DISOLO DI NDONGOKOLO 6
NKUNGA 18 Tózala na botɔndi mpo na lisiko
Bila mbi tuididi phutudulu matondo mu nlemvo wu Yehova
“Nzambi wuzola ngolo batu va nza, diawu kavanina Muan’andi.”—YOW. 3:16.
MU BUKHUFI
Tutidi monisa phutudulu matondo mawombo mu nlemvo wu Yehova. Diawu tueka nlonguka diambu diodi Yehova kavanga muingi masumu meto malemvukulu.
1-2. Mu phila mbi mambu momo matadidi batu ba nza yayi madedikini ayi ntueni nioni batubidi mu paragrafi 1?
YINDULA theti ntueni mosi wubakala wuyonzukila mu dikanda di batu badi zimbongo. Lumbu kimosi, vonza kimosi kisalama kiphasi, bambuta ziandi bayiza fua mu kizida. Tsangu beni yimvanga phasi ziwombo. Vayi ntueni beni wudengana diambu dinkaka diphasi. Wuyiza wa ti bambuta ziandi bayiza sakinina kimvuama ki dikanda ayi bayiza ba zipholo ziwombo. Yindula theti, va buangu kivinginina kimvuama ki bambuta ziandi, mevinginina zipholo, ayi bobo bavuidi zimbongo beni balembo tombi ti zimbongo ziawu zifutu. Kadi khumbu kela koka futa pholo beni bila yiviokidi maluaku mandi.
2 Mu mambu mankaka, luzingu lueto ludedikini banga lu ntueni wubakala nioni tume tubila. Bambuta zieto batheti Adamu ayi Eva, baba batu baduka ayi beba kalanga ku paladiso yi kitoko. (1 Mo. 1:27; 2:7-9) Baba na vuvu ki zinga mu luzingu lu mayangi ayi lu mvu ka mvu. Vayi kuntuala, mambu moso mayiza baluka. Bayiza zimbisa luzingu luawu lumboti lukala ku paladiso ayi bayiza zimbisa vuvu kiawu kizinga mvu ka mvu. Kiuka mbi babikila bana bawu? Bibila kitukembi ti: “Mu mutu wumosi [Adamu] mu yizila masumu va nza ayi lufua luyizila mu masumu, diawu lufua lukotila mu batu boso bila batu boso bavola masumu.” (Loma 5:12) Kiuka kioki Adamu katubikila, kidi disumu diodi dieta kutunata mu lufua. Disumu diodi ditutambikisa bambuta zieto batheti didedikini banga pholo yoyi kadi wumosi mu beto lenda koka kuyifuta.—Nku. 49:8.
3. Bila mbi masumu meto madedikini banga “zipholo”?
3 Yesu wudedikisa masumu meto banga “zipholo.” (Mat. 6:12; Luka 11:4) Mu thangu tuvengi disumu, yidi banga beto tukotidi pholo kuidi Yehova. Tufueti futa thalu yi disumu. Enati pholo beni yisi futu ko, yela lemvukulu kaka mu thangu tuela fua.—Loma 6:7, 23.
4. a) Mu kondo ku lusadusu, mambu mbi malenda builukulu batu boso bobo beta vanga masumu? (Minkunga 49:7-9) b) Kuma “disumu” mbi kinsundula mu Bibila? (Tala ankadre “Disumu.”)
4 Tulenda kueto bue baka mambu moso momo Adamu ayi Eva bazimbisa? Mu beto veka tulendi ko koka. (Tanga Minkunga 49:7-9.) Mu kondo ku lusadusu, tulendi ko baka vuvu mu bilumbu binkuiza ayi tulendi ko baka vuvu ki pfulukulu. Diawu, nginu lufua lueto ludedikini kuandi ayi lolo lu bibulu.—Mpo. 3:19; 2 Pi. 2:12.
5. Mu phila mbi Dise dieto di luzolo katusadisila mu futa pholo’eto yi masumu yoyi batubikila? (Tala phe foto va baba.)
5 Beto yindula ntueni wubakala nioni tutubidi va theti, bue kalenda kimuena niandi dengana bakala dimosi diodi didi na busila buwombo nioni tidi kuandi kumfutila zipholo zioso ziozi bam’bikila? Mu kondo finda phaka, ntueni beni wubakala maka ba na phutudulu matondo mawombo mu kikinina dikaba beni diodi diluzolo. Phila mosi phe ayi Dise dieto diluzolo Yehova wutuveni dikaba diodi dikutusadisa tufuta pholo yi disumu yoyi Adamu katubikila. Yesu wusudikisa ti: “Bila Nzambi wuzodila ngolo batu va nza diawu kavanina muan’andi wumosi kaka muingi woso mutu wukunwilukila kabika bungana vayi kabaka luzingu lukalumani.” (Yow. 3:16) Mu buela, dikaba beni phe dilembo bue tuvani diluaku diba nguizani yimboti ayi Yehova.
Yesu wusamuna nsamu wumboti wu nlemvo wu Yehova wowo wusimbulu mu nkayilu wukhudulu. (Yow. 3:16) Ayi wuvana mu luzolo luandi loso luzingu luandi mu diambu di kavana khudulu beni (Tala paragrafi 5)
6. Ziphova mbi zi Bibila tueka ntubila mu disolo diadi ayi bila mbi?
6 Bue tulenda bakila mamboti mu dikaba diodi dilutidi mfunu ayi baka nlemvo mu masumu meto voti mu “zipholo” zieto? Mvutu wu kiuvu beni widi mu ziphova zi Bibila banga vutula nguizani, ndemvukulu yi masumu, khudulu, botuka mu buvika, tedolo batu basonga. Mu disolo diadi matu tubila tsundu yi kadika ziphova beni ziozi. Beto fiongunina mu buphinda tsundu yi kadika ziphova beni, matu visa bumboti mboti tsundu yi nlemvo wu Yehova.
LUKANU LUVUTULA NGUIZANI
7. a) Kima mbi diaka kinkaka Adamu ayi Eva bazimbisa? b) Bo tubimina mu nkuna wu Adamu ayi Eva, diambu mbi diaka dinkaka tuididi buwombo phuila? (Loma 5:10, 11)
7 Botula vuvu kioki bazimbisa kizinga mvu ka mvu, Adamu ayi Eva bazimbisa kikundi kiawu kimboti kioki baba ayi Dise diawu, Yehova. Va thonono, Adamu ayi Eva mu dikanda di Nzambi baba. (Luka 3:38) Vayi mu thangu bayiza manga tumukina Yehova, bakuku mu dikanda diandi tuamina babuta bana. (1 Mo. 3:23, 24; 4:1) Diawu beto bana bawu tufueti vutula nguizani ayi Yehova. (Tanga Loma 5:10, 11.) Mu thubulu yinkaka, tufueti yonzula nguizani yimboti ayi niandi. Buku mosi yitubidi ti ziphova zi Ngeleki ziozi basadidi mu ziphova “vutula nguizani” zilenda sundula “vutula nguizani ayi mbeni.” Diambu dingitukulu, Yehova niandi wubaka diyindu di kubutudila. Mu phila mbi?
KHUBUKULU YIVUTULA NGUIZANI
8. Mbi biobi a) vutula nguizani? b) ndemvukulu yi masumu?
8 Vutula nguizani yidi khubukulu yoyi Yehova katula mu diambu di vutula nguizani yimboti ayi batu ba masumu. Wuvana kima kioki kidedikini ayi kioki Adamu kazimbisa. Mu phila beni yoyi, kima kioki kizimbala kilenda bue bakana voti kioki kibebusu kilenda balulu. Masonoko ma Ngeleki ma Bukristu meta sadila phe ziphova “ndemvukulu yi masumu” ziozi zidi na tsundu yiphila mosi na “phutudulu yi nguizani.” (Loma 3:25) Ndemvukulu yi masumu didi diambu diodi dieta kutusadisa tuba mu ndembama ayi Nzambi ayi tuba nguizani yimboti ayi niandi.
9. Zikhubukulu mbi zi mua ndambu thangu Yehova katula muingi masumu ma bana ba Iseli malemvukulu?
9 Mu diambu di bana ba Iseli baba nguizani yimboti ayi niandi, Yehova wutula khubukulu yi mua ndambu thangu mu diambu di masumu mawu malemvukulu. Mu thangu yi bana ba Iseli, kuba na lumbu ki ndemvukulu yi masumu kadika mvu. Mu lumbu beni kina, nganga Nzambi yinneni niandi weba vananga minkayilu mi bibulu mu diambu di masumu ma batu. Bukiedika, minkayilu mi bibulu milendi ko thumbu tula ti masumu ma mutu mabaka bu lemvukulu bila bibulu bisi ko phila mosi ayi batu. Vayi mu thangu bana ba Iseli beba balulanga mintima mu bukiedika mu vana minkayilu miomi Yehova keba kubatombanga, niandi weba banga wukubama mu lemvukila masumu mawu. (Ebe. 10:1-4) Mu buela, minkayilu miomi beba vananga mu lumbu ki ndemvukulu yi masumu ayi mu zithangu zinkaka, mieba sadisanga bana ba Iseli batebuka moyo ti badi bankua masumu ayi bazaba ti phuila yimfunu baba yi khubukulu yi ndemvukulu yi masumu yi thangu ka thangu.
10. Khubukulu mbi yi thangu ka thangu Yehova kabaka muingi masumu meto malemvukulu?
10 Yehova mu mayindu mandi wuba na khubukulu yi thangu ka thangu muingi masumu meto malemvukulu. Wukubika muan’andi wuluzolo “kakitambika khumbu yimosi mu diambu di nata masumu ma batu bawombo.” (Ebe. 9:28) Yesu wuvana “luzingu luandi mu diambu di kula batu bawombo.” (Mat. 20:28) Khudulu muna mbi?
THALU YI KHUDULU
11. a) Mu tadila Bibila, khudulu muna mbi? b) Mbi bitombana muingi khudulu yifutu?
11 Mu tadila Bibila, khudulu yidi thalu yoyi yifutu mu diambu di ndemvukulu yi masumu ayi phutudulu yi nguizani.a Mu mbueno yi Yehova, khudulu yifueti futu mu diambu di bue vutula mambu mawombo mamfunu momo mazimbala. Mu phila mbi? Bambuka moyo ti Adamu ayi Eva bazimbisa luzingu luduka ayi vuvu kizinga mvu ka mvu. Diawu khudulu yifueti dedakana na mfunu wuthalu yi kima kioki kizimbala. (1 Tim. 2:6) Yifuana futu kaka kuidi mutu nioni 1) wuba wuduka; 2) wuba na maluaku ma zinga mvu ka mvu va ntoto; ayi 3) wuba wukubama mu bika, voti mu kukiyimina luzingu luandi mu diambu di beto. Luzingu lu mutu beni lufuta luzingu lolo luzimbala.
12. Bila mbi Yesu kabela wufuana mu futa thalu yikhudulu yoyi yifuana?
12 Tutadila mambu matatu momo mammonisa ti Yesu wuba wufuana mu futa khudulu. 1) Wuba wuduka—“kasi vanga ko kadi disumu.” (1 Pi. 2:22) 2) Mu diawu, wuba na diluaku dizinga mvu ka mvu va ntoto. 3) Wuba wukubama mu fua ayi mu bika luzingu luandi lolo kaba mu diambu di beto. (Ebe. 10:9, 10) Bo kaba wuduka, Yesu wuba phila mosi ayi mutu wutheti Adamu tuamina kasumuka. (1 Ko. 15:45) Diawu, mu nzila yi lufua luandi, wununga futa thalu yi disumu di Adamu, yin’zola tuba bue vutula kima kioki Adamu kazimbisa. (Loma 5:19) Yesu wuyiza ba “Adamu dimmuadi.” Kuisi ba ko kadi mutu wunkaka wuduka mu diambu di kafuta mambu momo Adamu kazimbisa. Yesu wufua mu “khumbu mosi.”—Ebe. 7:27; 10:12.
13. Luviakunu mbi luidi mu khubukulu yi phutudulu nguizani ayi khudulu?
13 Luviakunu mbi luidi mu khubukulu yi phutudulu nguizani ayi khudulu? Khubukulu yi phutudulu nguizani yidi phila yoyi Nzambi katula mu vutula nguizani yimboti ayi batu. Khudulu yidi thalu yoyi yifutu mu diambu di vutula nguizani ayi batu ba masumu. Thalu beni yimonusunu mu menga mathalu momo Yesu katengula mu diambu di mamboti meto.—Efe. 1:7; Ebe. 9:14.
MIM’BUTU: BOTUKA MU BUVIKA AYI TEDOLO BATU BASONGA
14. Buabu, mbi tueka ntadila ayi bila mbi?
14 Phutudulu nguizani ayi Nzambi’eto, mim’butu mbi yilembo bimisa? Bibila kilembo sadila ziphova ziphila mu phila mu diambu di tubila mim’butu mi diambu beni. Kadiambu ko tsundu yi ziphova beni yidedikini fioti, kadika phova yilembo nieminina nguizani yoyi Yehova katula mu nzila yi nlemvo wu masumu meto. Tutadila zithubulu ziwadi ziozi Bibila kieta sadila muingi tubaka nlemvo wu Yehova.
15-16. a) Mu Bibila, “botuka mu buvika” mbi yinsundula? b) Diambu beni bue ditutadidi?
15 Bibila kitubidi ti bo khudulu yifutu, tubotuka mu buvika. Thumu Piela wusudikisa diambu beni buabu: ‘Beno luzebi ti lukulu mu nzingulu’eno yi buvungisi yoyi bakulu beno balulongisa. Khudulu’eno yisi vangimina mu bima biobi ka bibolanga ko, mu palata ko voti mu nolo ko. Vayi mu menga mathalu, ma Kristu.’—1 Pi. 1:18, 19; nkp.
16 Mu nzila khudulu tulenda kulu mu masumu ayi mu lufua, mambu momo malembo tumonisa phasi ziwombo. (Loma 5:21) Tubotuka mu buvika mu nzila yi menga mathalu ma Yesu momo matengulu. Mu kondo finda phaka tuidi na bibila bifuana biobi bimmonisa ti pholo yinneni tuidi kuidi Yehova ayi Yesu.—1 Ko. 15:22.
17-18. a) Bila mbi tulenda tedolo batu basonga? b) Tedolo batu basonga mbi yinsundula kuidi beto?
17 Bibila kitubidi ti bisadi bi Yehova bitedolo batu basonga. Yawu yinsundula ti katulombanga ko tufuta mu diambu di masumu momo tueta vanga. Mu kubutudila, yikadi monisa ti Yehova wulembo bundula minsiku miandi milunungu. Vayi kakadi tutedila batu basonga mu zingolo zieto veka ayi kakadi kanga meso mu masumu meto. Yehova widi wukubama mu lemvukila masumu meto, bila minu tuidi mu mambu momo niandi ayi Yesu bavanga mu kutuvana khudulu.—Loma 3:24; Nga. 2:16.
18 Mbi yinsundula kuidi wumosi wumosi mu beto? Batu bobo basobulu mu diambu di yala ayi Yesu ku diyilu, bawu batedolo deja batu balunungu mu diambu di baba bana ba Nzambi. (Tito 3:7; 1 Yow. 3:1) Masumu mawu malemvukulu. Mu thubulu yinkaka, yidi banga basi vanga ko masumu beni, yawu yimmonisa ti bafueni ba mu kitinu. (Lom. 8:1, 2, 30) Batu bobo badi vuvu kizinga luzingu lu mvu ka mvu va mbata ntoto, batedolo batu basonga mu ba bakundi ba Nzambi ayi masumu mawu malemvukulu. (Zaki 2:21-23) Nkangu wuwombo wu batu bobo bakuiza vuki mu mvita wu Alimangedoni badi na vuvu kikondo bue fua. (Yow. 11:26) “Batu basonga ayi batu bambimbi” bobo bafua bela fuluka. (Mav. 24:15; Yow. 5:28, 29) Tsuka tsuka, bisadi bioso bikuikama bi Yehova biobi bidi va ntoto biela “mona khini mu kiphuanza ki nkembo wu bana ba Nzambi.” (Loma 8:21) Tulembo vingila mu phuila yingolo thangu yoyi tuela bela bana baduka ba Dise dieto Yehova!
19. Mu phila mbi mambu ma luzingu lueto mabalukila mu phila yimboti? (Tala phe ankadre “Mambu momo madi mu khati nlemvo wu Yehova.”)
19 Bukiedika, mambu ma luzingu lueto madedikini ayi ntueni nioni tutubidingi va thonono, nioni wuzimbisa bima bioso ayi nioni wuvinginina pholo yoyi ka kasi koka ko futa. Vayi mu nzila Yehova tubaka lusadusu. Mambu ma luzingu lueto mayiza baluka mu khubukulu yi ndemvukulu yi masumu ayi yi pfutulu yi khudulu. Minu kieto mu Yesu Kristu, kitusadisa tubotuka mu buvika bu disumu ayi mu buvika bu lufua. Masumu meto malenda lemvukulu ayi mambimbi meto malenda zimbukunu. Dilutidi mfunu, tona thangu yayi, tulenda ba nguizani yimboti ayi Dise dieto di luzolo Yehova.
20. Mbi tuela tadila mu disolo dinkuiza?
20 Bo tume longuka mu buphinda mambu momo Yehova ayi Yesu batuvangila, ntim’eto widi na phutudulu matondo mawombo. (2 Ko. 5:15) Kambu bawu, nginu tuisi ko kadi vuvu! Vayi buabu, nlemvo wu Yehova mbi wunsundula kuidi wumosi mosi mu beto? Diawu diambu tuela tadila mu disolo dinkuiza.
NKUNGA 10 Tópesa Yehova Nzambe na biso nkembo!
a Mu zimbembo zinkaka kuma “khudulu” kieta bangulu mu ziphova ziozi zin’zola sundula “thalu yi luzingu,” voti “mfutu wowo wufutu.”