He Koʼe Kua Nounou Te Temi?

TE TEMI. ʼE lagi faigataʼa hatatou fakamahino lelei te faka ʼuhiga ʼo te kupu ʼaia, kae ʼe tou ʼiloʼi papau, ʼe mole tou feʼaugaʼia totatou temi. Tahi ʼaē meʼa, ʼe tou ʼiloʼi ʼe haʼele vave te temi. ʼI tona fakahagatonu, ʼi ʼihi temi ʼe tou meo fēnei: “ ʼE vave fau te haʼele ʼo te temi.”

Kae, ʼe mahino ia neʼe moʼoni te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e te tagata fai tuketuke Pilitania, ko Austin Dobson, ʼi tana tohi fēnei ʼi te taʼu 1877: “ ʼE koutou ʼui koa la ʼe haʼele ki muʼa te temi? Kailoa! Kae meʼa fakaʼofaʼofa foki, heʼe tuʼu maʼu pe te Temi, kae ko tatou ʼaē ʼe tou mamate.” Talu mai tana mate ʼi te taʼu 1921, kua teitei taʼu 80 te kua puli ʼo Dobson, kae kei hoko atu pe te haʼele ʼo te temi.

He Temi ʼe Lahi ʼAupito

ʼO ʼuhiga mo te Tupuʼaga ʼo te malamanei, ʼe ʼui fēnei mai e te Tohi-Tapu: “ ʼI muʼa ʼo te tupu ʼo te ʼu moʼuga, peʼe ʼi muʼa ʼo tau haga ʼo fakatupu ʼi te mamahi ia te kele pea mo te kele lelei, ei, talu mai ni ʼu temi heʼegata ki he ʼu temi heʼegata ʼe ke ʼAtua.” (Pesalemo 90:⁠2) Peʼe ohage ko tona fakaliliu e te Tohi-Tapu The New Jerusalem Bible, “talu mai te heʼegata ki te heʼegata ʼe ke ʼAtua.” Koia, ʼe mole ʼi ai he gataʼaga ʼo te temi ohage ko te ʼAtua​—ei, ʼe hoko atu anai ʼo talu ai!

ʼO mole hage ko te ʼAtua, ʼaē ʼe heʼegata, ʼe tou lau fēnei ʼo ʼuhiga mo te tagata: “Heʼe ʼi tou ʼita, kua hifohifo tomatou ʼu ʼaho fuli; neʼe mātou fakaʼosi tomatou ʼu taʼu ohage he fanafana. Ko te ʼu ʼaho ʼo tomatou ʼu taʼu ʼe ko taʼu e fitugofulu; pea kapau ʼe tupu ʼuhi ko he mālohi makehe pea ʼe ko taʼu e valugofulu, kae ʼe ko he ʼu taʼu ʼo te malaʼia pea mo te ʼu meʼa kovi; heʼe moʼoni ʼe fakalaka vave, pea ko tatou ʼe tou mavae.”​—Pesalemo 90:​9, 10.

He koʼe kua nounou feiā te temi ia ʼaho nei, kae ʼe akoʼi fakalelei mai e te Tohi-Tapu neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke maʼuli ʼo heʼegata te tagata? (Senesi 1:​27, 28; Pesalemo 37:29) Neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke mole he tuʼakoi ʼo totatou maʼuli, kae he koʼe koa, kapau ʼe tou tokakaga lelei kia tatou, ʼe tou lava maʼuli pe ia ʼaho e 30 000? He koʼe ʼe nounou te temi ʼa te hahaʼi? Ko ai peʼe koteā ʼaē ʼe tupu ai te ʼaluʼaga fakaʼofaʼofa ʼaia? ʼE tali fakalelei e te Tohi-Tapu ki te ʼu fehuʼi ʼaia.a

ʼE ʼĀsili Nounou Te Temi

ʼI te ʼu taʼu fakamuli ʼaenī, ʼe fakamoʼoni anai e te hahaʼi ʼaē kua matutuʼa ki te kua haʼele vave ʼo te maʼuli. Neʼe fakahā lelei e te fafine gāue ʼi te sulunale, ko te tōketā ko Sybille Fritsch, ʼi te ʼu taʼu e 200 ʼaē kua hili, kua fakahifo te temi gāue ʼo te vāhaʼa mai ia hola e 80 ki te 38, “kae logola te faʼahi ʼaia, kae ʼe kei meo pe ki te temi.” Neʼe ina fakamahino fēnei: “ ʼE mole kei maʼu he temi; ʼe maʼuhiga te temi ohage pe ko te falā; ʼe hage tatatou fakaʼamu ki te temi, ko tatatou fia mānava; ʼe ko he maʼuli ʼe tou maʼumaʼua ʼaupito ai.”

ʼAki te ʼu meʼa foʼou ʼaē kua faʼu, kua lahi te ʼu meʼa ʼe feala ke tou fakahoko kae neʼe mole feala e te ʼu taʼiake ʼo te temi muʼa. Logope la ʼe lahi te ʼu fealagia ke fai he ʼu tuʼuga gāue, kae ʼe toe lahi foki mo te lotomamahi ʼi te mole maʼu he temi moʼona fai. Ia ʼaho nei, ʼe lahi te ʼu fenua ʼi te malamanei, kua polokalamaʼi e te hahaʼi tonatou temi, koia ʼe nātou fakatevili ai he kua fakatuʼutuʼu te hola ki te ʼu meʼa ʼaē ka nātou fai. ʼE tonu ke gāue te tāmai ʼi te hola fitu, ʼe tonu ke ʼave e te faʼe te ʼu toe ki te faleako ʼi te hola valu vaelua, ʼe ʼalu te kui tagata ʼo vakaʼi tōketā ʼi te hola hogofulu toe ʼuafulu, pea ʼe tonu ke teuteu te famili katoa ki te fono maʼuhiga ʼaē ka fai ʼi te hola fitu vaelua afiafi. ʼI te fai fakavilivili ʼo te ʼu meʼa ʼaia, ʼe mole maʼu he temi ke kita mālōlō ai. Pea ʼe tou meo ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa māhani ʼaē ʼe tou fai ʼi te ʼaho fuli, ʼo ʼuhiga mo te fakataupiepie.

ʼE Mole Ko Totatou Temi Pe ʼAē ʼe Nounou

Ko te Fili ʼa te ʼAtua, ia Satana te Tevolo, ia ia ʼaē ʼi tana kākā neʼe tupu ai te maʼuli nounou ʼa te tagata, kua toe fua kovi pe kia ia tana agakovi. (Vakaʼi ia Kalate 6:​7, 8.) ʼI tana talanoa ʼo ʼuhiga mo te tupu ʼo te Puleʼaga faka Mesianike ʼi selo, ʼe foaki mai e te vaega ʼo Apokalipesi 12:12 he ʼamanaki, heʼe ina ʼui fēnei: “Koia, koutou fiafia, ia koutou e i selo pea mo koutou e mau nofoaga i ai! Malaia ki te kelekele pea mo te tai, koteuhi kua hifo ifo kia koulua te tiapolo mo he hauhau fakamataku, i tana iloi ko te temi siʼi kei toe kia te ia.”

ʼE ʼui e te ʼu fakamatala totonu ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te temi pea mo te hoko ʼo te ʼu lea faka polofeta, ʼe tou maʼuʼuli nei ʼi te “temi siʼi” ʼaia ʼaē kua vave ʼosi. ʼE tou fiafia ʼaupito heʼe tou ʼiloʼi kua ōvi mai te temi fakaʼosi ʼa Satana! Ka ʼosi lī anai ia Satana ki te vanu, ʼe maʼu anai e te hahaʼi fakalogo te maʼuli haohaoa, pea nātou lava maʼu anai te maʼuli heʼegata ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova maʼa nātou ʼi te kamata. (Apokalipesi 21:​1-4) ʼE mole tou toe meo anai ʼi te mole feʼauga ʼo totatou temi.

ʼE feala koa hakotou fakakaukauʼi te faka ʼuhiga ʼo te maʼuli heʼegata​—te maʼuli ʼo talu ai? ʼE mole koutou toe hoha anai ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe mole koutou lava fai. Kapau ʼe mole koutou feʼaugaʼia te temi, pea ʼe ʼi ai anai te ʼapogipogi, peʼe ko te vāhaʼa ka haʼu, peʼe ko te taʼu ka haʼu​—ʼi tona fakahagatonu, ʼe koutou maʼu anai he temi heʼegata ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe koutou loto kiai!

ʼI Te Temi Nei, Tou Fakaʼaogaʼi Fakapotopoto Totatou Temi

ʼI tana ʼiloʼi ʼaē kua nounou tona temi moʼo fakahalaʼi te hahaʼi, ʼe faiga ai Satana ke maʼumaʼua ʼaupito te hahaʼi, ke mole maʼu honatou temi moʼo fakalogo ki te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē kua fakatuʼu. Koia, ʼe lelei hatatou manatuʼi te tokoni fakaʼatua ʼaenī: “Koutou vakai fakapotopoto, pe feafeai te agaaga fai o toutou mauli: aua naʼa hage ko te hahai galivale, kae hage ko te hahai galipoto, e natou fakaʼaoga lelei te temi-nei, koteuhi ko te u aho e kovi. Koia, aua naa koutou vavale, kae koutou mahino pe kotea te finegalo o te Aliki.”​—Efeso 5:​15-​17.

ʼE maʼuhiga ke tou fakaʼaogaʼi fakapotopoto totatou temi ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, ʼi hatatou maumauʼi moʼo kumi ni ʼu meʼa ʼe mole tologa anai! ʼE tonu ke tou maʼu te manatu ʼa Moisese, ʼaē neʼe ina kole fēnei kia Sehova: “Fakahā mai kia mātou peʼe feafeaʼi te lau ʼo tomatou ʼu ʼaho ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga ke mātou maʼu ai he loto fakapotopoto.”​—Pesalemo 90:12.

ʼE moʼoni, ʼi te mālama ʼo te temi ʼaenī ʼe maʼumaʼua te hahaʼi fuli. Kae ʼe fakaloto mālohi koutou e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke koutou fakaʼaogaʼi he temi moʼo ako te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te ʼAtua, ke feala ai hakotou maʼu te maʼuli heʼegata ʼi te takitaki ʼo tona Puleʼaga. Kapau ʼe koutou fakaʼaogaʼi he hola katoa ʼi te vāhaʼa fuli moʼo ako ʼo te Tohi-Tapu, ke “koutou mahino pe kotea te finegalo o te Aliki,” pea ʼe feala anai ke hoko kia koutou te ʼu palalau ʼaenī: “Maliu mai te meʼa ʼaē ʼe kovi ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, pea ke nofo ai ki he ʼu temi heʼegata. ʼE maʼu anai te kele e te kau faitotonu, pea ʼe nātou nonofo ai anai ʼo talu ai.”​—Pesalemo 37:​27, 29.

[Nota ʼi te lalo pasina]