Agosto
Sábadu 1 de agosto
Dios huaxa rusihuinni pabiáʼ nadxii laanu purti neca cuchéʼ né nu laa chiqué, biseenda Cristu guti pur laanu (Rom. 5:8).
Gatigá riete lu ca reunión ca ni huayuni Jiobá ne Jesús pur laanu. Cumu nabé rudiʼnu xquíxepeʼ laacabe la? rúninu stipa pur chinándanu ejemplu stiʼ Jesús lu xquendanabáninu guiráʼ dxi (2 Cor. 5:14, 15). Ne de ladxidoʼno riale gusisácanu Jiobá pur bidii xquendanabani Xiiñiʼ. Ti modo zanda gusihuínninu ni nga ra guni comentarnu lu ca reunión de guidubi ladxidoʼno. Rusihuínninu guizáʼ nadxiinu Dios ne Xiiñiʼ ora rúninu sacrificiu pur laacabe. Stale biaje caquiiñeʼ guni sacrificarnu caadxi cosa para ganda chuunu reunión. Guzéʼtenu ti ejemplu, nuu caadxi congregación rápacaʼ reunión ni raca ndaaniʼ semana ca huadxí despué de maʼ guyuunu dxiiñaʼ ne zándaca guizáʼ maʼ bidxáganu. Ne sti reunión ca raca ni fin de semana, ca dxi riziilaʼdxiʼ binni. ¿Ñee rudii Jiobá cuenta riuunu ca reunión ca neca maʼ bidxáganu la? Rudiibe cuenta pue. Ne ora jma nadipaʼ stipa cayúninu, jma rusisaca Jiobá modo rusihuínninu pabiáʼ nadxiinu laa (Mar. 12:41-44). w19.01 29 párr. 12, 13
Domingu 2 de agosto
Ora biʼya Señor gunaa que biá be laa (Luc. 7:13).
Gudiʼdiʼ Jesús lu caadxi guendanagana ni ridxaagalú binni. Guzéʼtenu ti ejemplu, biniisibe ndaaniʼ ti familia ni qué gapa bueltu. Cumu bíʼninebe José dxiiñaʼ, hombre guca bixhózebe lu Guidxilayú riʼ la? biziidibe gúnibe dxiiñaʼ nadipaʼ (Mat. 13:55; Mar. 6:3). Ne zándaca gucaná ladxidoʼbe dxi gutiʼ ti binni ni nadxiibe, purtiʼ zándaca gutiʼ José caadxi tiempu ante guzulú guni predicarbe. Ne laaca gúnnabe ximodo nga guibaniné binni familia ni qué runi cré Dios (Juan 7:5). Ca cosa riʼ ne xcaadxi gucané ca ni laabe guiénebe ca problema ne ni runi sentir binni. Bisihuinni Jesús runi sentir ni runi sentir binni pur ca milagru ni biʼniʼ. Qué ñúnibe milagru purtiʼ si caquiiñeʼ gúnibe ni, sínuque bíʼnibe ni purtiʼ dxandíʼ rizaaláʼdxibe binni ni cayuni sufrir (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42). Guyuu Jesús lugar stiʼ ca binni riʼ ne biale de laa gacané laacabe (Mar. 7:32-35; Luc. 7:12-15). w19.03 16 párr. 10, 11
Lunes 3 de agosto
Cadi ixhacalaʼdxi saa tu (Col. 3:13).
Guiníʼ íquenu modo biʼniʼ Jesús últimu gueelaʼ guyuu lu Guidxilayú riʼ. Caquiiñeʼ gácabe fiel dede ora gátibe purtiʼ lu nabe nuu guendanabani stiʼ mil de millón de binni. Peru ¿ñee zanda gúnibe ni la? (Rom. 5:18, 19). Ni jma risaca para laabe nga gusihuínnibe runi Bixhózebe ni jneza (Job 2:4). Ne ora cayúnibe últimu guendaroxhí que né ca xhamígube, bizulú «ucuaa yu caʼ uná de laaca jma zasaca». Neca zaqué la? qué lica nidxiichiné Jesús laacabe, sínuque né diidxaʼ nadóʼ bisiene laacabe xi naquiiñeʼ gúnicabe. Ne biʼniʼ felicitar laacabe purtiʼ qué nixélecabe de laa (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15). Zanda chinándanu ejemplu stiʼ Jesús, cadi guidxiichinu neca nápanu stale estrés. Pa guietenaláʼdxinu guiranu rúninu ne rininu xiixa ni ruchiichi xcaadxi binni (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Ne laaca galán gusisácanu xcaadxi pur ca cualidad galán ni rusihuínnicaʼ (Efes. 4:29). w19.02 11, 12 párr. 16, 17
Martes 4 de agosto
Zucuibe reinu stibe ne jneza zuni juzgarbe (Sal. 9:7).
Gucané Ley bidii Dios Moisés que para cadi ugaanicabe donda ique binni pa cadi laa biʼniʼ xiixa cosa. ¿Ximodo yaʼ? Naquiiñeʼ ganna binni ni cayaca juzgar ca tu cugaaniʼ donda ique (Deut. 19:16-19; 25:1). Ne para guiníʼcabe nápabe donda la? naquiiñeʼ chuʼ neca chupa testigu (Deut. 17:6; 19:15). Yanna, ¿pa guni cometer tuuxa ti cosa malu ne ti testigu si nuu yaʼ? Cadi naquiiñeʼ diʼ guiníʼ ique binni ca qué zazaaca gastiʼ pur ni biʼniʼ, purtiʼ biiyaʼ Jiobá guiráʼ ni bíʼnibe. Naca Jiobá ti ejemplu galán purtiʼ qué runi cosa ni cadi jneza. Riguu ndaayabe ca binni naca leal ne cani rinanda ca norma stibe, peru runi castigarbe ca binni ni runi abusar de autoridad stiʼ (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Zándaca qué gaca castigar caadxi binni ora rúnicaʼ cosa malu, peru Jiobá maʼ nanna pora guni juzgar laacabe (Prov. 28:13). Ne «nabé naná zaca para cani cuchee ora gueda guiaba ca lu ná Dios ni nabani» pa qué gaca arrepentircaʼ (Heb. 10:30, 31). w19.02 23, 24 párr. 20, 21
Miércoles 5 de agosto
Qué huayuu dxi chuʼ sti profeta casi Moisés ndaaniʼ guidxi Israel, purtiʼ binibiáʼ chaahuiʼ Jiobá laabe (Deut. 34:10).
Nánnanu biyubi Moisés gacané Jiobá laa. Purtiʼ«bidxii lú be neza ze be purti casi ñaca cayuuya be Dios neca qué rihuinni» (Heb. 11:24-27). Biaʼ chupa beeu despué de biree ca israelita que de Egipto, ante chindácabe lu dani Sinaí, gúpacabe ti guendanagana. Bizulú guidxi que gudicheruaa ne bicaalucaʼ Moisés. Cumu maʼ cadi nuudxí ca binni que la? gudxi Moisés Jiobá ca diidxaʼ riʼ: «¿Xi guneʼ né guidxi riʼ? ¡Stuudxi si la? maʼ zuchácabe guié naa!» (Éx. 17:4). Jiobá gudxi laabe xi naquiiñeʼ gúnibe: naquiiñeʼ quíbibe vara ni naazebe que guié stiʼ Horeb para guiree nisa ndaaniʼ ni. Ne Biblia ná: «Biʼniʼ Moisés zaqué nezalú ca ancianu stiʼ Israel». Güeʼ ca israelita que nisa dede ra bidxacaʼ ne zaqué guca chaahuiʼ guendanagana que (Éx. 17:5, 6). w18.07 13 párr. 4, 5
Jueves 6 de agosto
Pa ganaxhii nu ca hermanu stinu, zacané saa nu inisi nu lu stiidxa Dios (1 Cor. 8:1).
Sti modo riquiiñeʼ Jiobá para gudii stipa laanu nga congregación. Ora rannaxhiinu ca hermanu stinu, rusihuínninu nadxiinu Dios. Nga runi, rúninu biaʼ gándatiʼ pur gacanenu ca hermanu riʼ gánnacaʼ nabé risácacaʼ ne nadxii Jiobá laacaʼ (1 Juan 4:19-21). Sicaríʼ gudxi apóstol Pablo ca xpinni Cristu: «Lauguusaa gana laatu ne lagacanesaa, cásica modo cayúnitu ni» (1 Tes. 5:11, TNM). Nga runi, de guiranu caquiiñeʼ guni animarnu ne quixhedxinu ladxidóʼ ca hermanu stinu cásica runi Jiobá ne Jesús, ne cadi ca ancianu si nga naquiiñeʼ guni ni (Rom. 15:1, 2). Ca hermanu ni napa xiixa guendahuará emocional zándaca caquiiñeʼ checaʼ ra nuu ti doctor ni gacané laacaʼ (Luc. 5:31). Ca ancianu ne guiráʼ ca xpinni Cristu cadi doctor laanu para gusiándanu ti hermanu ni napa guendahuará emocional, peru nuu xi zanda gúninu para gacanenu laacabe. Tobi de laani nga gúninu ni ná mandatu riʼ: «Laquixhedxí ladxidóʼ cani nuu deprimidu, lagacané cani caʼruʼ guzuhuaa chaahuiʼ lu neza stiʼ Dios, ne lagapa paciencia guiráʼ binni» (1 Tes. 5:14, TNM). w18.09 14 párr. 10, 11
Viernes 7 de agosto
Cadi chuʼluʼ xizaa, purtiʼ naa nga Dios stiluʼ (Is. 41:10).
Zápanu jma confianza Jiobá ora gunibiaʼnu laabe jma. Ne ti modo zanda gunibiaʼnu laabe nga guidúʼndanu Biblia ne cueenu tiempu para guni meditarnu ni ridúʼndanu. Lu Biblia zeeda caadxi historia ni dxandíʼ bizaaca ni rusihuinni ximodo gupa Jiobá xquidxi dxiqué ne ora ridúʼndanu cani rucaa cani laanu guni crenu zápabe laanu tiempu riʼ. Guidúʼyanu pabiáʼ galán ejemplu biquiiñeʼ Isaías para gacané laanu guiénenu ximodo rapa Dios laanu. Bichaagabe Dios ti pastor ni rapa ca dendxuʼ stiʼ. Sicaríʼ ná ni: «Ne nabe zutópabe ca dendxuhuiiniʼ; ne ndaaniʼ nabe zinebe laacaʼ» (Is. 40:11). Ora runi sentirnu nuunu ndaaniʼ náʼ Jiobá la? qué ridxíbinu purtiʼ nánnanu cayápabe laanu. Para gacanebe laanu chúʼdxinu neca guidxaagalunu guendanagana la? guni meditarnu ni ná ca diidxaʼ cadúʼndanu yannadxí riʼ. Pa guiníʼ íquenu ni ná ca diidxaʼ galán riʼ la? zápanu stipa ne confianza para gudxíʼlunu ca guendanagana ni guidxaagalunu. w19.01 7 párr. 17, 18
Sábadu 8 de agosto
Riecheʼ ora guneʼ ni naluʼ, Dios stinneʼ (Sal. 40:8).
¿Ñee cayúniluʼ stipa pur ugaandaluʼ xiixa meta espiritual la? Zándaca cayúniluʼ stipa pur gúʼndaluʼ Biblia guiráʼ dxi, guni participarluʼ jma lu reunión o guni predicarluʼ jma jneza. Yanna, ¿ximodo runi sentirluʼ ora ruuyaluʼ xi guiráʼ cosa galán cabeenduluʼ ne ora ruuyaʼ xcaadxi ni ne runi felicitarcaʼ lii yaʼ? Zándaca nabé rusiecheʼ ni lii. Ne nuu razón para guiécheluʼ purtiʼ cayúniluʼ ni ná Dios ne cadi ni naluʼ, cásica biʼniʼ Jesús ni (Prov. 27:11). Pa gúniluʼ stipa pur ugaandaluʼ ca meta espiritual stiluʼ la? zuni sentirluʼ nayecheʼ ne zapa guendanabani stiluʼ sentidu. Sicaríʼ bicaa apóstol Pablo: «Lauzuhuaa chaahuiʼ, ne cadi iree cueʼ tu, ne qué chuʼ dxi usaana tu de guni tu xhiiña Señor biaʼ ra ganda tiʼ, purti maca nanna tu cadi pur gana si cayuni tu ni» (1 Cor. 15:58). Ca binni ni ricá ique ugaanda meta ndaaniʼ guidxilayú riʼ, casi guni ganarcaʼ stale bueltu o gácacaʼ famoso cadi dxandíʼ ribánicaʼ nayecheʼ (Luc. 9:25). w18.12 22 párr. 12, 13
Domingu 9 de agosto
Puru si binni runi ni jneza zabani ndaaniʼ Guidxilayú riʼ (Sal. 37:29).
Ca diidxaʼ riʼ caníʼ cani de tiempu guibani puru si binni ni guni ni ná Dios lu Guidxilayú riʼ (2 Ped. 3:13). Isaías 65:22 ná: «Cásica xadxí ribani ti yaga, zacaca nga xadxí zabani ca binni xquidxeʼ». Ndiʼ riníʼ zabani binni mil de iza. Apocalipsis 21:1-4 ná maʼ qué zati binni ndaaniʼ Guidxilayú cubi ca, purtiʼ zaguu Dios ndaayaʼ de guiráʼ ca xpinni ni ruzuubaʼ diidxaʼ. Nánnanu biniti Paraísu ni bizáʼ Dios primé que, peru cadi para siempre. Dios guníʼ zaguu ndaayaʼ de guiráʼ binni guidxilayú. Ne David bizeeteʼ puru si binni nadóʼ ne ni runi ni jneza nga zabani para siempre ndaaniʼ Guidxilayú riʼ (Sal. 37:11). Nga runi, ca profecía ni guníʼ Isaías rucaa cani laanu cuézanu né stale guendanayecheʼ dxi gaca cumplir promesa ni biʼniʼ Jesús hombre malu que (Is. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23; Luc 23:43). Lii zanda guibániluʼ ndaaniʼ Paraísu ca. w18.12 7 párr. 22, 23
Lunes 10 de agosto
De guiráʼ xixé cosa ni naquiiñeʼ gápaluʼ la? jma gupa chaahuiʼ ladxidoʼloʼ (Prov. 4:23).
Qué zanda diʼ gúninu xiixa para cadi lica gunadiáganu modo riníʼ ique binni guidxilayú purtiʼ nuunu ládecabe (1 Cor. 5:9, 10). Dede ora runi predicarnu runadiáganu caadxi creencia ni cadi dxandíʼ. Yanna, ¿xi gúninu pa qué zanda gúninu xiixa para cadi gunadiáganu ni riníʼ ique binni guidxilayú yaʼ? Ni zanda gúninu nga cueenu cani de ndaaniʼ íquenu nagueendaca. Cásica biʼniʼ Jesús, nagueendaca naquiiñeʼ gucáʼnanu modo racalaʼdxiʼ Binidxabaʼ guiníʼ íquenu. Para cadi guicá modo riníʼ ique binni guidxilayú laanu la? zanda gúninu stipa para cadi guidxaaganu laacabe ora cadi caquiiñeʼ gúninu ni. Guidúʼyanu ximodo zanda gúninu ni. Guzéʼtenu sti ejemplu, naquiiñeʼ chuʼnu cuidadu ora cuinu tu gaca xhamígunu. Biblia ná pa guidxaaganu binni ni qué runi ni ná Jiobá la? zacá modo riníʼ íquecabe laanu (Prov. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Ne ora rucáʼnanu xiixa entretenimientu ni napa evolución, ra ridinde binni o ni napa inmoralidad la? cadi cudiʼnu lugar guicá xpiaʼ binni guidxilayú ni qué runi ni ná Dios laanu (2 Cor. 10:5). w18.11 21 párr. 16, 17
Martes 11 de agosto
Zazayaʼ lu ni dxandíʼ (Sal. 86:11).
¿Xi zanda gúninu para cadi gusaana de sanu lu ni dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios? Zanda gúninu stipa pur gusíʼdinu cani dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios binni. Cásica rinaaze dxiichiʼ ti soldadu espada stiʼ la? laanu laaca naquiiñeʼ guinaaze dxiichinu espada stinu ni zeeda gaca Stiidxaʼ Dios (Efes. 6:17). Guiranu zanda gúninu stipa para gácanu maestru ni nanna iquiiñeʼ Stiidxaʼ Dios jneza (2 Tim. 2:15). Pa iquiiñenu Biblia para gacanenu binni síʼ cani dxandíʼ ne gusaanacaʼ ca cosa ni cadi jneza stiʼ guidxilayú riʼ la? jmaruʼ si ziaana cani maʼ bisiidiʼ Dios laanu lu xquendabiaaninu ne ndaaniʼ ladxidoʼno. Cani dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios naca cani ti regalu nabé risaca ni maʼ bidii Bixhózenu ni nuu guibáʼ laanu. Pur laacani la? nápanu ti cosa ni jma risaca: amistad nápanu né Jiobá. Tiempu riʼ, deruʼ caadxi si nga ni maʼ bisiidiʼ Jiobá laanu, purtiʼ maʼ biʼniʼ prometerbe laanu zándaruʼ sinu cani dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxabe para siempre. Nga runi, guidúʼyanu cani dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios casi ti perla ni jma risaca. Cadi gusaana de sinu cani ne qué chuʼ dxi gutoʼno cani (Prov. 23:23). w18.11 8 párr. 2; 12 párr. 15-17
Miércoles 12 de agosto
Noé, hombre ni biʼniʼ predicar ni jneza (2 Ped. 2:5, TNM).
Nánnanu ora biʼniʼ predicar Noé ca binni que gúdxibe laacaʼ zanitilú guiráʼ binni qué iquiiñeʼ. Guidúʼyanu xi guníʼ Jesús de laani: «Purti ante gaca fisiu [o guiaba nisaguié naroʼbaʼ] que la? cayó ca binni que ne cayéʼ caʼ, cachaganá caʼ ne cucheela caʼ, dede dxi biuu Noé ndaani arca que. Ne caʼru guiene ca xi chi gaca dede ora beeda nisa que, ziné irá caʼ. Zacaca nga zaca ni dxi gueeda Hombre Biseenda Dios» (Mat. 24:38, 39). Qué nusaana Noé de niguixhená ca binni que, ne neca qué ninacaʼ nucaadiágacaʼ laabe la? bíʼnibe dxiiñaʼ ni gucuaabe que. Tiempu riʼ, runi predicarnu stiidxaʼ Reinu para gacanenu binni ganna xi chiguni Dios para binni guidxilayú. Cásica Jiobá, laanu laaca racaláʼdxinu guilá binni ni gucaadiaga mensaje stiʼ Reinu (Ezeq. 18:23). Ne ora runi predicarnu de yoo pur yoo ne ca lugar ra ridiʼdiʼ stale binni la? racané ni para quíxhenanu jma binni ne gábinu laacaʼ zunitilú Reinu stiʼ Dios binni qué iquiiñeʼ (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Apoc. 14:6, 7). w18.05 19 párr. 8, 9
Jueves 13 de agosto
Ti testigu ni runi ni jneza zaníʼ ni dxandíʼ (Prov. 12:17).
¿Xi gúninu pa gucueeza gobiernu xhiiñaʼ Reinu ne guinabadiidxacabe laanu xiixa de ca hermanu stinu yaʼ? ¿Ñee caquiiñeʼ guininu guiráʼ ni nánnanu la? Guiníʼ íquenu xi biʼniʼ Jesús dxi gunabadiidxaʼ gobernador romanu que laabe caadxi cosa. Yenándabe principiu ni ná nuu «tiempu para cadi guininu ne tiempu para guininu», ne guyuu ora qué lica niniʼbe gastiʼ (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Nga runi ni jma jneza gúninu nga guiníʼ íquenu ante guicábinu para cadi cuʼnu ca hermanu stinu lu peligru (Prov. 10:19; 11:12). Guzéʼtenu sti ejemplu. ¿Xi gúninu pa maʼ nánnanu biʼniʼ cometer ti familiar stinu o ti xhamígunu ti pecadu malu yaʼ? Guníʼ ni dxandíʼ. Caquiiñeʼ gábinu ca ancianu guiráʼ ni nánnanu ne cadi guininu cosa ni qué ñaca. Purtiʼ caquiiñeʼ gánnacabe guiráʼ ni bizaaca para ganda gacanécabe hermanu ni bichee ca gaca xhamigu Jiobá sti biaje (Sant. 5:14, 15). w18.10 10 párr. 17, 18
Viernes 14 de agosto
Lausieche saa ne cada tobi uyubi uzuhuaa chaahui stobi (1 Tes. 5:11).
¿Ximodo zanda gacanenu xcaadxi para cadi guiráʼ guendarannaxhii sticaʼ? Ti cosa ni zanda gúninu nga gánnanu gucaʼdiáganu (Sant. 1:19). Ora rucaʼdiáganu ne riénenu tuuxa rusihuínninu nadxiinu laa. ¿Ximodo zanda uguʼnu gana cani nuu desanimadu yaʼ? Gúninu stipa pur guiníʼ íquenu xi ñuni sentirnu pa ñuʼnu lugar stiʼ hermanu riʼ ne zanda gúninu laabe pregunta ni gacané laanu guiénenu xi cayuni sentirbe. Modo guidúʼyadxinu laabe naquiiñeʼ gusihuinni ni rizaaláʼdxinu ne nadxiinu laabe. Ne pa gusiene hermanu riʼ laanu xi cazaaca la? caquiiñeʼ gápanu paciencia ne gucaʼdiáganu laabe. Zanda gánnanu xi cayuni sentirbe pa gucaʼdiáganu laabe né paciencia. Ne zápabe confianza laanu ne ziuube dispuestu gucaadiágabe ni gábinu laabe. Ora dxandíʼ rizaaláʼdxinu xcaadxi la? zanda gacanenu laacaʼ gatadxí ladxidoʼcaʼ. w18.09 14 párr. 10; 15 párr. 13
Sábadu 15 de agosto
Guzíʼ ni dxandíʼ (Prov. 23:23).
Tiempu nga ti cosa ni caquiiñenu para ganda sinu cani dxandíʼ rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios. Caquiiñeʼ cueenu tiempu para gucaʼdiáganu mensaje stiʼ Reinu, guidúʼndanu Biblia ne ca publicación stinu, gápanu estudiu personal, gaca prepararnu para ca reunión ne cadi guiaadxanu. Ne caquiiñeʼ cueenu tiempu riʼ de ca cosa ni cadi tan risaca ni rúninu (Efes. 5:15, 16). ¿Pabiáʼ tiempu caquiiñeʼ ti binni para guiziidiʼ cani dxandíʼ rusiidiʼ Biblia yaʼ? Cadi biáʼqueca tiempu riquiiñeʼ cada binni purtiʼ gadxé circunstancia napa cada tobi. Peru gastiʼ ti límite para guiziidiʼ binni pabiáʼ nuu xpiaaniʼ Jiobá, de personalidad stibe ne de guiráʼ cani maʼ bizaʼbe (Rom. 11:33). Primé númeru stiʼ revista riʼ lu diidxaʼ inglés bichaaga ni cani rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios casi «ti guiéʼhuiiniʼ», ne sicaríʼ bizeeteʼ ni: «Cadi chuʼluʼ conforme pa maʼ nápaluʼ ti guiéʼhuiiniʼ de cani rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios. Pa ñaca tobi si caquiiñenu la? qué nudii Dios laanu stale de laacani. Cadi gusaanuʼ de guchuuguluʼ guiéʼhuiiniʼ de cani rusiidiʼ Stiidxaʼ Dios». Ne dxi guibáninu para siempre qué zusaana de guizíʼdinu de Jiobá. Yanna riʼ, ni jma risaca gúninu nga iquiiñenu tiempu stinu para sinu guiráʼ cani dxandíʼ rusiidiʼ Dios. w18.11 4 párr. 7
Domingu 16 de agosto
Laatu, ca hombre ni ma bichaganáʼ, laganaxhii xheela tu (Efes. 5:25).
Cudii Biblia conseju riʼ ca hombre ni maʼ bichaganáʼ: «Lauyubi modo guiene tu xheela tu» (1 Ped. 3:7). Para ganda guiénenu ti binni la? caquiiñeʼ guiníʼ íquenu xi cayuni sentirbe ne ximodo ñuuláʼdxibe ñuni tratárcabe laabe. Ti hombre ni nanna naca xheelaʼ compañera stiʼ ne riene maʼ gadxé guirópacabe la? qué runi menu laabe (Gén. 2:18). Nga runi ricaabe en cuenta ni runi sentir xheelabe ne runi tratarbe laa né stale respetu. Ti hombre ni riene xheelaʼ la? ricaa en cuenta ca sentimientu stibe ora qué runi coquetear né xcaadxi gunaa ne rizaalaʼdxiʼ laabe jma que xcaadxi. Laaca qué rúnibe cani bizéʼtenu riʼ lu ca red social ne lu ca sitiu de Internet (Job 31:1). Qué rucheenebe xheelabe, cadi purtiʼ si nadxiibe laa sínuque purtiʼ nadxiibe Dios ne nanaláʼdxibe cosa malu (Sal. 19:14; 97:10). w18.09 29 párr. 3, 4
Lunes 17 de agosto
Ni jma huaxiéʼ risaca lade tu la? nga nga ni jma risaca (Luc. 9:48).
Raca nagana para laanu gúninu ni rizíʼdinu lu Stiidxaʼ Dios. ¿Xiñee yaʼ? Ti razón nga purtiʼ nabáninu lu ca últimu dxi, nga runi raca nagana para laanu gácanu humilde. Nabáninu lade binni ni nadxii laca laa, ni nadxii bueltu, binni presumidu, ni ruchá bi yanni ne ni qué rucueeza laca laa (2 Tim. 3:1-3). Nabé rihuinni binni zacá lu guidxilayú riʼ, ne stale tu laa riuulaʼdxiʼ ni rúnicabe. Zándaca nuu caadxi de ca xpinni Dios qué zúnicaʼ ni runi clase binni ni bizéʼtenu riʼ, peru zándaca gápacaʼ envidia ni ribeendúcabe pur ni rúnicabe (Sal. 37:1; 73:3). Dede zándaca guinabadiidxacabe laca laacabe pa caquiiñepeʼ guizaaláʼdxicabe binni ne pa zuniti binni respetu laacabe pa gácacabe casi tobi «ni jma huaxiéʼ risaca». Pa gudiʼnu lugar guicá xpiaʼ binni guidxilayú laanu ne guyúbinu puru para laasinu la? zándaca guxheleʼ ni laanu de ca hermanu ne maʼ qué zuuyaʼ binni laanu casi ti xpinni Cristu. Nga runi galán guni estudiarnu ne chinándanu ca ejemplu galán zeeda lu Biblia. w18.09 3 párr. 1
Martes 18 de agosto
Jma nayeche ni rudii que ni ricaa (Hech. 20:35).
Stubi Jiobá nuu dxi bizáʼ guiráʼ ni nuu guibáʼ ne ni nuu lu Guidxilayú. Peru lugar de niníʼ ique Jiobá puru para laasi la? bidiibe guendanabani cani nuu guibáʼ ne cani nuu lu Guidxilayú. Nácabe ti Dios nayecheʼ ne riuuláʼdxibe gudiibe de ni nápabe (1 Tim. 1:11; Sant. 1:17). Ne cumu racaláʼdxibe chuʼnu nayecheʼ la? rusiidibe laanu gudiʼnu de ni nápanu (Rom. 1:20). Bizáʼ Dios binni cásica laa (Gén. 1:27). Bizaʼbe laanu zacá para gusihuínninu ca cualidad stibe. Nga runi pa racaláʼdxinu guibáninu nayecheʼ la? naquiiñeʼ chinándanu ejemplu stibe ra guizaaláʼdxinu prójimo stinu ne ra gudiʼnu de ni nápanu (Filip. 2:3, 4; Sant. 1:5). ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ zacá nga bizáʼ Dios laanu. Nga runi neca nácanu imperfectu zanda gudiʼnu de ni nápanu cásica rúnibe ni. Racalaʼdxiʼ Jiobá chinándanu ejemplu stiʼ, nga runi rusiéchenu ladxidoʼbe ora rudiʼnu de ni nápanu (Efes. 5:1). w18.08 18 párr. 1, 2; 19 párr. 4
Miércoles 19 de agosto
Ca dendxu stinneʼ, rucaa diaga ca naa (Juan 10:27).
Laanu, ca xpinni Cristu, rusihuínninu rucaʼdiáganu laabe cadi ora si riguíxhenu atención ni riniʼbe, sínuque né ora rúninu ni nabe. Pur nga la? qué rudiʼnu lugar guni distraer ca cosa ni riguu xizaa laanu guiráʼ dxi (Luc. 21:34). Ne rúninu stipa pur guzúʼbanu stiidxaʼ Jesús, dede né ora nápanu guendanagana. Peru neca zacá nácanu fiel Jiobá. Sti modo rusihuínninu rucaʼdiáganu Jesús nga ora runinenu dxiiñaʼ ca ni maʼ biʼniʼ nombrarbe para guni dirigir laanu (Heb. 13:7, 17). Lu ca últimu iza riʼ, maʼ bichaa stale cosa ndaaniʼ organización stiʼ Dios. Guzéʼtenu ti ejemplu, maʼ bidiicabe laanu caadxi método nacubi ne xcaadxi herramienta para guni predicarnu. Laaca maʼ bichaacabe modo raca ca reunión ni raca ndaaniʼ semana ne modo naquiiñeʼ cuí, modo gaca remodelar ne modo gudiicabe mantenimientu ca Yoo stiʼ Reinu. ¿Cadi dxandíʼ rudiʼnu xquíxepeʼ purtiʼ nadxiicabe laanu ne pur riníʼ ique chaahuicabe modo guni guiárcabe laanu la? Zanda chuʼnu seguru zaguu Jiobá ndaayaʼ laanu pur cuzúʼbanu stiidxaʼ organización stiʼ. w19.03 10, 11 párr. 11, 12
Jueves 20 de agosto
Ma qué rinanda nu intiica ni riguixhe binni para cuee chu laanu de ni jneza (Efes. 4:14).
Cadi guiaandaʼ laanu né caadxi si información zanda quítecabe laanu. Guidúʼyanu xi bizaaca guidxi Israel tiempu bibani Josué (Jos. 22:9-34). Ca israelita ni guleza ladu occidental stiʼ guiiguʼ Jordán, binadiágacaʼ bicuí ca israelita ni nabeza sti ladu que ti altar naroʼbaʼ gaxha de guiiguʼ que. Dxandíʼ ni binadiágacabe que, peru qué gánnacabe xi pur guca altar que. Pur ngue la? ca israelita ni nabeza ladu occidental que guníʼ íquecaʼ maʼ bidxiideche xcaadxi israelita que Jiobá (Jos. 22:9-12). Peru ante gucaalúcabe laacaʼ la? biseendacabe caadxi hombre de confianza para chiguuyacaʼ xi pur bíʼnicabe ni. Raqué gúnnacabe cadi biʼniʼ diʼ ca israelita que altar que para gúnicaʼ sacrificiu sti dios, sínuque bíʼnicabe ni para ganna xcaadxi generación laaca biʼniʼ adorárcabe Jiobá. Nuunu seguru bidii ca israelita ni guleza ladu occidental que xquíxepeʼ, purtiʼ biyúbicaʼ gánnacaʼ xipeʼ bizaaca ne qué ñuuticaʼ ca bíʼchicaʼ. w18.08 5 párr. 9, 10
Viernes 21 de agosto
Pa nuu tu na ma zuhuaa chaahui la? guuya gá qué guiaba (1 Cor. 10:12).
Casi guníʼ Pablo, dede ca binni runi adorar Dios zanda gúnicaʼ cosa malu. Nuu tu laa riníʼ ique zanda gaca xhamigu Jiobá neca cayuni cosa ni cadi jneza. Peru cadi purtiʼ si guiníʼ tuuxa racalaʼdxiʼ gaca xhamigu Dios o guiníʼ naca leal la? qué riníʼ diʼ nga riuulaʼdxiʼ Dios ni rúnibe (1 Cor. 10:1-5). Casi maʼ bizíʼdinu, biree ca israelita que gana ora bíʼyacaʼ candaa Moisés lu dani Sinaí. Laanu ca xpinni Cristu laaca zanda guireʼnu gana pa guiníʼ íquenu candaaruʼ para gueeda dxi stiʼ Jiobá o cayaadxaruʼ para chuʼnu ndaaniʼ guidxilayú cubi. Zándaca guiníʼ íquenu cayaadxaruʼ para gaca cumplir ca promesa riʼ o dede guiníʼ íquenu pa dxandíʼ zaca cani. Pa qué chuʼnu cuidadu la? zanda guiníʼ íquenu zacá ne jma zacá íquenu ca cosa stiʼ guidxilayú riʼ, lugar de guicá íquenu gúninu ni ná Jiobá. Ne ra tidiʼ tiempu la? zándaca guixélenu de Dios ne gúninu cosa ni qué lica niníʼ íquenu ñúninu. w18.07 21 párr. 17, 18
Sábadu 22 de agosto
Laaca zuneʼ ni canábaluʼ naa ca, purtiʼ riuuladxeʼ ni rúniluʼ, runebiaʼyaʼ lii ne nannaʼ tu laluʼ (Éx. 33:17).
Laanu laaca ricaanu ndaayaʼ ora runibiáʼ chaahuiʼ Jiobá laanu. Peru ¿xi zanda gúninu para gácanu xhamigu Dios yaʼ? Gannaxhiinu laabe ne gudiʼnu xquendanabáninu laabe (1 Cor. 8:3). Caquiiñeʼ gápanu amistad ni nápanu né Bixhózenu ni nuu guibáʼ. Cásica gudxi Pablo ca xpinni Cristu de Galacia, laanu laaca cadi naquiiñeʼ gácanu esclavu stiʼ «ca cosa qué iquiiñeʼ stiʼ guidxilayú riʼ», tobi de laani nga guyúbinu gusisaca binni ni rúninu (Gál. 4:9). Ca xpinni Cristu ni bibani dxiqué binibiáʼ Dios laacaʼ. Peru laaca guníʼ Pablo biguetaʼ bíʼnicabe cosa qué iquiiñeʼ sti biaje, ngue runi casi ora ñábibe laacaʼ: «Despué de maʼ biʼniʼ progresartu, ¿xiñee cayúnitu ca cosa qué iquiiñeʼ ne ni qué risaca stiʼ guidxilayú riʼ sti biaje pue?». w18.07 8 párr. 5, 6
Domingu 23 de agosto
Ti binni nuu xpiaaniʼ rucaadiaga ne jma riziidiʼ (Prov. 1:5).
Cadi caquiiñeʼ gacananu para guizíʼdinu pabiáʼ risaca nga guzúʼbanu stiidxaʼ Dios. Zanda guizíʼdinu guzúʼbanu stiidxaʼ Dios ora guidúʼndanu ne guiníʼ íquenu ni bizaaca ca binni ni bicheené laabe. Dios si nga ni zanda gusiidiʼ laanu para gácanu ti binni nuu xpiaaniʼ ne guirutiʼ zanda gusiidiʼ laanu casi rúnibe ni. Guiníʼ íquenu pabiáʼ gucaná David dxi bicheené Dios ra guyuuné ti gunaa ni maʼ bichaganáʼ láʼ Bat-seba (2 Sam. 12:7-14). Ora maʼ cadúʼndanu relatu riʼ guinabadiidxanu laca laanu: «¿Xi ñuni David para cadi ñacaná yaʼ? Pa ñaca ñuaaʼ lugar stiʼ David, ¿xi ñuneʼ yaʼ? ¿Ñee niree guxooñeʼ casi biʼniʼ José la? o ñuneʼ cometer adulterio casi biʼniʼ David?» (Gén. 39:11-15). Pa guiníʼ íquenu xi guiráʼ yuubaʼ rapa tuuxa ora rucheené Dios la? jmaruʼ si zacananaláʼdxinu cosa malu (Amós 5:15). w18.06 17 párr. 5, 7
Lunes 24 de agosto
Laudii César sti César, ne laudii Dios sti Dios (Mat. 22:21).
Ora ruuyaʼ binni guiráʼ guendaquéiquiiñeʼ ni cayaca lu Guidxilayú riʼ, rucaa ni laacaʼ chuʼcaʼ lu política o guni apoyarcaʼ ca partidu políticu. Tiempu guyuu Jesús lu Guidxilayú riʼ, stale binni guyuu lu política pur impuestu ni riguíxecaʼ. Guiráʼ binni ni runi mandar Roma, dede ca binni ni bicaadiaga Jesús que naquiiñeʼ quíxecaʼ stale impuestu pur layú sticaʼ ne lídxicaʼ. Ne cumu ribaʼnaʼ cani ruquixe impuestu que stiʼ binni la? gúcani ti carga para ca binni que. Dede nuu biaje rudii cani ruquixe impuestu que bueltu ca funcionariu para gudiicaʼ laacabe xiixa puestu risaca ne despué riquiiñecabe puestu ni ricaacabe que para gácacabe ricu. Ti hombre ni biquixe impuestu ndaaniʼ guidxi Jericó ni láʼ Zaqueo, gúcabe ricu purtiʼ guláʼnabe bueltu stiʼ ca binni que (Luc. 19:2, 8). Ne zándaca guyuuruʼ xcaadxi tu laa biʼniʼ zaqué. Gucalaʼdxiʼ ca enemigu stiʼ Jesús nucaacaʼ laabe niniʼbe ximodo ruuyabe quixe binni impuestu. Para gusábacabe laabe lu ti trampa la? gunabadiidxacabe laabe pa jneza guiaxa «impuestu», ti denariu ni caquiiñeʼ quixe guiráʼ binni ni nabeza ndaaniʼ guidxi Roma (Mat. 22:16-18). Ndiʼ nga tobi de ca impuestu ni jma bichiichi ca judíu, purtiʼ ora riguíxecabe ni rusihuínnini Roma runi mandar laacabe. w18.06 5, 6 párr. 8-10
Martes 25 de agosto
Irá ni udxiiba binni, ngue ca cuee (Gál. 6:7).
Jma stale yuubaʼ rapa tuuxa ora runi ni ná Binidxabaʼ que ca cosa ni ná ribeendú (Job 21:7-17; Gál. 6:8). Ora gánnanu tu guiráʼ rucaa Binidxabaʼ guni ni ná, ¿ximodo racané ni laanu? Racané ni laanu gánnanu racalaʼdxiʼ Jiobá guni respetarnu ca gobiernu ne ca autoridad (1 Ped. 2:17). Ribeza Jiobá chinándanu ley stícabe, peru pa cadi cucaa cani laanu guchéʼnenu ca norma stibe (Rom. 13:1-4). Peru laaca nánnanu naquiiñeʼ gácanu neutral ne cadi naquiiñeʼ guni apoyarnu nin ti partidu políticu (Juan 17:15, 16; 18:36). Ne ora gánnanu tu guiráʼ rucaa Binidxabaʼ guni ni ná la? rucaa ni laanu guni predicarnu. Casi maʼ bizíʼdinu ca, ni racalaʼdxiʼ Binidxabaʼ nga guni biidiʼ lá Dios ne guiníʼ mal de laabe, ne pur nga la? jmaruʼ si rucaa ni laanu gusíʼdinu binni de Dios. Riquiiñenu labe ne rusisácanu ni. Nánnanu jma stale ni ribeendunu ora gannaxhiinu Dios que ora gannaxhiinu bueltu ne ca cosa material (Is. 43:10; 1 Tim. 6:6-10). w18.05 24 párr. 8, 9
Miércoles 26 de agosto
Cadi usaana gunaa xheelaʼ (1 Cor. 7:10).
¿Ñee zanda gusabixheelaʼ ti xpinni Cristu pa nápacabe problema la? Qué ruzeeteʼ diʼ Biblia ca razón para gusabixheelaʼ binni. Pablo guníʼ: «Pa nuu hermana napa xheela ni qué runi cre Cristu, ne na xheela cueza né laa la? [...] cadi usaana xheelaʼ» (1 Cor. 7:12, 13). Dede yanna risaca ni ná principiu riʼ. Zándaca ziuu ora gusihuinni ti hombre ni qué runi cré Cristu qué racalaʼdxiʼ cuezané xheelaʼ. Zándaca runi maltratarbe xheelabe dede guiníʼ ique hermana riʼ zaca huará o dede nuu xquendanabánibe ra naxoo. O zándaca purtiʼ qué rudiibe ni iquiiñeʼ familia stibe o chuʼ hermana riʼ lu peligru de guniti espiritualidad stiʼ. Ora rizaaca ni bizéʼtenu riʼ, nuu hermana ricaa decisión gusabixheelaʼ pa naʼ o qué naʼ xheelaʼ. Peru nuu xcaadxi hermana neca cadiʼdiʼ ca problema riʼ qué rúnicaʼ ni. Runi huantarcaʼ ne rúnicaʼ stipa pur gaca chaahuiʼ ca problema sticaʼ. w18.12 13 párr. 14, 16; 14 párr. 17
Jueves 27 de agosto
Cani biaba lu layú galán que la? ngue nga cani cayuni huantar guendanagana (Luc. 8:15, TNM).
Lu parábola stiʼ hombre ni riguu biní ni riete lu libru stiʼ Lucas 8:5-8, 11-15 zeeda gaca xubaʼ ni rusábabe que «stiidxa Dios» o mensaje stiʼ Reinu. Layú que nga zeeda gaca ladxidóʼ binni. Xubaʼ ni biaba lu layú galán que gundani ni ne gúcani ti guela. Ne despué bidii ni ti gayuaa biaje jma. Zanda guininu casi ñaca bidxiibacabe ti xubaʼ lu ti layú galán. Gundani xubaʼ riʼ, guca ni ti guela ne bidii ni niza. ¿Xii nga zeeda gaca xubaʼ ni bidxiibacabe ndaaniʼ ladxidoʼno ca yaʼ? Stiidxaʼ Reinu. Cásica ti guela, niza o xubaʼ nga rudii ni ne cadi sti guela, zacaca laanu ora rusíʼdinu binni de stiidxaʼ Reinu la? casi ñaca ñuni producirnu niza o xubaʼ ne cadi discípulo. ¿Ximodo nga zeeda gácanu casi ti guela ni rudii niza yaʼ? Ora runi predicarnu mensaje stiʼ Reinu. Nga runi, cada biaje guininu de mensaje riʼ la? casi ñaca nucheechenu xubaʼ ni bidxiibacabe ndaaniʼ ladxidoʼno (Luc. 6:45; 8:1). Ni rusiidiʼ parábola riʼ laanu nga pa qué gusaana de guni predicarnu la? zabeendunu ni galán neca gácani nagana para laanu. w18.05 14 párr. 10, 11
Viernes 28 de agosto
Rulidxe cani nadxiee ne ridinde nia laacaʼ (Apoc. 3:19).
Cadi guluu si Pablo gana ca hermanu stiʼ, sínuque laaca bíʼnibe jma pur laacaʼ. Ne gúdxibe laacaʼ: «Qué ziaʼya unite irá ni napa pur laatu, dede nin xpida qué ziaʼya para ganda acaniá laatu iniisi tu» (2 Cor. 12:15). Zacaca nga naquiiñeʼ guni ca ancianu, cadi caquiiñeʼ si cúʼcabe gana ca hermanu né diidxaʼ sínuque gusihuínnicabe ni pur ni gúnicabe. Zacá zusihuínnicabe dxandíʼ rizaaláʼdxicabe ca hermanu (1 Cor. 14:3). Nuu biaje, para cuʼ ca ancianu gana ca hermanu la? caquiiñeʼ gudiicaʼ conseju o uguu jnézacaʼ laacabe. Pa racalaʼdxiʼ ca ancianu cuʼcaʼ gana ca hermanu la? cadi naquiiñeʼ guiaandaʼ laacaʼ ni rusiidiʼ Biblia de modo naquiiñeʼ gúnicani. Bibani si Jesús de lade gueʼtuʼ bisaana ti ejemplu galán ximodo naquiiñeʼ gudii tuuxa conseju. Dxi guluu jnézabe congregación de Éfeso, Pérgamo ne Tiatira ni guyuu Asia Menor la? primeru biʼniʼ felicitarbe laacaʼ ne despué guluu jnézabe laacaʼ (Apoc. 2:1-5, 12, 13, 18, 19). Galán chinanda ca ancianu ejemplu stiʼ Cristu ora gudiicaʼ conseju. w18.04 22 párr. 8, 9
Sábadu 29 de agosto
Hermanu caʼ, lausiidi ca xiiñitu casi ná Jiobá ne casi ná ca conseju stiʼ (Efes. 6:4, TNM).
Hermanu caʼ, nánnadu rápatu ca xiiñitu para cadi gaca huaracaʼ. Caadxi cosa ni rúnitu nga rusiatu ra lídxitu ne rusáʼbitu guiráʼ ni zanda guni huará laacabe. Zacaca naquiiñeʼ gápatu ca xiiñitu ora ruuyacaʼ película, ca programa ni ridiʼdiʼ lu televisión, ca videojuego ne ca página de Internet ni zanda gucaa laacaʼ guiníʼ íquecaʼ casi riníʼ ique Binidxabaʼ. Maʼ bidii Jiobá laatu autoridad para gúʼyatu chuʼ ca xiiñitu nazaaca en sentidu espiritual (Prov. 1:8). Nga runi, cadi guidxíbitu iquiiñetu ca principiu zeeda lu Biblia para quíxhetu regla ndaaniʼ familia stitu. Lagabi xiiñitu xi zanda ne xi qué zanda gúʼyacaʼ, ne lagacané laacaʼ guiénecaʼ xiñee cayábitu ni laacaʼ (Mat. 5:37). Ne laga ziniisicabe, lagusiidiʼ laacabe chinándacabe ca norma stiʼ Dios ni zacané laacabe gánnacabe xii nga ni jneza ne xii nga cadi jneza (Heb. 5:14). Ne cadi guiaandaʼ laatu, jma nagueenda zaziidiʼ ca xiiñitu pa gúnitu ni laatu primé (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21). w19.01 16 párr. 8
Domingu 30 de agosto
Cani maʼ nagola né ca joven lagusisaca lá Jiobá (Sal. 148:12, 13).
Zanda guizaalaʼdxiʼ ca joven ca hermanu ni maʼ nagola. Zanda guinábacabe ca hermanu riʼ güinecaʼ laacabe xi guiráʼ experiencia maʼ gúpacaʼ ra cayúnicaʼ xhiiñaʼ Jiobá. Pa guni ca joven ca ni bizéʼtenu riʼ la? cadi zaguusicabe gana ca hermanu ni maʼ nagola, sínuque laaca ziuucabe gana para gusihuínnicabe nácacabe casi biaaniʼ. Sti cosa ni naquiiñeʼ gúninu nga guidxaagalunu cani cheʼ reunión primé biaje. Ca hermanu ni runi reunión ni raca ante guireʼnu predicación, zanda gacanécabe ca hermanu ni maʼ nagola para cadi gusaana de guzaanicaʼ casi biaaniʼ. Naquiiñeʼ gúʼyacabe xi territorio zanda guni predicar ca hermanu riʼ. Nuu biaje la? zanda guni asignárcabe ti joven guireené ca hermanu riʼ para gacané laacabe. Laaca naquiiñeʼ guiénecabe ca hermanu ni qué zanda guni predicar stale hora pur huaracaʼ o pur xcaadxi problema nápacaʼ. Pa guiénecabe ca joven, ca hermanu ni maʼ nagola, cani nacubi o cani maʼ napa experiencia la? zacanécabe laacaʼ para cadi gusaana de chuʼcaʼ nayecheʼ ora guni predicarcaʼ (Lev. 19:32). w18.06 23, 24 párr. 10-12
Lunes 31 de agosto
Cadi iquiiñetu libertad stitu casi pretextu para gúnitu cosa malu, sínuque laiquiiñeʼ ni para gácatu esclavu stiʼ Dios (1 Ped. 2:16, TNM).
Cadi naquiiñeʼ guiaandaʼ laanu maʼ bixhegueʼ Jiobá laanu de ra canu yaga lu náʼ pecadu ne guendaguti. Nga runi, pur guendaguti stiʼ Jesucristu zanda gúninu ni ná Jiobá né ti conciencia nayá (Sal. 40:8). Cadi caquiiñeʼ si gudiʼnu xquíxepeʼ laacabe, laaca zanda iquiiñenu libertad ni nápanu para guicaanu decisión jneza. Gudixhená apóstol Pedro laanu cadi tisi nápanu libertad guiníʼ íquenu zanda gúninu intiica deseu malu. Conseju bidiibe riʼ rusietenalaʼdxiʼ ni laanu ni biʼniʼ ca israelita que lu desiertu. Tiempu riʼ, zándaca jma caquiiñenu conseju riʼ jma que dxiqué. Purtiʼ cada dxi tidiʼ ruluíʼ Binidxabaʼ ne guidxilayú stiʼ laanu stale cosa para chuuláʼdxinu, casi lari, guendaró, entretenimientu o xiixa ni reʼ binni ne xcaadxi cosa. Cani rutoo, riquiiñecaʼ anunciu ra riree binni sicarú para gucaacaʼ laanu guiníʼ íquenu caquiiñeʼ sinu ca cosa ni cutoocaʼ neca cadi caquiiñenu cani. Nagueenda zándaca guiaba tuuxa lu trampa riʼ pa qué iquiiñeʼ libertad stiʼ jneza. w18.04 9, 10 párr. 7, 8