Gaani Nyanyakipa Ũkumba—Ginipai Si Ayugopaha Fu Roni?

“Oni yé, oni dí kumbo gu ngbi du ni mbakadimbakadi he tipa roni ho rago aenge ni da awere.”—MATAYO 25:34.

1. Gini ngbatunga ahe aboro adihe ni aũkumbo?

ABORO dunduko duna agu ahe beyo i adihe ni ũkumbo. Tipa kura aboro, gu ũkumbo re rengbe ka koda agu ahe nasa raka si du ni bawenehe. Tipa kura aboro tigayo, si nga gu raka nga ga rungo. Rogo kura apai, agu aboro naraki mbata afu kere sogote fu awiriyo tipa gu kura ngbatunga aboro mbiko agu apai gu ngbatunga re amangi yo nani na mbiko gupai i agihe. Ono tie, wa du ani dunduko, ani na he sa berani dunduko. Ani dunduko nadi ingapai ni ũkumbo be gu bambata kumba nangia Adamu. Gu ũkumbo re nandu na ani ni yangaraha sa kpio.—Batungusipai 9:2, 10; ARomo 5:12.

2, 3. Gini he Yekova afuhe ni bambataha fu atita Adamu na Eva, na tipagine i agbianga ha tini ya?

² Yekova, ni gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko duna nyemuse, afu guhe nadu kia fu ngbatunga aboro ti tonatona gayo raka—nga nyenye unga rogo rengberengbe raka Paradiso yo. Bambata avungurani, nga Adamu na Eva, atona raka nirengberengbehe, zanga ingapai. Yekova Mbori afu gu kpakpurago nga Kpotosende fu ngbatunga aboro ni gamunihe. (Atambuahe 115:16) Ko ambakadi ati Edene ni kpiapai tipa wai ko aida kpotosende nabaha da na ko ki fu iiriwo sunge fuyo, nga gu sunge nadu ni bawenehe gbe. Si adu nga i batika agude, kini ngerefuo kpotosende na fuo gu raka nga ga kurukuru ahe nibakiakia na gu raka nga ga anyaa, na ki gbaragi angbanda Paradiso kurogo zegino dunduko. (Bambata Pai 1:28; 2:8, 9, 15) Si adu nga awiriyo adu adu ti manga gi sunge re na yo. Nga gu bawene he ka i arengbe ka fuhe fu awiriyo!

³ Ono tie, tipa Adamu na Eva na awiriyo gbia ngbarago be agi apai dunduko re, si aidi i duna wene pagume dagbayo na Mbori. Bape adu kuriiyo nga ga kpinyemu Yekova na kini gisangba ko, ono Adamu na Eva akpa ti duna tambuahe tipa guhe Mbori afuhe fuyo na ki basa gako arugute. I agbarasipa gayo kporo nga ga Paradiso na ki gbarasipa gu maabangirise nga ga taarimo nga gu Mbori amoihe barabangiriyo. Sidu, ka i arengbanga ka fu agi ahe re fu awiriyo ya.—Bambata Pai 2:16, 17; 3:1-24.

4. Waigu rengbe ani ka gbia gu ũkumbo Adamu agbarasipaha?

⁴ Ni inapai, Yekova ambakadipai tipa wa ka atita Adamu na Eva rengbe ka duna mamu beyo ka dia gu ũkumbo Adamu agbarasipaha re. Wai? Ti ga Mbori ringbisiringbisi regbo, Wiriko nga Yesu Kristo, azogopa gako rengberengbe unga nga ga boro tipa atita Adamu. Ngba gi gene re, Kristo angbe yo dunduko. Ono tie, gu ũkumbo re adanga nibasa ni gayo te. Si naida i ru gigirii barabangiri Mbori, nga gu rengbe yo ka gbiaha ni manga yo idapase kuti gu ome dada ingapai nga ga ga Yesu motumo na kini yugu gu idapase re rogo giasangbaa. (Yoane 3:16, 36; 1 Timoteo 2:5, 6; AEbere 2:9; 5:9) Gaoni gene raka nayugo tambuahe tipa gu mbakadapai re?

Gu Ũkumbo I Afuhe Rogo Abarayama Yo

5. Waigu Abarayama ayugu tambuahe tipa gako pagume dagba ko na Yekova?

⁵ Wa Yekova amanga gako ringbisapai tipa kpotosende, ko amangipai na Abarayama ngba kparakpara gene. Ko arugu gu ruru kumba re ya ko mbu gako ringara ki ga kurogo gu ringara si adu nga Mbori nitiko nika yugoho fuko. Abarayama airisi fugoko na ngbadukoyo dunduko. Fuo da Abarayama yo, Yekova agumba gupai nga, atita Abarayama nika dia gu ringara re ni gayo, angianga ko ya. (Bambata Pai 12:1, 2, 7) Ga Abarayama karagapai angia gine? Ko aduna nyemu ndusunge Yekova rogo agu arago dunduko na ngba agu agene dunduko Mbori arugako na paha tipa wa ka awiriko di gayo ũkumbo. Abarayama andusunge Yekova rogo gu ringara naangianga gako ya tipa agarã 100, daa kuti kpioko. (Bambata Pai 12:4; 25:8-10) Ka oni amangi gure? Yekova ayaa Abarayama angia ‘badiangbako.’—Yesaya 41:8.

6. (a) Gine Abarayama ayuguhe rogo ida ko ka tumo na wiriko? (b) Gini nyanyakipa ũkumbo Abarayama arengbe ka fuhe kumbatayo fu atitako?

⁶ Abarayama asungudi kumbagude tipa dungu agarã, nangia Yisaka, nga guko ko akpinyemu ko gbe. Ho gi gude re awiri sona ni ki da ni paranga kumba, Yekova arugu Abarayama ya ko di ko ki fu ko ni motumo. Abarayama ainongaha ya ko nika manga gupai Mbori nitiko nika mangaha rogo fu Wiriko ni motumo te; si ki vura du wo, ko airisi gu fugo re ki ima mbeda ka fu Yisaka ni motumo ho ga Yekova maraika azako ni. (Bambata Pai 22:9-14) Yekova aima gumba gupai nga gako amokido fu Abarayama nika duni digisidigisihe rogo Yisaka yo. Sidu, si ziazia nga Abarayama aima duna idapase ya, ka si rengbe, Mbori rengbe arengba ka karaga Yisaka kurogo unga berewe, wa ngbatunga pai wa gure avuranga manga mbata vurũ ya. (Bambata Pai 17:15-18; AEbere 11:17-19) Mbiko wa Abarayama akanga na kina boro wiriko ya, Yekova ayaa: “Rogo ngbatunga ro i ka fu maku ni fu arikaaboro zegino dunduko.” (Bambata Pai 22:15-18) Gere ayugu gupai nga gu Tunga i agumbapaha rogo Bambata Pai 3:15, nga gu Masiya nga batasi, aye ti gene ngbatunga Abarayama. Nga gu kikiipa ũkumbo i afuhe rogo ko yo!

7. Waigu Abarayama, Yisaka, na Yakobo aduna tambuahe tipa gayo ũkumbo?

⁷ Abarayama ainonga rogo gupai yo Yekova amangaha ti gu regbo re te; zavura wiriko nangia Yisaka na titako nangia Yakobo ainongaha a te, nga aguyo nada ni “adikumbo gu kidohe [re] wa sa na ko.” Ono i dunduko nadu na kido kuti Yekova. I akonganga kurogo agu abaakporo nga ga agu akindo nadu rogo gu ringara re te, mbiko i angera tipa guhe nangbaa kisusi—nga “gu bakporo du na nyanyaki mburuhe ti ni, du baduaha nga Mbori ni bamangihe a.” (AEbere 11:8-10, 13-16) Si ki vura du wo, anga atita Abarayama dunduko narugutiyo na nyakapa gu ũkumbo i arengbe ka gbiaha rogo Abarayama yo te.

Bete Aguyo Napayasipa Ũkumbo

8. Waigu Esau ayugu gupai nga ko adunga na tambuahe tipa kiopa gako ũkumbo te?

⁸ Esau, nangia bambata wiri Yisaka, aabinga pa gako rengo nga ga bambata vungu na kikiipaha te. Ko adunga na tambuahe tipa ziazia apai te. Sidu rogo kura uru sa, ho ko aduni na gomoro, ko abagi gako rengo nga ga bambata vungu fu wirinako, nangia Yakobo. Tipa ginihe? Tipa ka undoho na kpakuto sa ku pati rãrã abakpa! (Bambata Pai 25:29-34; AEbere 12:14-17) Gu rikaaboro si adu nga ga Mbori amokido fu Abarayama adu nidigisidigisihe rogo yo angia ngbatunga Yakobo, nga guko Mbori asa rimoko nga Yisaraere. Gu kparakpara ũkumbo re azakigene fuyo sa gini amamu?

9. Mbiko gayo ũkumbo nga ga toro, gini batabepai atita Yakobo, watadu Yisaraere, abihe?

⁹ Ti regbo ngbongi, Yakobo na gako aborokporo aga ku Ezipeta yo. Yo ngaha re i azugo ni na ki nge gbe, ono i ada a ni akanga. Ono tie, bangiri Yekova agonga ti gako mokido fu Abarayama te. Ti ga Mbori ringbisiringbisi regbo, ko abatasi awiri Yisaraere be sunge akanga na ki tingidi yo na gupai nga ko nika ye na yo kurogo gu “ringara du adu na mamuanya na nzeme anyege kpaima,” nga gu ringara ko akidopaha fu Abarayama.—Gate 3:7, 8; Bambata Pai 15:18-21.

10. Tii mburu Bagangara Sinai yo, gini kura iiriwopai namangi nga gu nadu na pai dagbaha na gu ũkumbo nga ga awiri Yisaraere?

¹⁰ Ho awiri Yisaraere aduni ngba gene kurogo Ringara Mokido yo, Yekova adungura yo kurogo ba sa tii mburu Bagangara Sinai yo. Yo ko aya fuyo ni: “Ka oni gí sangbare ni rengo, ki nika kuti gi zungahe, oni adú ni gimi wene ũkumuko dagba kura rika aboro zegino dunduko; bambiko kpotosende dunduko gimi nga ha, oni ki du ni ga bakindo aboromotumo tipa re, ni kparakpara ziazia rikaaboro.” (Gate 19:5, 6) Fuo aboro idi gipai re na ngbaduyo yo dunduko na berã sa, Yekova afu gako Ndika fuyo—nga gupai ko amangangaha fu kura rikaaboro ya.—Atambuahe 147:19, 20.

11. Gini kura kikiipa apai i akodihe kuti gu ũkumbo nga ga toro nga gu nangia ga awiri Yisaraere?

¹¹ Nga gu ũkumbo nga ga toro gu vovo rikaaboro re adu nani beyo! I anairiso bangisa ndikidi Mbori. Ko abatasi yo Ezipeta yo na i kingia agu adezire nabi iiriwo apai ni bangiriyo ho ko afu Ndika ni tii mburu Bagangara Sinai yo. I akumukosi gayo ũkumbo berewe wa i anagbia kura ‘ziazia sangba Mbori’ be anebi. (ARomo 3:1, 2) Yekova asia yo i duni gako adezire. (Yesaya 43:10-12) Si adu nga gu Tunga nga Masiya akura dagba gayo rikaaboro. Ndika aayugo pako kumbatayo, si ka sa aboro i ini ko, na si kini sa yo i rugutiyo na gupai nga si naida ko ye. (AGaratio 3:19, 24) Kurii gure, si adu nga i afu mamu fuyo tipa i kodi tiyo kuti mangasunge na gu Tunga nga Masiya re ni gu kindo nga ga aboromotumo na ni ziazia rikaaboro.—ARomo 9:4, 5.

12. Wa aYisaraere avura rimo kurogo Ringara Mokido, ginihe i akpa ti gbiaha? Tipagine?

¹² Nimanga ko pai nirengo kuti gako kidohe, Yekova angbe kumbatayo fu aYisaraere kurogo Ringara Mokido. Ono a wa gu mokedi nangia Pauro asakirogoyo kusa, mbiko pa zanga yo duna idapase, gu ringara re adunga nzunzu ni gayo ‘ba ongoda’ te. Ni rikaaboro, i arimonga kurogo ‘ga Mbori ongoda’ te mbiko i akpa ti inopa gu ringbisapai du tipa ga Mbori uru ongoda na ki kpa ti mangapai ringbisihe kuti ni, nga gu uru natona fuo kusa yo Adamu na Eva.—AEbere 4:3-10.

13. Mbiko zanga yo duna tambuahe tipa gayo ũkumbo nga ga toro, gine aYisaraere ni rikaaboro agbarasipaha?

¹³ Ka ndikidi aYisaraere arengbe arengba ka da ti bange agu aboro nabayo nga aguyo si adu nga i adu ti zogarago na Masiya rogo gako Kindo nga ga ngbangbaturũ ni gu kindo nga ga aboromotumo na ni kparakpara ziazia rikaaboro. Ono i adunga na tambuahe tipa gayo kikiipa ũkumbo te. Kina bete yangara ndikidi aYisaraere gbua nadi Masiya kugume ho ko aye ni. Ni sangbanaha, kina tooni bange yo gbua nadu dagba aguyo i agumbapayo kumbatayo ni gu kindo nga ga aboromotumo. I adi gu Kindo re kusayo be ndikidi aYisaraere na ki “fu he fu gu rika aboro nikazu . . . zuzuhe.” (Matayo 21:43) Gini rikaaboro du nga yo?

Ũkumbo Ngbangbaturũ Yo

14, 15. (a) Fuo kpio Yesu, waigu rikaaboro atona kaa fu maku fu tiyo be ‘tunga’ Abarayama? (b) Gine “ga Mbori Yisaraere” agbiaha ni gayo ũkumbo?

¹⁴ Gu rikaaboro i afu gu Kindo fuyo re angia “ga Mbori Yisaraere,” gu Yisaraere nga ga toro, nga agu apefuo Yesu Kristo i avunguyo ni toro du bange yo nga 144,000. (AGaratio 6:16; Yugoti 5:9, 10; 14:1-3) Bete aguyo dagba gu 144,000 re angia ndikidi aYuda, ono dunguyo adu dagba gu rikaaboro nga aGendiria. Ngba gu gene re ga Yekova mokido fu Abarayama, nga gu nayaa i afu maku fu rikaaboro dunduko mbiko “tunga[ko],” atona ka duni digisidigisihe. (Amokedi 3:25, 26; AGaratio 3:8, 9) Rogo gu bambata digisidigisihe re, i ambedi aboro dagba agendiria ni ziazia toro na Yekova Mbori ki di yo ni agu awiriko nga ga toro yo, nga awirina Yesu Kristo. Were, i kini mo ka da a ni ue papara gu ‘tunga’ re.—AGaratio 3:28, 29.

¹⁵ Mbata fu kpioko, Yesu akusi vovo mokido fu agu aYuda si adu nga i nika du kumbatayo dagba gu rikaaboro re, nga gu vovo mokido ka paha aru kuti ndika mbiko kureko. Mbiko gayo idapase nga gu i amaaha kuti gu motumo du paha kuti ndika re, si adu nga agu aboro di Mbori yo kurogo gu mokido re, ko asa yo “ni rengberengbe yo nyeanye kindi.” (AEbere 10:14-18, NW ) Ka ko arengbe ka ‘sa yo niruruyo’ na ko ki mbupai fuyo ti gayo ingaapai. (1 AKorindo 6:11) Sidu rogo gu gene re, i wa kina gu Adamu adu mbata fu inga ko pai. Ono tie, agiyo re arakanga rogo gu paradiso nga ga kpotosende te. Yesu ayaa ko nandu ka mbakada ba fuyo ngbangbaturũ yo. (Yoane 14:2, 3) I nambupa gayo amaabangirise nga ga kpotosende tipa ka duna ‘gu ũkumbo duni igiigihe fuyo ngbangbaturũ yo.’ (1 Petero 1:4) Ginipai i andu ka mangaha yo? Yesu asakirogoyo niyaa: “Mi namanga mokido na oni . . . tipa kindo.”—Ruka 22:29, NW.

16. Gini bawene sunge du kumbatayo fu mbedimbedi aKristano?

¹⁶ Dagba agu apai aguyo nika zogarago na Kristo ngbangbaturũ yo nika mangaha angia, ka undo rogo gbandaka samungu dunduko kusayo auru kpotosende kuti ga Yekova bakere pagbia. (Yugoti 2:26, 27) Ni ue papara tunga Abarayama nga ga toro, i adu ti sunge ye na amaku nga ga rengberengbe unga fu rikaaboro dunduko. (ARomo 8:17-21) Nga gu kikiipa ũkumbo du beyo!—AEfeso 1:16-18.

17. Gini papara ga mbedimbedi aKristano ũkumbo i agbia ngbarago behe ho du yo ni kindi auru kpotosende?

¹⁷ Ono anga gu ũkumbo nga ga ga mbedimbedi apefuo Yesu dunduko kina kumbatayo te. Ni undo ko yo rogo gu gene ka kura boro arengbanga ka mangaha wo rogo ya, Yesu aundo gu mbedimbediyo i ini Yekova, nga gu bangisa ndikidi Mbori. (Matayo 11:27; Yoane 17:3, 26) Rogo afugo na ni kpiapai, ko ayugu rogo gupai fuyo ‘kido kuti Yekova’ ayugoho na agu apai giasangba Yekova akodaha. (AEbere 2:13; 5:7-9) Yesu afu inohe fuyo tipa gu rengo du tipa ga Mbori ringbisapai na ki kido yo ya ziazia toro angbembatayo fuyo tipa i girogoyo wenengai. (Yoane 14:24-26) Ko arimisi padu ga Mbori Kindo na nyanyakipaha ku berãyo yo na ku ngbaduyo yo. (Matayo 6:10, 33) Yesu afu gu sunge fuyo a nga ga manga dezirepai na ka sa aboro ni abawiriki Yerusarema yo, Yuda yo, Samaria yo, na ku digido kpotosende yo.—Matayo 24:14; 28:19, 20; Amokedi 1:8.

Nyanyakipa Ũkumbo Tipa Bakere Rimbasa Aboro

18. Rogo gini gene gu ga Yekova mokido adigo areme nga rikaaboro dunduko afu maku fu tiyo rogo “tunga” Abarayama yo?

¹⁸ Si nawiraha nga, i ima sia bange agu aboro nga gu Yisaraere nga ga toroyo nabaha, nga gu “tooni badona avusende” nga adikumbo Kindo. (Ruka 12:32, NW ) Tipa dungu bawe agarã awere, Yekova namaaberãko fuo pa dungura gu kura bakere rimbasa aboro dagba rikaaboro yo dunduko. Sidu, gu ga Yekova mokido ko amangihe fu Abarayama nga rikaaboro dunduko afu maku fu tiyo rogo “tunga[ko]” yo nadigo ngba bakere gene. Na ngbarago, agiyo gbia maku re namanga ziazia sunge fu Yekova na ki ini gupai nga gayo bata naruriipa idapase kuti ga Mbori Wiri Vusende, nga Yesu Kristo. (Yugoti 7:9, 10) Oni ima dia ga Yekova yambahe kugume nga ga weneringise tipa ka duni papara gu badona aboro re?

19. Gini ũkumbo gu rikaaboro du awere nga aguyo nagbia maku angera kumbatayo tipaha?

¹⁹ Gini nyanyakipa ũkumbo Yekova afuhe fu aguyo adunga ni aboro tooni badona avusende ya? Oó, anga si nga ũkumbo ngbangbaturũ yo te. Si nga gu ũkumbo ka Adamu arengbe ka fuhe fu atitako—nga gu maabangirise nga ga nyenye unga ki duni rengberengbe aboro rogo gu paradiso nika ke kirikiri pati kpotosende dunduko rogo gu gene namaapai tooni tooni. Si angia gu zegino ‘kpio nika dúnga rogo berewe ya, rungo na akpe na ima a te.’ (Yugoti 21:4) Sidu tie, oni du gu Fugo Mbori naye be toro aya fu roni wee: “Mo kída kuti Yekova, ki mangi wenepai; si mo ka nye rogo ringara ti ni, ki du ni bandabanda ro. Ga ngbarago dú rogo Yekova yo a, ko afú agu ahe foro du nyemu he kpotoro yo. Bambiko fuo rago ngbutuko, gbegberé boro adú nga ho berewe te; Ono bayee aboro adía kumbo ringara, ki du na ngbarago tipa gu wenepia du kpaima. Ruru aboro adía kumbo ringara, ki nye anye kindi.”—Atambuahe 37:3, 4, 10, 11, 29.

20. Waigu gu ‘kura avusende’ agbia ngbarago be bakere gu ũkumbo nga ga mbedimbedi aKristano?

²⁰ Ga Yesu ‘kura avusende’ na ũkumbo beyo rogo gu ngbii nga ga kpotosende tii gu Kindo nga ga ngbangbaturũ. (Yoane 10:16a) Wa i ka vuranga du ngbangbaturũ yo ya, bakere gu ũkumbo nga ga toro nga gu mbedimbediyo agbia ngbarago behe naye aye fuyo. Gu dunguradungura gbuu nga ga mbedimbediyo, nga ‘ruru kangara moyambu,’ ima zaka gene fu kura avusende i rugutiyo na gu nyanyakipa amokido du rogo Fugo Mbori yo. (Matayo 24:45-47; 25:34) Tibarayo ue, gu mbedimbediyo na gu kura avusende ima ino ndikidi Mbori, nga Yekova, na kini irisiko. (Yoane 17:20, 21) I dunduko natambua Mbori tipa geno ga Yesu motumo nga gu nadada ingapai. I dunduko namangasunge sa wa bangisa badona avusende tiibe Babanda avusende sa, nga Yesu Kristo. (Yoane 10:16b) I dunduko nga papara gu kodatise nga ga awirina rogo zegino dunduko, nga aguyo duna nyemuse dagbayo. I dunduko du ti gu mamu nga ga duni aDezire tipa Yekova na tipa gako Kindo. Ii, kangia oni ni gu ga Yekova moyambu naima kpara tironi na ki ima zio bapatiza, agi apai dunduko re nikodikodihe kuti gaoni ũkumbo nga ga toro.

21, 22. Waigu rengbe ani dunduko ka yugo gupai nga ani nabanda gaani ũkumbo nga ga toro?

²¹ Waigu nyakipa gi ũkumbo nga ga toro re bangironi? Oni nabihe na nyanyakipaha gbe si kini sa roni oni bi manga gupai Mbori akpinyemuhe ni gu banyanyakipa pai kisusi rogo gaoni raka yo? Tipa ka yugo gupai nga oni namanga gupai re, oni nairisa gu rugute nga ga Fugoko na gako riigbu tipa ka du pati agu adunguratise nga ga aKristano dedede? (AEbere 10:24, 25) Gu ũkumbo re na banyanyakipaha bangironi da ti gupai nga oni nindu kindi kumbatayo na mangasunge Mbori, rungosi ki vura du vurũ? Nyaki gaoni tambuahe tipaha gbe da ti gupai nga si nanyakasa roni oni sovura kuti agu a’asada dunduko ka sa roni oni ndu ngba gu gene rengbe oni ka gbarasapa gi ũkumbo re rogo?

²² Ani bandanga gu ũkumbo nga ga toro nga gu fu Mbori he fu rani wa du ani dunduko. Baraho ani amaabangirani ni nyanyakii tipa gu Paradiso du kumbatayo, ani manginga sunge wenengai na agu amamu nga ga toro nga gu Yekova nafuhe fu rani. Ni sonosa ani gaani raka nirengo kirikiri pati gaani pagume na Yekova, ani nafu gu gopai nanyasa kango tipa wai nzunzu kiipa gu gaani ũkumbo bangirani fu Mbori he fu rani. Ani dunga tie dagba aguyo nayaa: “Gi Mbori, nga gi Bakindo, mi atáka pande rimoro, mi asámbua rimoro nye anye kindi.”—Atambuahe 145:1.

Waigu ka Oni Sakirogoyo?

• Wa ka Adamu adu niruruko fu Mbori, gini he ka ko afuhe fu rani?

• Waigu atita Abarayama amangi gu ũkumbo nadu beyo?

• Gini apai kodi yo ho kuti gu ũkumbo nga ga mbedimbedi apefuo Kristo?

• Ga bakere rimbasa aboro ũkumbo nga gine, na waigu rengbe yo ka yugo gupai nga i na tambuahe tipaha nirengo?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]

Atita Abarayama agbia mokido tipa nyanyakipa ũkumbo

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]

Oni na tambuahe tipa gaoni ũkumbo nga ga toro?