (Yoh. 11:41, 42) Naa thabelo dzaṋu dzi sumbedza ṱhonifho yo dzikaho yo raloho na lutendo? Gudani thabelo ya Yesu ya tsumbo ya u ṱhonifha nga ho dzikaho, nahone ni ḓo vhona uri masia ayo a ndeme ndi a uri dzina ḽa Yehova ḽi khethwe, uri Muvhuso wawe u ḓe, na uri zwine a funa zwi tshi itwa zwi khunyeledzwe. (Mat. 6:9, 10) Humbulani nga ha thabelo dzaṋu. Naa dzi a sumbedza dzangalelo ḽaṋu ḽihulwane nga ha Muvhuso wa Yehova, nga ha u itwa zwine a zwi funa, na uri dzina ḽawe ḽi khethwe? Dzi fanela u vha nga u ralo.
22. Ndi ngani ni tshi nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ni ṋea tshivhindi tsha u ḓivhadza mafhungo maḓifha?
22 Nga ṅwambo wa u tovholwa kana miṅwe milingo, thabelo dzi anzela u katela khumbelo dza u thusiwa uri ri kone u shumela Yehova nga tshivhindi. Musi Magota a tshi vhudza Petro na Yohane uri vha litshe u “funza vha tshi amba nga dzina ḽa Yesu,” vhaapostola vhenevho vho hana nga tshivhindi u litsha u amba. (Mish. 4:18-20) Musi vho no vhofhololwa, vho vhudza vhatendi ngavho nga ha zwe zwa itea. Nga zwenezwo, vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho vho rabela Mudzimu uri a vha thuse u amba ipfi ḽawe nga tshivhindi. Zwo vha zwi tshi takadza lungafhani uri thabelo yavho yo fhindulwa, ngauri vho “ḓala Muya-mukhethwa, vha amba fhungo ḽa Mudzimu nga dakalo”! (Vhalani Mishumo 4:24-31.) Nga ṅwambo wa zwenezwo, vhathu vhanzhi vho vha vhagwadameli vha Yehova. Thabelo i nga dovha ya ni khwaṱhisa uri ni ḓivhadze mafhungo maḓifha nga tshivhindi.
Bvelani Phanḓa Ni Tshi Khwinisa Thabelo Dzaṋu
23, 24. (a) Bulani dziṅwe tsumbo dza nḓila ine pfunzo ya Bivhili ya nga khwinisa ngayo thabelo dzaṋu? (b) Ni ḓo ita mini u itela u khwinisa thabelo dzaṋu?
23 Hu na dziṅwe tsumbo nnzhi dzine dza nga bulwa u itela u sumbedza uri u vhala Bivhili na u i guda zwi nga khwinisa thabelo dzaṋu. Sa tsumbo, u fana na Yona, musi ni tshi rabela ni nga ṱhogomela uri “u tshidza [ndi] ha Yehova.” (Yona 2:1-10) Arali ni tshi khou vhilaedziswa nga tshivhi tshihulwane tshe na tshi ita nahone no humbela thuso kha vhahulwane, maipfi a Davida a thabelo a nga kha ḓi ni thusa uri ni rembuluwe musi ni tshi rabela ni noṱhe. (Ps. 51:1-12) Kha dziṅwe thabelo, ni nga renda Yehova u fana na zwe zwa itwa nga Yeremia. (Yer. 32:16-19) Arali ni tshi khou ṱoḓa mufarisi wa mbingano, u guda thabelo ine ya wanala kha Esera ndima ya 9, u katela na khumbelo ya muthu nga eṱhe, zwi nga khwaṱhisa u ḓiimisela haṋu u thetshelesa Mudzimu nga u ‘dzea Murenani fhedzi.’—1 Vha-Kor. 7:39; Esera 9:6, 10-15.
24 Bvelani phanḓa ni tshi vhala, ni tshi guda, na u ita ṱhoḓisiso Bivhilini. Ṱoḓani mbuno dzine na nga dzi katela kha thabelo dzaṋu. Ni nga kha ḓi kona u shumisa mbuno dza Maṅwalo kha khumbelo dzaṋu na kha thabelo dzaṋu dza u livhuha na u renda. I ngoho ni ḓo sendela tsini ha Yehova Mudzimu musi ni tshi khwinisa thabelo dzaṋu nga pfunzo ya Bivhili.
Ni Ḓo Aravha Hani?
• Ndi ngani ri tshi fanela u ṱoḓa na u tevhela vhulivhisi ha Mudzimu?
• Ndi mini zwine zwa fanela u ri ṱuṱuwedza u rabelela vhuṱali?
• Bugu ya Dzipsalme i nga khwinisa hani thabelo dzashu?
• Ndi ngani ri tshi fanela u rabela ri na lutendo na nga ṱhonifho yo dzikaho?
[Tshifanyiso kha siaṱari 8]
Mulanda wa Abrahamu o rabela u itela u livhiswa nga Mudzimu. Naa na inwi ni ita nga u ralo?
[Tshifanyiso kha siaṱari 10]
Vhurabeli ha Muṱa vhu nga khwinisa thabelo dzaṋu