Avunguagudee, Oni Banda Gaoni Kikiipa Ũkumbo

“Tatamana nabanda boro . . . [Si] nabanda unga gu ni du na inahe.”—BATUNGUSIPAI 7:12.

1. Tipagine si aida avunguagude nibi awiriyo ti ni wa agamahe?

AVUNGUAGUDE nakusa vovo unga boro kurogo zegino duna abarapa kpotoni gbiati gani mangaapai wa kina gayo. Ziazia Kekeapai nayamba ngbatunga gu rukutu aboro re nigu “ũkumbo naye be Yekova.” (Atambuahe 127:3) Wa duhe nga Yekova nga ndikidi Bafu-Unga, sidu ko nafu guhe nga kina boro gako nirengo fu avunguagude tipa i bandaha. (Atambuahe 36:9) Avunguagudee, wai oni abipa ngbatunga gi kikiipa gamahe ye be Yekova re?

2. Gine nangia ga Manoa karagapai fuo ino ko gupai nga ko nikadu nibagude?

² Zanga kapa, si naida boro di ngbatunga gu gamahe re niumbasitise gbiati tambuahe. Susi agarã awere 3,000 kusayo, gu Yisaraere rimoko angia Manoa akaragapai ngba gi gene re ho maraika agumba gupai ni fu diako nga ri nika batika gude. Fuo gia Manoa gi wene pangbangaa re, ko afu kpee ki yaa: “Ako Yekova, mi zungadi ro, mo idi he gu ga Mbori kumba mo akedi ko mbata, ko ye kono du ani ni berewe, ko yugu gu pai fu rani ani ka manga tipa gu gude i ka batika ko” re. (Abasapungbanga 13:8) Avunguagudee, ginipai rengbe oni ka wirikaha be ga Manoa kpiapai?

Ndu Gupai Ani Aida ga Mbori Undohe ti ni Awere

3. Tipagine ani aida ga Mbori undo ti ni areme gbe tipa sonosa agude?

³ Awere susi gu nidumbata, si naida avunguagude du na ga Mbori undo tipa sonosa awiriyo. Ndu gipai re nga gine? Bambiko i aima ba Satana Bakitingbanga na gako amaraika ngbangbaturũ yo kusende no. Ziazia Kekeapai nafu zahe tipa gipai re niyaa: “Rungo du fu kpotosende . . . bambiko bakitingbanga azorõ koyo du oni ni na bakere zinga, bambiko ko ini he ya kina bete rago nye fu ko.” (Yugoti 12:7-9, 12) Ziazia Kekeapai nasakarogoyo niyaa: “Wa bahu nata ki nipoi, nigbata boro ka rita ni,” kinawo a vura roni nga bakitingbanga naata. (1 Petero 5:8) Dedede, abahu nazio kina agu anyaa adunga na ome tira ya tipa ka rira, gbe nga gu paranga ra. Nipatatamana tie, agu avunguagude nga aKristano nangera kube Yekova tipa arugute ka banda awiriyo nani. Gini ngbatunga asadatise oni amangaha ka banda awironi?

4. (a) Pa ino avunguagude gupai nga bahu nata rogo gayo dagbarago rengbe ka ye na gini mangapai beyo? (b) Gine si aida i fuhe fu agude si banda yo?

⁴ Kangia oni ini gupai nga bahu gu duho nata mbembedii rogo gaoni dagbarago, pa banda awironi kangia gu bambatapai nirengo ka oni berẽhe. Satana nga bari-aboro. Ko nagbata gene ka gbarasapa ga Mbori aboro, sidu ko kini sa yo i mangi gupai nika sa Mbori ka ko idinga na gayo pai ya. (Eyobo 2:1-7; 1 Yoane 5:19) Agude duhe fu Satana nitaatapai ko gbarasi payo rogo toroyo. Tipa i bati be agu agbina nga ga Bakitingbanga re, si naida agude ini Yekova na kini irisi sangbako. Gu inohe nga ga Ziazia Kekeapai na nyanyakipaha. Yesu ayawee: “Nyenye unga nga gere, nga i ini ro nga bangisa ndikidi Mbori, na gu ko mo akedi ko, nga Yesu Kristo.” (Yoane 17:3) Kurii gure, si naida i fu tatamana fu rukutu agude, nga gu birĩ nga ga giarogopaiyo na ka manga agu apai i awirikaha. Wa duhe nga ‘tatamana nabanda unga aguyo nidu na inahe,’ oni nga avunguagudee, si naida oni rimisi rengo ku ngbadu awironi yo. (Batungusipai 7:12) Wai rengbe oni ka manga gipai re?

5. (a) Wai rengbe yo ka yugo tatamana fu boro? (b) Wai Asanza aringbisapa kiopa tatamana?

⁵ Oni rengbe arengba ka gedapai rogo Fugo Mbori fu awironi, na si naida oni mangihe. Ono pa undo oni yo i nikpinyemu Yekova na kini irisi sangbako naida gupai susi gure; si naida giarogopaiyo be agude. Ani yugungoho na kpiapai: I rengbe ka gumba gupai fu gude nga ka ni yaringa ri gene zanga ngera kubani na kubani ya. Ono, wa vura duhe wo, kura agude agianga sangbaa te. Tipagine i agianga sangbaa ti ni ya? Si nawira avunguagude asakanga rogo pa sangbana fõ yo boro na tarambiri dedede fu awiriyo, watadu rogo gu gene naba gunde tiyo, si ki dibe gu “mungo” ka ndu naayo sa béno te. Tipa boro yugu tatamana fu gude si naida regbo, gbiati bakere zeresangbaduse. Bambiko tatamana nirengo na kikiipaha! Ziazia Kekeapai nayaa: “Gaha apai nga agene wene apai, na gaha agene dunduko nga agene pa zereda. Si nga ngua unga fu agu yo zadi he; ngbarago du fu agu yo dunduko ka kuti ni nyanyaki.”—Asanza 3:13-18; 22:15.

Gu Ngbatunga Yugopai Nafu Tatamana

6. (a) Tipagine agude amangapai ti ni dedede na zingo tatamana? (b) Gini vura duho nandu kina kumbatayo?

⁶ Dedede, rukutu agude naamanganga gupai du niirairaha bambiko zanga yugo yo gupai fuyo du niruruhe te, ono bambiko gupai nga, gu yugopai re si naarimonga ku ngbaduyo yo te. Bakitingbanga nasovura ka sa ngbadu rukutu agude yo fuo ko. Ko namangasunge na birĩ ka bi gupai nga, i gbaiga fu agu aome zanga sinombori nga ga gako zegino. Ko na’asada tiko a nigbangbati ka mangasunge na gu gayo iraira nyemupai i adihe ni ũkumbo tipa manga gbegbereapai. (Bambata Pai 8:21; Atambuahe 51:5) Si naida avunguagude kparia gupai nga, ndikidi vura gu duho namanga be Satana tipa ka sa ngbadu awiriyo yo fuo ko.

7. Tipagine arengbanga kina yugo gupai ti ni fu gude nga irairaha watadu ruruhe gbua ya?

⁷ Dedede, avunguagude nayugo gupai fu gude du niruruhe watadu gu du niirairaha, kini berã gupai nga, i ima yugo nyanyaki bangua rugute nga ga wene sino mangapai funi. I rengbe ka gumba gupai fu gude nga si funi niirairapai ka gumba ziree, ka dihe, watadu ka kodaba na gu boro angianga gani badiarogatise ya. Ono tie, gude naida gupai nafõ ngbaduniyo nyanyakii tipa ni gisangbaa, susi gu gbua nga mbiko avunguni gumbaha wo. Agi apai re nga ga Yekova andiko. Si naida gude ini gupai nga, si nipatatamana ka irisa ga Yekova arugute.—Asanza 6:16-19; AEbere 13:4.

8. Gini ngbatunga yugopai rengbe ka undo agude i naamangapai nitatamana?

⁸ Gu kpakarakpakaraapai nga ga haurago, gu dungu ungaahe du nibakiakia ti akuraha, gu ariatise nga ga aregbo wa kitö na garã, si nga ngbatunga agu apai dunduko rengbe ka undo tooni gude, ni idi kuti padu Bakusiahe ho ti ni duna tanduapai beko dũ. (ARomo 1:20; AEbere 3:4) Kurii gure, si naida i yugu gupai fu gude nga Mbori nakpinyemu ni akpi, na ko amangi mbakadapai rogo gu motumo nga ga Wiriko tipa ka fu nyenye unga funi, na ni rengbe arengba ka fu ngbarago fu Mbori niirisa ni agu apai Ko agumbaha. Sidu, si nawira gupai gbe nga, gu gude re atona ka diaberã tipa ka mangasunge fu Yekova, Bakitingbanga ki vura nimangi asadatise ka rugusa ni ti ni vurũ.—Asanza 22:6; 27:11; Yoane 3:16.

9. (a) Gine si aida avunguagude mangihe na gu yugopai nafu bata? (b) Ginipai i aruga abaagude i mangihe, na gine gipai re akodaha?

⁹ Gu ngbatunga yugopai nabanda gude na kini sa ni ni mangi agu apai du niruruhe, si nadia regbo, berãpai, gbiati sogimapai. Si nakpinyemu gupai nga avunguagude irisi ga Mbori arugute. Ziazia Kekeapai nayaa: ‘Oni, abaagude, oni naambu tiyo niga Gbia rabahe na rugahe [“niga Yekova ruga berã,” NW ].’ (AEfeso 6:4) Gine gupai re ayugoho? Rogo bambata pa-Giriki, gu fugo nga “ruga berã,” si nayugopa gu bipai nga ga “maaberã kurii boro yo.” Sidu, i nazungadi abaagude nirengo, i moi gu berã nga ga Yekova kurii awiriyo yo. Nga gu wene bandahe nirengo nikangia gure tipa rukutu agude! Ka agude duna agu aberã nga ga Mbori riyo yo, gu gene ko aberã ngbaha kidu nisigirasigiraha kuriyo yo, i nikadu nibandabanda yo ti manga gbegberepai.

Gu Nyemupai Natona be Nyemuse

10. Tipa ka yugopai fu wironi wenengai, ginipai duna nyanyakipaha tipa oni inihe?

¹⁰ Tipa oni rengbe ka manga gupai du oni na nyemuhe nga ka sonosa wironi wenengai, si naida mburu gaoni asadatise du rii nyemuse. Gupai nyakipaha si nga fugodagbase. Oni asadi ka ino gupai namanga rogo ga wironi raka na ka ino gine nga gani aberã. Ho sungu oni ni zezeredii kini ongodi, oni asadi niwene birĩ ka zomia wironi tipa ni fura. Ti kura regbo kina iriwo gupai ni agumbaha awira ti tironi. Oni du tie na bakere bandatise, ki zanga yugopa iriwo gupai re tironi. Kuba gure, oni degeturoni na nyemu gia gupai ni agumbaha.

11. Wai rengbe vunguagude ka maa ga Mbori berã kurogo gude yo?

¹¹ Rengo ngaha, oni awiri gedapai rogo Ziazia Kekeapai fu awironi bara dunguhe tipa ga Mbori andiko nga gu nazahe ti manga iraira kodaba. (1 AKorindo 6:18; AEfeso 5:5) Gipai re awiri sigira gupai ku ngbadu rukutu awironi yo du tipa gupai nafu ngbarago fu Yekova na gu afunga ngbarago fuko ya. Ono tie, pa maa oni ga Yekova berã kurii gude yo naida gu asadatise susi gure. Si naida i fu undo fu agude tipa i berẽpa nyakapa ga Yekova andiko. Si naida i rugusi gupai bangiriyo zanga kapa nga gako andiko niruruhe na niwenehe, na gupai nga ka irisaha ni gupai daada na kidu nipa nyemuse ka mangaha. Kinagu sa ka oni asakapai na awironi rogo Ziazia Kekeapai tipa i idi kuti gu gene Mbori abipai ngbaha, si rengbe yo ka ya ti ni wee oni ima ‘maa gako berã’ ku ngbaduyo yo.

12. Wai rengbe vunguagude ka undo wirini tipa ni du na ruru bipai tipa kodaba?

¹² Ho oni afura ni na awironi tipa agu apai nga ga kodaba, oni rengbe ka sanahe wa gere: “Mo naberãha nga irisa ga Mbori andiko tipa zanga manga mo kodaba na gu boro angianga gamo badiarogatise ya rengbe ka ká na ngbarago bero?” Oni ngarasi wironi ni sakirogo gani karagapai yo. Fuo ngera oni na ni berewe rii ga Mbori iiriwo mbakadapai nga ga batika gude, oni rengbe ka sana ni ki yaa: “Mo naberãha nga gaani Mbori nga boro nyemuse rengbe ka manga andiko si ká na gu ngbarago nga ga raka berani? Watadu mo naberã gupai nga gako arugute tipa fu ngbarago fu rani gbiati ka banda rani?” (Atambuahe 119:1, 2; Yesaya 48:17) Si naida oni ini gupai wironi aberãha tipa gipai re. Fuo gure tie, oni rengbe ka fu kpiaapai funi tipa wai wasiwasi kodaba aye na mbugo gbiati fudifudiapai fu aboro. (2 Samuere 13:1-33) Nisaka oni pai na wironi tipa ni rugutini na ga Mbori bipai na ki idipaha, gure nga oni ima manga bakere asadatise tipa ka maa ga Mbori berã ku ngbaduniyo. Ono tie, kurapai kinaho berewe rengbe oni ka mangaha.

13. Ginipai ka gude girogoyo rengbe ka sa ni ni irisi fugo Yekova?

¹³ Nipatatamana, anga oni nika yugo kina sangbana basasangba Yekova gbua fu wironi sa te, ono oni nika sakarogo gupai yo asaka funi a gu gene ani araka rogoho amanga Yekova nani. Oni yuguhe fu wironi rogo Ziazia Kekeapai yo nga ani rengbe arengba ka sa Yekova ko duna gberarago tiko ho ani akpa ni ti manga gupai ko akpinyemuhe. (Atambuahe 78:41) Oni rengbe ka sana ni ki yaa, “Tipagine mo aidanga ka imisa Yekova ti ni ya?” na oni ki sakirogoyo ki yaa: “Vura Mbori nga Satana nayawee, ani namangasunge fu Yekova na agu anduhe nga ga gbangbati angianga bambiko ani nakpinyemu ko ya.” Fuo gure oni sakirogoyo ya nibanda Eyobo gako ruru mangaapai na ki sa ngbadu Mbori yo si ngi, rogo gi gene re ko afu karagapai kuti ga Satana kitangbaangase nga ga ziree. (Eyobo 1:9-11; 27:5) Si naida wironi rugutini na gupai nga, nibipa wai du gani mangaapai, ni rengbe ka ba gberarago ti Yekova watadu ka fu ngbarago fuko. (Asanza 27:11) Gipai re gbiati gu kura dungu nyanyakipa apai, si nga agu apai rengbe boro ka yugoho fu awirini nimanga ni sunge na gu buku nga Learn From the Great Teacher.a

Bawene Asangbanaha

14, 15. (a) Gini akapita du rogo gu buku nga Teacher nafõngbadu agude yo? (b) Gini wene asangbana oni agbiaha be mangasunge na gi buku re? (Oni bi gu sanduki a duti kpewaraga 18-19.)

¹⁴ Gbinza kumba sa du rogo gu ringara nga Croatia ninaageda gu buku nga Teacher na titako ni kumbagude du garãko saba, akepai ya gu gude re agumba gipai fuko naye re: “Nina aya fere wee mi mangi bete sunge furi, ono mi aidanga ka mangaha te. Fuo gure mi ki tingidipa gu kapita du riihe nga ‘Obedience Protects You [Giasangbaa Nabanda Ro],’ sidu mi akaraga tire berewe fuo ri ki ya furi wee mi nikaa irisa sangba ri airisa.” Tipa gu kapita du riihe nga, “Why We Should Not Lie [Ndu Gupai Si Aidanga Ani Gumba Ziree ti ni Ya],” arogotise ue rogo gu rago nga Florida, du Amerika yo ayaa: “Si na agu asanahe rogoho nga gu nasa agude i gumba agu aberã du ngbaduyo yo na kini idipa gu gayo irairaapai ka i arengbanga ka idaha mbata ya.”

¹⁵ Gi buku nga The Teacher re si na kpiaahe rogoho susi 230, na gi kpiaahe re na kekeapai patihe wa duhe nibasasa watadu wa duhe rogo badona naringbisapa agu apai du tipaha. Nagude sa duna tambuahe tipa gi buku re agumba gupai nga: “Dedede, wire nga kumbagude nidua bangiriko ti kpiaahe sa ka ko aidanga ani aria gu kpewaraga du gu kpiahe re ti ni ya. . . . Anga kina kungbo ngbanyaa gbua ngbaki gu kpiaahe re te ono si nayugopai ayugo nitihe, watadu kandara si nasa agude i naasasanahe. Tipa gu kpiahe gude aabi terevizioni rogoho bitimo dimoyo, wire asanahe ki yaa, ‘Gine gu gude re amangaha nina?’ rogo gu worofugo nayugu gupai nga ko aima ino ya irairapai adu kinaho gu gude re aabihe.” Gu kekepai naringbisapa gupai du tipa gu kpiahe re nayaa: “Da rengbe ka bi agu apai dunduko ani amangaha?”

Nyanyakipa Wirikapai Tipa Agude Areme

16. Gine nga gu nyanyakipa pai si aida i yuguhe fu agude areme, na tipagine?

¹⁶ Si naida agude inipai tipa wene mangasunge na agu apapara kpotoyo du niokõokõho na tipa inga mangasunge nani a. Ono tie, dedede, anga fura tipa gipai re nitaataha te. Dee sa ni nakeapai rogo papara awaraga apangbangaa atingidi gupai nga, ri asono ti gu regbo aboro anaabi gumba agu afugo du tipa barangba kumba watadu barangba dee ni pawasiro. Nibipa yugopai fu awiiri, ri akepai ki yaa: “Si naida mi mangi asadatise tipa ka diabe gu zee du tire.” Nirengo, ho zee amanga avunguagude ni i zanga fura na wiriyo tipa agu apai du tipa kodaba, si abandanga gude te. Sidu, agu aboro duna kere nyemu kodaba nabi gi zanga ino gude apai tipa agu apai nga ga kodaba re nimamu ka nanga yo. Gu buku nga Learn From the Great Teacher nafura tipa gipai re rogo wene iriiripa gene. Anga fura fu agude tipa agu apai du tipa kodaba nadia gu sino yo kusayo nga ga zanga ino gu gbegbereapai nga ga raka te, kuba gure zanga fura fuyo tipaha rengbe ka ndu naayo i ki ti kurogo gbina.

17. Wai gu buku nga Teacher aundo avunguagude i yugupai fu awiriyo tipa agu apai du tipa kodaba?

¹⁷ Rogo kapita 10 rogo gu buku nga Teacher ho si asakapai ni tipa gu gbegbere amaraika nazoro kusende no ki batika agude na awiri aboro, si nasana gude niyaa, “Ginipai ini mo ho tipa kodaba?” Gu buku re nafu gu karagapai du taata na niiriirihe. Kusa, kapita 32 nasakarogo wai yo rengbe oni ka banda agude be aboro kere-nyemu-kodaba. Dungu awaraga aboro akedihe fu abakeke gi magazini re na gu tingidapai rogoho nga, ngbatunga gi yugopai re na nyanyakipaha. Nagude sa atingidi gupai nga: “Rogo gu poso susi mbata fu gere ho wire nga Javan andu ni ka bi gako munganga nga dee, ri asanahe kangia ani amangi wisigopai naako tipa ruru mangasunge na agu apapara boro du niokõokõho. Ri aduna bakere ngbarago mbiko wa ani aima manga gipai re nimanga ani sunge na gaani vovo buku.”

18. Wai gu buku nga Teacher asakapai tipa demasa fu gu kpiaahe narukuba ringara?

¹⁸ Gu kura kapita natangara gu pangbangaa nga ga agu aparanga aEbere nadu biata nangia Sadaraka, Mesaka, na Abedenego, nga aguyo naká ka tumuso fu gu kpiahe narukuba ga aboro Babera Ngbii. (Daniere 3:1-30) Kura aboro arengbanga ka ringbisapa fu irisa fu kpiahe na demasa fu beere, wagu gu buku nga Teacher ayugoho te. Ono tie, oni kparianga gupai gu bakeke abuku nga Edward Gaffney agumbaha ti gu regbo abakeke gu magazini nga U.S. Catholic asana ko ti ni. Ko atingidi gupai nga, ho gu wiriko nga degude agumba gupai ni fuko namangi rogo gari bambata uru rogo gu sukuru nga ga irangbii nga ri awiriki “vovo kparakpee sukuru yo,” ko asana ri ya ri fugunga gu kpee re fuko. Gaffney ayawee: “Ri amoi beri ti ngbaduri, . . . na ningbarago ri kini tonaha, ‘Mi nakidohe ka fu irisa fu beere . . . ’ ” Gaffney asusi na fugo kumbatayo kindi ki yaa: “Nibasa, mi arugutire tie na gupai naamanga. Atika kina boro rengo aDezire Yekova naapehe. Papara iriso ringara gu du kinaho wa iriso Mbori i asonosaha rogo gaani asukuru ti kina bambata regbo, nga gu ranigose fu ringara adunga ngbanda ti ni ya.”

Si Rẽarẽ Tipa Ani Mangi Asadatise na Omerani Dũ

19. Gini amosoro duho tipa yugopai fu agude?

¹⁹ Nirengo, pa yugo oni pai fu awironi ni gupai rẽarẽ tipa oni mangi asadatise na omeroni dũ tipaha. Nagude sa rogo gu rago nga Kansas, du Amerika yo akpari ni aume ho ri abi waraga ni be wiiri ko akedihe. Ko akepai ki yaa: “Mi ini he ya mi na bakere mamu be gupai nga oni araba re rogo gu gene naundo re mi du niruru gude. Mo gbiati Buba zanga kapa si aida mi fu tambuahe fu roni.” (Asanza 31:28) Gu buku nga Learn From the Great Teacher rengbe ka undo dungu avunguagude kisusi i yugupai fu agude tipa wa ka i banda gi kikiipa ũkumbo re.

20. Ginipai si aida avunguagude naatingidaha ti aregbo dunduko, na gini sangbana si aida gupai re du nani kurironi?

²⁰ Si naida ani fu agu aregbo dũ rengbe ani ka fuhe fu awirani, na ka ngerafuo yo, na ka manga agu asadatise dunduko rengbe ani ka mangaha tipa yo. I nirukutu yo tipa kina wiri guru rengo gbua. Oni mangisunge wenengai na agu amamu dunduko du beroni tipa ka sungo naayo na ka undo yo. Oni abiranga tironi tipa mangaha te. Niyangaraha, i nika kpinyemu roni. Oni naatingida gupai ti aregbo dunduko nga, awironi nga ga Mbori gamahe fu roni. Nangbaa gu kikiipa ũkumbo nga yo re! (Atambuahe 127:3-5) Sidu, oni ngerefuo yo wa kikiipa ũkumbo, wa gupai nga oni nika karagapai akaraga fu Mbori tipa wai oni asonosa yo, bambiko si nirengo nga oni nga agu aboro nasonosa yo.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Gaoni Karagapai Nga Gine?

• Tipagine si aida ti ni avunguagude nibanda wiriyo gbe ti gi regbo re?

• Gini ngbatunga yugopai nafu tatamana?

• Gini apai duna nyanyakipaha naida oni fura tipaha na awironi areme?

• Wai gu buku nga Teacher naundo avunguagude i yugupai fu awiriyo?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 25]

Avunguagudee, ginipai rengbe oni ka wirikaha be ga Manoa kpiapai?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 26]

Rukutu agude, ginipai rengbe oni ka wirikaha be gu kpiapai nga ga agu aEbere nadu biata?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 27]

Gu kpiaahe na gu kekeapai duku patihe rogo gu buku nga “Teacher” nga nyanyakipa aũsunge yugopai

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 27]

Gini ziree Anania agumbaha fu Petero?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 27]

Da rengbe ka bi agu apai dunduko ani amangaha?