YAWIIRANEYA YA MWEEKUMINI
“Ekhotto ti ya Yehova”
NIHIKU NA 28 A JANEIRO NA MWAAKHA WA 2010. Naari nihiku nooriirya vawaatta ni miyo kaari esitati ya wEstrasburgo, oFrança. Miyo nkarowenle weettawo pahi. Masi karowenle wiirela mphantta ekhurupu emodha ya atthu yaathanleliwa waakihera ihakhi dha Anamoona a Yehova etribunaale ya Corte Europeia dos Direitos Humanos (aahiidho Etribunaale Yuulupale ya wEuropa Enaakihera Ihakhi dha Apinaatamu). Nxankiho muulupale waaniirinhe orowa opuro ole, naatthuna woona akhala wiira kuveernu a oFrança aahikhalana mathowa yaamwiiriha waavekela anna oliva nsokho waaphiyera imilyawu 64 dha euros (aahiidho ibiliyawu dhinxira 4 dha meticais). Etthu yootepa otthuneya khiwaari mwaattelo wa nsokho anna yaalivihiwa awa, masi naathuna waakihera ndhina na Yehova wiira anna ekhalena ehakhi ya onkokhorela Yehova mootaphuwa. Etthu yaairanen’ye okathi waaphukiwa awa nlattu ole, yaahoonihera wiira “ekhotto ti ya Yehova.” (1 Sam. 17:47) Vano, nkihiye koleeleni moopora elo yaairanen’ye awa.
Itthu dhootheene dhaapacenre mwaakha wa 1999, vaavo kuveernu a oFrança moohixariya aatthuna iye wiira ebeteeli elive nsokho mwaha wa dhoovaha yaakhenle awa mwaakha wa 1993 ni 1996. Hiyo naahiroiha mwaha ole itribunaali dhawaatta dha oFrança. Nuumala etribunaale yuulupale ya oFrança ophuka mwaha ole moohixariya, kuveernu aahikusa nsurukhu waari nkontha wa obeteeli waaxira imilyawu 4 ni nuusu dha euros (aahiidho imilyawu dhinxira 312 dha meticais). Ndho wookhidherani naahiroiha mwaha ole etribunaale ya Corte Europeia (aahiidho etribunaale yuulupale ya wEuropa). Masi ehinatthi etribunaale ophuka mwaha ole, yaahinivekela othukumana ni maativokaatu a oFrança yaawo anaakihera ihakhi dha apinaatamu ni nkhulupale mmodha anthiyana a etribunaale ele. Naahivekeliwa opaka elo wiira niphuke mwaha ole ohinatthi ophukiwa ni etribunaale.
Woopacerani hiyo nuupuwela wiira nkhulupale anthiyana a etribunaale ele annivekela oliva nsurukhu vakhaani waavekeliwa ni kuveernu wiira awerye ophuka mwaha ole. Masi naahidhuwela saana wiira okhunyari nsurukhu mmodha wa euros, onnivonyera malakihero a mbiibiliyani. Misonkhero anna ni arokora yaavanhe awa dhaarina yoolakela ya okhalihera miteko dha Omwene, ohiya ikuveernu dha apinaatamu. (Math. 22:21) Hata eri dhiidho, naahirowa onthukumanoni iwe wiira noonihere wiira naanittittimiha malamulo a etribunaale ele yuulupale.
Kiri vamodha ni anna ohoolo wa etribunaale yuulupale ya wEuropa, mwaakha wa 2010
Hiyo naahikilaathi esaala yooreera dhaaphukiwa miyaha ya etribunaale ele. Nuumala opacera othukumano ole itthu dhaahixankiha. Naanaanoru, nkhulupale ole aahipacera olotta wiira Anamoona a Yehova yaanireerela oliva nsokho yaavekeliwa awa ni kuveernu a oFrança. Mootharelana, nikhaliheriwaka ni munepa wa waarya wa Yehova, naahinkoha wiira: “Niire mwaanidhuwela wiira kuveernu ookusa nsurukhu nhu onxira imilyawu 4 ni nuusu dha euros waari nkonthani mwihu?”
Nuumala maativokaatu a kuveernu a oFrança waakhulela wiira waahikusiwa nsurukhu ole, nkhulupale ole anthiyana aahinanariwa vawaatta. Ndho owo aahaakwaleela ni aahimaliha nthukumano ole naanaanoru. Miyo kaahoona wiira Yehova aahimaliha mwaha ole moomalela mwa enamuna nahuupuwela nhu. Ndho elo yaahiniiriha okhuma otribunaale nihakalanle vawaatta, hata waanivila okhupali etthu yaairanen’ye.
Moohakalaliha, nihiku na 30 a Julho na mwaakha wa 2011, etribunaale ya Corte Europeia dos Direitos Humano yaahinivaha erasawu. Etribunaale ele yaahoonihera wiira nsokho naavekeliwa nhu oliva waari woohixariya ni yaahikhanyerera kuveernu elapo ele, otthikiha ni ixuuru nsurukhu wootheene waakusa awa. Mwaha wa yoothanla ele ehiliyaleya, ennikhalihera waakihera okokhorela wooloka elapo ya oFrança mpakha olelo-va. Nikoho naamalinhe mwaha ole nenno naampakenle nhu nkhulupale ole anthiyana, naari nkhama nluku naamanne muru wa Koliyathi. Eseeni yaakhalihenre wiira mwaha ole omale mwa enamuna yooreera? Okhala wiira nkhama dhiidhaale Davidi aanleenle iye Koliyathi, “ekhotto ti ya Yehova.”—1 Sam. 17:45-47.
Masi ela kahi evaara yoopacera nivahiwe nhu erasawu otribunaale. Mwa ntakihero, hata nivirihaka mixankiho nkhama ottharatthariwa ni makhulupale a ipoliitika ni a itiini, mpakha nenna-va itribunaale dhuulupale dha ilapo 70 ni itribunaale dha ilapo dhoovirikana dhihaavaha Anamoona a Yehova irasawu dhimphiyera 1.225. Mwaha wa irasawu nivahiwe nhu nookhalana ehakhi ya odhuweliwa nkhama makiristau, ovara nteko woolaleerya, ohiirela mphantta miyaha dha ipoliitika ni okhootta oheleliwa ephome.
Ndho vaaweryanen’ye dhai miyo orowa okhalihera waakihera ihakhi dha Anamoona a Yehova wEuropa, okhalaka wiira kaarumeela Oseeti wa Olumwinku Wootheene wa Anamoona a Yehova, elapo ya oNova York, wEstados Unidos?
KIHUIWE NI ANAAN’YARI YAALUTTUWELIWA OVARA NTEKO WA OMISIYONAARIYU
Anaan’yari aka, George ni Lucille, aformariwe eturma 12 ya oXileyaadi. Miyo kiyariwe mwaakha wa 1956, vaavo anaan’yari aka yaarumeela awa wEtiópia nkhama mamisiyonaariyu. Awo yaahikitthuva ndhina na Filipi, yoowo onlottiwa mbiibiliyani. (Mit 21:8) Mwaakha waattharelana, nteko nhu waahipacera okhoottihiwa elapo ele. Nnaamwi kaari mwaana nkhaani, kaaniwerya owoona anaan’yari aka okathi ole wooxankiha epakaka itthu dhootheene moohidhuweliwa wiira enkokhorele Yehova. Nkhama mwaana, miyo kanoona itthu idho okhala dhoohakalaliha! Masi mooriipiha nrima, mwaakha wa 1960 makhulupale yaahiniikara elapo ele.
(Moono weethiyana) munna Nathan Knorr asekuryaka emudhi nhu wAdis-Ababa, wEtiópia, mwaakha wa 1959
Ndho naahithamela elapo ya oWichita, oKansas, wEstados Unidos. Masi hata eri dhiidho, anaan’yari aka khiyaahin’ye oluttuweliwa ovara nteko wa omisiyonaariyu. Anaan’yari aka yaayanre anaahima araru: Miyo, nrokora aka oopacera oyariwa Judy ni nhimaaka eetthaako Leslie. Ootheene nhu niyariwe wEtiópia. Anaan’yari aka yaaniilipihera weettela ekhweeli ni aanihudhiha ompheta Yehova ni onrumeela ni nrima wootheene. Miyo kipatisiwe kirina iyaakha 13. Ndho nuuvira iyaakha tthaaru, naahithamela opuro woothowa anamalaleerya wArequipa, oPeru.
Mwaakha wa 1974 vaavo kaaraakana iyaakha 18, ebeteeli ya oPeru yaahikithanla vamodha ni anna akina asese wiira nakarumeela nkhama mapiyoneeru a vameekhaaya. Nuumala-vo, naahipacera olaleerya mittetthe aahiidho mithere dhawaatta miyaako dha wAndes, dheidho ihaatanke olaleeriwa. Elo yaahela mpuwa waalaleerya atthu yaalotta elottelo ya ekexuwa ni eyaimaara. Vaavo neetta nhu nkwaha, naaniwela ekaaro yeelo yaaitthaniwa “Ekalawa” Okhala wiira mpuwa yaahikhalana empa. Miyo kinnuupuwela itthu dhooreera kaapakaka opuro ole, nkhama onrumeela Biibiliya wiira kiwoonihere atthu wiira moohilokela Yehova onnilaihera omaliha ohaawa, iretta ni okhwa. (Wiis. 21:3, 4) Atthu awaatta a opuro ole yaahihudha ekhweeli, ekhala Anamoona a Yehova.
“Ekalawa,” mwaakha wa 1974
YOOTHANLELIWA YA ORUMEELA OSEETI WA OLUMWINKU WOOTHEENE
Mwaakha wa 1977, okathi munna Albert Schroeder yoowo aari a Nikhuru Noolamulela aasekurya iye oPeru, aahikitumererya waatikha epetisaawu wiira karumeele ebeteeli ya Eseeti ya Olumwinku Wootheene. Ndho nuumala opaka elo, nihiku na 17 a Junho a mwaakha wa 1977, kaahipacera orumeela ebeteeli ya oBrooklyn. Mwa miyaakha misese miyo kaavara etepartamentu ya limpeesa ni etepartamentu enkocihera itthu ihononen’ye.
Nihiku na ekasamentu nhu, mwaakha wa 1979
Julho a mwaakha wa 1978, okathi kaanrowenle aka konkereesu a olumwinku wootheene oNova Orleans, oLouisiana, kaahindhuwela nrokora Elizabeth Avallone. Owo aahuiwe ni anaan’yari yaanrumeela Yehova mooluttuweliwa nkhama anaan’yari aka. Okathi ole Elizabeth aaira arumeelaka nkhama piyoneera ookilaatheya mwa miyaakha misese ni aahikhalana yoolukama ya ovara nteko wa Muluku wa okathi wootheene. Ndho nuumala opacera odhuwela saana, naadhivela vawaatta. Nuuvira okathi naahithelana nihiku na 20 a Outubro a mwaakha wa 1979, nipacera orumeela obeteeli vamodha.
Anna ni arokora a muloko nhu woopacera oBrooklny wa elottelo espanyooli, yaahinaakhela ni nrima wootheene. Nitho nuuvira miyaakha vakhaani, naahirumeela miloko miraru dhoovirikana, dhanaakhenle moopheta ni dhanikhalihera wiira niwerye waakhwanihera yoothanleliwa nhu ya orumeela obeteeli. Hiyo ninnaaxukhurela vawaatta awo, axirikha nhu vamodha ni amudhi nhu ootheene anikhalihenre waakhapelela anaan’yari nhu.
Kiri vamodha ni mabeteliita a muloko wa espanyooli oBrooklyn, mwaakha wa 1986
WAAKIHERA IHAKHI DHA ANAMOONA A YEHOVA OTRIBUNAALE
Mootutusera, Janeiro a mwaakha wa 1982, kaahaakhela yoothanleliwa ya orumeela etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona Yehova. Nuuvira miyaakha miraru, anna yaahikikoha akhala wiira kanwerya osoma wuuniversitaati wiira kikhale ativokaatu. Okathi kaasomaka, kaahihakalala vawaatta nuumala odhuwela wiira atthu a wEstados Unidos vamodha ni atthu a ilapo dhikina olelo-va aakhalana otaphuwa wa opaka itthu dhawaatta mwaha wa irasaau avahiwe Anamoona a Yehova. Miyaha idho dhaanisommwa vawaatta wuuniversitaati iwe kaasomaaka.
Mwaakha wa 1986 okathi kaaraakana iyaakha 30, kaahithanliwa okhala ntokweene onhoolela etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona a Yehova. Ndho kaahihakalala odhuwela wiira hata kaari rapasi, anna a obeteeli yaanikiroromela. Masi-tho kaahoona okhala nritti muulupale, okhala wiira nkaadhuwela itthu dhawaatta voohima dha yoothanleliwa ele epheya.
Mwaakha wa 1988, kaahipacera orumeela nkhama ativokaatu. Masi mooriipiha nrima nkaawerya woona wiira osoma wuuniversitaati waahihonona waataana waka ni Yehova. Osoma iskola dhuulupale, pooti omwiiriha ntthu opacera wiidhinnuwiha ni woona wiira owo tootepa otthuneya waaxira atthu akina okhala wiira osoma vawaatta. Mwaaraka Elizabeth, aahipaka itthu dhootheene aawerya iye wiira akikhalihere otthikela opaka itthu kaapakaka khalai wiira kilipihe waataana waka ni Yehova. Ndho nuuvira okathi kaahitthikela olipiha nkhalelo aka wa omunepani. Mwaha wa etthu ekikhumelenle, kinniwerya olotta ni nrima wootheene wiira okhalana odhuwela kahi etthu yootepa otthuneya mweekumini, masi etthu eri yootepa otthuneya okhalana waataana woolipa ni Yehova ni waapheta vawaatta anna ni arokora.
ORUMEELA NLAMULO WIIRA NAAKIHERA OLALEIWA IHAPARI DHOOREERA
Nuumala omaliha osoma wuuniversitaati, kaahipacera okhalihera etepartamentu enaakihera malamulo ya obeteeli, yeelo ekhapelela ntthekeso wa Yehova ni enaakihera nteko woolaleerya ihapari dhooreera otribunaale. Nteko aka waari woohakalaliha ni wooxankiha okathi omodharu, okhala wiira yaanikhumelela marukunuso awaatta mmutthenkesoni. Mwa ntakihero, khalai naahikhalana yoolema ya waavekela misonkhero ale naavaha nhu iliivuru dhihu. Mwaakha wa 1990, anna yaahaavekela malakihero anna a etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona a Yehova, wiira edhuwele ele yaahela mpuwa ohiya oveka misonkhero. Nuumala Anamoona a Yehova yaahihiya oveka nsurukhu, epacera ovaha iliivuru mahala. Ndho elo yookhweihera miteko dha obeteeli ni nteko woolaleerya, ni ennikhalihera miteko idho ohivekeliwa oliveriwa misokho. Okathi yaakhumiheriwa awa marukunuso ala, atthu akina yuupuwela wiira khinaarowa owerya ophwanya nsurukhu waaya okhalihera nteko woolaleerya. Masi moohakalaliha okhuma mwaakha wa 1990 atthu aninrumeela Yehova annaacerereya vawaatta. Ndho olelo-va atthu ootheene anoowerya osoma iliivuru dhihu mahala. Miyo, koohudha wiira etthu enkhalihera marukunuso a mmutthenkesoni okhumela saana, ori onroromela Yehova ni otthara malakihero ninvahiwa nhu ni nrumeyi oororomeleya ni aakhili.—Okhu. 15:2; Math. 24:45.
Kahiyo wiira okathi wootheene ninvahiwa nhu irasawu mwaha wa okhalana maativokaatu ooreera. Ivaara dhawaatta etthu enwiiriha makhulupale a kuveernu onikhalihera, ori woona mweettelo wooreera wa arumeyi a Yehova. Miyo koowerya woona elo mwaakha wa 1998, vaavo anna araru a Nikhuru Noolamulela vamodha ni adhaariya yaarenle awa omoona konkereesu a vameekhaaya oCuba. Awo yaanaareerela nrima ni waattittimiha atthu ootheene. Ntakihero-na naari nootepa otthuneya oxira mithukumano dhootheene nimpaka nhu ni makhulupale wiira noonihere wiira khanniirela mphantta epoliitika.
Masi vaavo miyaha dhihu dhimphukiwa awa moohixariya, hiyo ‘ninnirumeela nlamulo wiira naakihere olaleiwa ihapari dhooreera’ mmatribunaaleni. (aFil. 1:7) Mwa ntakihero, waahivira okathi wawaatta wiira makhulupale a wEuropa ni a oCoreia do Sul edhuwele wiira naahikhalana ehakhi ya onvarela nteko kuveernu nihilivwaka etthu mwaha wa ohirowa okhottoni. Ndho mwaha wa elo, anna ni arokora amphiyera 18.000 a wEuropa ni 19.000 a oCoreia do Sul, yaahitthukeliwa nkateya mwaha wa okhootta orowa okhottoni.
Moohakalalaliha, nihiku na 7 a Julho na mwaakha wa 2011, etribunaale yuulupale ya wEuropa yaahipaka yoothanla Bayatyan v.Armenia, yeelo enwaakhuleliha atthu a elapo ele anthanla okhoota orowa okhottoni, onvarela nteko kuveernu nihilivwaka etthu. Nitho nihiku na 28 a Junho a 2018, etribunaale ya Corte Constitucional da Coreia do Sul (aahiidho etribunaale yuulupale enikhumihera malamulo ya oCoreia do Sul) yaahipa yoothanla emodharu. Moohaakanyera, elo yooweryaneya mwaha wa anna ari marapasi okhootta wiirela miyaha dha epoliitika.
Etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona Yehova ya Oseeti wa Olumwinku Wootheene ni dha ifiliyaali dhootheene, dhinnipaka itthu dhootheene dhinwerya awa wiira dhaakihere ehakhi nhu ya onrumeela Yehova mootaphuwa ni olaleerya Omwene. Eparakha yuulupale waakhalihera anna ni arokora yaawo anviriha nxankiho wa ottharatthariwa ni kuveernu. Hata okathi nihinvahiwa nhu erasawu, hiyo ninniwerya waavaha onamoona makhulupale a kuveernu vamodha ni atthu a mmuttettheni. (Math. 10:18) Makhulupale, ahooleli a kuveernu, maxornaliista ni atthu ootheene anniwerya woona itthu ninaatikha nhu itukumentuni dhihu ni wiiwa idhe ninromola nhu okathi dhimphukiwa awa miyaha dhihu otribunaale. Atthu awiiyeviha anniwerya waadhuwela saana Anamoona a Yehova ni opuro dhinkhuma awa dhookhupali dhihu. Akina a yaawo, olelo-va anna.
KOOXUKHURELA YEHOVA!
Mwa iyaakha 40 ivinre, kaahikhalana eparakha yoovara ni anna oovirikana a etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona ifiliyaali dha olumwinku wootheene. Nitho kaahikhalana eparakha ya orowa otribunaale vaavo dhaaphukiwa awa miyaha dha Anamoona a Yehova ni olotta ohoola wa atthu oottittimihiwa. Miyo kinnaapheta ni waaxukhurela anna a etepartamentu enaakihera ihakhi dha Anamoona a Yehova a olumwinku wootheene, waahela mpuwa ale kinvarakana oseeti nno. Nenna-va, miyo kinnihakalala ni kinniphwanya mareeliho awaatta.
Mwa iyaakha 45 ivinre, mwaaraka Elizabeth onnoonihera okhala oororomeleya okathi woohakalalaliha ni wooxankiha. Miyo kinninxukhurela vawaatta owo, vaavo kimmoona aka ahihiyaka wiilipihera hata arina eretta yeelo envukula ikuru-dhe.
Itthu dhinikhumelele mweekumini mwihu, dhoonihudhiha wiira ikuru ni okhumela wihu saana, khonlipa ni itthu nindhuwela nhu. Nkhama Davidi aalontte iye, ‘Yehova tonaavaha ikuru arumeyi-ye.’ (Esal. 28:8) Voohaakanyera, “ekhotto ti ya Yehova.”