Dereakumbaa, Oni Nigunde Agunde Ti Akumbaaroni
“Dere akumba, oni nirá ara fu akumbaroni.”—AEFESO 5:22.
1. Tipagine du pa fu dee irisa fu kumbaari ti ni nikpakarapai si ki vura du nga tonatona rogatise aima ngba vurũ?
ROGO dungu aringara, ho aboro arogatiyo ni, dee namanga mozunga kini yawee ri nikaa gunde agunde ti kumbaari na kini fu bakere irisa fuko. Ono tie, gu gene akumbakuadee amanga adiayo ngbaha nika yugo singia si fu adee taata i raki na akumbaayo ringbisihe kuti gu mozunga re. Ono wa vura du gu ramukporo nga ga arogotise rogo fudifudiapai areme, tonatonaha angia bawenepai kisusi. Mbori adi nganzira Adamu, nangia bambata kumba ki saha nidee na ki ye na ri fuko. Fuo Adamu bi ri, ko apoi kuari na bakere ngbarago ki yaa: “Gere nga gu meme [du] dagba amemere yo nga pasio rogo pasiore yo.”—Bambata Pai 2:19-23.
2. Ginipai mangi nibipa agu apai du tipa adee rogo agu agarã susi kusayo bambeda?
2 Wa tonatona rogatise avura du nibawenehe wa gure, apai aima ye ki gberẽ gene, si kini sa gupai nga aboro sigira gu riigbu nga ga adee tipa adee kusi goyo kusayo tii gu ome nga ga akumba. I asigira gu riigbu re Amerika yo rogo gu bambata agarã nangia ga 1960. Ti gu regbo re, badungu agu aboro naagindigo gayo aborokporo angia kina akumba. Ono tie, ti digido agu agarã nangia ga 1960, bange agu adee naagindigo akumbaayo na awiriyo aima nge bakere gbe ti ga akumba. Areme, adee nakido aboro kungba kereapai yo, nambira buda, navugundö, na kini mangi wasiwasi apai a wa akumba amangaha. Wa duhe tie were, ya mo adee na ngbarago tiyó susi gu nadumbata? Oó. Rogo kura aringara, bebere bange agu aboro narogatiyo, gayó ramukporo nadigo rogo mbutise. Ya mo gu asadatise bete adee amangaha tipa ka mbakada gayó ramukporo na akumbaayo, si mbakadiapai watadu si tigi kina we ti apai?—2 Timoteo 3:1-5.
3. Gine nga gu banguapai nafuda ramukporo areme?
3 Gine nga gu banguapai nafuda ramukporo areme? Si nga gu kpakarapai natona ho “gu bakuru wo, nga gu ko i aniya ti ko, Bakitingbanga nga Satana,” nga gu maraika nasamungu azomia Eva ni. (Yugoti 12:9; 1 Timoteo 2:13, 14) Satana aima bisirapa gupai Mbori agumbaha. Nikpiapai, nibipa gu mbakadapai nga ga rogatise, Bakitingbanga saha aboro naabihe nigupai naká na apai be aboro na ni iigirã pai a. Satana nga bazogo gi zegino re. Sidu, gu poropoganda watadu takapande apai ko agbaragaha rogo aũgbandaka apangbangaa du rogo gi zegino re, ko namangaha ka sa ga Mbori arugute ni agu apai arunga ya na nigu kuruapai si aidanga aboro pefuoho ya. (2 AKorindo 4:3, 4) Ono tie, ka ani wisigi agu apai Mbori agumbaha tipa agu asunge nga ga diakumba rogo ramukporo, ani nika bi wai abi duhe nipatatamana na niwenepai tipa ri naamangaha.
Rugute fu Arogotise
4, 5. (a) Tipagine si aida ti ni boro du na rugatise ho ní aberãpa rogatise ni? (b) Gine si aida dee mangihe mbata fu ri idipa rogatise?
4 Ziazia Kekeapai nafu rugute tipa gipai re. Si nayawee rogo gi zegino Bakitingbanga azogaha re, zavura agu arogotise duna diabese rogo gayó ramukporo, “pai afúda boroyo afuda.” Wa vura duhe nga rogatise nigupai kina Mbori amoihe, Ziazia Kekeapai nafu rugute afu fu agu aboro narogatiyo. Bake Ziazia Kekeapai sa ga Mbori toro adu kugiiko ko kehe agumbapai tipa gu dee kumbaari nakpi na du gbua tipa kura kumba di ri berewe. Ko ayaa: “Ka ri nye kina ku ho si ngba fu ri.” Yesu afu berã tipa nye boro nibakuparanga watadu nidevurukporo ya si ngbaa fu “gu boro rengbe ka nye nibakuparanga watadu nidevurukporo.” Ono tie, ka boro sia gupai nga ní naida ka manga rogatise, si naida ní mangihe kina “rogo Gbia yo,” ngawee ka dia kina gu boro naima kpara gani raka fu Mbori ki zi bapatiza.—1 AKorindo 7:28, 36-40; Matayo 19:10-12, NW.
5 Gupai si aida ti ni fu dee gbe ri wisigi gu boro ri aida ka diani, si nga gu zahe nga ga Ziazia Kekeapai nayaa: “Gu de di kumba ni nidu ni vovo ni be rugute fu kumbani.” Kinaho sa ka ko kpi ni watadu ho ka ko mangi bäri ni na ri ki mbu ko mbikoho, si ka ri rengbe ti ni ka ‘kura kusayo tii gako rugute.’ (ARomo 7:2, 3) Gu nyemuse nati ku ngbadu kumba yo watadu ku ngbadu dee yo ti gu bambata regbo gbia yo tiyó, si arengbanga kadu nga mburu gu rogatise nikadu na ngbarago te, si gbua tipa kina gu kodatise du tipa wasa. Sidu, si naida degbua sana tiri ki yaa, ‘Ya mo mi na nyemu ka rimo gu mbakadapai nika sa re mi ye kutii agu andiko nga ga gi kumba mi aida ka diako re?’ Gu regbo si aida ri wisigi gi sanahe re nga mbata fu rogatise, angianga fuoho ya.
6. Gini diaberã rengbe dungu adee areme ka mangaha, na tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai?
6 Rogo dungu aba arame, dee na rengo beri ka idapa rogatise watadu ka káha. Ono tie, tipa ri mangi gu siapai duna tatamana, si nga gu kpakarakpakarapai kisusi dee amangaha rogo gani raka, mbiko gu nyemu dia kumba du ti ri, gbiati gu nyemuse si aye nani, si ninyanyakihe nirengo. Bakeapai sa ayaa: “Ho du ani ni na bakere nyemu mangaapai, singia ka manga rogatise watadu ka dakpa gangara, ani amaanga bangirani berewe fuo gu kereapai duho te, ani naora nibasa kina fuo agu apangbangaa nagumba agu apai ani aidaha.” Ka gu boro nadakpa gangara mangi iraira diaberã, si rengbe ka ye na kpio funi; iraira diaberã rogo rogatise rengbe kadu wakina gure a.
7. Gini arugute nga ga tatamana i afuhe fu agu aboro nagbata badiarogatise?
7 Si naida dee wisigi gupai wenengai gbe nakoda padu rii tii ga kumba andiko nga guko naida ka dia ri. Bakuru kusayo, paranga dee niboro India ayawee: “Avungurani nga sosono aboro na i du na tatamana susi rani, na boro arengbanga ka nanga yó taata wa rengbe ni ka nanga rani te. . . . Tipa re, si taata mi mangi irairapai.” Gu undo rengbe avunguagude gbiati kura aboro ka fuhe, si ninyanyakipa pai. Bafurugute sa naaima digo nifu arugute tipa dungu agarã anaangarasa paranga aboro i ini avungu gu boro i aida ka manga rogatise na ní na ka kparia wai ní amangapai na avunguni gbiati kura gani aborokporo.
Yesu Ara Kutii Arugute
8, 9. (a) Gine pa ra Yesu fu Mbori akodihe? (b) Gini aundo rengbe boro ka gbiaha be ra ní nigoni kutii pagbia?
8 Wa vura du ranigose fu boro nikpakarapai, adee rengbe arengba ka idapaha niʹiriʹiripai a wa Yesu amangihe. Wa si avura du nga pa ra ko fu Mbori akodi arungosi, gbiati kpio ti ngbunduru ngua-rungosi, ko agbia ngbarago rogo ranigose fu Mbori. (Ruka 22:41-44; AEbere 5:7, 8; 12:3) Si naida adee bi kpiapai be Yesu, bambiko Ziazia Kekeapai nayaa: “Ri de . . . [nga] kumba; ri Kristo ki ngia Mbori.” (1 AKorindo 11:3) Ono tie, si naida adee tingidi gupai nga, anga adee naye kutii gu pagbia nga ga akumba kinaho i namangi rogatise ni te.
9 Ziazia Kekeapai nayawee adee, singia aguyo nga dereakumba watadu aguyo nga adegbua, si naida i ra kutiibe agu akumba nangbembatayo rogo apai rogo gu dungurati nga ga aKristano. (1 Timoteo 2:12, 13; AEbere 13:17) Ho adee amanga ga Mbori arugute ni, gure nga i namaakpiapai fu amaraika rogo ga Mbori mbakadapai. (1 AKorindo 11:8-10) Kurigure, gu sosono adee nga dereakumba, i nayugopai fu paranga adee na gayó wene kpiapai gbiati agu aberã i afuhe fuyó tipa i ‘ra fu akumbaayo.’—Tito 2:3-5.
10. Wai Yesu amoi kpiapai nga ga ranigose?
10 Yesu aima inopa nyakapa ra boro nigoni kutiibe pagbia. Ti kura regbo sa, ko arugu gu mokedi nangia Petero ko ndu ka tumo marã-ngbeti fu agbia tipa tiyó, na ko ki fu gu marã-ngbeti re a fu Petero ko ndu ka fuhe. Kusa, Petero akepai ki yaa: “Oni gí agu arugute nga ga aboro dunduko mbiko Gbia.” (1 Petero 2:13; Matayo 17:24-27) Nibipa gu ga Yesu ranigose paha nagbarii akuraha, ani nageda gupai tipaha nga: “Ko auka pa tiko ki du wa kina kanga, ki du wa boro; pa bi ko adu wa pa boro. Ko ki umbasi tiko, nigi sangba dati kpio.”—AFiripoio 2:5-8.
11. Tipagine Petero angarasi dereakumba ti ni i ra fu akumbaayo zavura aguyo naadunga naayó ti idapase ya?
11 Ho Petero aangarasa aKristano ni i ra fu iigirã abazogo nga ga gi zegino yo re, ko asakirogoyo ki yaa: “Were, gi nga gu pai i ayambu roni kuti ni re: mbiko Kristo ahi pai a tigako tipa roni, ki he kpia pai fu roni, oni peke fuo ko.” (1 Petero 2:21) Fuo Petero gumbapa wai Yesu arungo naapa wai ko ahipai ho ko aduni tiibe aboro, Petero angarasi gu dereakumba naadunga na akumbaayo ti idapase ya ki yaa: “Kina a wo dere akumba, oni rá fu kina akumbaroni; ya ka ngia agu yo aida nga sangba Mbori ya, i aye ka ida pa ko mbiko gaoni mangaapai. Si arengba nga oni gumba fugo te; wa i nabi gaoni rurupai du na gunde ti ni.”—1 Petero 3:1, 2.
12. Gini weneapai pa ga Yesu ranigose aye nani?
12 Ho boro ara ni nigoni fu akurani aboro kini sawia ní tipa manga ní he wo na kini rungosi ní, kura aboro nabihe nipamungo. Ono tie, anga wo Yesu abihe tigako te. Petero akepai tipaha ki yaa: “Ho i agberã ngbayo yo ni fu ko, ko agberã nga ngbako yo fu yo te; ho ko aima ni, ko aserã nga yo a te.” (1 Petero 2:23) Bete agu aboro nabi Yesu ko nirungo asa tiyó ni aidipase, kandara nibetehe, kodihe na gu iradii i abanga ko pati ko gbiati gu ga aRomo baira abanzengere naangerakuriipa imo Yesu. (Matayo 27:38-44, 54; Marako 15:39; Ruka 23:39-43) Wakina gure a, Petero ayawee bete agu akumbakuadee naangianga aidipase na adiayo ya, zavura aguyo naataka adiayo ataka, i rengbe arengba ka satiyo ni aKristano fuo bi yó gu sino nga ga ranigose nga ga adiayo. Ani ima bi gipai re si nimangi areme nirengo.
Wai Rengbe Adee ka Zomia Akumbaayo?
13, 14. Wai pa ra dee nigori fu gu kumbaari naadunga na ri ti idapase ya aye na wene sangbanaha?
13 Gu dereakumba nasa tiyó ni aidipase aima zomia akumbaayo na agu asinoyó duwa ga Kristo. Ti regbo gu bakere dunguratise nga ga aʹuru biata nga ga aDezire Yekova i amangihe bambeda kusayo, kumba aya tipa diako nga Kristano wee: “Mi naberãha nga mi angia boro-ziri-berã rogo gu gene mi anaamanga ri ngbaha. Ono wa si avura duwo, ri anaafu irisa afu fere na kini gunde tire. Ri amanganga gupai nagbere tire kandara bara sa te. Ri amanganga asadatise ka rimiso gari ida ku rire yo ngbaome te. Ri anaangerafuo re rogo nyemuse. Ho ri animbedi ni ka ndu tipa bakere dunguratise, ri anaamangasunge nyanyakii ka manga riahe fere mbata fu regbo dunguratise, na ki nyasi na asunge kporo dunduko. Gi sinori re atona ka ba nyemu wisigo Ziazia Kekeapai tire. Na si saa gupai nga mi du herẽ awere ni Dezire Yekova!” Ii, gupai nzunzu namangi nga ri aye naako ko ‘idi pa Mbori mbiko’ gari mangaapai angianga mbiko fugori ya.
14 A wa Petero anyakasihe, anga si mbiko gu dungu apai ri agumbaha te, ono gupai ri amangaha si naye na wene sangbanaha. Gipai re adu niyuguyuguhe rogo gu pangbangaa namangi tipa gu dee nawiriki gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai na ki diberã tipa kaa du pati agu adunguratise nga ga aKristano. Kumbaari apakadi kuriri rogo kura uru ki yaa: “Agnes, ka mo kuru ti gu ngbadimo re areme, ka mo ayengo berewe ya.” Ri akuranga ti “gu ngbadimo ko aagumbapaha re” te, ono ri akuru ngba kuraha kia. Rogo gu kura yuru nangia ga dunguratise, ko agundesi ri ki yaa: “Mo ayenga ki bi re kporo herẽ te.” A wa rengo, ko amere ki ra koyo biata. Ho ko ayego ni, ri asanako rogo irisa ki yaa: “Oni nakpinyemu mi fu riahe furoni?” Agnes ambunga gari ra nigose fu Mbori kandara tooni te. Kumbaari aidipa wisigo Ziazia Kekeapai niyangaraha, ki kpara gako raka fu Mbori na ki da kusa nibabiapai na dungu asunge beko rogo dungurati.
15. Gini ‘fongatise’ tambuayó paha tipa gu dereakumba nga aKristano?
15 Gu mokedi nangia Petero atambuapa guhe gu dee fura ani tipa ri kuari re amangihe. Anga gu ‘fongatise’ nga ga kpotose watadu ka ‘tu mangeriri’ ki zi kungboho, watadu ka “ukadi remu” ri amangihe naye na kumbaari kurogo rengo yo te. Ono gari ‘fongo’ angia gu Petero afura tipaha ho ko ayani fu adee wee: “[Gaoni fongo] du ni gu okooko boro du kpoto yo, nga gu ka azirã nga ya, kina gu fongo nga bayee toro du zezeredi, si [du] bangiri Mbori ni bakere genoho.” I nayugo gi sino re rogo woro fugoyo na rogo gu sino du niwenehe, angianga rogo gbegberẽ sino watadu kaa hi kumba ahi ya. Rogo gi gene re, gu diakumba nga Kristano nayugoho nga ri nagunde agunde ti kumbaari.—1 Petero 3:3, 4.
Kpiaapai ka Wirikapai Behe
16. Rogo gini gene du Sara niwene kpiapai tipa agu aKristano nga dereakumba?
16 Petero akepai ki yaa: “Bakuru yo ziazia ade afongo tiyo wa gere, nga agu yo nafu tiyo ku be Mbori, nira fu kina akumbayo.” (1 Petero 3:5) Ngbatunga agu adee re aima rugatiyo na gupai nga, pa fuuyó ngbarago fu Yekova niʹirisayó gako arugute nga gupai nika ye na wene ramukporo gbiati nyenye unga fuyó. Petero afura tipa gu bawene dee nangia Sara, nangia dia Abarayama, ya ri ‘anaagiasangba Abarayama, niya tiko, gbia.’ Sara anaasongoda gu kumbaari nangia bagunde ti Mbori re, nga guko Mbori afu sunge fuko ko ndu ka mangaha gii ngbii yo. Ri ambu gu bawene sino raka ri aarakaha rogo gu bakporo i adu rogoho ono ki idipa gu raka naadoromanga ya na ki moi gari raka a ngbapai. (Bambata Pai 12:1, 10-13) Petero atambua rimo Sara tipa gari ngangara mangaapai kini yaa: ‘Oni nga awiriri, ho oni amanga ni wenengaĩ, [ndupai ho ka] gunde bepai wasa te.’—1 Petero 3:6.
17. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wee Petero avura du naapa Abigaira berãko yo nikpiapai tipa agu aKristano nga dereakumba?
17 Abigaira angia gu kura ngangara dee nadu na maabangirise kuti Mbori, na Petero avura berã pari a ho ko akepai ni tipa Sara. Ri “adu na wene rugatinapai,” ono kumbaari nangia Nabara, ko “adu ni boro gbigbita sino ni gbegberẽ boro rogo gako mangaapai yo.” Ho Nabara aká ni ki zanga fu undo fu Davide na gako akumba, Davide ambakadi tiko na gako akumba ka nyasa riipa Nabara na gako aborokporo dunduko. Ono Abigaira amangipai niipo ka batasa gari aborokporo. Ri aguari ki moi riahe rii gari adongi na ki tona nduge nani fu Davide na gako akumba. Ri agbia yó kina gene na aũvura beyo i niye sa yó. Fuo ri bi Davide, ri azoro kusayo rii gari dongi, ki ti sande pati nduko, ki zungodi ko ka ko manginga pai niʹimisiringbaduko ya. Gi gari mangaapai re afõngbadu Davide yo ko ki ya furi: “I sámbua Yekova, ga aYisaraere Mbori, nga gu ko nakedi ro areme mo ye ka gbia re! Maku dú foro tipa ga tatamana.”—1 Samuere 25:2-33.
18. Gini kpiapai si aida diakumba tingidihe kangia kumba nape sangbaa furi, na tipagine?
18 Gu kura wene kpiapai fu dereakumba, si nga ga gu paranga dee nangia boro Surama nga guri nanye niruru ri fu gu umbapa babanda akandoro napazua ri. Gari nyemuse tipa ko anye nikina nyanyakihe wa gu bazogo nadu na kumuko beko avura kpinyemu ri vurũ. Wa pai afõngbaduriyo ri gumbapa gari nyemuse tipa gu babanda akandoro re, ri ayaa: “Mo moi re wa ũido ku kpotoro yo, wa ga tongo ido ti bero; bambiko nyemuse nyanyaki wa kina kpio, . . . Dungu aime arengba nga ka bisa nyemuse te, ka ime fu nga ku ri he a te.” (Ga Soromo Bia 8:6, 7) Gipai re dunga adu nigu diaberã nga ga agu adee naida ka roga akumba i nye niruru yó fu kina akumbaayo, kini fu bakere irisa fuyó na kini gunde tiyó.
Gu Kura Arugute
19, 20. (a) Tipagine si aida ti ni dereakumba ra fu akumbaayo? (b) Gini wene kpiapai fuuyó ho fu dereakumba?
19 Niyangaraha tie, ani wisiginga tiiworo gu gaani veresi du ti rii gi papara kekeapai re, nga gu nayaa: “Dere akumba, oni nirá ara fu akumbaroni.” (AEfeso 5:22) Tipagine daha ada ti ni adee ra fu akumbaayo? Si naidaha wo “bambiko kumbani nga rini, a wa du Kristo ni ri kanisa.” Sidu, i nangarasa dereakumba kini yaa: “Wa ra kanisa fu Kristo, dere akumba rá a wo fu akumbayo ti apai dunduko. Gu ni nikpí nyemu diani wa du oni ni ba sa sa, wa kina tini; dia boro nigunde agunde ti kumbani.”—AEfeso 5:23, 24, 33.
20 Tipa dereakumba rengbe ka irisa gi rugute re, si naida i wisigi gu kpiapai nga ga gu ga Kristo dungurati nga ga mbedimbedi aKristano na kini mangihe. Ani nahõpai beroni, oni gedinga 2 AKorindo 11:23-28 tipa ka inopai tipa wai Pauro, nangia boro sa rogo gu dungurati re ahipai wa i aarungosiko tipa padu ko niruru ko fu Bairako nangia Yesu Kristo. Wakina Pauro, dereakumba gbiati gu kura aboro du rogo dungurati, si naida i nye niruru yó fu Yesu ka apai vura du wai vurũ. Dereakumba nayugo gipai re nirayó na goyo fu akumbaayo
21. Gine rengbe ka zomia dereakumba i naara kindi fu akumbaayo?
21 Wa vura duhe nga dungu dereakumba angbanga gupai tiyó nga ga ra fu kumba ya, gu dee nga iratatamana tigari nika kpariapai akparia tipa gu weneapai si aye nani. Nikpiapai, tipa gu dee adunga kumbaari ti idipase na ri ya, pa ra ri rogo apai dunduko fuko, nga agu apai akuonga ga Mbori andiko ya, si rengbe arengba ka ye na gu mosoro furi nga ri ‘batasi kumbaari.’ (1 AKorindo 7:13, 16) Kurigure, ri nikadu na ngbarago wa ri aino gupai nga gi gari mangaapai re ima ngba ti Yekova Mbori na ko afu mosoro afu furi bakere gbe tipa wirika mangaapai wa Wiriko.
Oni Natingidaha?
• Tipagine rengbehe kadu ti ni nikpakarapai fu dee ri fu irisa fu kumbaari na kini gunde tiko?
• Tipagine du idapa manga rogatise ti ni ninyanyakipa pai?
• Wai Yesu angia kpiapai fu dereakumba, na gini wenepai rengbe ka manga fu boro be manga ní gako kpiapai?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Tipagine du gu diaberã ti ni nga ga manga rogatise ninyanyakipa pai?