Amandla Eqiniso Okulungisa Ukuziphatha
“Omunye umgqekezi, owasheshe wadedelwa, wagqekeza ezindaweni ezingu-500 ngezinyanga eziyisikhombisa. Umdlwenguli, owadedelwa eminyakeni emine ngaphambi kokuba kuphele isigwebo sakhe seminyaka eyishumi, wahlasela owesifazane ngokobulili futhi wambulala. Umbulali owalengiselwa isigwebo wagqekeza emakhayeni amabili futhi wabulala abantu abathathu.”—Reader ’s Digest, November 1990.
“Cishe amaphesenti angu-63 eziboshwa ezadedelwa emajele ezigebengu eziboshelwe amacala angathi sína zaphinde zaboshelwa amacala angathi sína phakathi neminyaka emithathu, kusho uMnyango Wezobulungisa ekuhloleni okukhishwe namuhla.”—The New York Times, April 3, 1989.
“Umqondo wokuba kwejele indawo lapho ukuziphatha kwezigebengu kungase kulungiswe khona umane awulona iqiniso. Amajele ayikho kokubili ‘izinqolobane’ ‘nezikole zobugebengu.’”—Toronto Sunday Star, March 20, 1988.
Umgcini-ziboshwa waseRikers Island, ijele laseDolobheni laseNew York, uthi: “Umntwana ufika lapha, eneminyaka eyishumi nesishiyagalolunye ubudala, wayetshela izigebengu uma kukhona ozayo lapho ziqola. Lapho ephuma lapha, akasezukuba umqaphi. Ngesikhathi esilandelayo, kuzoba nguye odubulayo.”—Umagazini iNew York, April 23, 1990.
“Amasango amajele aseye aba njengeminyango ejikelezayo: cishe izingxenye ezimbili kwezintathu zazo zonke izigebengu ezigwetshiwe ziphinde ziboshwe phakathi neminyaka emithathu yokudedelwa kwazo.”—Umagazini iTime, May 29, 1989.
AKUKHO neyodwa yezindaba ezingenhla entsha kithi. Zonke ziyindaba endala: Amajele awakulungisi ukuziphatha. Iqiniso liyakulungisa. Nasi isibonelo salokhu: uRon Pryor.
URon uqalisa usuku ngalunye ngokufunda umbhalo oseBhayibhelini nomkhaya wakhe. Umshado wakhe unokuthula nothando. Ikhaya lihlelekile futhi lihlanzekile. Amadodana abo amabili ayengabafundi abahle—abangasebenzisi izidakamizwa, abangasebenzisi utshwala, nabangenazinkinga. Kodwa manje asekhulile futhi asehlanganyela emisebenzini yobuKristu. URon nomkakhe, uArlynn, bamatasa emphakathini abahlala kuwo benza umsebenzi wokuzithandela njengamaKristu. Ukuphila kwabo kuwusizo ekukhonzeni abanye.
Nokho, ngo-1970, uRon Pryor wayesejele elindele ukuthethwa kwecala lakhe lokubulala. Watholwa enecala, wagwetshwa, futhi waqala ukudonsa isigwebo ejele leziboshwa ezinamacala angathi sína. Kwakuwumvuthwandaba womsebenzi owawusunesikhathi eside wobugebengu owawumyise ejele kaninginingi. Kodwa asivumele uRon ayilandise yena indaba yakhe.
“‘Ukuboshwa’ kokuqala engikukhumbulayo kwakungetomu elalixhunywe ocingweni lokuneka izingubo. Ngesikhathi ngineminyaka emithathu noma emine ubudala, ngangibonakala ngikuthanda kakhulu ukuzula. Ngangizula, ngilahleke, ngitholwe amaphoyisa bese engiphindisela ekhaya. Ekugcineni, umama wangitshela ukuthi uma ngingayeki ukuzula, wayezoshayela ikhaya lezintandane ucingo futhi ababize ukuba bazongithatha bahambe nami bangivalele khona. Ngahlala egcekeni ngikhala, ngibalindile ukuba bafike. Abazange bafike. Kunalokho, umama wangibophela ngetomu ocingweni lokuneka izingubo.
“Njengoba ngangikhula ngiba mdadlana, ngangihlala ngingena enkathazweni, futhi ubudlova baba yikhambi lami lazo zonke izinkinga. Ngazizwa ngididekile, ngikhungathekile, ngilahliwe. Ngangingakwazi okulungile nokungalungile. Ngavumela imizwa yami, hhayi unembeza, ukuba ingihole. Esikoleni ngangidluliswa kwelinye ibanga ngiyiswe kwelilandelayo ngoba othisha babekujabulela ukwehlukana nami. Ngayeka isikole ngesikhathi ngisebangeni lesihlanu futhi ngeqa ekhaya. Ngangena emshungwini wabangane ababi, futhi njengoba nje isixwayiso semiBhalo sisho, kwangiholela enkathazweni enkulu ngokwengeziwe.—1 Korinte 15:33.
“Izikole zokuqondisa izigwegwe ngokushesha zathatha indawo yetomu eliboshelwe ocingweni lokuneka izingubo. Azizange ziziqondise ezami izigwegwe. Ngangibaleka ngiphinde ngibanjwe. Ngesikhathi ngibaleka kwesinye isikole eVirginia, ngantshontsha iloli lokuthwala izimpahla futhi ngaboshwa. Ngesikhathi ngimi phambi kukamahluleli ogama lakhe linguJenkins mayelana namacala okweba imoto, ngathola ukuthi kwakuyiloli likaMahluleli uJenkins engangilintshontshile! Ngangineminyaka engu-16 kuphela, kodwa kwathiwa anginakuqondiseka izigwegwe futhi icala lami lathethwa njengelomuntu omdala. Ngavalelwa ejele iminyaka emibili.
“Ngemva kokuba ngiphumile ejele ngiseminyakeni yawo-20, ngathola isithuthuthu. Ngajabula kakhulu ngomuzwa wamandla esasinginika wona, kodwa lokho kwakungenele. Ngajoyina amaPagan—iqembu labahamba ngezithuthuthu elalifuna uthuthuva ngaso sonke isikhathi, ngaso sonke isikhathi linesifiso sokususa uchuku. Ngafaneleka kahle kakhulu kuleloqembu.
“Kamuva, ngaba umshayeli weloli futhi ngithutha umkhiqizo ngiwukhiphela ngaphandle kwaseFlorida. Ngangingasashabasheki kangako namaPagan, kodwa lapho ngiphuma eVirginia ngalesikhathi esikhethekile, ngo-1969, ngahlangana nabanye babangane bami abadala bamaPagan. Saba nomcimbi—siphuza iwayini, sidakwa nayizidakamizwa. Kwasuka udweshu, lwenyuka, futhi ekulweni okwalandela okwakubhebhethelwa utshwala nezidakamizwa, ngadubula futhi ngabulala umuntu. Izithelo ezengeziwe zabangane ababi! Kamuva, abaseshi ababili bangihloma imibuzo, futhi ngalivuma icala lokubulala. Lokhu kwakungo-1970.
“Ngangisejele ngilindele ukuthethwa kwecala futhi ngisewumsusi wodweshu oyihlongandlebe. Ngokwesibonelo, ngolunye usuku ekuseni, isiboshwa esasinikezwe imithwalo yemfanelo ethile safika kimi nekhofi. Ngokuvamile babekunikeza inkomishi eyengeziwe ozoyiphuza kamuva. Ngalolusuku ekuseni, ngabeka inkomishi yami ngaphansi komlomo kajeke wekhofi, kodwa sathi, ‘Alikho elengeziwe.’ Ngokusho kwaso lokho ngafinyelela esiphethweni sokuthi sasinqume ukulinikeza omunye. Ngakho ngathi, ‘Ngakho kusho ukuthi awunalo ikhofi elanele namuhla, hheh?’ Sathi, ‘Yebo.’ ‘Khona-ke, thatha elami.’ Ngasithela ngalo ebusweni. Ngagcina sengivalelwe esitokisini sami ngedwa.
“Ngakho ngehla ngenyuka kulesisitokisi esiwubude [obungamamitha angu-2,5 nobubanzi obungamamitha amathathu] esingenamafasitela. Ngokokuqala ngqá ekuphileni kwami, ngaqala ukucabanga ngempela. Kwafika imibuzo eminingi. ‘Kungani ukuphila kwami kuhlala kusenkathazweni? Kungani ngilokhu ngingena ngiphuma ejele? Kungani ngikulesitokisi? Ngiphilelani? Kungani? Kungani? Kungani?’ Ukuthi kungani kwakulokhu kufika kodwa kungekho zimpendulo. Khona-ke ngazitshela ngathi: ‘Sengifike kwangqingetshe. Akukho lapho ngingaya khona. Ngaphandle—ngaphandle kokuba kukhona uNkulunkulu—uNkulunkulu ongibonayo, owaziyo ukuthi ngikhona, ongiqondayo—lokho ngokuqinisekile mina engingenakho! Nkulunkulu, uma ukhona, uma ungiqaphela, uma kukhona engingakwenza—vele ungitshele okuthile, noma yini!’
“Kwakukhona iBhayibheli kulesositokisi engangikuso. Ngacabanga, ‘Lesi isiqalo.’ Ngaqala ukulifunda. Angikukhumbuli engakufunda. Ngiyakhumbula nje ngilifunda, ngingaqondi lutho. Lingakapheli isonto ngaphindiselwa esitokisini sezinye iziboshwa. Esinye isitokisi sasivulekile, yomibili imibhede yaso ingenamuntu. Bangifaka phakathi, futhi ezinsukwini ezimbili kamuva bafaka esinye isiboshwa lapho kanye nami. Ngalesosikhathi ngangifunda iBhayibheli, ngizama ukuliqonda. Sangibona ngilifunda sase sibuza: ‘Ungathanda yini ukuliqonda iBhayibheli?’ ‘Yebo!’ ‘Ngizokutholela incwadi ezokusiza.’ Sathintana nomunye woFakazi BakaJehova—owake wafunda naso ngesinye isikhathi—futhi ngokushesha sanginika incwadi eyayinesihloko esithi IQiniso eliholela ekuPhileni okuPhakade. Lokho kwenzeka ngoJuly 1970.
“Ngaqala ukuyifunda, futhi ngayifunda ngayiqeda. Angizange ngiqonde yonke into, kodwa eyayikusho kwakunengqondo. Njengoba oFakazi BakaJehova babefika bezofunda nami, yonke imibuzo engangiyibuza ngesikhathi ngivalelwe ngedwa yaqala ukuphenduleka. Ngokokuqala ngqá ekuphileni kwami, ngaqonda ukuthi kwakuyini okulungile nokungalungile. Lapho ngidla lokudla okungokomoya ngokwengeziwe, ngangisondela ngokwengeziwe ekubeni njengalabo “abathi ngokujwayela ukuwusebenzisa umqondo, sebenawo osulungele ukwahlukanisa okuhle nokubi.” (Heberu 5:14) Unembeza wami wawushukuma, uqala ukuphila!
“Lokhu kwazi iqiniso leBhayibheli ngokushesha kwayishukumisa ngempela ingqondo yami. Ngangifunde incwadi yonke ngamahora angu-24. Ngobusuku obubodwa ngasuka kwelinye izinga ngaya kwelinye. Ngangizimisele ukwenza iziboshwa engikanye nazo ukuba zibone amaqiniso engangiwafunda. Ngacabanga ukuthi zonke zazizohlabeka umxhwele njengami. Azizange zihlabeke umxhwele. Ngangibe yinkinga kwezinye iziboshwa ngaphambili; manje ngase ngiwumthombo wokucasuka ngisho nakakhudlwana—lowo okungekho muntu owayecabanga ukuthi kungaphileka kahle nawo! Kodwa njengoba oFakazi babeqhubeka beza ejele lesigodi bezofunda nami, ngaba namasu kakhulu ekushumayeleni kwami.
“Ngenza izinguquko eziningi, futhi ngezinyanga ezimbili nganikwa imithwalo yemfanelo ethile. Babeze ngisho bangivumele ukuba ngiphumele ngaphandle, okwakuyinto eyayingakaze yenziwe ngenxa yomlando wami wangaphambili nesizathu sokuba ngibe lapho. Izimiso engangizifunda eBhayibhelini zaziba nethonya kimi. Amanzi eqiniso elivela eZwini likaNkulunkulu ayenza umsebenzi wawo wokuhlanza, njengoba ayenzile ezinsukwini zabaphostoli. Amandla awo okulungisa ukuziphatha aboniswe kweyoku-1 Korinte 6:9-11, ngokulandelayo:
“‘Kepha kanazi yini ukuthi abangalungile abayikulidla ifa lombuso kaNkulunkulu na? Ningadukiswa. Nazifebe, nabakhonza isithombe, naziphingi, nazihlobongi, nabesilisa abalalanayo, namasela, nabahahayo, nazidakwa, nazithuki, nabaphangi abayikulidla ifa lombuso kaNkulunkulu. Babenjalo abanye kini, kepha senahlanzwa.’
“Ekugcineni icala lami lathethwa. Bangigweba iminyaka engu-20 ngecala lokubulala. Ngo-1971, ngathunyelwa ejele elivikelwe kakhulu. Kwakuyilapho lapho isifundo sami seBhayibheli noFakazi saqalisa khona kabusha. Ukuziphatha kwami kwase kushintshe kakhulu. Ngokushesha kulelijele elisha banginika imithwalo yemfanelo futhi baqala ukungivumela ukuba ngingayi emsebenzini ngenxa yezizathu ezithile. Phakathi nesinye sazo, ngabuza uFakazi engangihlala naye: ‘Kwalani ukuba ngibhapathizwe?’ Wabuza ebandleni lendawo futhi impendulo yabuya ithi: ‘Akukho lutho.’ Ngo-1973 lapho kuhwalala, ngabhapathizwa edanyini lokuphuzisa izinkomo epulazini eliseduze. Njengoba ngangingena emanzini ngathandaza, njengoba kuyilokho uJesu akwenza lapho uJohane uMbhapathizi emcwilisa eMfuleni iJordani.
“Ngemva kwalokho, intuthuko yami engokomoya yashesha. Ngabhalisa eSikoleni SeNkonzo EsingokwaseZulwini esasiqhutshwa ebandleni lendawo—ngihlanganyela kuyilapho ngingekho ngokoqobo, njengoba kulindelekile. Ngangithola izabelo esikoleni futhi izinkulumo zami ngiziqophe ekhasethini, futhi zazilalelwa ebandleni. Umeluleki wesikole wayebuyisela kimi iseluleko ngekhasethi ukuze singisize ukuba ngithuthuke. Sasinemihlangano yamasonto onke ejele lapho ezinye iziboshwa zazemukelekile ukuba zibe khona.
“Ngaso sonke lesikhathi ngangenezela imibhalo eminingi olwazini lwami lweBhayibheli. Yayinjengamatshe okuwelela ngaphesheya angiholela ngaphandle kwesimo sokuziphatha esibi engangiphile kuso ingxenye enkulu yokuphila kwami, kwaze kwaba yilapho ngijabulela ukuguqulwa umphostoli uPawulu akhuluma ngakho kwabaseKolose 3:9, 10: ‘Nikhumulé umuntu omdala kanye nezenzo zakhe, nembethe omusha, owenziwa-musha abe-nokwazi ngokomfanekiso walowo owamdalayo.’
“Ngo-1978 ukuthethwa kwesithathu kwecala ngaphambi kwebhodi yokulengisa isigwebo kwakusondela. Ngangenqatshwe kabili ngenxa yokungathi sína kwamacala ami. Kulokhu ibhodi lalithole izincwadi ezingu-300 ezivela koFakazi nakwabanye zifakazela izinguquko engangizenzile.
“Njengoba amathuba okukhululwa kwami ayebonakala ethembisa, ngacabanga ngokuba nokwenzeka kokushada. UArlynn, umfelokazi onabantwana ababili, wayenguFakazi owayelokhu engibhalela ngesikhathi ngisejele. Wayengivakashela namadodana akhe amabili. Ngamthanda naye wangithanda. Ngakhululwa ejele ngoFebruary 1, 1978. Sashada ngoFebruary 25, 1978. Manje, eminyakeni engu-13 kamuva, sisajabula emshadweni. Enye yamadodana ethu isishadile futhi iyashiseka njengomunye woFakazi BakaJehova. Enye indodana isebenza isikhathi esigcwele endlunkulu yomhlaba wonke yoFakazi BakaJehova eBrooklyn, eNew York.
“Imithandazo yami iye yaphendulwa. Ngiyababonga abazalwane nodade abaye bangisiza kangaka. Ngikweleta uNkulunkulu ojabulayo, uJehova uNkulunkulu ngayo yonke injabulo enginayo.—1 Thimothewu 1:11.
“Nokho, ngiyabuzwa ubuhlungu ngezono engazenza esikhathini esidlule. Ngibheka emuva ngokwenyanya indlela yami yokuziphatha yakuqala ehlazisayo. Ngiye ngathandaza izikhathi eziningi ngicela uJehova ukuba angithethelele, futhi nginomuzwa wokuthi ungithethelele. Futhi ngethemba ukuthi abantu engabaphatha kabi esikhathini esidlule bayokwazi ukungithethelela. Futhi ikakhulukazi ngithemba ukuthi uJehova uyobuyisela ekuphileni indoda engayibulala nokuthi iyoba nethuba lokuphila phakade epharadesi likaNkulunkulu lasemhlabeni. Lokhu kuyokwenza injabulo yami iphelele!”
Lokho izinsimbi zasejele nokuvalelwa esitokisini uwedwa okwakungenakukwenza, iqiniso leBhayibheli lakwenza. Lenza uRon Pryor ukuba akhumule ubuntu obudala bobugebengu futhi embathe ubuntu obusha bobuKristu. Ngani? Ngoba “izwi likaNkulunkulu liphilile, linamandla,” kuhlanganise namandla okulungisa ukuziphatha.—Heberu 4:12.
[Amazwi acashunwe esihlokweni ekhasini 11]
Kwakuyiloli likaMahluleli uJenkins engangilintshontshile!
[Amazwi acashunwe esihlokweni ekhasini 12]
KwakuneBhayibheli esitokisini engangivalelwe ngedwa kuso. Ngaqala ukulifunda
[Amazwi acashunwe esihlokweni ekhasini 12]
Bangigweba iminyaka engu-20 ngecala lokubulala
[Isithombe ekhasini 13]
URon Pryor nomkakhe, uArlynn, namuhla