Oni Tungusipai Tipa Ka Sa Aboro Ni Abawiriki

‘Ho aPuriseka na Akuira abi Aporo ni ko nitungusipai fu aboro, i adi ko fuo yo, ki yugupa ga Mbori gene fuko wenengai ti gu ko aini mbata.’—AMOKEDI 18:26.

1. (a) Wa Aporo avurangia gu kumba nadu ‘zaaza rogo toroyo,’ ginihe nakpa beko? (b) Gine si aida si du be Aporo tipa ko rengbe kadu na gu rugatinapai dunduko nga ga toro?

APURISEKA na Akuira, nangia aKristano ni arogotise rogo bambata sa kama agarã, abi Aporo ko nitungusipai fu aboro bambutiria yo rogo gu bakporo nangia Efesa. Mbiko ga Aporo birĩ fugo zungodihe, ko aima gbeberã agu aboro nasusungu kini degatuyo koyo du ko ni. Ko angia gu kumba nadu ‘zaaza rogo toroyo,’ na kini ‘yugupai tipa Yesu zukazuka.’ Ono tie, si adu ziazia nga, Aporo ‘aini kina pa ga Yoane bapatiza.’ Agu apai dunduko Aporo aatungusaha tipa Kristo angia kina rengo ono nikina betehe gbua. Gupai nakpa ti gako tungusapai nga, ko ainonga apai dunduko tipa Yesu te. Si aida Aporo kiisi gako inohe tipa ga Yesu Kristo sunge wa Yesu anyasa manga ga Yekova ringbisapai.—Amokedi 18:24-26, oni ringbisingaha na NW.

2. Gini kpakarakpakarapai aPuriseka na Akuira aidipa mangaha?

² Zanga keesa, aPuriseka na Akuira afu tiyo ka undo Aporo ko da nigu boro narengbe ka manga “agu apai dunduko” Kristo azinahe fu gako abawiriki i mangihe. (Matayo 28:19, 20) Pangbangaa gupai re naya wee, i adi Aporo ku kpuyo yo “ki yugu pa ga Mbori gene fu ko wenengaĩ ti gu ko aini mbata.” Ono, wa si avura du wo, apai adu kinaho tipa Aporo nga gu ka ba kina ndundu ti kura aKristano tipa yugopai fuko. Gini apai nangiaha? Na ginipai rengbe ani ka wirikaha be gu bakere asadatise nangia ga aPuriseka na Akuira ka sakapai na Aporo rogo Ziazia Kekeapai? Wai rengbe pa wisigo ani gi kuru pangbangaa re ka undo rani ani moiberã rani kuti tona wisigo Ziazia Kekeapai na aboro kpuyo yo?

Oni Moiberã Roni Tipa Aboro

3. Tipagine agu apai nadu tipa ga Aporo raka akisonga gene ti ni be aPuriseka na Akuira ti yugopai fuko ya?

³ Mbiko wa avungu Aporo angia aYuda, si nawira i asonosi ko rogo gu bagbata nangia Aregizandaria. Ti gu regbo re, Aregizandaria angia gu bakerepa bagbata nangia ga Ezipeta na kingia gbata bakere wirikapai, aboro aini paha gbe mbiko gu bakere ba-geda-abuku nadu yo. Gu bagbata re aduna bakere bange aYuda rogoho, nga gu nakodi wene abawirikipai. Sidu, yo du nangia gu ba i asa fugo Ziazia Kekeapai ni ti pa-Ebere kurogo pa-Giriki, nga gu Ziazia Kekeapai aboro aini he ti gu rimoho nga, Septuagint. Sidu, nidu Aporo nigu boro nasono Aregizandaria yo, si airiwonga ti aboro wa i abi gupai nga, ko “aini [pai ti]pa Ziazia Kekeapai nyanyaki” te! Akuira na Puriseka tigayo angia abambakadi abamburokoo. Ya mo gu birĩ fugo zungodihe nadu be Aporo aba gunde tiyo? Oó. Mbiko nyemuse, i aberẽ pako, pa gako zingo, na pa gu gene i arengbe rogoho ka undo ko.

4. Wari Aporo agbia gu undo ni ko aduna zingoho, na wai ko agbiaha?

⁴ Wa Aporo avura duna wene ino fugo ngbako, si aidi aida i yugupai fuko. Gu undo ko aidaha adunga rogo bakere ba wirikapai te, ono si adu be agu akurako aKristano nadu rogo dungurati. Aporo adu ngba gene ka gbia agu apai naundo ko ko gbia ruru giarogopaiyo tipa ga Mbori mbakadapai tipa bata. Sidu, aPuriseka na Akuira adi Aporo ku kpuyo yo “ki yugu pa ga Mbori gene fu ko wenengaĩ ti gu ko aini mbata.”

5. Ginipai rengbe oni ka gumbaha tipa gu nyaka rogo toroyo nangia ga aPuriseka na Akuira?

⁵ APuriseka na Akuira angia agu aboro naima nyaka rogo toroyo na mburu gayo idapase ki du ninyanyakihe a. Si nawiraha gbe nga, i angia agu aboro ‘nanambakada tiyo ti aregbo dunduko ka karagapai fu agu aboro dunduko ka sana yo tipa ndu gupai i adu ti ni na maabangirise,’ kangia agi aboro re angia kumukokumuko aboro, rungorungo aboro, wene abawirikipai, watadu i angia akanga. (1 Petero 3:15) Akuira gbiati diako aima rengba ka ‘yugo fugo Mbori nzunzu.’ (2 Timoteo 2:15) Nisangbanaha, i angia kakaka abawiriki Ziazia Kekeapai. Agu arugute du mburuhe rii ‘fugo Mbori duni ungaha na duna tandu,’ na nafõngbadu aboro yo, afõngbadu Aporo yo a.—AEbere 4:12.

6. Wai ani aino gupai nga, Aporo aduna tambuahe tipa gu undo i afuhe fuko?

⁶ Aporo aduna tambuahe tipa gu kpiapai gako abayugupai amoihe na ki wiriki gu birĩ kisusi nga ga sa aboro ni abawiriki. Ko amangisunge wenengai gbe na gako inohe rogo sunge takapande wene pangbangaa, gbe dagba agu aboro nangia aYuda. Aporo adu na kparakpara inohe rogo zungodi aYuda yo i idi kuti Kristo. Mbiko wa ko angia gu boro ‘naima ino apai wenengai rogo Ziazia Kekeapai,’ ko arengbe ka rugusa gupai bangiriyo nga, agu anebi dunduko nadu bakuru kusayo, i anamaabangiriyo tipa ye Kristo. (Amokedi 18:24) Gu pangbangaa re nagumba kurapai tipa Aporo ya fuo gu regbo re, ko andu ku Akaya yo, yo ‘ko aundo agu aboro ni gbe naidipai mbiko undahe, bambiko ko amungosi aYuda ni tandu, kubangiri aboro a, niyugupai rogo Ziazia Kekeapai ya Yesu nga Kristo.’—Amokedi 18:27, 28.

Oni Wirikipai be gu Kpiapai Nga ga Kura Abayugupai

7. Wai Akuira na Puriseka awiripa da nibawene abayugupai?

⁷ Wai Akuira na Puriseka aye kadu nibawene abayugu Fugo Mbori? Gayo wisigopai nisase zanga nyomoro gbiati du pati adunguratise, na gayo kodatise dawedawe na gu mokedi nangia Pauro, avura undo yo bakere gbe. Pauro asungu Korinda yo kua aPuriseka yo na Akuira tipa adiwi 18. I dunduko akodi beyo kuti sunge mbakada abamburokoo na kini rurungu sipisipi abangirihe. (Amokedi 18:2, 3) Oni berẽnga pa agu afugo tipa agu apai nga ga Ziazia Kekeapai i avura nifura tipaha dagbayo. Na nairiwo wai i asono rogo toroyo mbiko gu ngbatunga kodatise i adu nani na Pauro re! Asanza 13:20 naya wee: “Gu boro nata na boro tatamana ni adú [adu] ni iratatamana.” Sidu, gayo wene kodatise aduna wene sangbanaha kurii gu gayo mangaapai nangia ga toro.—1 AKorindo 15:33.

8. Ginipai aPuriseka na Akuira akpariaha wa i abi Pauro tingba sunge tungusapai?

⁸ Ho aPuriseka na Akuira abi Pauro ni ko nitakipande Kindo, i abi bawene bayugupai ko niyugupai. Gu pangbangaa du rogo Amokedi naya tipa Pauro wee ko ‘anasakapai bambutiria yo Korinda yo na rago sabiti, kini zungadi aYuda na aGiriki a.’ Kusa, ho aSira na Timoteo aye ni fuo Pauro, ko “atona ka fu tiko nyanyakii tipa fugo Mbori, kini mangi dezirepai fu aYuda ka yugo gu gopai fuyo nga Yesu nga Kristo.” Ho aPuriseka na Akuira abi gupai ni nga Pauro bi kina bete nyemupai gbua ti agu aboro nadu rogo gu bambutiria re, i akparia gupai nga, ko ima guari kusayo na tungusapai yo ki gbisi nani kurogo gu ba aboro adu rogoho na nyemuhe tiyo, nga gu kporo nadu pavuru gu bambutiria re. Yo ngaha re Pauro arengbe ni ka undo kumba rimoko angia Kurisipa, “nangia baira bambutiria” ko sa tiko nibawiriki. Si nawiraha gbe nga, aPuriseka na Akuira aima kparia gupai nga, pa sa Pauro gu kumba re nibawiriki, aduna wene sangbanaha ti ni rogo gu dagbarago i aatungusapai rogoho re; mbiko pangbangaa gupai re naya wee: “Kurisipa . . . aidi pa Gbia na gako aboro kporo dunduko; aKorindo ki gi pai ki idi pa ha ni dungu yo, i ki bapatizi yo.”—Amokedi 18:4-8, oni ringbisingaha na NW.

9. Ginipai aPuriseka na Akuira amangihe nibipa ga Pauro kpiapai?

⁹ Gu kura atakipande Kindo nadu wa aPuriseka na Akuira awiriki gu kpiapai a nangia ga Pauro rogo sunge tungusapai. Gu mokedi re angarasi kura aKristano ki yaa: “Oni dú ni awiriki pa re, a wa du mi a ni wiriki pa Kristo.” (1 AKorindo 11:1) Na ngbanya kuti gu kpiapai nangia ga Pauro, aPuriseka na Akuira aundo Aporo ko girogo agu apai wenengai gbe aKristano aayugoho. Na ko tigako, ko aundo kura aboro a. Zanga kapa, aPuriseka na Akuira aima sa bete aboro ni abawiriki Roma yo, Korinda yo, na Efesa yo.—Amokedi 18:1, 2, 18, 19; ARomo 16:3-5.

10. Ginipai wiriki oni he rogo Amokedi kapita 18 nga gu nika undo roni rogo gaoni sunge nga ga sa aboro ni abawiriki?

¹⁰ Ginipai rengbe ani ka wirikaha be wisigo Amokedi kapita 18? A wa Akuira na Puriseka avura wirikapai be Pauro, ani rengbe arengba a ka mbakada gaani birĩ tungusapai ka sa aboro ni abawiriki niwirika ani gu kpiapai nga ga wene abayugu Fugo Mbori. Ani rengbe ka kodatirani na agu aboro “[nafu tiyo] nyanyakii tipa fugo Mbori” na “[namanga] dezirepai” fu kura aboro kakaka. (Amokedi 18:5) Ani rengbe ka bi wai i arimisopai ku ngbadu aboro yo nigu birĩ yugopai nga ga zungodi aboro. Ngbatunga agu abirĩ re rengbe ka undo rani ani sa aboro ni abawiriki. Ho ani awisigo Ziazia Kekeapai ni na boro, ani rengbe ka fu gu berã funi nga ni yambu kura gani aborokporo watadu gani amurakporo i ye kupati gu wisigopai re. Watadu ani rengbe ka sana ni ka ino singia kura boro ho rengbe ani ka sana ni tipa ka wisigo Ziazia Kekeapai na ni.—Amokedi 18:6-8.

Oni Gbata Amamu Tipa ka Sa Aboro Ni Abawiriki

11. Wari rengbe ani ka gbia aboro ni ka sa yo nivovo abawiriki?

¹¹ Pauro gbiati akurako aKristano anagbata agu agene i arengbe ngbaha ka sa aboro ni abawiriki, nitanga yo ti akporo na tungusapai, nitungusa yo pai babagaahe yo, na tingba gayo anunguro, nirengo, i anatungusapai rogo arago dunduko. Nigu zaaza batungusipa Kindo nagbata agene ka sa aboro ni abawiriki, oni rengbe ka kiiso gaoni sunge tungusapai? Ho amamu akura ni fu roni, oni rengbe ka saha niwene undo ka gbata agu aboro rẽ na gi pangbangaa re tipa ka tungusaha fuyo? Gine nga gu bete agene akuarani abatungusipai nabihe niwene gene ka sa aboro ni abawiriki ngbaha? Ani kparianga gu sunge tungusapai mbata awirina amangaha rogo terefuni.

12-14. Tipa ka ringbisapa gu undo du ti manga dezirepai rogo terefuni, oni tangaranga gu pangbangaa namangi fu kina boro oni watadu gu du rogo agi agenewaraga re.

¹² Ani nika yamba Kristano nga Maria, wa ri aamanga dezirepai kini tanga nani ti akporo Brazil yo, ri afu keke kpewaraga fu paranga dee nga guri naakura kusayo tii gu bakere bambu duna dungu avuruhe yo. Nimanga Maria sunge na gu kekepai du barii gu keke kpewaraga re nigari tonatona fugo, Maria asanari ki yaa, “Oni nakpinyemu ka ino kura apai tipa Ziazia Kekeapai?” Gi dee re akaragapai ki yaa: “Ii, mi nakpinyemu ka inoho. Ono gupai du tipa re nga, wiri regbo bere te, mi nga nayugupai, sunge yugopai nadia gimi regbo naabaha dunduko.” Maria aya furi wee i rengbe arengba kaa wisigo gu riiapai nga ga Ziazia Kekeapai rogo terefuni. Gu dee re afu namba gari terefuni fu Maria, na kina boro rogo gu nyemu re, ri atona ka wisigopai na ri rogo terefuni rogo gu burosua nga, Gine Mbori Akpinyemuhe be Rani?a

¹³ Wa natungusipai ti aregbo dunduko aamanga dezirepai rogo terefuni Ethiopia yo, ri akigi ho ri afura ni fu kumba ono ki gi woro ndurumo afugo giirago yo. Gu kumba re ahõpai beri tipa ri fura na ko kusa. Ho ri afura ni berewe, ko ahõmbupai beri ki ya, ti gu regbo ri afura na ko mbata re, ko gbiati diako aduna paya dagbayo nikerehe. Gi wirinarani re abi gipai re nimamu ka yugopa agu arugute nga ga tatamana Ziazia Kekeapai afuhe tipa zeresa gu fudifudiapai nga ga ramukporo. Ri aya fuko wee dungu aborokporo aima digo nigbia undo be gu buku nga, The Secret of Family Happiness, aDezire Yekova akusihe. Fuo bete a’uru fuo ri fu gu buku re fuko, ri amangi terefuni fuko berewe. Ko a’ako ningbarago ki yaa: “Ako, nangbaa gupai mo amangihe re, gi buku re ima mbakada gaani rogatise!” Nirengo, gupai ko amangihe nga, ko adungura gako aborokporo kurogo ba sa ka yugo gu weneapai fuyo ko agedihe. I atona ka wisigopai na ko kpuko yo, na ka fuoho aturanga ya, ko ki tona kaa du pati agu adunguratise nga ga aKristano dedede.

¹⁴ Natakipande Kindo Denmark yo, nga guri natona ka wisigo Ziazia Kekeapai na boro rogo terefuni ayaa: “Gu babiapai nga ga sunge tungusapai ko angarasi re mi tona ka tungusapai rogo terefuni. Ti tonatonaha, mi aká aká niyaa: ‘Ngbanga gu sino tungusapai re tire te.’ Ono tie, rogo kura uru sa, mi aba gunde kusayo tire ki tona ka manga terefuni fu bambata irakporo. Dee du rimori nga Sonja akaragapai fere, fuo guru fugo dagbare na ri, ri aidipa dia agu abuku bere du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. Rogo kura nyemu sa, ani awisigipai tipa gu riipai du tipa kusaahe, singia Mbori nakusi ahe ke, na ri ki duna nyemu ka geda gu buku nga, Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation.b Mi aya furi wee si adu niwenepai ka ani gbia tirani, kita ngera bangirani kini fura riipa gupai re. Ri aidi nani. Sonja aima mbakada tiri tipa wisigopai ho mi aye ni ku kpuri, tona ti gu regbo re daa ku awere, ani nawisigopai na aposo dunduko.” Gi wirinarani re nadigiso fugo ri niyaa: “Mi aima digo nikparikpee tipa dungu agarã ka gbia boro ka wisigo Ziazia Kekeapai na ni, ono mi aamaanga bangire ya mi agbia ni rogo manga dezirepai rogo terefuni te.”

15, 16. Gini apangbangaa rengbe oni ka tangaraha ka yugopa gu undo du ti gbata agene nibakiakia tipa ka tona ka wisigo Ziazia Kekeapai na aboro?

¹⁵ Dungu awirina duna ngbarago tiyo mbiko i namanga agu apai i afu aberã fuyo tipa i mangihe rogo manga dezirepai fu aboro rogo agu arago du agi aboro re rogoho. Kristano Amerika yo arugusi gari tarambiri pati gu bakere tarambiri nga ga bagaahe iraha arugusihe ba rugusa atarambiri yo. Ho gu dee nadu rogo gi bakere tarambiri re abi ri ni, gi wirinarani re atona ka sakapai furi tipa gu gaani sunge nga ga yugo Ziazia Kekeapai fu aboro. Gi dee re adegeturi, ki zoro kusande tarambiri yo, ki yari ku bandurugene kubani fuo gi wirinarani re kupati gari tarambiri yo. Ri ayaa: “Mi na ngbarago tire mbiko oni ru ka fura na mi. Gbanga regbo susi awere fuo gu yangara regbo mi adi abuku beroni du amburuhe rii Ziazia Kekeapai. Na kurii gure, mi na nyemu ka wisigo Ziazia Kekeapai berewe. Oni awisigoho na mi?” Rogo gi gene re, gi wirinarani re agbata boro tipa ka tungusa wene pangbangaa funi na ri ki bi ni.

¹⁶ Gi pangbangaa paha aye re amangi fu wirinarani ni dee Amerika yo ho ri andu ni kurogo gu kporo nga ga agu aboro-wokote riigbu-fu-undo angera fuo yo: Ri andu fuo barugupasunge rogo gu ba re nga guko nangerakurii papara gu basunge re na ki ya fuko wee ri aduna nyemu ka fu tiri ka undo agu aboro du rogo gu kporo re rogo gu gayo azingo nga ga toro. Ri agbia gupai kuti ni nga, ri na nyemu ka wisigo Ziazia Kekeapai na agu aboro dunduko ka idi nani bara sa rogo poso zanga sanahe tipa boro tumo tipaha. Gu barugupasunge re aidihe furi ri ndu ka biko agu aboro dunduko naduku rogo agu avurubambu re nibasasa. Fuoho aturanga te, ri ki tona kaa wisigo Ziazia Kekeapai bara biata rogo poso sa na aboro bangeyo angia 26 nga aguyo naraka rogo gu kporo re, guni sa naandu kupati gaani adunguratise yo dedede, mbiko ba ta kina tini.

17. Gini sino tungusapai nidu dedede na wene sangbanaha ti ni tipa ka tona ka wisigo Ziazia Kekeapai na aboro kpuyo yo?

¹⁷ Tipa bete atakipande Kindo, pa sana yo boro ngburungburu tipa ka wisigo Ziazia Kekeapai na ni naaye aye na wene sangbanaha. Rogo kura wiso sa, gu dungurati duna abatungusipai rogoho 105 amangi bakere asadatise ka sasana agu airakporo dunduko i agbia yo tipa ka wisigo Ziazia Kekeapai na yo. Abatungusipai 86 nandu tipa sunge tungusapai rogo gu uru re, na fuo i di asaa ue kuti ngba sunge tungusapai, i abi gupai nga, i atona ka wisigo Ziazia Kekeapai na vovo aboro bangeyo adu kandara 15.

Oni Nye Kindi Kuti Gbata agu Aboro Rẽ na Wene Pangbangaa

18, 19. Gini nyanyakipa arugute Yesu afuhe si aida ani bandaha ku berã rani yo, na tipagine si aida ani diberã ti ni ka mangaha?

¹⁸ Nibatakipande Kindo, oni avura du na nyemu ka asada ka manga agu aberã fu yo ho rogo gi papara kekepai re. Rengo ngaha nga, si adu nipatatamana ka oni berẽpa gu sino mangaapai du rogo gaoni dagbarago wa oni aberãpa agu agene manga dezirepai re. Kurii apai dunduko, ani banda ga Yesu arugute ku berã rani yo, nga agu arugute du tipa gbata agu aboro rẽ ka gia gi pangbangaa re na ki undo ngbatunga agu aboro re i da ni abawiriki.—Matayo 10:11; 28:19.

¹⁹ Tipa ani rengbe ka manga gupai re, ani ‘yugunga fugo Mbori nzunzu.’ Ani rengbe ka mangaha wo nizungodi ani aboro na agu afugo du mburuhe ngutete rii Ziazia Kekeapai. Pa manga ani he wo nika undo rani ani fõngbadu agu aboro yo naida na gi pangbangaa re na si ki sa yo a i mangipai sani. Wa ani akido kuti Yekova rogo kpee, ani rengbe kadu ti sunge tungusapai ka undo bete aboro i sa tiyo niga Yesu Kristo abawiriki. Nairiwo gu mosoro du ti gi sunge re! Sidu tie, ani ‘mbakadi tirani tipa Mbori idi na gaani pai,’ kini fu irisa fuko ti aregbo dunduko ni zaaza atakipande Kindo, na ni agu aboro natungusapai tipa ka sa aboro ni abawiriki.—2 Timoteo 2:15.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

• Tipagine si aidi i sakirogo ga Mbori gene ti ni fu Aporo wenengai gbe?

• Rogo gini agene aPuriseka na Akuira awirikipai be gu mokedi nangia Pauro?

• Rogo Amokedi kapita 18, ginipai wiriki oni he tipa gu sunge nga ga sa aboro ni abawiriki?

• Wai rengbe oni ka gbata amamu tipa ka sa aboro ni abawiriki?

[Asanahe nga ga wisigopai]

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]

APuriseka na Akuira ‘ayugupa ga Mbori gene fu Aporo wenengaĩ gbe’

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]

Aporo aye kadu na birĩ rogo sunge sa aboro ni abawiriki

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]

Pauro anatungusapai rogo agu arago dunduko ko anandu kurogoho