‘Ziazia Toro Narugu Yó’
“Bambiko a nga tungusitungusi pai sa naye mbiko sangba boro te, ono aboro agumba pai be Mbori, wa Ziazia Toro arugu yo.”—2 PET. 1:21.
GU MEMEAPAI SI AIDA ONI BERẼKURIIHE
Wai ziazia toro ayugu ga Mbori pai fu abake Ziazia Kekeapai?
Gini agopai duho nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro?
Ginipai rengbe oni kaa mangaha naʹauru dunduko tipa ka kiiso gaoni tambuahe tipa Fugo Mbori?
1. Tipagine ani aida ti ni na gu Fugo Mbori naye be gako toro?
WARI ani ayeni? Tipagine du ani ti ni herẽ? Wari ani andu kuhoni? Tipagine du zegino ti ni wa gi duhe re? Ginipai namanga boro ho ní akpi ni? Badungu aboro nasana agi asanahe re rogo zegino. Ka gu Fugo Mbori gako toro adu kugiipa kehe aadunga berani ya, wai gu ka ani arengbe ka ino agu akaragapai du kuti gi nyanyakipa asanahe re gbiati agu akuraha? Ka ziazia toro aadunga ho ya, ka pai nimangi boro mbata ní kini ru ka ruga tiní naapaha. Ya mo ka si adu nga pai nimangi rani mbata ani kini ru ka ruga tirani naapaha, ka ani arengbe ka gumba gupai bake papara Atambuahe agumbaha tipa “gu rugute nga ga Yekova”?—Oni gedi Atambuahe 19:7.
2. Ginihe nika undo rani ani kiisi gaani tambuahe kina kumbatayo tipa gu ga Mbori nyanyakipa gamahe nga Ziazia Kekeapai?
2 Si nikina pa rungo ka bi gupai nga gu nyemuse kura aboro adumbata nani tipa agu ayugopai nga ga Ziazia Kekeapai, si ima zera. (Oni ringbisinga ha na Yugoti 2:4.) I arakanga ngba gu gene berewe naye na ngbarago fu Yekova te. (Yes. 30:21) Si aidanga ngbatungapai wa gure mangi rani te. Ani rengbe arengba na si naida ani mangi ome amanga tipa ka banda gaani nyemuse tipa Ziazia Kekeapai na gaha ayugopai. Ziazia Kekeapai nga nyanyakipa gamahe naye be gu Bakusirani nakpinyemurani gbe. (Yak. 1:17) Ginihe rengbe ka undo rani ani kiisi gaani tambuahe tipa “gu pai nga ga Mbori”? Gu banguapai sa rengbe ka undo rani nga kaa berãkurii pa wai i arugu abake Ziazia Kekeapai. Gipai re nakodapa berã ani kurii gu dungu agopai duho nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai aye be Mbori. Si naida pa manga ani he wo fõngbadu rani yo tipa ani naageda Ziazia Kekeapai naʹauru dunduko na kini mangi gupai si agumbaha.—Eb. 4:12.
WAI GU ‘ZIAZIA TORO ARUGU YÓ’?
3. Wai ‘ziazia toro arugu’ agu aboro gbiati anebi nake Ziazia Kekeapai?
3 Tipa bagizo regbo nga agarã 1,610 natona rogo gu garã nangia 1513 M.B.K. kuti gu garã nangia 98 F.B.K., akumba bangeyo aima dati 40 nake Ziazia Kekeapai. Agu akura yó angia anebi ‘ziazia toro arugu yó.’ (Oni gedi 2 Petero 1:20, 21.) Gu fugo nga “arugu,” i asaha rogo pa-Giriki, na rogo gi veresi re, rogoyo nga “ka gbisa he baha,” ka “tumba he baha, watadu pa mbu boro tiní i gbisi ní rogo bani.”a I amangisunge na gu fugo re rogo Amokedi 27:15 tipa ka fura tipa gu bakurungba yuge afõ ho kurogo gu kura ba kia. ‘Ziazia toro arugu’ agu aboro nake Ziazia Kekeapai gbiati agu anebi nakehe rogo gu gene yo nga Mbori afura naayo, ki fõngbaduyo yo, na ki nungusi yó na gako zaaza ome mangaapai. Wa duhe tie wo, agu apai i aakehe re, si angianga gayo apai te, ono si angia ga Mbori aberã. Gu kura aregbo anidu kinaho i ainongo rogo gupai yo i aagumbaha nisangbaanebi watadu i akehe ya. (Dan. 12:8, 9) Nirengo, “Ziazia Kekeapai dunduko si aye be ga Mbori Toro” na berã aboro rogoho wagusa te.—2 Tim. 3:16.
4-6. Gini agene Mbori ayugu agu apai ngbaha fu abake Ziazia Kekeapai ko aaida i kehe? Oni funga kpiapai tipa gipai re.
4 Ono wai Mbori amangisunge na ziazia toro tipa ka undo agu aboro re i ini gupai ko aida i kehe? Ya mo ko anaagumba kina boro ndikidi agu afugo ko aida i kehe watadu ko ani gumba kina pai fuyo i ki kehe rogo gayo afugo nitiyo? Oni makianga pa wai rengbe babagiahe ka ke waraga. Ho si aida ní ke kina boro siasia afugo ni, kina ní nakehe nitini watadu ní nagumba kina boro ndikidi agu afugo re fu gani bakeapai tipa ní kehe. Gu bakeapai re nakehe, ono gu babagiahe re du namaa fuo beni ti ni. Ono ti kura aregbo, ní nagumba kina agu apai gbua nyakipaha fu gani bakeapai, na gani bakeapai ki ke gu waraga re rogo gani afugoyo. Tifuo ní kehe, gu babagiahe re nagedaha, na ki gumbapa agu apai fu gu bakeapai re si aida ní mbakadihe. Ti digido agi apai re dunduko, gu waraga re nandu na rimo gu babagiahe re.
5 Teketeke a, kura apapara Ziazia Kekeapai kinaho kina ‘boro wirinzaga Mbori akehe.’ (Gate 31:18) Agu aregbo a Mbori aniidi i ke kina boro agu afugo ko aidaha, ko anigumba kina boro agu afugo ngaha fuyo tipa i kehe. Nikpiapai, ani nageda gupai rogo Gate 34:27 nga: ‘Yekova ki ya fu Mose, Mo ké agi apai re; bambiko ku sangba agi apai yo re zunga mi he ti ni foro na fu aYisaraere a.’ Wakina gure a, Yekova agumba gupai fu Yeremaya nga: ‘Mo ké agu apai dunduko nga gu gumba mi foro ku rogo kitabu.’—Yere. 30:2.
6 Ono ti dungu aregbo, Mbori animoi kina gako aberãpai ku ngbaduyo yo na kpotoyo yo na ki mbuyo i kehe kina rogo gayo afugo yo. Batungusipai 12:10 nagumba gupai nga, “Batungusipai agbata agu apai ngba tue yo, ki nike gu pai nga rengo ni ruruhe.” Gu bake Kitabu Wene Pangbanga nangia Ruka “apeke he nzunzu ti tonatona ha dunduko.” (Rk. 1:3) Mbori amangisunge na gako ziazia toro tipa ka gu zangarengba nga ga aboro arianga gupai ko aida i kehe ya.
7. Tipagine si adu ti ni nipa tatamana Mbori mangisunge na aboro i ke Ziazia Kekeapai?
7 Si adu nipa tatamana Mbori mangisunge na aboro tipa i ke Ziazia Kekeapai. Afugoho naundo rani ani ini dungu apai na berewe, tiiworo afugoho nayugopa agu asino ayugo duwa ngbarago, nyemuse, nunga, gunde, zinga, gbiati soga pai. Ginipai ka mangi ka Yekova amangisunge na amaraika i ke Ziazia Kekeapai? Ya mo ka i akehe wenengai na tiiworoho ki yugu agu asino duwa ngbarago, nyemuse, nunga, gunde, zinga, gbiati soga pai? Bambiko gupai nga Yekova ambu kpakpa aboro i sia kina gayo afugo tipa ka ke Ziazia Kekeapai, agu apai du rogoho nazio ngbadurani yo azio.
AGU AGOPAI NAYUGO GUPAI NGA ZIAZIA KEKEAPAI AYE BE GA MBORI TORO
8. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wee, kura buku pambori ho rengbe ka yugopai furani tipa Mbori wa Ziazia Kekeapai te?
8 Dungu agopai nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai nga gu Fugo Mbori naye be gako toro. Gu kura buku pambori ho rengbe ka yugopai furani tipa Mbori sirisiri wa gu Ziazia Kekeapai amangaha te. Nikpiapai, gu buku pambori nga ga aHindu nagumba dungu apai furani tipa gayo airiso, wisigopai dudunguroo tipa raka, apaturẽ, gbiati agu andiko du tipa sino mangaapai. Agu abuku nga ga aBuddhist nafura tipa agu andiko si aida abarani gbiati anarani naaraka kutini. Si nafura a tipa gu ida gbiati ayugopai nga ga gu pambori nga ga aBuddhist. Baenge gu pambori re, rimoko angia Buddha na ko agumbanga gupai nga Mbori nga ko te, ko afura gbua tooni tipa Mbori. Gu buku nga ga gu pambori nga ga confucius nafura tipa agu apai namangi bakuru kusayo, agu andiko du tipa sino mangapai, manga ngua, gbiati abia. Buku a kinaho nga ga aMasarami nga gu nayugo gupai nga Mbori gbua sa na ko ini gupai nika manga kumbatayo ono si ayugonga kandara rimo Mbori nga Yekova te, nga gu du bangehe naima susa akutu rogo Ziazia Kekeapai.
9, 10. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa Mbori rogo Ziazia Kekeapai?
9 Baraho gu kura abuku pambori agumba pai ni furani gbua tooni tipa Mbori, Ziazia Kekeapai nayugopai furani sirisiri tipa Yekova Mbori na gako mangaapai. Si nayugopai furani tipa gu dungu asinoko du ti ni. Ziazia Kekeapai nayugo gupai furani nga Yekova nga Mbori ruru sarangbanga, tatamana, gbiati bakere ome. Si nayugo gupai ayugo a furani nga Mbori ima kpinyemu rani. (Oni gedi Yoane 3:16; 1 Yoane 4:19.) Kurigure, Ziazia Kekeapai nagumba gupai furani nga: “Mbori akpara nga aboro te; ono dagba rika aboro yo dunduko gu ni nagunde ti ko, ki nimangi rurupai, kina ni ngba ti ko.” (Amo. 10:34, 35) Padu Ziazia Kekeapai ti ni nayugo gupai nga Mbori akparanga aboro te. Agu aboro nawirika badungu afugo nagumba gupai nga dagba agu afogo aboro agumbaha areme bangehe naima dati 6,700, agu dagbaha yo 100 dungu aboro agumbaha rogo zegino dunduko. Ono wa vura duhe wo, i sa Ziazia Kekeapai dunduko watadu paparaha kurogo afugo bangehe naima susa 2,400. Si wa ka i ya aboro dunduko rogo zegino naima rengba ka geda Ziazia Kekeapai rogo fugoyo yo.
10 Yesu ayaa: “Buba namanga sunge amanga kindi a wa du rago re, mi nimangi sunge a.” (Yo. 5:17) Ziazia Kekeapai nagumba gupai nga, ‘mbata rago nika enga na nye anye kindi, Yekova nga Mbori.’ Oni berẽnga pa agu apai dunduko mangiko ho! (Tam. 90:2) Kina Ziazia Kekeapai sa nayugopai furani tipa agu apai Mbori amangihe bakuru kusayo, agu apai ko amangaha awere na agu apai ko nika mangaha kumbatayo. Ziazia Kekeapai nayugo agu apai a furani naye na ngbarago fu Mbori, agu apai naba gberarago tiko na gupai rengbe ani ka mangaha tipa ka mbeda naako. (Yak. 4:8) Ka ani mbunga Yekova mbiko gupai nga kina nyemu kura apai du tirani watadu ani na bakabangirise ya.
11. Gini tatamanatatamana arugute ani agbiaha rogo Ziazia Kekeapai?
11 Gu tatamanatatamana arugute du rogo Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga si aye be ga Mbori toro. Gu mokedi nangia Pauro asanahe ki yaa: “Da ini gu berã nga ga Gbia, ni ka yugo pai fu ko?” (1 Kor. 2:16) Gu veresi re naru kurii gu sanahe gu mokedi nangia Yesaya asana agu aboro nani nadu ragoko ki yaa: “Da naarugu gu Toro nga ga Yekova, watadu naadu ni gako barugupai naayugu pai fu ko?” (Yes. 40:13) Gu karagapai du kuti gu sanahe re, si nga boro ho te. Gipai re nga ndu gupai aboro agbia wene sangbanaapai ti ni ho i amangapai ni kuti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai du tipa rogatise, agude, aũngbarago, pe rengo, gbiati ruru raka. Gbegberẽ rugute ho rengbe ani ka gbiaha rogo Ziazia Kekeapai te. Ono tipa aboro tigayo, gene beyo wa ka i fu gu rugute rengbe ka ye na wene sangbanapai te. (Yere. 10:23) Agu arugute i afuhe, i naʹariaha dedede ho i abi gupai ni nga runga ha te. Ziazia Kekeapai nagumba gupai nga: ‘Ga aboro aberã, si wakina uturangba.’—Tam. 94:11.
12. Wai gu aboro namangi ome tipa ka nyasa riipa Ziazia Kekeapai?
12 Gu kura gopai berewe nasa rani ani idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro nga gupai kuru apangbanga agumbaha tipa wai aboro amangi ome tipa ka gbarasaha. Rogo gu garã nangia 168 M.B.K., gu bakindo nangia ga aAsuro ko agbata abuku ndiko tipa i zoho. Rogo gu garã nangia 303 F.B.K. gu ga aRomo Bakindo nangia Diokorotina gu biama ko afu ndiko nga i gbarasi agu aba irisombori nga ga aKristano na ki zokodi gayo Ziazia Kekeapai. Gu gbarasahe re andu tipa dungu bawe agarã. Tifuo 11 kama agarã, apapa amangi bakere ome tipa ka rugusa pa sa Ziazia Kekeapai kurogo dungu afugo bambiko i aidanga aboro wirikipai tipa Ziazia Kekeapai te. Wa Satana na gako aboro navura manga ome bakere gbe tipa ka nyasa riipa Ziazia Kekeapai, si kinaho kindi da ku awere. Yekova ambunga gene fu boro ní di gi gako gamahe ko afuhe fu rikaaboro re te.
GU GOPAI SA DUNGU ABORO I IDI KUTI GUPAI NGA ZIAZIA KEKEAPAI AYE BE MBORI
13. Gini kura gopai duho nasa rani ani idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be Mbori?
13 Gu kura goapai kinaho nasa rani ani idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be Mbori. Ziazia Kekeapai atagbaganga tihe te, si nafura afura zukazuka tipa birĩ-inohe, agu asangbaanebi du rogoho ima digiso tihe, na agu aboro nakehe, i agumba kina rengo ti aregbo dũ. Gu kurapai berewe nga Ziazia Kekeapai na ome ti ni tipa ka manga ariapai rogo ga boro raka yo, agu apangbanga du rogoho nga gu namangi kusayo, si niruruhe, na si nafu wene akaragapai kuti agu asanahe du rogo bambata genewaraga. Oni makianga gupai naundo kura aboro i idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be Mbori.
14-16. (a) Ginipai nasa Masarami, Hindu, gbiati gu boro naakapa akapa singia Mbori ti ni i idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro? (b) Gini gopai nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro oni aida ka mangasunge nani gene sunge tungusapai yo?
14 Kumba du rimoko nga Anwarb asono rogo ringara sa dagba ringara abara. Ho ko aaraka ni rogo gu ringara nga Amerika ku nodiyo, aDezire Yekova aye ku kpuko yo. Ko agumba gupai nga “Mi aidanga na agu apambori nga ga aKristano te mbiko gu gbegberẽ apai i amangihe kusayo. Ono bambiko gupai nga wirikapai ima ngba tire, mi aidi ka wirika Ziazia Kekeapai.” Tifuo gure, ko aga kurogo gako ringara na ka gene adunga berewe beko wa ka ko gbia aDezire Yekova ya. Tifuo dungu agarã, ko andu ku putu yo na ki tona wirika Ziazia Kekeapai berewe. Sangbako nga: “Mi aye ka ida kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro bambiko gupai nga agu asangbaanebi du rogoho aima digiso tihe, na si nafura tipa banguapai sa tona ti tonatonaha dakuti digidoho, si atagbaganga tihe te, na aDezire Yekova nayugo nyemuse dagbatiyo.” Anwar azi bapatiza rogo gu garã nangia 1998.
15 Degude du rimori nga Asha, garãri nga 16 na gari aborokporo nga aHindu. Sangbari nga: “Mi anaakpara sa kinaho mi anindu ni ku yekaru yo watadu ho mi anidu ni rogo kpakarapai, ho raka anidu ni wenengai, mi anaaberãnga pa Mbori kandara tooni te.” Ri aya berewe wee: “Uru aduho sa aDezire Yekova angoka gi ngbadimo, na gipai re amangi bakere ariapai rogo gi raka yo.” Asha awiriki Ziazia Kekeapai na ki ye ka ino Mbori wa Bakureari. Ginipai nasa ri ri idi kuti gupai nga Ziazia Kekeapai aye be ga Mbori toro? Sangbari nga: “Ziazia Kekeapai akaragapai kuti agu asanahe dunduko mi asanaha. Si aundo re mi du na idapase wa si avura du vurũ nga mi abingo Mbori te, watadu mi andunga ku yekaru yo te.”
16 Paula asono rogo gu kporo nga ga aKatoriko. Ono fuo sona ri, ri atona kaa kapa singia Mbori ti ni nzunzu. Tifuo gure, pai amangi. Sangbari nga: “Mi agbia bakureami nga gu ko mi abingo ko ya tipa dungu adiwi. Ani aini tirani naako ti gu regbo aboro anaambu mangeriyo nigbangaha na kini di kere angua kutii kpoto yó yo. Ono ko aima satiko. Ko akpe maingbako, mangeriko, na kidu na ngbarago. Mi asanako nga, ‘Ginipai namangi ro na wari mo andu kuhoni?’ Ko agumba gupai fere nga ko aima tona wirikapai na aDezire Yekova na ko ki tungusipai fere.” Bambiko gu ariapai Paula abihe nga gu Ziazia Kekeapai amangihe rogo ga bakureari raka yo, ri atona ka wirika Ziazia Kekeapai na ki idi kuti gupai nga si aye be Mbori.
“GA PAI WA BARO TIPA NDURE”
17. Ginipai rengbe geda Ziazia Kekeapai naʹauru dunduko na kini berẽkuriihe ka mangaha furoni?
17 Ziazia Kekeapai nga gu bawene gamaha Yekova afuhe vurube gako ziazia toro yo. Oni diberã kaa gedaha naʹauru dunduko, manga oni he wo nika sa gupai nga oni kpinyemuhe gbiati Baengehe. (Tam. 1:1, 2) Ti agu aregbo dunduko oni aida ka wisigoho, ono tonaha na kparakpee, ki sana Mbori tipa gako toro nungusi gaoni aberã. (Rk. 11:13) Wa duhe nga ga Mbori berãpai du du rogo Ziazia Kekeapai, ka oni aberãkuriihe, oni nika sa ga Mbori aberãpai nigaoni.
18. Tipagine oni aida kaa wirika Ziazia Kekeapai awirika ti ni kindi?
18 Wa oni kaa ndu kindi kumbatayo kaa kiiso gaoni inohe nga ga rengo, oni nimangi gupai oni awirikaha. (Oni gedi Atambuahe 119:105.) Geda Ziazia Kekeapai wakina ngera kurogo bitirobi. Sidu, ka oni bi gupai nga ariapai kinaho si aida oni mangihe rogo gaoni raka yo, oni mangihe. (Yak. 1:23-25) Oni mangisunge na Ziazia Kekeapai nigaoni basape tipa ka nyakasapa gaoni aida na ki kusi zire yugopai nani kpoto bayee aboro yo kusayo. (Ef. 6:17) Wa oni kaa mangaha wo, oni du na tambuahe mbiko gupai nga agu anebi na akumba i amangisunge naayo i ke Ziazia Kekeapai, ‘ziazia toro narugu yó.’
[Footnotes]
a A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.
b I aima aria bete agu arimo keke yó ho ane re.
[Blurb on page 32]
Oni gedi Ziazia Kekeapai naʹauru dunduko, si nika sa gaoni nyemuse tipa Baengehe si dunguro
[Gu sura du ti kpewaraga 29]
Ira waraga nga gu boro du na fuo beni ti ni