Aparangaa, Oni Nambakada Tironi Tipa Raka Kumbatayo?
“Mi ini agu aberã du ti re koyo du oni ni, . . . berã pa zereda, pa gbegbere pai te, ka fu maabangirise fu roni tipa gaoni apai ku mbata yo.”—YEREMAYA 29:11.
1, 2. Rogo gini agene nibakiakia rengbe ani ka bi agu agarã nga regbo parangase?
DUNGU sosono aboro naberãpa regbo parangase niwene regbo raka. I naberãpa gu ome gbiati ngara i adu nani ho i aduni ni aparanga. I nangera kusayo kidu na nyemu gu regbo i aduna kina bete asunge gbua beyo, nga gu regbo nahiki be ambaro na kingia regbo dungu amamu nga gu nadu barabangiriyo kumbatayo.
2 Si nawiraha tie nga, agu roni nga aparanga, oni nabi apai kia ti gure. Si rengbe kadu nga si nikpakarakpakaraha fu roni ka mangapai tipa agu apai du ngbaduroniyo na agu a’ariapai namanga roni wa oni asona. Si rengbe kadu nga akuaroni nasosoda roni asosoda sukuru yo sa manga gupai angbanga ya. Si rengbe ka ida gupai beroni nga oni mangi nyanyaki diaberã ka sovura kuti ingamangasunge na kere angua, kuti mbira eerẽ buda, na kuti wasiro. Dungu roni a nagbia tironi agbia ti agu akango du tipa kparatise kusayo ti agu apai nga ga birĩ zogarago watadu gu kura akango du tipa gaoni idapase. Ii, rengo du, regbo parangase rengbe kadu nikpakarakpakara regbo. Wa vura duhe wo, si nga regbo amamu. Gu sanahe duho si aida ani karagapai sani nga, Wai oni ka mangasunge na agu amamu re?
Oni Gbia Ngbarago ti Regbo Parangaroni
3. Gini arugute Soromo afuhe fu aparanga na gine ko aza yo ti mangaha?
3 Sosono aboro nika ya fu roni wee regbo parangase aimanga te, na ru gayo pai aru. Rogo kina wiri bete agarã gbua, oni nika bi gupai nga, oni ima sa regbo parangase kugii roni yo. Sidu, oni gbia ngbarago behe kindi baraho du oni ni nga aparanga! Gupai re nangia gu rugute Bakindo Soromo akehe ki yaa: “Ako paranga kumba, mo ngi ti rago parangaro, kpotoro yo ngarasi ro ti rago parangaro. Mo ki nita kina rogo agu apai du ngbaduro yo na gu pai bi mo.” Ono tie, Soromo afu rugute fu aparanga ki yaa: “Mo kúsi pa rungosi kpotoro yo, ki moi gbigbitapai ti bororo ku sa yo.” Na ko aya berewe wee: “Ga paranga unga na ga paranga kumba [mangaapai] nga kina kungba pai.”—Batungusipai 11:9, 10.
4, 5. Tipagine duhe ti ni nipatatamana fu aparanga i mbakaditiyo tipa raka kumbatayo? Oni yugunga ha na kpiapai.
4 Oni girogo gupai Soromo aida ka gumbaha? Ani yugunga ha na kpiapai, oni berẽnga pa gu paranga boro nadia bakere gamahe kubeni, isoke nga ũkumbo. Ginipai rengbe ni ka mangaha nani? Ni rengbe ka gbarasapaha dunduko gene pa ngbarago yo, wa kina gu ingiingi paranga Yesu agumba pako rogo gupai ko ayuguhe na kpiapai. (Ruka 15:11-23) Ono ginipai nika manga fuo nyasa marã? Nirengo, ni abira tini abira tipa gu iraira mangasunge na ũkumbo re! Ngba kura gene, ani ya ni nika mangasunge na gu gamahe re rogo mbakadatise tipa raka kumbatayo, isoke ka rimiso bakere paparaha kurogo gu sunge nika ye na mokiisa funi. Gizo kumbatayo, ho ni kaa gbia undo ni be gi gani ahe ni aigihe re, ya mo ni abira tini ya ka ni aini ki gbarasipaha gene ngbarago yo ho ni aduni niparanga? Wagusa te!
5 Oni berẽpa agu agarã nga ga parangaroni nigamahe be Mbori, a wa duhe nirengo nga gamahe. Wai oni ka mangasunge na agu agarã re? Oni rengbe ka gbarasapa gu ome du beroni naabaha dunduko rogo kina manga agu apai ngbaa tironi, nga kita guari kporo weneapai yo kini gbisi kina ku kporo gu kuraha yo zanga sogima raka kumbatayo. Ono tie, ka oni mangi gupai re, gupai ka mangi tipa roni nga, ‘pa parangase na pa ga paranga kumba mangaapai’ adu tie nikina “kungba pai.” Nangbaa gupai nga, oni di regbo parangaroni tipa ka mbakadatironi tipa raka kumbatayo!
6. (a) Gini ga Soromo arugute nayugo gene fu aparanga? (b) Ginipai Yekova aida ka mangaha fu aparanga, na wai rengbe paranga ka gbia undo behe?
6 Soromo agumba agu arugute adunga ngburungburu ya nga gu rengbe ka undo roni oni gbia gu wenepai kisusi rengbe oni ka gbiaha be regbo parangaroni. Ko ayaa: “Mo nitingidi pa Bamangiro a ti rago parangaro.” (Batungusipai 12:1) Gupai re nga gu banguapai nasa boro ni du na diabese, nga ka degatue kuti Yekova na ki mangi gupai ko akpinyemuhe. Yekova agumbapa gupai ko aaida ka mangaha fu agu aYisaraere nadu mbata. Ko ayaa: “Mi ini agu aberã du ti re koyo du oni ni, . . . berã pa zereda, pa gbegbere pai te, ka fu maabangirise fu roni tipa gaoni apai ku mbata yo.” (Yeremaya 29:11) Yekova naida aida a ka fu “maabangirise fu roni tipa gaoni apai ku mbata yo.” Ka oni tingidi pako rogo gaoni mangaapai, aberã, na rogo agu apai oni adiaberã ka mangaha, gu raka kumbatayo re na gu maabangirise re, aduadu niwenehe.—Yugoti 7:16, 17; 21:3, 4.
“Oni Mbedi na Mbori”
7, 8. Wai rengbe paranga ka mbeda na Mbori?
7 Fugo Yakoba nangarasa rani ani tingidapa Yekova ho si azungodi rani ni niyaa: “Oni mbédi na Mbori, ko ki mbedi na oni.” (Yakoba 4:8) Yekova nga Bakusiahe, nga gu Bakerepa Bakindo nga ga ngbangbaturũ ko, rẽ aboro irisiko na kini sambuo ko. (Yugoti 4:11) Wa vura du apai tipa ko were, ka ani mbedi na ko, ko ambeda ambeda na ani a. Ya mo gu nyemu mbeda na ani du ti Bakusiahe re afunga ngbarago fu rani tee?—Matayo 22:37.
8 Ani nambeda na Yekova rogo dungu agene. Nikpiapai, fugo gu mokedi nangia Pauro nayaa: “Oni kpári akpara dedede kindi, ki ta ngera rogo ho ni tambuahe.” (AKorosaio 4:2) Ka pehe rogo kura afugo, mo sonosi gu sino nga ga kparakpee. Ka mo rengbenga kina be ya gbua wee “Amina” fuo nyasa bamu na kpee watadu fuo kuaro Kristano nyasi na kpee rogo dungurati ya. Mo akusinga agu apai du ngbaduroyo fu Yekova na ki gumbapa agu apai mo aberãha fuko, nga agu apai mo agunde behe, na gu kpakarakpakarapai nakura saro? Mo agumbanga pa agu apai fuko kina zee amanga ro ka gumbaha fu kura boro? Gu kpee naye ngbaduroyo nika ye na pazereda foro. (AFiripoio 4:6, 7) Si naundo rani ani mbedi na Yekova na ki ini gupai nga, ko nambeda na ani a.
9. Wai rengbe paranga ka mbeda na Yekova?
9 Ani nabi gu kura gene rengbe ani rogoho ka mbeda na Yekova rogo agu afugo gako toro adu kugiipa kehe nga: “Mo dege turo sa rugapai, ki idi pa rugute, mo ki du na tatamana ku mbata yo.” (Asanza 19:20) Ii, ka mo degeturo kuti Yekova na ki irisi afugo ko, gure nga mo nambakada tiro tipa raka kumbatayo. Wai rengbe mo ka yugo gupai nga, mo nadegaturo adega kuti Yekova? Zanga kapa, mo naadu adu pati agu adunguratise nga ga aKristano na kini degeturo kuti apapara gu dunguratise re. Berewe a, mo ‘nairisa avunguro airisa’ nidu mo pati gu wisigo Ziazia Kekeapai nga ga gaoni aborokporo. (AEfeso 6:1, 2; AEbere 10:24, 25) Rẽhe arẽ i tambua ro tipa gupai re. Ono kurii gure, mo ‘nangbe regbo’ tipa ka mbakadatiro rogoho tipa adunguratise, ka geda Ziazia Kekeapai dedede, na ka wetekapai? Mo na’asada tiro ka manga gupai mo agedaha, tipa wa ka mo aata wa ‘iratatamana’? (AEfeso 5:15-17; Atambuahe 1:1-3) Ka mo aamanga agu apai re, gure nga mo nambeda na Yekova.
10, 11. Gini bakere aundo aparanga agbiaha ho i adegatuyo ni kuti Yekova?
10 Rogo gu tonatona afugo du rogo gu buku nga Asanza, gu bakeapai ga Mbori toro adu kugii ko ko ke gu buku re, asakirogo ndu gupai ko akehe ti ni. Si nayawee ndu kehe adu tipa “boro ini tatamana na rugapai, ki ini agu apai nga ga rugatinapai, ki idi pa rugapai tipa manga pai ni tatamana, na rurupai, na ruru sarangbanga, na pa du apai rengbe arengba; ya i yugu birĩ fu azangainahe, na inahe na sia pa apai fu paranga aboro.” (Asanza 1:1-4) Sidu, wa mo ageda agu afugo nga ga Asanza na kini mangi sangbaha, kodihe a na sangba yangara apapara Ziazia Kekeapai, mo nika zugosi ruru mangaapai gbiati pe kina rengo, na Yekova aduadu na ngbarago wa mo nambedi na ko. (Atambuahe 15:1-5) Wa mo kaa sonosa ruru sapangbangaa, tatamana, inohe, na tandu berãpai, gamu diaberã tipa apai nika du niwenehe.
11 Ya mo pa maa ani bangirani tipa paranga mangiapai nitatamana ngba gi gene re ni gupai arunga ya? Oó, si wo te, mbiko dungu agu aparanga nga aKristano namangaha amanga wo. Nisangbana gipai re, gu kura aboro nafu irisa fuyo na ka i ‘apayasinga pa parangayo ya.’ (1 Timoteo 4:12) Ruhe aru fu avunguyo i du na ngbarago mbiko yo, na Yekova nayawee i nasa ngbaduko asa si ngi. (Asanza 27:11) Wa vura du yo ni aparanga, i rengbe arengba kadu na kido ya agi fugo naye be ga Mbori toro re si a tipa yo: “Mo kparia pa ziazia boro, ki bi ruru boro, bambiko wenepai adu fu boro zereda ku mbata yo.”—Atambuahe 37:37.
Mo Mangi Wene Siapai
12. Gine nga gu nyanyakipa siapai aparanga amangaha, na wai du gu siapai re na gu sangbanaha nika manga gizo?
12 Regbo parangase nga regbo siaka apai, agu akuraha sangbanaha nika nyeanye kindi. Gu kura apai mo asiakaha awere nika ye na sangbanaha foro tipa dungu agarã kumbatayo. Wene siapai nika ye na gu raka nga ga ngbarago foro gbiati diabese kumbatayo. Gu siapai zanga tatamana rengbe ka gbarasapa ga boro raka naabaha dunduko. Mo wisiginga pa wai du gupai re nirengo nibipa apai ue si aida mo sia gu sa dagbaha. Bambataha nga: Ada mo asia yo tipa kaa sungo na yo? Tipagine du gupai re ti ni ninyanyakipa pai? Gu sanza naye be ga Mbori toro nayaa: “Gu boro nata na boro tatamana ni adú ni iratatamana a, ono gu badiata nga ga mumungo aboro, ima azía yo wa sa.” (Asanza 13:20) Ka pehe rogo kura afugo, ani naye kadu niyangaraha wa kina agu aboro ani asia yo tipa kaa sungo na yo, singia airatatamana watadu airamungo. Gini boro mo aida kadu wa ni?
13, 14. (a) Kupati kodatise na aboro ngburungburu, gini kura gene berewe rengbe boro arengba rogoho ka koda tini na aboro? (b) Gini irairapai si aida aparanga nekehe?
13 Ho mo aberãpa kpamiatise ni, si nawira mo naberã tipa kodatise na kura aboro. Kina rengo nga gupai re, ono si nakoda kura apai kurii gure. Nikpiapai, ho mo abi gu mbakadapai ni du rogo terevizioni, ho mo adegaturo ni kuti manzigo, geda buku, ndu kupati sinima yo, watadu ka zaka kura bangiri ba rogo Internet, gure nga mo nakpamia tiro na kura aboro. Ka agu apai re tona ka yugo zuũ na wasiwasi mangaapai watadu ka ngarasa ro kuti ingamangasunge na kere angua, kuti kpibuda, watadu kuti agu apai dukia ti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai adunga ngburungburu ya, gure nga mo nakoda tiro na “iramungo” nga gu boro namangapai si kidu wa Yekova ti ni te.—Atambuahe 14:1.
14 Isoke mo vura du na gu berã nga, wa mo naadu adu pati agu adunguratise nga ga aKristano na kidu zaaza rogo dungurati, mo ima nyaka, sidu, agu abia aboro akapa akapa kuti afugoho arengbanga ka manga wiripai na mo te. Mo vura kaa berãha ya, anga gbegberepai ho nika manga ka mo de mboimboi kpia kundiri aboro rogo Internet te. Ono tie, fugo gu mokedi nangia Pauro naya foro wee mo nga ingahe rogo gipai re! Si nayaa: “Gbegberẽ kpamiatise nagbarasa wene sino.” (1 AKorindo 15:33) Si nafu kina gberarago nga, dungu agu aparanga ni aKristano i akido kutiyo ya i nika du na diabese kumbatayo, agbarasi gayo wene sino na gbegbere kpamiatise. Mo diberã tie ka neka ngbatunga agu akodatise re. Ka mo mangihe wo, gure nga mo nairisa gu ga Pauro arugute nga: “Ka oni ringbisi nga tironi na gi zegino re ya, ono oni sá tironi asa ni mbakada berãroni berewe, oni kpária pa gu he nga ga Mbori nyemu he du ni wene he, nzunzu, ni ziazia ha.”—ARomo 12:2.
15. Gine nga gu ue siapai si aida aparanga mangihe, na gini sosodapai aboro naasosoda yo nani ti kura aregbo nibipa gipai re?
15 Gu kura ue siapai gere mo angera bangiro nani nga: regbo ayeaye mo ka diaberã rogoho tipa gupai mo ka mangaha fuo nyasa mo na sukuru. Kangia mo naraka rogo gu ringara angenga mamu sunge-marã rogoho ya, apai avura sosoda ro mo zi kina gu sunge du barabangiro nga gu ngbaa kisusi. Kangia mo naraka rogo kumukokumuko ringara, dungu asunge rengbe kadu ho tipa mo sia gu dagbaha, bete agu akuraha rengbe ka ngbaa bangiro kisusi. Gamu abayugupai watadu avunguro, mbiko wa i akpinyemu mo du wenengai rogo gamu raka, i rengbe ka ngarasa ro mo zi gu sunge nika ye na marã foro, watadu gu nika ye na aũkumuko. Ono tie, wirika ngbatunga agu asunge re rengbe ka dia bakere regbo bero ka mo adunga na regbo tipa ka mangasunge fu Yekova ya.
16, 17. Mo sakinga rogo wai rengbe agu averesi du nibakiakia kuari re ka undo paranga ni du na ruru bipai tipa sunge-marã.
16 Mo tingidipa zara Ziazia Kekeapai mbata fu manga mo diaberã. Ziazia Kekeapai nangarasa rani ani mangisunge tipa ka songoda tirani nani rogo gaani raka. (2 ATesaroniko 3:10-12) Wa vura duhe wo, gu kura apai kinaho si aida mo mangihe. Ani nangarasa ro mo gedi agu averesi naye re na ki berẽ tipa wai rengbe he ka undo paranga ni mangipai zanga naga kina kubani kisusi wa ni asia gu sunge ni ka saha nigani nyenye sunge: Asanza 30:8, 9; Batungusipai 7:11, 12; Matayo 6:33; 1 AKorindo 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Wa gedi mo agi averesi re, mo bi ga Yekova bipai tipa gipai re?
17 Si aidanga ani mbu sunge-marã paha kii bangirani kisusi pa gu gaani sunge ani amangaha fu Yekova te. Kangia mo rengbe arengba ka gbia wene sunge-marã na gu wirikipai nga ga bakere sukuru, si niwenepai. Kangia si naida mo gbia kura wirikapai kurii gu nga ga bakere sukuru, si nga gupai si aida mo sakihe na avunguro. Ono tie, ka bangiro gonga ti “agu apai duna nyanyakipaha gbe” ya, nga agu apai nga ga toro. (AFiripoio 1:9, 10, NW) Ka mo manginga gu irairapai Baruka amangihe ya nangia ga Yeremaya bakeapai. Bangiriko ago ti gu tambuahe ka ko adu nani tipa gako sunge ono ko ki tona ‘gbata bakere apai tipa tiko.’ (Yeremaya 45:5) Rogo wiri guru regbo, bangiriko ago ti gupai nga, anga ‘bakere apai’ ho rogo gi zegino re rengbe ka mbedisa ko na Yekova watadu ka undo ko ko bati ho i ka gbarasa Yerusarema ni te. I rengbe ka gumba kina ngbatunga gupai re tipa rani areme.
Mo Bi agu Apai Nga ga Toro na Kikiipaha
18, 19. (a) Gine dungu gaoni amurakporo arungo behe, na wai si aida mo berẽ tipa yo? (b) Tipagine gu dungu aboro nakoba rogo toroyo ainonga pa gayo gomoro ti ni ya?
18 Mo abinga kpia aboro rogo terevizioni, nga kpia agu agude naraka rogo agu aringara aboro akoba rogoho be gomoro watadu ka bi kina boro agu agude re nzunzu i nikoba be gomoro? Kangia mo abi yo, zanga kapa, nunga yo aima manga ro. Ono tie, ya mo nunga agu aboro du paakpuroni namanga ro wa kina gure? Tipagine si aida ti ni nunga yo mangi ro? Mbiko dunguyo a nakoba akoba be gomoro. I narungo be gu ngbongi gu nebi nangia Amosa afura tipaha niyaa: “‘Oni ngére, arago naye,’ wo poi Gbia Mbori, ‘ho mi ka keda ngbongi ni ku rogo ringara; ngbongi riahe te, ngbongi gomoro ime a te, ono ngbongi pa gia agu apai nga ga Yekova.’”—Amosa 8:11.
19 Rengo ngaha nga, dungu agu aboro narungo be gi ngbongi nga ga toro re ni ‘agu aboro ainonga pa gu gayo zingo nga ga toro ya.’ (Matayo 5:3, NW) Dunguyo ainonga pa gu gomoro nga ga toro du tiyo te. Beteyo rengbe ka ya i naririahe ari wenengai. Ono ka singia i naririahe ari nirengo, guhe tie i arihe re si nga “gu tatamana nga ga zegino,” nga gu nakoda nyemu aũzegino, gu sangbarii nga ga birĩ-inohe, agu aberã du tipa ruru raka, na ngbatunga apai wa gure. Gu kurayo naberã ya vovo “tatamana” ima sa gu yugopai nga ga Ziazia Kekeapai nikurupai. Ono tie, “zegino aina nga Mbori mbiko gaha tatamana te.” Gu tatamana nga ga zegino aundonga ro mo mbedi na Mbori te. Si gbua nga “mumungo pai bangiri Mbori.”—1 AKorindo 1:20, 21; 3:19.
20. Tipagine adunga a ti ni niruru berã ka wirika agu aboro airisonga Yekova ya?
20 Ho mo angana kpia agu agude duna gomoro re, watadu ho mo abi kina boro yo ni nzunzu, ya mo mo naida kadu wa yo? Wagusa te! Ono, wa vura duhe wo, gu kura aparanga kina ti ni dagba agu aborokporo nga aKristano nayugo gupai nga, i naida kadu wa agu aboro nakoba du pati yo. Si nawiraha nga, ngbatunga agu aparanga re naberã ya agu aparanga du rogo zegino i ngbariyo, sidu kini gbia ngbarago be gayo raka bakere gbe. Bangiriyo go ti gupai nga, ngbatunga agu aparanga re tutuurũ ti Yekova. (AEfeso 4:17, 18) Bangiriyo ima go a ti sangbana gu gomoro nga ga toro. Bete asangbana gi gomoro re nga agu amobara sosono adegude adu nani nga agu amobara i aidanga nani ya na sangbana wasiro ti kpoto boro na ngbaduniyo, sangbana vugundö, sangbana kpibuda, na sangbana ingamangasunge na kere angua. Gu gomoro nga ga toro nasa boro ni kusi gu sino nga ga samungu, kaa raka gu raka zanga maabangirise, na ka raka gu raka zanga nduhe.
21. Wai rengbe ani ka bandatirani tipa gu sino berã nga ga agu aboro airisanga Yekova ya ka mera fuo rani?
21 Sidu tie, ho du mo ni sukuru yo dagba agu agude angianga akuaro airisi Yekova ya, ka mo mbunga gayo aberã si mere fuo ro ya. (2 AKorindo 4:18) Beteyo rengbe ka bisirapa agu apai nga ga toro. Kurii gure, aũgbandaka apangbangaa nagbandaka gu poropoganda nga ziree, ya pa manga boro wasiro, ka kpibuda, watadu ka gumba gbegbere afugo nga irairapai te. Mo sovura kuti gu ome nga ga maapai kurii kura aboro re. Mo ndu kumbatayo kindi kaa koda tiro dedede na agu aboro “[ka]kuti idapase, na wene sangba kpoto yo.” Mo rimisi tiro dedede kurogo manga “ga Gbia sunge zaza dedede.” (1 Timoteo 1:19; 1 AKorindo 15:58) Mo naamangasunge zaaza tii Bambu Kindo yo na gene sunge tungusapai yo. Ti regbo agu agarã mo awirikapai sukuru yo, mo naatungusapai nimoundo abazakigene ti kura aregbo. Mo nyakasi gamu bipai nga ga toro ngba gi gene re, tipa ka mo atinga ya.—2 Timoteo 4:5.
22, 23. (a) Tipagine Kristano nika manga gu siapai ti ni kura aboro nika gianga rogoyo ya? (b) Gine i angarasa aparanga i mangihe?
22 Gu bipai nga ga toro nika ndu na mo mo mangi gu diaberã kura aboro nika gianga rogoyo ya. Nikpiapai, paranga sa ni Kristano angia bataki manzigo na kingia bangbasia bainihe sukuru yo. Ho ko anyasi sukuru ni, ko akodi tiko kuti bako rogo sunge giriso abangiri-bambu tipa wa ka ko du na regbo beko tipa kaa ndu kindi kumbatayo na gako sunge nibatungusi wene pangbangaa ti aregbo dunduko, watadu tungusapai nibazakigene. Gako abayugupai aruganga tiyo na ndu gupai ko amangi gu diaberã re ti ni te, ono kangia mo ima mbeda na Yekova, ani ima rugatirani na gupai nga, mo ima rugatironi nani.
23 Wa mo aberãpa wai mo ka mangasunge na gu kikiipa regbo nga regbo parangaro, mo ‘igi nyanyakipa apai tipa tiro kumbatayo tipa wa ka mo zadi ndikidi unga.’ (1 Timoteo 6:19) Mo diberã tipa ka ‘tingidapa Bamangironi’ ti regbo parangaro, na ti regbo gamu raka naabaha dunduko. Si nga gu yangara gene tipa ka mbakadapai tipa gamu raka kumbatayo nga gu nika du na diabese, nga gu raka nika diganga ya.
Ginipai Da Oni Kuti Ni?
• Gini arugute naye be ga Mbori toro naundo aparanga rogo sogima apai kumbatayo?
• Gine nga bete agu agene rengbe paranga ka ‘mbeda na Mbori’ ngbaha?
• Gine nga bete agu adiaberã paranga amangaha nga gu nika du na sangbanaha ti ni rogo gani raka kumbatayo?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 25]
Oni nikaa orafuo kina agu apai ngbaa tironi si nyasi gu omeroni nga ga paranga kusayo?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 26]
Agu aparanga nga aKristano duni airatatamana nambu gu gayo bipai nga ga toro si du ziazia