Asadatise Ka Nyasariipa Rungo

AIRAKUMUKO ima nyasariipa rungo tipa tiyo. Ono wa aboro navura manga asadatise bara dunguhe ka nyasariipa gu rungo nga ga aboro dunduko, si gasi agasa. Tipagine gasihe ti ni? Si gasi bambiko airakumuko aidanga boro watadu he gberesipa gayo aũkumuko te. Bakindo Soromo naraki bakuru kusayo ayaa: “Mi ki bi gu rungosiro dunduko aboro namanga tii uru no. Oni ngére, aume ki nigbadi bangiri agu yo yo i arungosi yo, boro adu nga ho sa ka ngarãsi yo te! Ono tandu adu kina ho tipa abarungosi yo, ono boro adu nga ho ka ngarãsi yo te.”​—Batungusipai 4:1.

Ya mo agu aboro duna tandu beyo na ome, i rengbe ka manga ariapai rogo zegino ki di rungo kusayo? Ga Mbori toro asa Soromo ko kepai ki yaa: “Si dunduko nga kina kungba pai na wa pa peka fuo yuge. Gu he du ni nuganuga ha ka i rugu nga ha te.” (Batungusipai 1:14, 15) Agu apai aboro namangihe tipa ka dia rungo kusayo nayugo gupai nga rengo du Soromo apehe re.

Pekapa Kumuko Aboro Dũ

Rogo 19 kama agarã, aringara kinaho nakumuko nibakerehe gbe mbiko sunge bagaahe na mbakadaahe. Dungu kikindigi pa aboro atona ka berãpa wai rengbeyo ka nyasariipa rungo kusayo rogo zegino. I atona ka berãpa wai rengbeyo ka kparaka aũkumuko si rengbe na aboro dunduko kina sa.

Kura aboro ayawee i kusi gu zogarago nambakadapai tipa aboro du kina sa rogo apai yo tipa aboro dunduko rogo zegino kidu na ahe beyo. Gupai namangi nga, rago aima gberã ti airakumuko na gi berãpai re. Ono dungu aboro gupai angba tiyo nga, aboro dunduko nibasasa nifu ahe tipa si niundo zegino, na boro kini gbia he ringbisihe kuti gu zingo du ní nani. Badungu aboro namoi bangiriyo nga, dungu aringara nika tona gi ngbatunga zogarago re tipa zegino dunduko du nibawene ba fu aboro dũ. Bete aringara atona gi ngbatunga zogarago re na kini kido aboro na gupai nga, i nikaa ngera angera fuo aboro-ringara nibasasa dunduko “tona ti gu regbo i avunga boro daho ní nika kpi ni.” Ti gu regbo re, i ayawee i ima nyasariipa rungo kusayo.

Ono tie, gu zogarago re aanyasanga riipa rungo wa i aberẽhe te. Dungu aboro aarengbanga kaa mangasunge tipa si niundo ringara dunduko te, ono i aidi kaa mangasunge tipa kina tiyo. Aguyo aaidanga kaa fu he fu airarungo te, bambiko i abihe nga pa fuyo he fu airarungo asa kura aboro niʹairanyomoro. Sangba Ziazia Kekeapai ada ti rengo, nga gu nayaa: “Ni rengo a nga ruru boro auru kpotosende no namanga wenepai, zanga manga ingaapai te. . . . Mbori amangi aboro ni ruru yo, ono i ni tiyo nagbata dungu sangisangi apai.”​—Batungusipai 7:20, 29.

Gu kurapai aAmerikani aberẽhe nga, i kusi gu zogarago nika sa gupai nga, agu aboro dunduko namangasunge nyanyakii dani airakumuko. Dungu aringara rogo zegino natona gupai nga kina aboro-ringara niba waraga tipa gayo abazogo, aboro kini zaki gayo ababagaahe watadu bambakadaahe wa i akpinyemuhe, na kini mangisunge bagaahe wa i akpinyemuhe. Aboro abihe nga si ima kumukosi Amerika. Ono anga aringara dunduko narengbe na gupai re te bambiko gu kumuko nga ga Amerika ko nodiyo, si aayengo gbua mbiko gaha zogarago te. Gu badungu aũsende du yo gbiati manga sunge bagaahe dagbaha na kura aringara du nasa gupai nga si kumuko gbe. Na kurigure, wa duhe nga abaangira du namanga rogo zegino tipa ka kumuko, kura aboro atakumuko aguyo nirungo. Ya mo i arengbe ka zungodi kumukokumuko aringara si undo rungorungo aringara?

Undo Kura Aringara

Tingbafuo Ue Vura Nga ga Zegino, Putu agberẽ na badungu gaha aboro ki ima tona ka koba be gomoro. Amerika aabaka bangirihe abaka a naapa gu zogarago namoipai Putu yo nga gu nambakadapai tipa aboro du kina sa rogo apai yo. Sidu, si afu bakere marã tipa agarã biama tipa i zaki abambakadaahe gbiati pa sopa abino kubaha rogo agu aringara naandu kuti gupai nga ga Amerika. Gu mbakadapai i amangihe re angia gupai i abihe nga si nika dia rungo kusayo. Gu ngbatunga zogarago Amerika atonaha angia gupai nazi papara Putu ku dioyo gbe, na aboro aabakanga bangiriyo berewe be pa rungo te. Ono ya mo gere nangia gene sa nyasariipa rungo rogo zegino dunduko?

Gu mbakadapai i amangihe re asa gupai nga Amerika tona ka fu undo fu rungorungo aringara rogo zegino dunduko, kini undo agu aringara re si nisopo bino wenengai, wene abambungua kidu, na asukuru, gbiati aũnduge. Amerika agumbaha agumba ziazia nga, gu banguapai si afu undo ti ni fu aringara, si angia ka gbia undo tipa tihe. Gu kura aringara aʹasadi ka mangapai wakina gure a, nga ka fu undo fu kura aringara. Ono fuo agarã sita, fuo mangayo sunge na bakere marã, i abihe nga si akusanga wenepai te. Kina rengo du nga kura aringara aima gbia undo ki kumuko, gbe Asia yo ku uroyo. Ono dungu aringara anye kindi rogo kere rungo, badungu agude kini kpiki, na ka wene asukuru adunga tipa agude ya.

Gu Undo Kura Aringara Afuhe Anyasanga Riipa Rungo Te

Undo rungorungo aringara si kumuko ima kpakara kisusi undo kumukokumuko aringara nga gu vura nagberesihe. Putu aima duna abambakaadahe behe, sunge bagaahe kini mangi wenengai, na aũnduge ki duku. Gupai si aidihe gbua nga i mbakadiapai yo si nindu wenengai. Ono tipa rungorungo aringara, wa si avura du nga kura aringara afu undo tipa mbakada agene, asukuru, na abambungua, aboro aarungo kindi nikerehe bambiko sunge aadunga ho ka i amangaha te, ahe aadunga ho ka i ambakada ahe rogoho te, na wene agene aadunga ho tipa sunge bagaahe nimangi wenengai te.

Agu apai naye na rungo, na agu apai rungo aye nani, si ima nge na ki ima kpakara. Nikpiapai, kaza nayeaye na rungo, na rungo nayeaye na kaza. Agu agude i ariganga ra wenengai ya, kpotora na berãra narungbura arungbura, si ki sa gupai nga ho ami asona ni, ka ami iningo ka ngerafuo awira ya. Ho kumukokumuko aringara afu bakere riahe ni fu rungorungo aringara “niundo,” agu abasopobino nga ga gu ringara re gbiati ababagiahe nambu gayo sunge, si kini ye na kina bakere rungo berewe. Ho i akeda marã ni fu rungorungo aringara, si natona kina kurapai. Guhe i afuhe niundo, si taata aboro dĩhe, si kini ye na gupai aboro ayambaha nga rita marã. Na rita marã naye na kina kere rungo berewe. Gu banguapai du gbe kumukokumuko aringara arengbanga ka nyasariipa rungo ti ni ya nga, i adianga gu bangua pai naye na rungo kusayo te.

Guhe Naye na Rungo

Kere rungo naye mbiko aringara, abazogo, na agu aboro namangapai tipa ka mbakadapai kina kubarayo yo. Nikpiapai, agu abazogo nga ga kumukokumuko aringara yó aperesanga pa nyasariipa rungo rogo zegino dunduko mbatayo te bambiko i naberã kina pa sa ngbarago ti agu aboro nasia yó niʹabazogo gbe. Sidu, i naká naapa bagaahe be agu abasopobino nga ga rungorungo aringara yó kurogo kumukokumuko aringara bambiko i nabihe nga si nika gberesapa gu sunge nga ga agu abasopobino du rogo agu aringara re. Na berewe a, agu abazogo nga ga kumukokumuko aringara yó naundo gayo abasopobino aundo gbe tipa i naabaga gayo ahe susi aguyo nga ga rungorungo aringara yó.

Si tie ziazia nga, gupai naye na rungo nga, aboro naberã kina pa tiyo, aringara kini berẽ kina patihe. Aboro du naye na rungo. Gu bake Ziazia Kekeapai nangia Soromo ape kina rengo ki yaa: ‘Boro nadu nigbia kurii kurani ka imisa ní.’​—Batungusipai 8:9.

Sidu tie, ya mo rungo adigo? Ya mo zogarago ho rengbe ka nyasariipa rungo kusayo?

[Gu sura du ti kpewaraga 6]

Gu Ndiko Nadu Tipa Rungorungo Aboro

Yekova Mbori afu andiko fu aYisaraere nga gu ka i amangi sangbaha bakere rungo ki guari kusayo. Agu andiko re adu na gupai rogoho nga, abariikporo dunduko gbia sende niũkumbo, kparakusayo ti agu aboro nangia ngbatunga Revi nga aguyo naamangasunge ni aboromotumo. Gu sende boro anigbiaha tipa ní na gani aborokporo, pai ho narengbe ka gberesapaha te bambiko si aima du nga ka boro ngbenga sende be kurani nigani nyeanye kindi ya. Rogo agarã 50 dunduko, ti regbo ngbiko ningbarago, si aniidi gu boro nangbe sende karagaha fu iraha watadu fu gani aborokporo. (Pa Amotumo 25:10, 23) Ka si adu nga boro bagi gani sende mbiko kaza, gberãngbi, watadu nyomoro, si aniidi i gasihe funi zanga ní tumo marã atumo ti gu garã nangia garã ngbiko ningbarago re. Gipai re ka sa gupai nga ka rungo mangingo yó ya.

Gu kura wene mbakadapai nadu berewe nga, gu boro kere gberãngbi namangi ní, ní bagi ti ni tipa sunge akanga. I anifu gani marã funi mbata fu ní tona sunge kanga, tipa ní ndu ka gasa ga aboro abape nani. Ka si du nga agarã mangi sapa ka ní arengbanga ka ngbe tiní be gu sunge akanga re ya, i ani mbuni ní ga ku kpuni yo, i ki fu tunga funi na anyaa tipa ní ndu ka tona sopa gani bino berewe. Kurigure, ka si adu nga rungorungo boro di bape, si anaaidanga ní gasihe na gu kuriihe te. Agu andiko re adu na gupai a rogoho nga, ka boro kẽnga gani aũati ki da ku pangba atiyo ya, ono ní mbuhe fu airarungo. Si ka sa gupai nga ka boro dunga ho naho he ya.​—Pa Fu Rugute ni Ue he 15:1-14; 24:19.

Ono kuru apangbanga nagumba gupai nga, kura aYisaraere aima ti kurogo rungo. Tipagine gupai re amangi ti ni? Si amangi mbiko gupai nga, aYisaraere aakanga kuti ga Yekova andiko te. A wa duhe areme, dungu aboro nada niʹairakumuko kidu na asende beyo, ono aguyo kingia airarungo zanga duna kandara sende beyo. Rungo adu dagba aYisaraere bambiko kura aboro abasa ga Yekova andiko na kini peresi kina pa tiyo mbatayo fu pa akurayo.​—Matayo 22:37-40.