Paranga Aboro —Oni Mbu Fugo Mbori Si Niyugu Gene Furoni
“Mo nigbata tatamana, mo nigbata rugatinapai.” —SNZ. 4:5.
1, 2. (a) Gine naaundo gu mokedi nangia Pauro ko dibe gu gbegberẽ nyemu manga ingapai nadu tiikpotoko yo? (b) Wai rengbe mo ka gbia tatamana na rugatinapai?
“WA MI nikpi nyemu manga wenepai, gbegberẽpai nimbedi na mi.” Mo ini da nape gupai re? Gu mokedi nangia Pauro du. Wa si avura du nga Pauro aima kpinyemu Yekova gbe, kura aregbo kinaho si anidu fuko nimbumbuhe ka manga gupai du niruruhe. Wai ko anidu ho gbegberẽpai ani moipai ni tiikpotoko yo? Ko akepai ki yaa: “Ako, rungorungo boro nga mi!” (Rom. 7:21-24) Ya mo mo rengbe ka rugatiro na wai Pauro anidu ti kura aregbo? Ya mo si nidu ti kura aregbo foro nimbumbupai ka manga gupai du niruruhe? Ya mo kina gu bangisapai nadu tipa Pauro du tipa ro? Kangia wo duhe, ka rago gberẽnga tiro ya. Pauro aima diabe be gu nyemu manga gbegberẽ apai nadu tiikpotoko yo, na mo rengbe arengba a ka diabehe.
2 Pauro aduna diabese bambiko ko ambu tiko gu “wene apai” nga sangba Mbori yugu gene fuko. (2 Tim. 1:13, 14) Nisangbana gipai re, ko agbia tatamana na rugatinapai nga gu nasa ko ko dibe agu akpakarapai ko agbiatiko nani na ko kini mangi wene diaberã. Yekova Mbori rengbe arengba ka undo ro mo gbia tatamana na rugatinapai. (Snz. 4:5) Ko aima fu bawene arugute rogo Fugoko yo nga Ziazia Kekeapai. (Oni gedi 2 Timoteo 3:16, 17.) Paranga aboro, oni makianga wai rengbe oni ka gbia undo be agu arugute du rogo Ziazia Kekeapai yo ho oni amangapai ni na avunguroni, na nibipa marã, watadu ho du oni ni nisaroni.
Fugo Mbori Yugu Gene Fu Aborokporo
3, 4. Tipagine rengbehe kadu ti ni nimbumbupai ka irisa agu andiko avunguro afuhe foro, ono tipagine avunguagude afu andiko ti ni fu awiriyo?
3 Ka si du foro nimbumbuhe ka raka kuti agu andiko nga ga avunguro, tipagine duhe ti ni wo? Ndupai sa rengbe kadu nga, mo naida ka raka ngbariro watadu kadu na ranirii. Aboro dunduko duna gu berãpai re. Gipai re namanga gbe ho boro asona ni. Ono ka si vura duwo, ho du boro ni kindi kua bani, si naida ní nigisangba avunguni agia.—Ef. 6:1-3.
4 Pa ruga mo tiro na ndu gupai avunguro amaa andiko ti ni nika saha foro taata mo nigisangbayo. Mo ima rengba kadu ti kura regbo wa kina Marya du garãri 18. Ri aya tipa avunguri wee: “Bangiriyo ima go ti tingidapa wai kpakara gu garã du mi rogoho. I ambunga re mi fura te, mi mangi siapai te, watadu mi mangipai wa kuru boro te.” Mo ima rengba kadu na kina gu bangisa bipai du Mary nani tipa avunguro, nga i ambunga ro mo duna ranirii wa gu mo aida kadu nani te. Ono tie, avunguro naruga ro bambiko i naberãpa ro aberã. Kurigure, agu aKristano nga avunguagude ini gupai nga, ka i aruganga awiriyo wenengai ya, i akaragapai akaraga fu Yekova tipa yó.—1 Tim. 5:8.
5. Wai pa gia mo sangba avunguro narengbe ka undo ro?
5 Nirengo, pa irisa mo agu andiko nga ga avunguro wa ka mo agasa kina gu bape mo adihe beenge yo. Ka mo agasa gu marã di mo ho beenge yo, si nika sa gupai nga i idipa bape foro berewe. Wakina gure a, si naida mo irisi avunguro kini gisangbayo. (Oni gedi Asanza 1:8.) Ka mo agiasangbayo, si nika sa gupai nga i fu ranirii foro. (Ruka 16:10) Rengo ngaha nga, ka mo andunga kuti agu andiko nga ga avunguro ya, i rengbe arengba ka ká na kura apai bero.
6. Wai rengbe avunguagude ka undo awiriyo i duna giasangbaa?
6 Gene sa rengbe avunguagudee ka undo awiriyo ngbaha i irisi gayó andiko nga ka duni wene kpiapai fuyó. Ka avunguagudee agiasangba Yekova, si nika yugo gupai fu awiriyo nga, ga Yekova andiko asusanga ome te. Si nika sa agude i naabi agu andiko nga ga avunguyo wakina gure a. (1 Yo. 5:3) Kurigure, Ziazia Kekeapai ima gumbapa dungu aregbo nga gu Yekova animbu gako amoyambu i gumbapa gupai i aberãha nibipa kura apai. (Bam. P. 18:22-32; 1 Aba. 22:19-22) Ya mo aregbo ho si aida avunguagude mbu awiriyo tipa i gumba gayó bipai tipa kurapai? Ii.
7, 8. (a) Gini kpakarapai bete paranga aboro naagbia tiyo nani? (b) Ginipai si aida mo tingidihe nga gu rengbe ka undo ro mo gbia undo be rugute?
7 Agude rengbe arengba kadu na gu bipai nga, runga ga avunguyo pai te watadu ka bisira gupai avunguyo apehe fuyó. Ti kura aregbo, mo rengbe kadu na kina gu bipai kumbagude nga Simon adu nani, nga gu ko nayaa: “Nina nidu wa kina borisi, kini ngere tipa gu wiri apai mi akpa ti mangaha.”
8 Ho i ape gupai ni fu boro ní namangihe niirairaha watadu ho i afu rugute ni funi, si nadu wa i nasoga ní asoga. Ziazia Kekeapai nagumba gupai tipa rugute nga, ho i afuhe ni, anga taatapai ngaha tipa ka diaha kugume te. (Eb. 12:11) Ginipai rengbe ka undo ro mo gbia undo be gu rugute i afuhe foro? Gu nyanyakipa pai si aida mo tingidihe nga, nyemuse du nasa avunguro i nirugu ro. (Snz. 3:12) I naida ka undo ro ka mo tinga kurogo gbegberẽ mangapai yo ya, ono mo sonosi kina wene asino. Avunguro ini gupai nga ka i aruganga ro ya, gure wa ka i asoga ro asoga! (Oni gedi Asanza 13:24.) Gupai berewe si naida mo rugutiro nani nga, ho mo aingahe ni, si nasa gupai nga mo wirikipai. Ho i ape gupai ni foro mangi mo ho watadu ho i aruga ro ni, mo ngere tipa wai rengbe gupai re ka undo ro. Du na “[tatamana] ngba ki susi mokiisa baga feda, gu mokiisa du ti ni si ki susi ga dahabu.”—Snz. 3:13, 14.
9. Kuba gupai nga agude naaberã kina kurii gupai avunguyo namangihe i abihe nga runga ha te, ginipai si aida i mangihe?
9 Avunguagude namanga ingahe amanga. (Yak. 3:2) Ho i afu rugute ni, i rengbe arengba ka pe gupai nika imisa ro watadu nika ba gberarago tiro. (Snz. 12:18) Ginipai rengbe ka sa avunguro i mangipai ngba gi gene re? I rengbe kadu nifudifudiyo berãyo yo, watadu i rengbe ka bi gu ingahe mo namangihe nga i du ye he beyo. Kuba gupai nga mo naaberã kina kurii gupai i namangihe mo abihe nga runga ha te, si ngba angba ka mo duna tambuahe tipa gu gayó nyanyaki asadatise i amangaha ka undo ro. Dia arugute kugume nika undo ro aundo gbe ho mo ka sona ni.
10. Wai si aida mo mangipai sa agu andiko avunguro afuhe foro?
10 Ya mo mo naida ka dia agu andiko kugume nga ga avunguro, na kini gbia undo be gayó arugapai? Kangia wo duhe, si naida mo mangi ariapai rogo gu gene mo afura ngbaha fuyó. Wai rengbe mo ka manga gupai re? Gu bambatapai si aidaha nga degatue. Ziazia Kekeapai nayaa: “Aboro dunduko i ipisi tiyo ka gia pai, ki rõasi tiyo tipa gumba pai, ki rõasi tiyo tipa zinga a.” (Yak. 1:19) Kuba gupai nga mo ya kina gamo pai ru, si naida mo duna zatise tipa ka degaturo ka gia gupai avunguro apehe foro. Si naida mo berẽkurii gupai avunguro apehe, angianga gu gene i apehe ngbaha ya. Fuo gure, mo idi gamo ingahe na ki pe gupai nga mo amanganga gupai mo amangihe nigbegberẽhe berewe te. Pa manga mo ho wo nika sayo i ini ya mo ima gia gupai pe yó ho foro re. Na ka si du nga mo naida ka saka gupai mo nipehe watadu mo nimangihe? Ka si du wo, si adu nipatatamana mo ‘rugu ngbaro’ da ti gu regbo mo ka manga gupai avunguro akpinyemuhe. (Snz. 10:19) Ho avunguro abi gupai ni nga mo nadega turo adega fuyó, si nasa gupai nga i degetuyo a foro. Ka mo mangipai wa gere, si nika yugo gupai nga mo ima mbu Fugo Mbori si rugu ro.
Oni Mbu Fugo Mbori Si Rugu Roni Nibipa Marã
11, 12. (a) Nibipa marã, ginipai Fugo Mbori angarasa rani ani mangihe, na tipagine? (b) Wai rengbe avunguro ka undo ro mo ini banda marã?
11 Ziazia Kekeapai nayawee: “Marã nabanda boro.” Ono kina gu bangisa veresi re nayugo gupai nga, tatamana nyakipaha kisusi marã. (Batu. 7:12) Fugo Mbori nangarasa rani ani duna ruru bipai tipa marã angianga ka kpinyemu marã ya. Tipagine si aidanga mo sonosi nyemu marã ti ni ya? Mo bingo gi kpiapai re: Ho du tĩtĩ sape ni be wene namangi riahe yo, si nadu niwene ũsunge. Ono kina gu bangisa sape re rengbe kadu nigbegberẽ he ka si dube iramungo yo, bambiko si rengbe arengba ka ogã ní gbegberẽe. Ho boro amangasunge ni na marã nitatamana, si nadu niwene he. Ono tie, agu aboro “nakpi nyemu ka kumuko,” i naambupa abakureayo, ki mbupa gayó aborokporo, na ki mbupa gayó pagume na Mbori a. Nisangbana gipai re, i ki “nirupu tiyo arupa ni dungu arungo.”—Oni gedi 1 Timoteo 6:9, 10.
12 Wai rengbe mo ka ino mangasunge na marã wenengai? Si ngbaangba mo sana avunguro i undo ro mo ini mangasunge na marã. Soromo akepai ki yaa: “Boro tatamana gi pai ki nikii rogo wirikapai yo, boro rugatinapai ki da ti ndikidi birĩ.” (Snz. 1:5) Paranga degude nga Ana asana avunguri i undo ri. Ri nayaa: “Buba ayugu mangasunge na marã fere na ko ayugu wai fere rengbe mi ka banda gu marã nga ga kporo. Nina arugu re a wenengai. Ri aya fere wee ho mi aida ka ngbe he ni, mi sasanahe tipa genoho mbata rogo dungu aba mi kini ru ka ngbehe, angianga ka gia genoho gbua sa mi kini kusi marã ka fuhe ya.” Wai Ana nagbia undo? Sangbari nga: “Mi ima ino wai awere ka banda gimi marã. Mi agberesanga marã bau te, na gipai re nasa re ka mi dunga nifudifudi re mbiko bape ya.”
13. Wai rengbe mo ka rugatiro mbata fu mo ngbe he?
13 Ka si du nga abakureamo nasosoda ro mo ngbe guhe duna ba genoho, si ima rengba ka sa ro mo di bape. Ginipai rengbe ka undo ro ka mo zingo ti gi gbina re ya? Ho mo aida ka mangasunge ni na marã, si naida mo rugutiro aruga mbata. Gure nga gupai Ellena amangaha du garãri nga 20. Ri nayaa: “Mbata fu ani ndu na anakureami ka ngbe ahe, mi niima ino gu marã si aida mi gbarasihe. . . . Si nidu nipatatamana ani ndu na kina agu anakureami nabanda gayó marã wakina re, nga aguyo rengbe ka undo re ka mi ngbenga agu ahe duna ba genoho ya.”
14. Tipagine si aida mo banda tiro ti ni be “gu nangaahe nga ga ũkumuko”?
14 Pa manga marã na pa banda marã nga nyanyakipa pai. Ono Yesu ayawee ndikidi ngbarago naye fu agu aboro “inipa gu gayó azingo nga ga toro.” (Mt. 5:3, NW ) Yesu afu zahe tipa “gu nangaahe nga ga ũkumuko,” ya si rengbe arengba ka gberesapa boro rogo toro yo. (Mk. 4:19) Nangbaa wai tie ka mo mbu Fugo Mbori si nirugu ro mo duna ruru bipai nibipa mangasunge na marã!
Oni Mbu Fugo Mbori Si Nirugu Roni Ho Du Oni ni Nisaroni
15. Gini regbo rengbehe kadu nikpakarakpakaraha gbe mo kakuti gamo ruru mangaapai fu Mbori?
15 Gini regbo mo abi gupai nga si nikpakarakpakaraha gbe mo kakuti gamo ruru mangaapai fu Mbori, ho du mo ni na aboro watadu ho du mo ni nisaro? Ho du mo ni sukuru yo watadu basunge yo, mo nyaki anyaka ka sovura kuti gupai ka ye sa ro. Si taata mo ne gupai rengbe ka gberesa paro rogo toro yo. Ono ho du mo ni rogo ongoda nisaro, si taata mo zere ti manga rurupai.
16. Tipagine si aida mo gisangba Yekova ti ni zavura ho du mo ni nisaro?
16 Tipagine si aida mo gisangba Yekova ti ni, zavura ho du mo ni nisaro? Mo ini gupai nga: Mo rengbe arengba ka imisa Yekova watadu ka fu ngbarago ku kpotokoyo. (Bam. P. 6:5, 6; Snz. 27:11) Agu apai mo amangaha si gu duadu na pai ti ni fu Yekova, bambiko “ko naberã pa ro” aberã. (1 Pet. 5:7) Ko naida mo degeturo fuko tipa ka gbia undo tipa tiro. (Yes. 48:17, 18) Ho ga Yekova amoyambu nga agu aYisaraere nadumbata animbu mangasunge ni na gako arugute, si anaaimisa ngbaduko aimisa. (Tam. 78:40, 41) Yekova aduna bakere nyemuse tipa gu nebi nangia Daniere, mbiko maraika aya fu Daniere wee ko nga “gu kumba Mbori nakpi nyemu ko gbe.” (Dan. 10:11) Tipagine Mbori akpinyemu Daniere ti ni gbe? Mbori akpinyemu Daniere gbe mbiko Daniere anye niruruko fuko zavura ho ko anidu ni nisako.—Oni gedi Daniere 6:10.
17. Gini asanahe rengbe mo ka sana tiro nani ho mo asia aũngbarago ni?
17 Tipa ka nye niruru ro fu Mbori ho du mo ni nisaro, mo duwa ka mo sonosi gamo ‘berã tipa ka wisiga pa wenepai na gbegberẽpai,’ na ki rugu berãro nimanga mo rurupai nani. (Eb. 5:14) Nikpiapai, ho mo asia gu manzigo ni mo aida ka giaha, na gu vidio mo aida ka bihe, watadu gu bangiriba nga ga Internet mo aida ka rimoho, agi asanahe du kusende re nika undo ro mo sia gu du niwenehe ki mbu gu gbegberẽhe. Mo sana tiro ki yaa: ‘Ya mo gipai re angarasa re mi duna nunga watadu si nika sa re mi duna ngbarago “rago gberãngbi” nga ga kura boro?’ (Snz. 17:5) ‘Ya mo si aundo re mi “kpinyemu wenepai” watadu si nika saha fere nikpakarakpakaraha mi “sógo gbigbitapai”?’ (Amosa 5:15) Gupai mo amangaha ho du mo ni nisaro nayugopa gupai nzunzu mo abihe na kikiipaha.—Ruka 6:45.
18. Ginipai si aida mo mangihe ka si du nga mo ima digo nimangi gupai ini mo ho nga si nigbigbitaha, na tipagine?
18 Ginipai si aida mo mangihe ka si du nga mo aima digo nimangi gupai ini mo ho nga si nigbigbitaha? Mo tingidi gupai nga, “gu boro naoka gani tiandika ni aú nga te, ono gu ni nakusa ha ki nimbu he, ni abí inapai.” (Snz. 28:13) Nairiwo wai ka si du nipa mungo kaa manga gu gbegberẽpai re kindi, kaa ‘rúngosi ga Mbori Ziazia Toro’! (Ef. 4:30) Si naida aida mo kusi gamo ingapai fu Mbori, na fu avunguro. Nibi gipai re, “ga kanisa abaakumba” rengbe arengba ka undo ro nibakerehe. Gu bawiriki nangia Yakoba ayaa: “I ki kpari auru ni, [gu boro mangi ingapai], niuka nzeme ku auru ni ni rimo Gbia. Gu kpe nga ga idapase abátasa gu ni nakaza, Gbia atúmba ni ku ari; si ngia ni amangi ingaapai, i avù ni avu ti ni.” (Yak. 5:14, 15) Pa ida mo gu ingahe mo namangihe rengbe arengba ka ye na zee, isoke na bete asangbanaha a. Ono ka mo duna ngara ki sanahe tipa undo, si nika sa gupai nga mo duna gigiri sangbakpotoroyo.—Tam. 32:1-5.
Oni Sa Ngbarago ti Yekova
19, 20. Ginipai Yekova aidaha tipa ro, na ginipai si aida mo mangihe?
19 Yekova nga “betedi Mbori [“gu Mbori duna ngbarago,” NW )]” na ko naida mo du a na ngbarago. (1 Tim. 1:11) Ko na kakaka nyemu ro. Ka si vura du nga boro ho inipa gu asadatise mo amangaha tipa ka manga rurupai te, Yekova ima inoho tigako. Pai ho duni okõokõho ti bangiri Yekova te. Ko nawisigo rani angianga tipa kina gu gbegberẽ apai ani amangaha ya, ono tipa ka undo rani ani mangi gupai duni wenehe. “Bangiri Yekova naora koyo na kono auru kpotosende no dunduko, ka yugo tiko na pa nyaka fu agu yo du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni.”—2 Peka 16:9.
20 Sidu tie, si naida mo mbu Fugo Mbori si niruguro na mo kini mangi gaha arugute. Mo nika gbia tatamana na rugatinapai tipa ka diabe agu akpakarapai mo agbiatiro nani, na ka manga nyanyaki diaberã rogo raka yo. Anga mo nika sa ngbarago sa ti kina Yekova na avunguro te, ono mo nika gbia ngbarago agbia a rogo raka yo.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a I ima aria agu arimo keyo ho re.
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 14]
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Ginipai rengbe ka undo agude i gbia undo be agu andiko nga ga avunguyo?
• Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai kadu na ruru bipai tipa marã?
• Wai rengbe mo ka nye niruru ro fu Yekova zavura ho du mo ni nisaro?