Oni Gbata Yekova, Nga Bawisigi Ngbadu Aboro Yo
“Oni gbáta re, ki nye ni ungaroni.”—AMOSA 5:4.
1, 2. Gine Ziazia Kekeapai ayugoho ho si ayani wee Yekova “nangera ku kpoto aboro yo”?
YEKOVA MBORI aya fu gu nebi nangia Samuere wee: “Aboro nabi kina gu tama boro du ti kpotoni, ono Yekova nangera ku kpoto aboro yo.” (1 Samuere 16:7) Wai duhe nga Yekova “angera ku kpoto aboro yo”?
2 Rogo Ziazia Kekeapai, i namangasunge dedede na gu fugo nga kpotoseyo watadu ngbaduseyo nifugo masaku ka fura tipa agu asino boro du ku ngbaduniyo, nga gu nyemu apai du tini, gani aberã, agu apai nafõni ngbaduniyo gbiati agu apai ngbaa tini. Sidu ho Ziazia Kekeapai ayani wee Mbori nangera ku ngbadu boro yo, rogoyo ngawee ko nangana gu kura apai susi gu du kuzagi na kini moiberã ko fuo agu asino boro du ku kpotoniyo.
Mbori Awisigi AYisaraere
3, 4. Kuti sangba Amosa 6:4-6, gini sino apai nadu rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe?
3 Wa Bawisigi ngbadu aboro yo angere kusende no kurii gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe ti rago Amosa, gine Ko abihe? Amosa 6:4-6 nafura tipa agu akumba ‘nanapika auru abarame i ambakadihe rogo rindi ambara kini tai tiyo ri gayo akpanga.’ I ‘anari wiri akandoro dagba rimbasara, na wiri abagara dagba agura nanidu bambura yo.’ Ngbatunga agu akumba re ‘anasanga aũworo ahe’ tipa tiyo na ‘kini mbiri imekakue.’
4 Ti bambata bibihe, si rengbe ka wira gupai bangiri boro nga wenepai agi akumba re anamangaha tipa ka gbia wasa. Wa kumukokumuko aboro anasungo rogo gayo wene akporo, i anagbia ngbarago be agu ariahe gbiati agu ahe i ambiraha ambira nangbaki kisusi, na aboro kini taki gu woroahe fuyo nangbaki gbe i naadegatuyo kuti ni. I aduku a na ‘abarame beyo i ambakadihe rogo rindi ambara.’ Agu aboro nageteka kuru ahe sendeyo akuru bara baawene seke-seke rindi ambara Somorona yo, nangia gu bakerepa bagbata nangia ga gu kindo nangia ga aYisaraere. (1 Abakindo 10:22) Si nawiraha gbe nga, dungu gi seke-seke rindi ambara re adu nidikodikoho kuti aũkporo na kuti vurobambu.
5. Tipagine rago agbere ti ni ti Mbori fu agu aYisaraere nadu ti rago Amosa?
5 Ya mo rago agbere ti Yekova Mbori mbiko aYisaraere aaraka wene raka, kini gbia ngbarago be wene ariahe, kini mbiri wene imekakue, na kini degetuyo kuti wene manzigo? Wagusa te. Nirengo, kina ko nafuka ngbatunga agu ahe re kpaima fu aboro tipa i gbia ngbarago behe. (1 Timoteo 6:17) Gupai nafu gberarago fu Yekova angia gu gbegbere nyemu apai nadu ti agu aboro re, gu gbegbereapai nadu ngbaduyo yo, na gu iraira aberã i adu nani tipa ko na gu zingo nyemuse i adu nani tipa akurayo aYisaraere.
6. Gine nangia gu sino apai nangia ga toro naamanga ringara aYisaraere yo ti rago Amosa?
6 Tunguotunguopai aambeda na agu aboro ‘nanataa tiyo ri gayo akpanga kini mbiri imekakue na kini sangi aũworoahe.’ I asana agu akumba re ki yaa: ‘Oni nadia pa gbigbita uru kusayo bangironi’? Si aida i du na bakere gberarago tiyo tipa agu apai naamanga ringara aYisaraere yo, ono tie “i arungo nga tipa gu gberãngbi nga ga Yosefa te.” (Amosa 6:3-6) Wa gu rikaaboro nangia aYisaraere Yosefa arukuba yo re avura kumuko, Mbori abi gupai nga, gu gayo apai nangia ga toro adu nibagbegberehe kisusi. Wa apai avura du were, aboro aamanga gayo apai zanga i du na wiri bakabangirise tipa kurapai. Dungu aboro areme duna gayo asino berã wa kina gure. Si rengbe kadu nga i naida gupai aida nga ani naraka nirengo rogo kpakarakpakara aregbo, ono i abakanga bangiriyo tipa gupai namanga kura aboro te ho apai andu andu ni wenengai kubarayo yo, sidu ka nyemu agu apai nga ga toro adunga tiyo a ya.
AYisaraere Angia gu Rikaaboro Sinoyo Aagbera Kina Kumbatayo
7. Ginipai si adu nga si nika manga ka aYisaraere airisanga agu arugute Mbori afuhe ya?
7 Gu buku nga Amosa nafura tipa gu rikaaboro sinoyo aagbera kina kumbatayo, wa i avurangia airakumuko vurũ. Mbiko wa i akpa ti irisa ga Mbori arugute na ki mbakadi gayo biapai, si adu nga Yekova nika gindigo yo agindigo fu avurayo. Si adu nga aAsuro nika roga yo kusayo ngbaome rii gayo wene abarame i ambakadihe rogo rindi ambara ki ga na yo nizizi aboro kurogo kura ringara. Fuo duhe wo, ka i adunga rogo dodoroma raka berewe ya!
8. Si awiripa du wai aYisaraere aye ti ni kadu rogo gbegbere raka rogo toroyo?
8 Si awiripa du wai aYisaraere aye ti ni kadu rogo ngbatunga gu sino raka re? Gi sino apai re atona kaa maapai rogo 997 M.B.K., ho Rabama adi zogarago ni be bako nangia Bakindo Soromo na angbatunga aYisaraere bawe ki kparatiyo kusayo ti angbatunga Yuda na Benyamina. Gu bambata bakindo nangia ga gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe angia Yerobama gu Bambata Ko, “nangia wiri Nabata.” (1 Abakindo 11:26) Yerobama gu Bambata Ko asa aboro i idi kutipai zanga kapa nga, si adu fuyo nibakere mbugo i naandu ku Yerusarema yo tipa ka iriso Yekova yo. Ono tie, anga padu aboro wenengai zanga mbugo nangia gupai nadu nirengo bangiriko te. Kuba gure, agu apai nangba tiko si ko aida ka bandaha. (1 Abakindo 12:26) Yerobama aagunde agunde ya ka aYisaraere kpasaka nduge kindi ku tii yekaru yo Yerusarema yo tipa ka fu irisa yo fu Yekova ti regbo agu apumbo i anamangaha bara sa rogo garã, uru adu kinaho i ka aria tiyo ni avuru gu kindo nga ga aYuda. Wa Yerobama aagbata apai ka kiso gene be gipai re, ko ambakadi kpia wiri abagara ue rogo dahabu, ki moi gu Dana yo na ki moi gu kuraha Betere yo. Rogo gi gene re, iriso wiri abagara kini mo kadu nigu pambori nangia ga gu kindo nga ga aYisaraere.—2 Pekapai 11:13-15.
9, 10. (a) Gini apumbo nga ga pambori Bakindo Yerobama gu Bambata Ko ambakadi apai tipaha? (b) Wai Mbori abi agu apumbo nga ga pambori aboro anamangaha ringara aYisaraere yo ti rago Bakindo Yerobama gu Ue Ko?
9 Yerobama amangi asadatise ka sa gi vovo pambori re niguhe narẽarẽ aboro dihe kugume. Ko ambakadi apai tipa agu apumbo nangia ga pambori wa kina agu aboro anamangaha Yerusarema yo. Ani nageda gupai rogo 1 Abakindo 12:32 nga: “Yerobama ki asia pa pumbo rogo muambi diwi, ti rameru 15, a wa gu pumbo naadu Yuda yo, ko ki fu amotumo ku ri bamotumo; ko ki mangi a wo ku Betere yo.”
10 Yekova aidanga naapa agu apumbo nangia ga zire pambori re te. Nirengo ko agumbaha ziazia kusa rogo Amosa yo fuo susa agarã susi kama sa ti regbo gu zogarago nangia ga Yerobama gu Ue Ko, nga guko nada ni bakindo bara rogo gu garã nangia 844 M.B.K. rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe. (Amosa 1:1) Kuti Amosa 5:21-24, Mbori ayaa: “Mi sogo gaoni apumbo, mi gindiga ha a, rago angba nga ti re mbiko gaoni irisiirisi agbuu te. Ka oni vura tumo fere na gaoni zozo motumo na amotumo riahe, mi aida nga pa ha te, ka mi aberã nga pa gaoni amotumo zereda nga ga gaoni anya nzeme a ya. Oni dí woro gaoni abia ture yo ku sa yo; mi aidà nga ka gia woro gaoni ngbangbari a te. Ono oni idi pa ruru sarangbanga si fu wa ime, na rurupai wa gu wiridi nafu afu kindi.”
Gu Mangaapai Duna Wiratise Areme Dagbaha na agu Apai Re
11, 12. Gini wiratise duho rengbe ani ka bihe ti gu irisombori nadu rogo gu ringara aYisaraere nadu mbata na gu duho areme rogo agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano?
11 Si tie ziazia nga, Yekova awisigi ngbadu agu aYisaraere yo nanamanga gu gayo apumbo re na ki káha gbiati gayo amotumo. Teketeke wa kina gure areme a, Mbori aidanga na agu apumbo nga ga apagano duwa Kirisimasi na Paska, agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano amangaha te. Tipa agu aboro nga airisi Yekova, pai ho rengbe ka koda rurupai na irairapai te, ka koda imarago na bitimo a te.—2 AKorindo 6:14-16.
12 Ani rengbe ka bi gu kura awiratise du dagba gu irisombori du areme agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano amangaha na gu iriso wiri bagara aYisaraere anamangaha re. Wa vura duhe nga bete agu aboro naya tipa tiyo wee i nga aKristano nadia gu rengo du rogo Fugo Mbori adia kugume, ono tie anga ndikidi nyemu Mbori nafõngbaduyo yo i naairiso ko te. Wa ka i niya wo duhe, ka i naanyakasa gupai nga, si naida aboro irisi Yekova “ni toro na rengo” mbiko si nga gu ngbatunga irisombori ngbaa tiko. (Yoane 4:24) Kurii gure, agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano ambunga “ruru sarangbanga si fu wa ime, na rurupai wa gu wiridi nafu afu kindi” te. Kuba gure, i nye kindi kina kuti umbasipa gu ga Mbori andiko du tipa ruru sino mangaapai. I nambugene fu aboro i naamanga meteka na gu kura kere ingaapai na ki da nani ti fu maku fu agu akumba namanga rogatise dagbayo na akurayo!
Oni “Nikpi Nyemu Wenepai”
13. Tipagine si aida ti ni ani mangipai na ngbanyaa kuti agu afugo du rogo Amosa 5:15?
13 Tipa agu aboro dunduko duna nyemu ka iriso Yekova ngba gu gene ngbaa bangiriko, ko nayaa: “Oni sógo gbigbitapai, ki nikpi nyemu wenepai.” (Amosa 5:15) Nyemuse na sogote, ni agu apai naenga ngbadu boro yo. Wa duhe nga ngbadu boro yo nangihe kisusi na niguhe ka boro akidonga kuti ni ya, si naida ani mangi agu apai dunduko rengbe ani ka mangaha tipa ka bandaha. (Asanza 4:23; Yeremaya 17:9) Ka ani mbu ngbaduraniyo si kakuti berã nyemu gbegbereapai, ani rengbe ka bi tirani ani nikpinyemu gbegberepai na kini sogo wenepai. Na ka ani azeresa gu nyemuapai re nikpasaka ani manga ingapai, ani agbianga ga Mbori weneringise te, ka ani vura mangasunge fuko kakaka wa kina gine vurũ. Sidu tie, ani kparikpee fu Mbori tipa ko undo rani ani “sogo gbigbitapai, ki nikpi nyemu wenepai.”
14, 15. (a) Ringara aYisaraere yo, ada nadu dagba agu aboro nanamanga agu apai nadu niwenehe, ono wai aboro anamanga fu beteyo? (b) Wai rengbe ani ka ngarasa agu aboro namangasunge kindo areme ti aregbo dũ?
14 Anga aYisaraere dunduko naamanga agu apai nadu nigbegberehe bangiri Yekova te. Nikpiapai, Osea na Amosa ‘akpinyemu gupai nadu niwenehe’ na kini mangisunge fu Mbori niruru anebi. Gu kura aboro amangi amozunga watadu akidohe fu Mbori ka mangasunge ni aNazara. Ti regbo gayo sunge ni aNazara, i anagino ngbayo ti agu arigo na ambirahe aboro anambakadaha rogo zuzu bakakue, gbe, gu nangia ngbingbi imehe. (Pa Geda Aboro 6:1-4) Wai gu kura aYisaraere anabi gu gene mangaapai nangia ga ngbatunga agu aboro nambupa kura gayo apai ka manga wene apai re? Gu karagapai du kuti gu sanahe re nayugopa wai sino gu rikaaboro re agbere rogo toroyo. Amosa 2:12 nayaa: ‘Oni nye kindi kuti fuka imekakue fu aNazara i mbirihe, kini rugu anebi, niyaa, “Ka oni nigumbanga pai tipa apai kumbatayo ya.”’
15 Kuti bi yo gu ruru mangaapai nangia ga aNazara gbiati ga anebi, si aidi zee zi agu aYisaraere re na si ki sa yo i aria gayo gene mangaapai. Ono tie, kuba gure, i amangi asadatise ka zeresakpoto gu ruru akurayo yo re ti fu taarimo fu Mbori. Ka ani ya zomianga agu akuarani aKristano nga abazakigene, amokedi, agu ababiapai ninaata ata, agu aboro namangasunge Beteere yo i mbu mangasunge kindo ti aregbo dũ tipa i karagatiyo gbua kuti gu sino raka ya aboro tipaha wee si nga gu sino raka du niruruhe gbe te. Kuba gure, si naida ani ngarasi yo i naandu kumbatayo kindi na gayo wene sunge!
16. Tipagine apai angba ti ni kubara aYisaraere yo ti rago Mose susi gu si adu ti rago Amosa?
16 Wa dungu aYisaraere avura kaa gbia ngbarago be gu kumuko nadu beyo ti rago Amosa, i “akumuko nga fu Mbori” te. (Ruka 12:13-21) Atitayo ari kina manu sa ngbakungbo yo tipa agarã 40. Agi atitayo re aringa agu aba abagara i arigi ra rogo ga anyaa sanduki riahe te watadu kaa waranga ri agu abarame i ambakadihe rogo rindi ambara te. Ono tie, wa si avura du wo, si aruaru wa Mose aya fuyo: “Yekova gaoni Mbori fu maku fu roni rogo gaoni mangaapai dunduko nga ga beroni. . . . Agi agarã 40 re Yekova gaoni Mbori adu na oni; zingohe amanga nga roni wa sa te.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 2:7) Ii, aYisaraere aima duna agu ahe nzunzu beyo ngbakungbo yo si aida si du beyo. Gupai nangba kisusi gbe nga, Mbori akpinyemu yo, ki banda yo na ki fu maku fuyo!
17. Tipagine Yekova andu ti ni na aYisaraere kurogo Ringara Mokido?
17 Yekova atingidi agu aboro naaraka ti rago Amosa na gupai nga, Ko aye na atitayo kurogo Ringara Mokido na ki undo yo i do avurayo kusayo rogoho. (Amosa 2:9, 10) Ono, tipagine Mbori akusi agu aYisaraere re ti ni kusayo Ezipeta yo na ki ngbe fuyo kumbatayo ki ndu na yo kurogo gu ringara ko akidopaha fuyo? Ya mo nduhe angia i ndu kaa raka dodoroma raka bangiriyo ki go ti Bakusiyo? Oó! Kuba gure, ko amangihe wo tipa i rengbe kadu ngbariyo kaa irisoko na kidu ni agu aboro nadu gigirii rogo toroyo. Ono agu aboro nanaraka rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe rogoho akpinyemu gbegbereapai na kini sogo wenepai. Sidu, gupai i aamangaha nga ka fu taarimo fu seke-seke kpiaahe, angianga fu Yekova Mbori ya. Nairiwo gu pazee nangiaha re!
Yekova Afu Mbusa fu AYisaraere
18. Tipagine Yekova azaki rani ti ni ani du ngbarii rani rogo toroyo?
18 Si adunga nga Mbori nika mbupa agu apazee ambu aYisaraere aamangaha zanga fu mbusa fuyo tipaha te. Ko aima gumbapa gupai ziazia ko aandu ka mangaha ho ko ayani: ‘Mi ambusa roni ambusa tipa gaoni irairaapai dunduko.’ (Amosa 3:2) Si naida agu afugo re sa rani ani berẽkuriipa batasa rani be sunge kanga fu gu Ezipeta du awere, nga gi gbegbere zegino re. Yekova azakanga rani rogo toroyo kusayo tipa ani du ngba rirani ki rengbe ka mera gene agu asásá yo du tipa tirani te. Kuba gure, ko mangihe wo tipa ani fu gu taarimo fuko naye ngbaduraniyo ni agu aboro du ngbariyo namanga ziazia irisombori. Ani dunduko nika karagapai akaraga tipa wai ani amangasunge na gu ranirii fu Mbori he fu rani.—ARomo 14:12.
19. Kuti Amosa 4:4, 5, gine dungu aYisaraere akpinyemuhe?
19 Si nafu kina gberarago nga, dungu agu aboro naaraka ringara aYisaraere yo airisanga gu nyanyaki pangbangaa Amosa atungusihe te. Gu nebi re ayugupa wai ngbaduyo aduna gu kaza nga ga toro rogo agi afugo naye re rogo Amosa 4:4, 5: “Oni yè ku Betere yo, ka sa mungu; ku Girigara yo, ka ngeesa gaoni asamungu; . . . Ako oni awiri aYisaraere, mbiko manga wa gere ngba ti roni!” AYisaraere asonosanga ruru nyemuapai te. I abandanga ngbaduyo yo te. Nisangbana gipai re, dunguyo atona ka kpinyemu gupai du nigbegberehe na kini sogo gupai du niwenehe. Gu keretukeretu airisi wiri bagara re a’arianga sinoyo te. Si adu nga Yekova nika fu mbusa afu fuyo, na i ki kpiki rogo gayo ingaapai!
20. Wai rengbe ani ka ndu ngba gu gene duna ngbanyaa dagbaha na Amosa 5:4?
20 Zanga kapa, si adunga taata fu agu aboro naaraka ti gu regbo re ringara aYisaraere yo i nye niruru yo fu Yekova te. Ka pepai nimasaku, si nikpakarakpakarapai boro ndu nawagia ku ngbiiyo kuti ome-ime, a wa aKristano areme naini he, gu paranga yo na gu sosono yo. Ono, wa si avura du wo, nyemu Mbori na nyemu ka fu ngbarago fuko aima fõngbadu kura aYisaraere yo i naamanga ndikidi irisombori. Yekova ayambu yo na gu wasawasa yambahe du nikekehe rogo Amosa 5:4: “Oni gbáta re, ki nye ni ungaroni.” Areme, Mbori nayugo inapai wa kina gure fu agu aboro nasa gayo berã na kini gbata ko nidia yo ruru inohe kugume rogo Fugo ko na fuo gure kini mangi gupai ko akpinyemuhe. Anga si taata fu boro ni ndu ngba gi gene re te, ono pa manga boro ho nandu na ni sa nyenye unga.—Yoane 17:3.
I Aduna Kumuko Beyo Zavura Gupai Nga Ngbongi Adu Nga ga Toro Vuru
21. Gini ngbatunga ngbongi namanga agu aboro amanganga ndikidi irisombori ya?
21 Ginipai naapido agu aboro naasongodanga ndikidi irisombori ya? Ngbongi nga ngbatunga gu kerehe, nga gu ngbongi nga ga toro! Gu Bakerepa Bakindo nga Yekova ayaa: “Oni ngére, arago naye, . . . ho mi ka keda ngbongi ni ku rogo ringara; ngbongi riahe te, ngbongi gomoro ime a te, ono ngbongi pa gia agu apai nga ga Yekova.” (Amosa 8:11) Agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano, si rogo agu aegera nga ga ngbatunga gu ngbongi nga ga toro re. Ono agu aboro duna ruru ngbaduseyo dagba aboro gu pambori yo re rengbe arengba ka bi gu kumuko nga ga toro du ga Mbori aboro rogoho na i kini tiria kurogo ga Yekova riigbu. Gu kparakparapai du dagba gupai du agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano rogoho na gupai namanga dedede dagba ndikidi aKristano niyuguyuguhe ziazia rogo agu afugo Yekova nga: “Oni ngére, gimi amoyambu ari he, ono oni adú na gomoro; oni ngére, gimi amoyambu amibira he, ono oni adú na gomoro ime; oni ngére, gimi amoyambu angi, ono oni adù na zee.”—Yesaya 65:13.
22. Tipagine du ani ti ni na ndupai kadu na ngbarago?
22 Wa du ani niga Yekova amoyambu nibasasa, ani na tambuahe tipa agu ahe nga ga toro du berani gbiati amaku? Ho ani awisigo Ziazia Kekeapai ni gbiati agu abuku nga ga aKristano na kini ndu kupati gaani adunguratise yo na kikindigi adunguratise, si nidu nirengo wa ani nika kpara akpara be ngbarago mbiko ngbaduraniyo nidu pusiapusia. Ani na ngbarago tirani tipa gu ziazia giarogopai du ani nani rogo Fugo Mbori, kodihe na gu sangbanebi nga ga Amosa naye be ga Mbori toro.
23. Gine agu aboro nataasarimo Mbori agbia ngbarago behe?
23 Tipa agu aboro dunduko nakpinyemu Mbori na kini kpinyemu ka fu taarimo fuko, gu sangbanebi nga ga Amosa na gu pangbangaa du rogoho nafu maabangirise. Ka agu apai du tipa gu mosoro du berani vura du kina wai wa du rago re, watadu gini ngbatunga asada ani ka gbia tirani nani rogo gi zegino duna fudifudiapai rogoho re, agurani nakpinyemu Mbori nagbia ngbarago agbia be agu amaku ko afuhe na be agu ariahe nga ga toro ngba kisusi. (Asanza 10:22; Matayo 24:45-47) Fuo duhe tie were, ataarimo dunduko ani afuhe fu Mbori, nga gu boro nafu ahe dunduko kpaima tipa si fu undo fu rani. Ani dinga berã tie, kaa sambuo ko na ngbaduraniyo dunduko nyeanye kindi. Gupai re nikangia gaani wene mamu ka ani gbata Yekova, nga Bawisigi ngbadu aboro yo.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Gini sino apai nadu ti rago Amosa ringara aYisaraere yo?
• Gini sino apai duho areme nawira gu nadu rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe?
• Gini ngbongi nebi afura tipaha kumbatayo namanga awere, ono ada si amanganga yo ya?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 17]
Dungu aYisaraere nanaraka rogo kumuko, ono gu kumuko nga ga toro adunga beyo wa ka i gbia ngbarago behe te
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]
Oni ngarasi agu aboro namangasunge tungusapai ti aregbo dũ i nye kuti gayo wene asunge
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]
Gu ngbongi nga ga toro dagba ga Yekova aboro te, nga agu aboro duna ngbarago