Ndikidi Akristano Dunduko Nga Abatungusi Wene Pangbanga
“Oni bí abia fu Yekova, ki sambua rimoko; oni yúgu pa gako bata na uru na auru.”—ATAMBUAHE 96:2.
1. Gini wene pangbanga si aida aboro gihe, na waigu aDezire Yekova namangi kpiapai rogo gbaraga gu ngbatunga pangbanga re?
ROGO gu zegino agberango amanga aboro rogo na auru dunduko, si nirengo ni gupai nafu wasa ka agi aboro re ini gupai nga, vura, kuondiko, gomoro, na rungosi nika go kusayo bambeda a wa Ziazia Kekeapai atakapandehe. (Atambuahe 46:9; 72:3, 7, 8, 12, 16) Anga gipai re nirengo nga gu wene pangbanga si aida aboro dunduko gihe tee? Wogu aDezire Yekova aberãha. Aboro ini yo rogo arago dunduko ni agu aboro natungusa “pangbanga wene ahe [“wenepai,” NW ].” (Yesaya 52:7) Rengo ngaha, dungu aDezire arungo be gu rungosi aboro aye nani kuriyo tipa gayo nyanyaki kakuti tungusa wene pangbanga. Ono gupai du ngbaduyo yo nga i naida kina wene apai naamanga fu aboro. Nairiwo gu ngara rogo sunge tungusapai gbiakuti kakutipai aDezire nayuguhe daa ku awere!
2. Gine nga ndupai sa dagba agu akuraha nasa aDezire Yekova i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai?
2 Gu ngara du aDezire Yekova nani areme tingba gayo sunge tungusapai si nga kina gu bangisa ngara nadu ti agu aKristano nadu rogo bambata kama agarã. Tipa agu aKristano re, gu ga aKatoriko waraga pangbanga du rimoho nga L’Osservatore Romano nape kina rengo tipa yo niyaa: “Gupai nanidu tipa bambata aKristano nga, ngbutuko fuo zio yo bapatiza, i anabipa gbaraga Wene Pangbanga ni gayo sunge. Agi amoyambu re anagbaraga wene pangbanga ni fugo ni ngbaa fu aboro nibasasa.” Tipagine du aDezire Yekova tini zaaza wa kina gu bambata aKristano re? Bambatapai nga, mbiko gu pangbanga i atungusaha naye kina boro be Yekova Mbori nitiko. Ya mo kura ndupai ho ngba kisusi gure ka sa yo i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai? I namanga gayo sunge tungusapai ni irisa yo afugo bake Atambuahe nga gu nayaa: “Oni bí abia fu Yekova, ki sambua rimoko; oni yúgu pa gako bata na uru na auru.”—Atambuahe 96:2.
3. (a) Gine nga gu ue ndupai nasa aDezire Yekova i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai? (b) ‘Gu bata naye be Mbori’ nakoda ginipai?
3 Ga bake Atambuahe afugo natingida rani na pa gu ue ndupai nasa aDezire Yekova i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai. Gayo pangbanga nga gu pangbanga naye na bata fu aboro. Gu kura aboro nibasasa namangasunge ni amonganga, rogo agu abasunge nangera fuo gu kodatise nga ga aboro, rogo agu abasunge nangera fuo mosoro, watadu rogo kura aba tipa ka mbakadaapai kubara aboro yo, sidu, si daada ani tambua agu aboro re tipa gu gayo ngbatunga asadatise re. Ono tie, agu apai dunduko rengbe boro ka mangaha tipa kurani si gbua ni kina betehe ka i ringbisihe kuti ‘gu bata naye be Mbori.’ Rogo Yesu Kristo yo, Yekova nika batasa bayee aboro be ingapai, be kaza, na bekpio. Aguyo nika gbia agi amaku re araka nyeanye kindi! (Yoane 3:16, 36; Yugoti 21:3, 4) Areme, bata ni gupai du dagba gu ‘iiriwo mangaapai” aKristano a takapandehe ho i airisa agu afugo ni nga: “Oni táki pande pa gako [ga Mbori] taarimo dagba arikaaboro, na pa gako iiriwo mangaapai dagba aboro dunduko! Bambiko Yekova nga bahe, rengbe na tambua ko bakere gbe; i ka gunde ti ko susi ambori dunduko.”—Atambuahe 96:3, 4.
Gu Kpiapai nga ga Baira Rani
4-6. (a) Gu biata ndupai nasa aDezire Yekova i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai nga gine? (b) Waigu Yesu ayugu gupai nga ko adu zaaza rogo gako sunge tungusa wene pangbanga?
4 Gu kura biata ndupai kinaho nasa aDezire Yekova i du zaaza tingba gayo sunge tungusapai. Si nga i napekafuo gu kpiapai nga ga Yesu Kristo. (1 Petero 2:21) Gu kumba nadu nirengberengbe ko re aidipa gu sunge na ngbadukoyo dunduko i afuhe fuko nga ka ‘tungusa wene pangbanga fu bayee aboro.’ (Yesaya 61:1; Ruka 4:17-21) Ngba gi gene re, ko kini da ni batungusi wene pangbanga, nga bagumba wene pangbanga fu aboro. Ko anata rogo ringara Gariraya na ringara Yuda kirikiri ‘kini tungusipa gu wene pangbanga nga ga kindo.’ (Matayo 4:23) Na mbiko wa ko aima ino gupai nga dungu aboro kinaho nika dia gu wene pangbanga re kugume, ko aya fu gako abawiriki wee: “Zuzuhe ni bakere he ni rengo, ono abamangisunge ni kina umba yo. Oni kpári tie fu gu Gbia du zuzuhe ni gako, ko kedi abamangisunge ku rogo gako ati zuzuhe.”—Matayo 9:37, 38.
5 Ringbisihe kuti gako kparakpee, Yesu ayugupai fu kura aboro tipa i da ni abatungusi wene pangbanga. Kusa, ko akedi gako amokedi nisayo na ki ya fuyo: “Wa oni ka ndu, oni ta tungusa pai, niya, ‘Gu ngbi nga ga ngbangbaturũ si mbedi.’ ” Ya mo oni nabihe ya gupai ka i amangihe nga gu ka ngba gbe nga ka sigira abasunge tipa ka zeresa gu fudifudiapai nadu dagba aboro ti gu regbo re? Watadu ka i arimisi tiyo kurogo agu apai nga ga birĩ zogarago ka sovura tipa ka dia gu irairaapai kusayo nadu ti gu regbo re? Oó. Kuba gure, si naida agu aKristano dunduko nga abatungusi wene pangbanga mangi gu kpiapai Yesu amoihe ho ko aya ni fu apefuo ko: ‘Wa oni andu, oni nitungusipai.’—Matayo 10:5-7.
6 Kusa fuo gure, Yesu akedi kura tooni rimbasa abawiriki i ndu ka tungusapai niyaa: “Ga Mbori ngbi mbedi kono du oni ni.” Ho i akaraga tiyo ni ka tingidapa gayo diabese rogo gayo tua nga ga tungusa wene pangbanga, rago angba ti Yesu kisusi sidu ko ki kparikpee ki ya: “Mi natambua ro, Buba, Gbia ngbangbaturũ na sende, ya mo aoko agi apai re be airatatamana na airainahe, ki yugu he fu toni agude.” (Ruka 10:1, 8, 9, 21) Gu ga Yesu abawiriki nadu mbata ni ngangara abaziatio, ni abasopo bino, na ni abamangi kura asunge, adu gbua wa kina agude ka i ringbisi yo kuti gu wene abawirikipai ni abarumbatayo nangia ga gu rikaaboro re. Ono tie i araba abawiriki i takipande gu pangbanga nangba kisusi.
7. Fuo dakpa Yesu ku ngbangbaturũ yo, ada apefuo ko atungusi wene pangbanga fuyo mbata?
7 Fuo dakpa Yesu ku ngbangbaturũ yo, apefuo ko aagbaraga gu pangbanga nga ga bata kindi. (Amokedi 2:21, 38-40) Ada i andu ka tungusapai fuyo mbata? Ya mo i andu fuo agu aGendiria nga aguyo naainongo Mbori ya? Oó, gayo bambata ba tungusapai angia ringara aYisaraere, nga agu aboro naima inido tiyo na Yekova tipa agarã susi 1,500. Ya mo i aduna rengo beyo ka tungusapai rogo gu ringara aboro aima digo ni irisi Yekova rogo? Ii. Yesu aima gumbaha fuyo ki ya: “Oni adu ni adezirere, Yerusarema yo na Yuda yo a Somorona yo, na digida [kpoto]sende yo.” (Amokedi 1:8) Si aidi aYisaraere gi gu wene pangbanga re wenengai a wa kina kura rikaaboro.
8. Waigu areme aDezire Yekova awirika agu apefuo Yesu nadu rogo bambata kama agarã?
8 Rogo gu gene du wa kina gure, aDezire Yekova areme natungusa wene pangbanga auru kpotosende dunduko. I nakoda beyo kuti gi sunge re na gu maraika Yoane abi ko, nga guko “nyenye pangbanga . . . [a]du ngbako yo ka tungusa ha fu agu . . . [aboro] dunduko naraka auru kpotosende, na fu arikaaboro, na ngbatunga aboro, na ngbatunga afugoyo, na aboro.” (Yugoti 14:6) Rogo gu garã nangia 2001, i aamangasunge zaaza rogo aringara na kura arago du bangehe nga 235, kodihe kuti agu aringara i naabihe dedede ya si nga ringara aKristano. Ya mo si ni irairapai fu aDezire Yekova i tungusipai rogo agu arago agu aboro du rogo Ngbiiakristano aima sigira akanisa rogo? Gu kura aboro naya ii si wo na kini bi gu ngbatunga tungusa wene pangbanga re ya si nga “di avusende” rogo ga aboro akanisa. Ono tie, aDezire Yekova natingidapa ga Yesu berã tipa agu aYuda nangia aboro umbasitise nadu ti gako regbo. Wa i avura duna aboromotumo beyo, Yesu akapanga ti pe wene pangbanga fuyo te. Ono “nungayo . . . [a]mangi ko, bambiko i arungo, ki nigbandaka, wa kina agu [avusende] adu nga na babandara ti ra ya.” (Matayo 9:36) Ho aDezire Yekova abi aboro umbasitise ni nga aguyo ainonga pai tipa Yekova na tipa gako Kindo ya, ya mo daha ada i bengeti ngbatunga agu aboro re na wene pangbanga mbiko kura akanisa nabiyo ni gayo avusende? Ni pe ani fuo gu kpiapai nga ga ga Yesu amokedi, gaani karagapai nga oó. Ani du wa ka ani tungusi gi wene pangbanga re ‘fu rikaaboro dunduko,’ zanga kpara aguyo kusayo.—Marako 13:10.
Bambata AKristano Dunduko Nanatungusa Wene Pangbanga
9. Rogo bambata kama agarã, ada nadu rogo gu dungurati nga ga aKristano nanatungusapai?
9 Ada nadu ti sunge tungusapai rogo bambata kama agarã? Afugo rengo nayugo gupai nga, aKristano dunduko nangia abatungusi wene pangbanga. Gu kumba nga Author William Samuel Williams nayaa: “Gu dezirepai rengbe na arago dunduko nga, agu aKristano dunduko nadu rogo bambata Kanisa . . . anatungusa wene pangbanga.” Tipa gupai namangi rago Pendekote rogo 33 ti Gaani Regbo, Ziazia Kekeapai nayaa: “I [nga akumba na adee] ki hiki ahika be Ziazia Toro dunduko, i ki tona [ka] fura ni kura ngbatunga afugo, wa Toro afu he fu yo i nigumba ha.” Abatungusi wene pangbanga akodi akumba na adee, aparanga na sosono aboro, akanga na aranirii. (Amokedi 1:14; 2:1, 4, 17, 18; Yoere 2:28, 29; AGaratio 3:28) Ho rungosi asa dungu aKristano ni i oro kusayo Yerusarema yo, “agu yo nagbataka i ki tona ka ndu kirikiri nitungusi Pai.” (Amokedi 8:4) Anga agu aboro i agumba payo herẽ nga kina gu beteyo i afuku asunge fuyo rogo dungurati nanatungusa wene pangbanga sa te, ono “agu yo [dunduko] nagbataka.”
10. Gini sunge nadu na apaparaha ue aKristano amangihe mbata fu gbarasa aRomo gu sino mangaapai nangia ga aYuda?
10 Wogu gipai re adu rogo gu bambata agarã re nabaha dunduko. Yesu afura tipa apai kumbatayo ki ya: “Gi wene pangbanga nga ga ngbi re i atungusa ha [atungusa] rogo zegino dunduko mbiko ndika fu arikaaboro dũ; ragoho ki digi adiga.” (Matayo 24:14) Ni digisidigisi agu afugo re rogo bambata kama agarã, i atungusi wene pangbanga rogo arago yasika mbata fu aRomo gbarasi ga aYuda pambori na ki gbarasipa gayo birĩ zogarago. (AKorosaio 1:23) Kurii gure, apefuo Yesu dunduko aairisa gu gako ndiko nga: “Oni ndú tie, ki sa arikaaboro dunduko ni abawiriki, ki nibapatizi yo ku rogo rimo Mbori nga Ba na [ti rimo] Wiri na [ti rimo] Ziazia Toro; ki nirugu yo a i niká kuti agu apai dunduko mi arugu roni kuti ni.” (Matayo 28:19, 20) Bambata aKristano anangarasanga bayee aboro i idi kuti Yesu na fuo gure ki mbu yo i ni irisimbori ngba gayo gene wa i aidaha, wa bete agu abatungusipai du ti gi regbo re amangaha te. Kuba gure, i anayugopai fuyo i da ni ga Yesu abawiriki, kini dungura yo kurogo adungurati, na kini yugupai fuyo a tipa i ruho ka tungusa wene pangbanga na ka sa aboro ni abawiriki. (Amokedi 14:21-23) ADezire Yekova areme napefuo kina gu kpiapai re.
11. Ada areme natakapande gu pangbanga ngbaa kisusi fu ngbatunga aboro?
11 Dungu aDezire Yekova gu duho naima mera kurogo kura aringara ni amokedi ka tungusapai yo niwirika fuo gu kpiapai nadu rogo bambata kama agarã nangia ga Pauro, ga Barunaba, na ga kura amokedi. Gayo sunge ima fu undo nirengo fu aboro, mbiko i arimisanga tiyo kurogo agu apai nga ga birĩ zogarago watadu ka rimiso tiyo kurogo kura apai ki mbu gu sunge i afuhe fuyo nga ga tungusa wene pangbanga te. Gupai irisi yo ho gbua nga ga Yesu ndiko: ‘Wa oni andu, oni nitungusipai.’ Ono tie, anga dungu bange aDezire Yekova kisusi nga amokedi rogo kungbo aringara te. Dunguyo namangasunge zegino tipa ka gbia agu ahe i aidaha tipa raka, na gu kura yo nawirikapai kindi sukuru yo. Gu kura yo nasonosa agude. Ono aDezire dunduko natungusa gu wene pangbanga fu kura aboro i awirikihe. Aparanga na sosono aboro, akumba na adee, i dunduko nakaragapai na ngbarago kuti gu ngarasa aboro Ziazia Kekeapai afuhe nga: “Mo nitúngusi pai; mo ké na ni [“mo mangihe ni ipiipihe,” NW ], ho du ragoho ni na ho adu nga ragoho ni ya [“rogo wene regbo na rogo kpakarakpakara regbo,” NW ].” (2 Timoteo 4:2) Wa kina agu akurayo nadu mbata fuyo rogo bambata kama agarã, i “apiriga nga ti yugo pai na tungusa pa Yesu ya ko nga Kristo” te. (Amokedi 5:42) I natakapande gu pangbanga ngbaa kisusi tipa ngbatunga aboro.
Sa Aboro I Aria Gayo Ida Watadu Tungusa Wene Pangbanga?
12. Gu pa-Giriki nga pro·se’ly·tos, rogoyo nga gine, na waigu aboro abihe ti gi regbo re?
12 Pro·se’ly·tos nga pa-Giriki duna gu rogoyo nga “gu boro sa gani ida.” Gu fugo Ngirisi nga “proselytism” aenge ti gi fugo Giriki re du bambata rogoyo nga ‘gu sunge nga ga sa aboro i aria gayo ida.’ Ti agi aregbo re, gu kura aboro nayaa sa aboro i aria gayo ida nga kerepai. Gu waraga gu riigbu nga World Council of Churches akusihe nafura tipa “gu ingapai nga ga sa aboro i aria gayo ida.” Tipagine si ape gipai tini re? Gu waraga pangbanga nga The Catholic World Report nayaa: “Mbiko gu kpakanahe apiriganga ya aboro gu pambori nga ga Orthodox nakpasakaha, aboro naberãpa ‘sa aboro i aria gayo ida’ ni gu mangaapai nga ga sa aboro ngbaome kurogo kura pambori.”
13. Gine nga bete asangbana gbegbere sa aboro i aria gayo ida?
13 Ya mo sa aboro i aria gayo ida nga kerepai? Ii, si rengbe arengba ka du wo. Yesu aya wee gu sa aboro i aria gayo ida abakeapai na aFarusi aamangaha angia kerepai fu agu aboro i aasa yo kurogo gayo pambori. (Matayo 23:15) Nirengo, “sa aboro ngbaome i aria gayo ida” arunga te. Ni kpiapai, kuti sangba gu bakeke kuru apangbanga nga Josephus, ya ho gu kumba nangia John Hyrcanus nga guko nadu dagba agu aYuda nangia aMekabisi adini be agu aboro nangia aIdumia, ko “aidihe fu agu aboro re i nye rogo gayo ringara ka i mangipai sa, nga ka yera tiyo na ki duna nyemu ka irisa agu andiko nga ga aYuda.” Si adu nga, ka aIdumia aida ka raka tiibe gu zogarago nga ga aYuda, si aida gupai beyo mbata nga i mangi gu pambori nga ga aYuda. Abakeke kuru pangbanga nagumba gupai fu rani nga, rogo gu muambe kama agarã ti Gaani Regbo, kumba nangia Charlemagne azubo agu apagano i ayamba yo nga aSakizoni na vura na ki dibe yo nga agu aboro nanaraka Putu yo ku nodiyo, fuo gure, ko ki sa yo ngbaome i aria gayo ida.a Ono tie, ya mo gu aria ida aIdumia na aSakizoni amangihe re angia ndikidi aria ida? Ni kpiapai, ya mo gu ziotise kuti gu Ndiko nangia ga Mose nga gu naye be ga Mbori toro gu ga aIdumia Bakindo nangia Erode adu nani, nga guko na’asadi ka imo gu fogo gude nangia Yesu, angia ndikidi ziotise kuti gu ndiko re?—Matayo 2:1-18.
14. Waigu gu kura amokedi du rogo agu akanisa nga ga Ngbiiakristano amanga aboro ngbaome i sa tiyo kurogo gayo pambori?
14 Ya mo ti gi gaani regbo re, i na’aria aboro ngbaome kurogo kura apambori? Ii, bete akura apambori kinaho namangaha wo. I naya wee kura amokedi rogo agu akanisa nga ga Ngbiiakristano napepa maa boro kurogo bakere sukuru rogo kura ringara ka ni idi ka aria gani ida ki sa ti ni kurogo gayo pambori. Watadu i nasa agu aboro oro kurogo kura ringara be vura nga aguyo nakoba be gomoro i degetuyo mbata sa gu tungusapai du ngba batungusipai i ni mo ka fu riahe fuyo. Kuti gu gumbapai agu abisopu nga ga Orthodox yo akusihe ti regbo gu bakere dunguratise i amangihe rogo 1992, ya rogo kura aringara, “sa aboro i aria gayo ida namanga amanga ti kura aregbo mbiko zomia aboro na riahe na ti kura regbo ni manga aboro rogo ngbatunga aome nibakiakia i aria gayo ida.”
15. Ya mo aDezire Yekova nasa aboro ngbaome i aria gayo ida watadu ka fuka ahe fuyo wa gu kura aboro amangaha areme? Oni sakinga rogoyo.
15 Manga aboro ngbaome i mbu gayo pambori ka rimo gu kuraha arunga te. Ka pe rengo, aDezire Yekova amanganga ngbatunga gupai re te.b Sidu, i asanga aboro ngbaome i aria gayo ida watadu ka fuka ahe fuyo wa gu kura aboro amangaha areme ka zomia yo nani te. Kuba gure, i natungusa wene pangbanga fu aboro dunduko wa kina agu aKristano nadu rogo bambata kama agarã. Agu aboro duna nyemu gu pangbanga re tiyo, i nayamba yo i gbia kura inohe tipaha ni wisigo yo Ziazia Kekeapai. Ngbatunga agu aboro duna nyemu rengo tiyo re nawirika wai ka ida kuti Mbori na kuti gako aringbisapai na kini moi mburu gi gayo ida re nyanyakii rii gu inohe nga ga Ziazia Kekeapai. Ni sangbanaha, i nayambahe ti rimo Mbori nga Yekova tipa bata. (ARomo 10:13, 14, 17) Singia i adia wene pangbanga kugume watadu i adianga ha te, gure nga gayo sia pai nitiyo. Pai ho nga manga aboro ngbaome te. Kangia si wo, pa sa aboro i aria gayo ida dunga na rogoyo tini te. Tipa Mbori idi na ga boro pai, si naida gani iriso ye ngbaduniyo angianga mbiko mangi yo ni amanga ngbaome ya.—Pa Fu Rugute ni Ue he 6:4, 5; 10:12.
Tungusa Wene Pangbanga ti gi Gaani Regbo Re
16. Waigu gu sunge tungusa wene pangbanga nga ga aDezire Yekova nakii ti gi gaani regbo re?
16 Vuru gi gaani aregbo du awere re dunduko, aDezire Yekova ima tungusa wene pangbanga nga ga Kindo ni bakere digisidigisi sangba Matayo 24:14. Gu banyanyakipa ũsunge i amangasunge nani rogo gi gayo sunge tungusa wene pangbanga re nga gu magazini nga Ngbaõbambu Sinziri.c Rogo gu garã nangia 1879, ho i akusi bambata Ngbaõbambu Sinziri ni, bange gu magazini re adu nga 6,000 rogo fugo sa. Rogo gu garã nangia 2001, fuo agarã susi 122 kusa, bangehe da awere ti awirinaha 23,042,000 rogo afugo 141. Guhe ninaasona nani kina sa nga bakio gu sunge nga ga takapande wene pangbanga aDezire Yekova aamangaha. Oni ringbisinga gu bete akutu asaa awirina adihe kuti ngba sunge tungusapai rogo agarã nibasasa rogo gu 19 kama agarã na 1,169,082,225 asaa i adihe kuti ngba sunge tungusapai rogo 2001. Oni berẽnga pa agu aboro 4,921,702 i ayugupai fuyo rogo Ziazia Kekeapai rogo gu bangisa garã re zanga i tumo tipaha. Nairiwo gu bakere wene sunge i amangihe re! Na ngangara atakipande Kindo 6,117,666 namangihe.
17. (a) Gini ngbatunga kungbo ambori aboro airiso yo areme? (b) Ginipai si aida aboro dunduko inihe zanga bipa gayo fugo, zanga bipa ngbatunga yo, watadu gayo riko dagba aboro?
17 Bake Atambuahe nayaa: “Ga aboro ambori dunduko nga kina kungba ahe; ono Yekova namangi angbangbaturũ.” (Atambuahe 96:5) Agu aboro du rogo gi zegino adunga areme na gu berã nga ga ndikidi pambori tiyo re ya, sa kura ahe ni gayo ambori kaa irisoho, wa gu nga, kiisopa angbatunga, gu kpiahe narukuba kurahe nga ga rikaaboro, kiisopa abaworimo, aũzegino, na zavura kumuko a. (Matayo 6:24; AEfeso 5:5; AKorosaio 3:5) Mohandas K. Gandhi ti kura regbo sa ayaa: ‘Gupai idi mi kuti ni nyanyakii nga, aboro Putu areme nga aKristano ti kina rimo gbua. Guhe i airisoho nga kumuko.’ Sidu, gupai du nirengo nga, si naida aboro gi gu wene pangbanga re rogo arago dunduko. Aboro dunduko si aida i ini pai tipa Yekova na tipa gako ringbisapai zanga bipa fugo yo, angbatunga yo watadu gayo riko dagba aboro. Ani naida gupai nga aboro dunduko karagapai kuti ga bake Atambuahe afugo nga gu nayaa: “Oni fú taarimo fu Yekova na ome! Oni fú taarimo fu Yekova a wa rengbe he na rimoko”! (Atambuahe 96:7, 8) ADezire Yekova naundo kura aboro i wirikipai tipa Yekova tipa wa ka i fu taarimo fuko ngba ruru gene. Agu aboro nakaragapai niwenehe nagbia undo ni bakerehe. Gini undo i agbiaha? Ani asaka gere rogo gu paparaha naye fuo gere.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a Kuti sangba gu buku nga The Catholic Encyclopedia, ti regbo gu mbakadaapai nga ga pambori i ayambaha nga Reformation, i afura tipa sa aboro ngbaome kurogo kura pambori ya si nga: Cuius regio, illius et religio (Rogo gu fugo re yo nzunzu nga: “Agu aboro nazoga ringara, i nga agu aboro duna rengo beyo ka sia pambori tipa gu ringara re.”)
b Ti regbo gu dunguratise aboro gu riigbu nga United States International Religious Freedom Commission amangihe rogo Ngbangba ti rameru 16, rogo 2000, boro sa pati gu dunguratise re ayugu gu kparakparapai du dagba agu aboro na’asada ka sa aboro ngbaome i aria gayo ida na gu sunge nga ga aDezire Yekova. Ni anyakasi gupai nga, ho aDezire Yekova atungusapai ni fu aboro, i namangaha ngba gu gene nasa gu boro aidanga ha ya ni naya gbua wee, “nyemuhe tire te” fuo gure, ni ki kisi gani ngbadimo fuo ni.
c Rimo gu magazini re nabaha nga Ngbaõbambu Sinziri Natakapande ga Yekova Kindo.
Oni Rengbe ka Sakarogoyo?
• Tipagine du aDezire Yekova tini nga ngangara abatungusi wene pangbanga?
• Tipagine aDezire Yekova atungusapai tini zavura rogo agu arago agu aboro du rogo Ngbiiakristano aima sigira akanisa rogo?
• Tipagine adunga aDezire Yekova tini ni agu aboro namanga aboro ngbaome i aria gayo ida watadu ka fuka ahe fuyo i aria gayo ida wa gu kura aboro amangaha areme ya?
• Waigu gu sunge tungusa wene pangbanga nga ga aDezire Yekova nakii ti gi gaani regbo re?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
Yesu angia ngangara batungusi wene pangbanga na ko ayugupai fu kura aboro i mangi kina gu bangisa sunge re
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Agu aboro dunduko nadu rogo gu dungurati nadu rogo bambata kama agarã adu ti tungusa wene pangbanga
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]
Manga aboro ngbaome i sa tiyo kurogo kura pambori arunga te