16-22 NGONDA YINTATU, 2026
NKUNGA 20 Wuvana Yesu Muan’aku Wumueka to
Kibila Mbi Tuntombila Khudulu?
“Nani wala phukisa mu nyitu ayiyi, yidi mu kundata ku lufua?”—LOM. 7:24.
MAMBU TUANLONGUKA
Tuemmona buidi lufua lu Yesu lu tusadisanga muingi tubaka nlemvu wu masumu mitu, lu tubelusa ayi lu tusadisanga kuvutuka kubue ba kikundi kifikama na Nzambi.
1-2. Mu kivika mbi vantombulu ba tukula ayi kibila mbi? (Loma 7:22-24) (Tala mvandi fikula.)
YINDULA mambu amama. Nzo mueka yima tuluka ayi kutsi biuma bituluka kuidi dibakala dimueka. Nandi wukhidi wumonyo vayi kasinunga ko kubasika vana naveka. Nandi kafueti tenduka ayi kudinda lusalusu muingi biza mbotula vana ayi kutelimina lusalusu beni.
2 Mambu mitu madi madedakana buka dibakala adiodio. Buidi? Bo Adami kabalukila mvangi’andi, nandi wuyiza ba nsumuki. Kuntuala, wutambikisa disumu diandi kuidi bana bandi. Mu kibila akiokio, batu boso va ntoto bayiza kota ku kivika ki disumu tutambakana ayi tuisi ko bu kuyikula ku kivika beni mu mangolo mitu veka. Mvuala Polo wusudikisa buboti mambu amomo mu nkanda kasonikina kuidi basi Loma. (Tanga Loma 7:22-24.) Nandi wudinda muingi bamvukisa mu nyitu wu kunnatanga ku lufua. Nandi wukota mu kivika ki disumu dintuadisanga lufua. (Lom. 6:23) Befu mvitu tukota mu kivika akiokio ayi tuntomba muingi ba tukula.
Dedi dibakala widi ku khati nzo yituluka, befu tuidi mu kivika ki disumu tutambakana, ayi tuntomba muingi ba tukula (Tala luntangu 1-2)
3. Luaku mbi khudulu yi Yesu lu tuvananga?
3 Bo mvuala Polo katubila matedi ziphasi zinkuizilanga mu kibila ki masumu, nandi mvandi wutubila matedi kivuvu tuidi. Bo kayuvula: “Nani wala phukisa mu nyitu ayiyi yidi mu kundata mu lufua?” Nandi wuvana mvutu mu kutuba: “Yintonda kuidi Nzambi, kibila nandi wuphukisa mu nzila Mfumu’itu Yesu Klistu.” (Lom. 7:25) Mvuala Polo waba tubila matedi nkhailu wu kudulu lufua lu Yesu.a Khudulu ayoyo yituvana luaku lu (1) kutambula nlemvu wu masumu mitu, (2) ku tubelusa ayi (3) ku tusadisa kuvutuka kubue ba kikundi kifikama na Nzambi. Kutubila mambu amomo, kunkuiza tusadisa kubuela luzolo luitu mu Yave, Nzambi wu tuvananga kivuvu. (Lom. 15:13) Mvandi, kunkuiza buela luzolo luitu mu Yesu, mutu wu tukula mu masumu mitu.—Kolo. 1:14.
TUNTAMBULANGA NLEMVU WU MASUMU MU NZILA KHUDULU
4-5. Kibila mbi befu boso tuntombila khudulu? (Nkutikisi 7:20)
4 Khudulu, yawu yinnatanga Yave kulemvukila masumu mitu. Batu boso bamvolanga masumu, kuba kuandi mu thubulu voti mu mavanga. (Tanga Nkutikisi 7:20.) Masumu mankaka madi mangolo. Dedi, mu nsiku Mose mutu na kuvanga kiphinga voti kuvonda wunkaka, vaba tombulu mvandi kumvonda. (Levi. 20:10; Zit. 35:30, 31) Vayi masumu mankaka masaba ko mangolo, vayi kheti bobo maba mambi. Dedi, Ntinu Davidi wutuba: ‘Yinkuiza ba keba keba, muingi yibika kuvolanga masumu mu mambu yintuba.’ (Minku. 39:1) Bukiedika, thangu zinkaka mambu tuntuba malenda ku tuvanga kusumuka.—Tia. 3:2.
5 Yindula matedi mambu ngie mana vanga voti mana tuba. Bukiedika ti mana kamba mambu kuidi bankaka wunyonginanga bubu? Mana vanga zimbambala zi kutuadisanga kiunda? Bukiedika, mvutu wufuana mu biuvu abiobio yidi ngete. Kibibila kintuba: “Befu kutuba ti: “Tuisi ko ni disumu,” buna tuidi mu kuyivuna befu veka ayi kiedika kisi ko mu befu.”—1 Yoa. 1:8.
6-7. Diambu mbi dizibula nzila muingi Yave kalemvukila masumu mitu? (Tala mvandi fikula.)
6 Khudulu, yawu yinzibulanga nzila muingi Yave kalemvukilanga masumu mitu. (Efe. 1:7) Vayi mawu masinsundula ko ti Yave kavuanga ko nkinza mambu mambi tumvanganga. Kuidi nandi, disumu didi diambu dimbi. (Yesa. 59:2) Mu kuba mutu wulutidi wusonga, vaba tombulu Yave kavanga dioso diambu muingi kulemvukila masumu mitu.
7 Mu nsiku Mose vaba tombuluanga basi Isaeli kuvana khailu wu bibulu muingi Yave kalemvukila masumu mawu. (Levi. 4:27-31; 17:11) Minkhailu amiomio miaba sundula nkhailu wulutidi wu Yesu ayi lusakumunu tunkuiza tambula mu kibila ki lufua luandi. Khudulu yi Yesu yivana Yave luaku lu kulemvukila masumu mitu. Mvuala Polo wuvisa nkinza wu khudulu yi Yesu, mu mambu nandi kasonika kuidi Baklistu ku Kolintu. Bo kamana kusonika mambu mawombo mambi Baklistu ku Kolintu baba vanganga, nandi wuba kamba: “Vayi ba lusukula, ba luvedisa ayi ba lutedila batu basonga mu dizina di Mfumu Yesu Klistu ayi mu phevi yinlongo yi Nzamb’itu.”—1 Ko. 6:9-11.
Minkhailu baba vananga muingi Yave kalemvukila masumu ma batu, maba fuanikisa nkhailu wu khudulu mu nzila lufua lu Yesu ayi ndandu tumbakanga mu nzila nkhailu beni (Tala lutangu 6-7)
8. Mu mambu mbi ngie wulenda yindula, bo wunkubama mu Mbambukulu Moyo wu mvu awuwu?
8 Bo wunkubama muingi kulandakana Mbambukulu Moyo wu mvu awuwu, botula thangu muingi kuyindula mbi khudulu yinsundula mu ngiewu. Dedi, mu kibila ki khudulu, vasintombulu ko kukivana foto mu mambu mambi wuvanga kumbusa ayi mo ngie mana nyongina. Buabu, boti ngie wummona phasi kuvanga mawu? Ḿba ngie wunyindulanga, minu yimvisa ti Yave mana ndemvukila, vayi yisinnunga ko kuyilemvukila minu veka. Boti mawu mayindu wumbanga, tebukanga moyo diambu adidi: Yave nandi wunlemvukilanga batu, ayi nandi wuvana muan’andi Yesu nsua wu kufundisa. Yave kasa vana ko nsua kuidi ni mutu matedi nani wunkuiza baka nlemvu’andi. Kibibila kintuba: “Boti tuidi mu kudiatila ku kiezila, . . . menga ma Muan’andi Yesu, ma tusukula mu masumu moso.” (1 Yoa. 1:6, 7) Tulenda kikinina mu mambu amomo dedi bo tunkikininanga mu mambu mankaka Kibibila kinlonga. Khudulu yimvananga Yave luaku lu kulemvukila masumu mitu ayi Diambu diandi dintuba: ‘Nandi widi wukubama muingi kulemvukila.’—Minku. 86:5.
KHUDULU YI TUBELUSANGA
9. Kubotula kuandi to mavanga, mbi kikuma disumu kinsundula? (Minkunga 51:5)
9 Mu Kibibila, kikuma “disumu” kisinsundula ko to mavanga, vayi mvandi phila mutu kadidi, voti phila tumbutukilanga. (Tanga Minkunga 51:5.) Mawu ma tuvanganga ko to kuvola masumu, vayi mvandi kuba balebakana. Diawu tumbakananga bimbevu, tunnuninanga ayi tumfuilanga. Mawu matusadisanga kuvisa kibila mbi kheti bana bama butuka vangi bakhambu vanga ni disumu, bambakananga kubela ayi bamfuilanga. Mvandi ma tusadisanga kuvisa kibila mbi batu bamboti bantovukilanga ayi bamfuilanga. Befu boso tubutukila mu nkunu wu Adami, diawu tuidi minsumuki.
10. Mambu mbi Adami ayi Eva bayiza monikina bo basumuka?
10 Yindula mambu mbi bakuela batheti bamonikina mu thangu bayiza sumuka. Disumu di bavanga kuba mu kiunda. Bo babalukila Yave, Adami ayi Eva mu thinu, bayiza mona ziphasi zinkuizilanga mu kubundula nsiku wuba mu khati’awu. (Lom. 2:15) Bawu bamona ti diambu dimueka dibaluka mu bawu ayi diawu disa ba ko dimboti. Bawu bayiza tomba kufuka nyitu’awu ayi batomba phila yi kusuamina Nzambi. (Ngene. 3:7, 8) Bawu bayiza tona kukivana foto, baba kuazuka, basaba ko nsika, baba monanga khienzu, kilunzi kiawu kiaba kuba tatisa ayi baba mona zitsoni. Malembe malembe, mabanza amomo ma banata nati ku lufua.—Ngene. 3:16-19.
11. Mambu mbi tummonikinanga mu kibila ki disumu tutambakana?
11 Mambu bakuela batheti bamonikina bo basumuka, madi madedakana na mambu befu tummonikinanga bubu. Kuba kuandi mayindu mitu voti nyitu’itu, mamoso ma tutuadisanga ziphasi mu kibila ki disumu. Kheti tulenda vanga mamoso muingi kubalula mambu, tulendi nunga. Kibila mbi? Kibila Kibibila kintuba ti befu boso tutambula luzingu lukhambulu kivuvu. (Lom. 8:20) Mawu madi makiedika kuidi batu boso banzingilanga va ntoto. Dedi, yindula matedi mangolo batu bamana vanga muingi kumanisa mambi, biphumbulu ayi kutuadisa ndembama mu zitsi zioso. Kheti bannunganga kuvanga mua mambu, vayi bayendanga ko kinanu.
12. Ndandu mbi tuala baka mu kibila ki khudulu?
12 Khudulu yi tusadisanga kuvuka mu kivika ki disumu ayi lufua. (Lom. 8:21) Mu nza yimona, bo tuala tambula ndandu yoso mu kibila ki khudulu, tualasa tovuka ko mu nyitu, mu mayindu voti mu bimbevu binkaka, tualasa kukivananga foto mu kibila ki masumu, tualasa kuazukanga ko, tuala ba nsika, tualasa monanga ko ziphasi ni zitsoni. Mvandi, kisalu kioso tuala vanga muingi kukeba ntoto, kialasa ba ko kiphamba. Ayi tuala baka ndandu mu luyalu lu mutu wu tuvukisa, Ntinu wu ndembama, Yesu Klistu.—Yesa. 9:6, 7.
13. Diambu mbi dinkaka ngie wulenda yindula, bo wuntelimina Mbambukulu Moyo wu mvu awuwu?
13 Yindula mbi ngie wala monikina bo wala ba mutu wukhambulu masumu. Kadika kilumbu wala monanga nyitu buboti, wala zinga mu khambu ba boma ti ngie voti basi dikanda diaku bankuiza fua nzala, bankuiza bela voti bankuiza fua. Kheti bubu, ngie wulenda baka mayangi mu kivuvu kinsikimisanga luzingu luitu ayi kitusadisanga kuba basikama mu khambu bua. (Ebe. 6:18, 19) Dedi bo kisengu kinsikimisanga dikumbi, kivuvu ki Baklistu ki kuba sadisanga kuba basikama mu kiminu ayi kukindama mu mambu maphasi balenda monikina bubu. Bukiedika, ngie wulenda ba lufiatu ti Yave “wunsakumunanga baboso ba kuntombanga mu bukiedika.” (Ebe. 11:6) Khudulu yawu yi tusadisanga kubaka mbombolo bubu, ayi kivuvu mu bilumbu binkuiza.
KHUDULU YI TUSADISANGA KUVUTUKA KUBUE BA KIKUNDI KIFIKAMA NA NZAMBI
14. Buidi buyiza bela kikundi tuba na Nzambi ayi kibila mbi?
14 Tona bo Adami ayi Eva ba sumuka, batu boso va ntoto biyiza ba zimbeni zi Nzambi. Kibibila kintuba ti bivangu bioso biyiza tatuka kuidi mvangi’awu. (Lom. 8:7, 8; Kolo. 1:21) Kibila mbi? Kibila Yave widi wuvedila ayi kabikanga ko masumu. Matedi Yave Kibibila kintuba: ‘Mesu maku madi madiodila, ayi ngie wulendi kikinina ko bankua mambi.’ (Haba. 1:13) Disumnu, diyiza vanga muingi batu babika kubue ba kikundi na Nzambi. Diawu mu nzila khudulu to tuyiza baka luaku lu kuvutuka kubue ba kikundi kimboti na Yave Nzambi.
15. Buidi lufua lu Yesu luzibula nzila muingi batu bavutuka kubue ba kikundi kimboti na Yave?
15 Kibibila kintuba ti Yesu widi “nkhailu wufuana mu masumu mitu.” (1 Yoa. 2:2) Kikuma ki kingeleko basekudila “nkhailu wufuana” mu lutangu alolo, kilenda sundula luaku lu kuba mu “ndembama na Nzambi.” Buidi nkhailu wu khudulu yisadisa batu bavutuka kubue ba kikundi kimboti na Yave? Lufua lu Yesu, luvana luaku kuidi Nzambi muingi kakikinina tubue ba kikundi ayi nandi. (Lom. 3:23-26) Ayi mvandi mu nzila khudulu, nandi kalenda tadila batu ba kunsadilanga banga batu basonga. (Ngene. 15:1, 6.) Yave wuba lufiatu ti muan’andi Yesu wunkuiza kula batu boso mu nzila lufua luandi. (Yesa. 46:10) Khudulu yi Yesu yizibula nzila muingi batu bavutuka kubue ba kikundi kimboti na Nzambi.
16. Mbi binkaka tulenda yindula bo tuntelimina Mbambukulu Moyo mvu awuwu? (Tala mvandi fikula.)
16 Yindula mbi binsundula kuvutuka kubue ba kikundi na Nzambi. Dedi, ngie wulenda tedila Yave “tata” dedi bo Yesu katubila. (Mat. 6:9) Ayi Khumbu zinkaka kuntedila “Nkundi’aku.” Vayi bo wunsadila kikuma “Tata” voti “Nkundi” muingi kutedila Yave, wufueti vanga mawu mu lukinzu ayi mu kukikulula. Kibila mu kuba batu ba masumu, tuisi ko bafuana muingi kufikama Yave. Vayi khudulu yituvana luaku alolo lu kuvutuka kubue ba kikundi na Nzambi. Mu nzila Yesu Klistu, Yave wutuadisa kithuadi ki biuma bioso binkaka kuidi nandi kuba kuandi bidi ku diyilu, ayi va ntoto, mu kutuadisa ndembama mu nzila menga ma Yesu katengula va dikunzi. (Kolo. 1:19, 20) Diawu tulenda ba lufiatu ti kheti tuidi batu ba masumu, tulenda vutuka kubue ba kikundi kifikama na Yave Nzambi.
Lufua lu Yesu to lu tuvana luaku lu kuvutuka kubue ba kikundi kifikama na Nzambi (Tala lutangu 16)
KHUDULU YIMMONISA NLEMVU WU YAVE
17. Buidi khudulu yimmonisa nlemvu wu Yave? (Efeso 2:4, 5)
17 Khudulu yimmonisa ti Yave widi nkua nlemvu, nandi wu tuvana luzingu kheti tuba bafua mu kibila ki masumu mitu. (Tanga Efeso 2:4, 5.) Batu badi mintima mi kubama muingi kutambula luzingu lu mvu ka mvu, bamvisanga ti badi mu kivika ki disumu tutambakana, ayi bantombanga lusalusu lu Yave muingi bakulu. (Mav. 13:48) Yave wu kuba sadisanga mu nzila zitsangu zimboti muingi batu abobo banzaba, ayi mvandi bazaba muan’andi Yesu Klistu. (Yoa. 17:3) Boti Satana waba yindula ti, bo Adami ayi Eva basumuka buna lukanu lu Yave lualasa bue salama ko nandi wuvunuka.
18. Mambu mbi malutidi nkinza tufueti tebukanga moyo bo tunyindula mu khudulu?
18 Bo tunyindula mu ndandu tuala baka mu nzila khudulu, tufueti yindulanga mvandi mu diambu dilutidi nkinza. Tufueti tebukanga moyo ti mu nzila khudulu, Yave wunkuiza vana mvutu kuidi Satana mu mambu kamfiesa ku lumbu lu Edeni. (Ngene. 3:1-5, 15) Ayi mvandi, mu nzila khudulu Yave wunkuiza diodisa dizina diandi mu luvunu loso. Ayi wala vukisa batu mu kivika ki disumu ayi lufua, ayi kumonisa ti nandi widi Nzambi wu luzolo. Ayi mu nzila mamboti mandi malutidi, Yave wutuvana luaku kheti tuidi batu ba masumu, muingi mvitu tumonisa ti Satana widi nkua luvunu. (Zinga. 27:11) Buidi ngie wulenda monisina ti wuntonda Yave mu khudulu? Tuala bakudila mvutu mu dilongi dinlanda.
NKUNGA 19 Ndiwulu Bidia Bimfumu Va Masika ma Builu
a TSUDUKUSU YI BIKUMA: Khudulu yidi thalu yifutu muingi tukula mu kivika ki disumu. Lufua lu Yesu luzibula nzila muingi batu bantumukinanga Nzambi bakulu mu kivika ki disumu ayi lufua.