Indaba Yokuphila

Intandane Engundinga-sithebeni Izitholela UBaba Onothando

ILANDISWA UDIMITRIS SIDIROPOULOS

“Thatha nasi isibhamu udubule,” kwasho umkhuzi wamasosha ngesikhulu isankahlu esho enginikeza isibhamu. Ngenqaba ngomoya ophansi ukwenza lokho ayekusho. Amasosha ayebukele ethuka kwaphela nasozwaneni lapho lo mphathi ededela izinhlamvu zingigeja ihlombe. Ngangicabanga ukuthi ngiyalibuka ngiyaligcina. Ngiyajabula ukuthi ngasinda. Kodwa ngangingaqali ukuzulelwa amanqe ngale ndlela.

EKHAYA sasingabesizwe esincane esihlala eduze kwaseKayseri, eKhaphadosiya, eTurkey. Kubonakala sengathi bakhona abahlala kule ndawo ababa amaKristu ekhulwini lokuqala C.E. (IzEnzo 2:9) Nokho, ngasekuqaleni kwekhulu lama-20, izinto zase zishintshe kakhulu.

Ngaba Umbaleki Ngase Ngiba Intandane

Ngemva kwezinyanga ezimbalwa ngizelwe, ngo-1922, kwaqubuka ingxabano yobuzwe eyaphoqa umkhaya wakithi ukuba ubalekele eGrisi. Abazali bami ababethuke bephelile bashiya yonke into babaleka nami ngiwusana olunezinyanga ezimbalwa nje. Ngemva kokubhekana nobunzima obungachazeki, bafika eKiria eduze kwaseDrama enyakatho yeGrisi besesimweni esingajabulisi neze.

Lapho ngineminyaka emine ubudala nangemva kokuzalwa komfowethu omncane, ubaba washona. Wayeneminyaka engu-27 kuphela ubudala, kodwa ukuhlupheka abhekana nakho ngaleziya zikhathi ezazinzima kakhulu kwakumkhandlile. Ngenxa yokuthwala kanzima, umama naye washeshe washona. Sasala kanjalo nomfowethu singenabani. Sasingena siphuma emakhaya ezintandane futhi lapho ngineminyaka engu-12 ubudala, ngathunyelwa kwelinye ikhaya lezintandane eThesalonika, lapho ngafundela khona ukuba umakhenika.

Njengoba ngangikhulela kulezi zindonga ezibandayo zaleli khaya lezintandane elingenaluthando namfudumalo, ngangizibuza ukuthi kungani abanye abantu bebhekana nokuhlupheka okungaka futhi bengaphathwa ngobulungisa. Ngangizibuza ukuthi kungani uNkulunkulu evumela izinto ezimbi kanje zenzeke. Ezifundweni zezenkolo safundiswa ukuthi uNkulunkulu unguMninimandla onke, kodwa sasingachazelwa ngendlela ezwakalayo ukuthi kungani kugcwele ububi obungaka. Inkulumo eyayivamile yayithi iSonto LamaGreki Obu-Orthodox iyona nkolo. Lapho ngibuza, “Uma ubu-Orthodox buyiyona nkolo, kungani wonke umuntu engasonti kuleli sonto?” Angizitholanga izimpendulo ezangigculisa.

Nokho, uthisha wethu wayelihlonipha kakhulu iBhayibheli futhi wakufaka kwagxila kithi ukuthi liyincwadi engcwele. Umphathi wekhaya lezintandane naye wayelihlonipha iBhayibheli, kodwa ngezizathu esingazazi wayengezi lapho sinezinkonzo. Lapho ngibuza ukuthi kungani ayengezi, ngatshelwa ukuthi wayeke wafunda noFakazi BakaJehova, inkolo engangingayazi nakuyazi.

Ngangineminyaka engu-17 ubudala lapho ngiqeda isikole ekhaya lezintandane laseThesalonika. Kwase kuqale iMpi Yezwe II, futhi iGrisi yayingaphansi kwamaNazi. Abantu babefela emigwaqweni ngenxa yendlala. Ukuze ngisinde, ngabalekela emaphandleni ngasebenza emasimini ngihola ubala.

IBhayibheli Liphendula Imibuzo Yami

Lapho ngibuyela eThesalonika ngo-April 1945, ngavakashelwa udadewabo womunye wabangane bami engakhula naye sintunta emakhaya amaningana ezintandane. UPaschalia wangitshela ukuthi umfowabo wayenyamalele ngakho wayeze ukuzobuza ukuthi ngike ngazwela yini ngaye. Phakathi nengxoxo yethu, wathi ungomunye woFakazi BakaJehova futhi wangitshela ngesithakazelo uNkulunkulu anaso kubantu.

Ngamphikisa ngigcwele ukucasuka. Kungani ngihlupheke kusukela ngiwusana? Kungani ngiyintandane? Usuke ekuphi uNkulunkulu lapho simdinga khona kakhulu? Waphendula, “Uyaqiniseka yini ukuthi nguNkulunkulu okufanele asolwe ngazo zonke lezi zinto?” Wasebenzisa iBhayibheli lakhe wangibonisa ukuthi uNkulunkulu akenzi abantu bahlupheke. Wangisiza ukuba ngibone ukuthi uMdali uyabathanda abantu nokuthi maduze uzolungisa izinto. Esebenzisa imiBhalo efana no-Isaya 35:5-7 nesAmbulo 21:3, 4, wangibonisa ukuthi impi, izingxabano, ukugula nokufa kuyoqedwa, nokuthi abantu abathembekile bayophila phakade emhlabeni.

Ukuthola Umkhaya Ongisekelayo

Ngagcina ngitholile ukuthi umfowabo kaPaschalia wafa empini yabashokobezi. Ngaya kubo ngiyobaduduza, kodwa kunalokho baduduza mina ngemiBhalo. Kamuva ngabuyela khona ngiyofuna induduzo eseBhayibhelini, futhi ngokushesha ngajoyina iqembu elincane loFakazi BakaJehova elalihlangana ngasese ukuze litadishe futhi likhulekele. Nakuba oFakazi babekhishwa inyumbazane, ngangizimisele ukuqhubeka ngihlanganyela nabo.

Kulelo qembu lamaKristu athobekile, ngazitholela umkhaya ofudumele nonothando engangilokhu ngiwufuna. Banginika into engangiyidinga kakhulu; bangisekela futhi bangisiza ngokomoya. Ngazitholela abangane abangenabugovu nabangikhathalelayo, abahlale bekulungele ukungisiza nokungiduduza. (2 Korinte 7:5-7) Okubaluleke nakakhulu, bangisiza ukuba ngisondelane noJehova, engase ngimbheka njengoBaba wami osezulwini onothando. Zangikhanga kakhulu izimfanelo zakhe eziwuthando, ububele, nokubakhathalela ngokujulile abantu. (IHubo 23:1-6) Ekugcineni, ngase ngizitholele umkhaya ongokomoya noBaba onothando! Ngangithinteke inhliziyo. Ngokushesha ngashukumiseleka ukunikezela ukuphila kwami kuJehova, futhi ngabhapathizwa ngo-September 1945.

Ukuya emihlanganweni yobuKristu akugcinanga nje ngokwandisa ulwazi lwami kodwa kwaqinisa nokholo lwami. Njengoba zazingekho izinto zokuhamba, iningi lethu lalivame ukulihamba ngezinyawo ibanga elingamakhilomitha amahlanu ukusuka emzaneni esihlala kuwo ukuya esifundweni. Endleleni sasiba nezingxoxo ezingokomoya ezingasoze zalibaleka. Ngasekupheleni kuka-1945, lapho ngizwa ngethuba lokuba umshumayeli wesikhathi esigcwele, ngaqala ukuphayona. Kwakudingeka kakhulu ukuba ngibe nobuhlobo obuqinile noJehova ngoba ukholo nobuqotho bami babuzovivinyeka kakhulu.

Ukuphikiswa Kungiqinisa Nakakhulu

Amaphoyisa ayevame ukusesha indawo esasihlanganyela kuyo esikhombe ngezibhamu. Njengoba kwakunempi yombango eGrisi, izwe labuswa umthetho wezempi. Amaqembu alwayo ayeqobana wodwa empini ngenzondo yobulwane. Besizakala ngalesi simo, abefundisi benza iziphathimandla zacabanga ukuthi singamaKhomanisi futhi benza sashushiswa ngonya.

Saboshwa izikhathi eziningana phakathi neminyaka emibili, futhi kasithupha, savalelwa ejele isikhathi esingafinyelela ezinyangeni ezine. Nokho, amajele ayesegcwele iziboshwa zombusazwe, ngakho sasidedelwa. Sasilisebenzisela ukushumayela lelo thuba lokudedelwa esasilithola singalindele, kodwa ngemva kwesikhashana sasibuye siboshwe—mhlawumbe kuze kube kathathu ngesonto elilodwa. Sasazi ukuthi abafowethu abaningi babedingiselwe eziqhingini eziyihlane. Ingabe ukholo lwami lwaluyoqina ngokwanele ukuba ngibhekane nokuvivinywa okunje?

Izimo zaba nzima kakhulu lapho ngithola isigwebo sokuyovela nsuku zonke esiteshini samaphoyisa. Ukuze zihlale zingiqaphe ngeso elibukhali, iziphathimandla zangithumela e-Evosmos, eduze kwaseThesalonika, lapho kwakunesiteshi samaphoyisa khona. Ngaqasha ikamelo eduze kwalapho, futhi ukuze ngiphile, ngenza umsebenzi wokucwebezelisa amabhodwe namapani ethusi. Njengoba ngangiphayona emizini ezungezile, lo msebenzi wangisiza ukuba ngikwazi ukuya emakhaya abantu ngaphandle kokusolwa amaphoyisa. Abantu abaningana bezwa izindaba ezinhle futhi bazithanda. Abangaphezu kwabayishumi kubo bagcina bebe abakhulekeli bakaJehova abazinikezele.

Ngichitha Iminyaka Eyishumi Emajele Angu-8

Ngangilokhu ngiqashwe amaphoyisa kwaze kwaba sekupheleni kuka-1949. Ngemva kwalokho ngabuyela eThesalonika ngizimisele ukuqhubeka nenkonzo yesikhathi esigcwele. Lapho nje sengicabanga ukuthi bonke ubunzima budlulile, ngo-1950, ngatshelwa ukuba ngijoyine ibutho lezempi. Ngenxa yokungathathi-hlangothi kobuKristu, ngangizimisele ukungalokothi ‘ngifunde impi.’ (Isaya 2:4) Leso simo sami saqala uhide lwezigemegeme ezibuhlungu kakhulu ezazihlanganisa nokuya emajele anedumela elibi kakhulu eGrisi.

Izinto zabheduka edolobheni laseDrama. Phakathi namasonto okuqala ngisejele, amasosha ayesanda kubuthelwa empini aqala ukufunda ukudubula. Ngelinye ilanga, ngayiswa endaweni yokufundela ukudubula. Omunye umkhuzi wamasosha wanginikeza isibhamu ngenkani wathi mangidubule. Lapho ngenqaba, wazidedela izinhlamvu. Lapho abanye abakhuzi bamasosha bebona ukuthi ngangingazimisele ukuyekethisa, bangidovadova ngezibhakela. Bokhela ugwayi bangishisa izintende zezandla. Ngemva kwalokho, bangivalela ngedwa esitokisini. Ngahlukunyezwa ngale ndlela izinsuku ezintathu. Zazingeve zibuhlungu izilonda zokushiswa ngogwayi futhi ngibé nalezi zilonda ezandleni zami iminyaka eminingi.

Ngaphambi kokuba ngivele enkantolo yezempi, ngayiswa enkanjini yamasosha e-Iráklion, eKrete. Bezama ukuphula ubuqotho bami, bangibhaxabula kabuhlungu. Nginovalo lokuthi ngingase ngiyekethise, ngathandaza kakhulu, ngicela uBaba wami osezulwini ukuba angiqinise. Ngakhumbula amazwi kaJeremiya 1:19: “Ngokuqinisekile bazolwa nawe, kodwa ngeke bakunqobe, ngoba ‘mina nginawe,’ kusho uJehova, ‘ukuba ngikukhulule.’” “Ukuthula kukaNkulunkulu” okuthoba imizwa kwangilethela ukuzola nokuthula. Ngakubona kahle ukuhlakanipha kokuthembela kuJehova ngokuphelele.—Filipi 4:6, 7; IzAga 3:5.

Ngemva kokuthethwa kwecala, ngagwetshwa ukudilikelwa ijele. OFakazi BakaJehova babebhekwa ‘njengezitha zokuqala nezokugcina zoMbuso.’ Ngaqala ukudonsa lesi sigwebo ejele lezigila-mkhuba e-Itsedin, ngaphandle kwaseCanea, lapho ngangigqunywe khona ngedwa. Ngaphambili, i-Itsedin yayiyinqaba futhi isitokisi engangigqunywe kuso sasigcwele amagundane. Ngangivame ukuzisonga ngengubo yokulala endala emanikiniki kusukela ekhanda kuyoshaya phansi ezinzwaneni ukuze amagundane angangidli. Ngagula kakhulu ngiphethwe i-pneumonia. Udokotela wathi kudingeka ngihlale elangeni, futhi ngenxa yalokho ngakwazi ukuxoxa neziboshwa eziningi egcekeni lejele. Nokho, isimo sami saba sibi kakhulu, futhi ngemva kokopha kakhulu emaphashini, ngayiswa esibhedlela sase-Iráklion.

Umkhaya wami ongokomoya wamaKristu esikanye nawo waphinde wangisiza kakhulu. (Kolose 4:11) Abazalwane base-Iráklion babengivakashela njalo bangiduduze futhi bangikhuthaze. Ngabatshela ukuthi ngidinga izincwadi ukuze ngikwazi ukushumayeza abanesithakazelo. Bangilethela ipotimende elalinesinqe esikabili lapho ngangikwazi khona ukufihla izincwadi. Yeka indlela engijabula ngayo ngokuthi phakathi nesikhathi engasihlala kulawo majele ngakwazi ukusiza iziboshwa eziyisithupha ukuba zibe amaKristu eqiniso!

Ngalesi sikhathi yase iphelile impi yombango futhi ngehliselwa isigwebo saba iminyaka eyishumi. Iminyaka eyayisele ngayidonsa eRethimno, eGenti Koule naseCassandra. Ngemva kokudonsa cishe iminyaka eyishumi emajele angu-8, ngakhululwa futhi ngabuyela eThesalonika, lapho abafowethu abathandekayo abangamaKristu bangamukela khona ngezandla ezifudumele.

Ukuchuma Ngokomoya Nginabafowethu AbangamaKristu

Ngesikhathi ngidedelwa ejele, oFakazi eGrisi base bekwazi ukukhulekela bekhululekile ngezinga elithile. Ngokushesha ngasebenzisa leli thuba ukuze ngiqhubeke nenkonzo yesikhathi esigcwele. Ngathola nesinye isibusiso sokwazana nodade othembekile, uKatina, owayemthanda uJehova futhi ekhuthele emsebenzini wokushumayela. Sashada ngo-October 1959. Ukuzalwa kwendodakazi yethu u-Agape nokuba nowami umkhaya ongamaKristu kwawelapha ngokwengeziwe amanxeba okuba intandane. Ngaphezu kwakho konke, umkhaya wami waweneliswa ukukhonza ngaphansi kwesivikelo sikaBaba wethu osezulwini onothando, uJehova.—IHubo 5:11.

Ngenxa yezimo engangingenakuzilawula, kwadingeka ngiyeke ukuphayona, kodwa ngasekela umkami njengoba yena ayeqhubeka nenkonzo yesikhathi esigcwele. Isenzakalo esiyingqopha-mlando ekuphileni kwami njengomKristu saba ngo-1969 lapho siba nomhlangano wezizwe woFakazi BakaJehova eNuremberg, eJalimane. Ngilungiselela ukuya khona, ngafaka isicelo sencwadi yokungena kwamanye amazwe. Lapho umkami eya esiteshini samaphoyisa eyobuza ukuthi kwenziwa yini ukuba kuze kudlule izinyanga ezingaphezu kwezimbii ngingayitholi le ncwadi, iphoyisa ladonsa enkulu ifayela edilowini lathi: “Ufuna sinike lo muntu incwadi yokungena kwamanye amazwe ukuze ayoguqula amaJalimane? Ngeke ukubone lokho! Lo muntu wakho uyingozi.”

Kodwa ngosizo lukaJehova nokusizwa abazalwane abathile, ngakwazi ukungena encwadini yokuya kwamanye amazwe ehlanganisa iqembu labantu futhi ngaleyo ndlela ngakwazi ukuya kulo mhlangano owawumangalisa. Ababa khona baba ngalé kuka-150 000, futhi kwakusobala ukuthi umoya kaJehova uqondisa futhi wenza lo mkhaya womhlaba wonke ongokomoya ube munye. Kamuva ekuphileni, ngangiyokwazisa nakakhulu ukuba sebuzalwaneni bobuKristu.

Ngo-1977 umkami othandekayo nomngane othembekile washona. Ngenza okusemandleni ukukhulisa indodakazi yami ngezimiso zeBhayibheli, kodwa ngangingengedwa. Umkhaya wami ongokomoya wangisiza futhi. Ngiyohlale ngikwazisa njalo ukusekela kwabafowethu phakathi naleso sikhathi esinzima. Abanye babo baze beza ekhaya bazosihlalisa okwesikhashana ukuze bangisize nginakekele indodakazi yami. Angisoze ngalukhohlwa uthando lwabo lokuzidela.—Johane 13:34, 35.

U-Agape wakhula futhi washada nomzalwane othembekile, u-Elias. Banamadodana amane, onke aseqinisweni. Eminyakeni yamuva ngishaywe unhlangothi izikhathi eziningana futhi impilo yami iye yawohloka. Indodakazi yami nomkhaya wayo banginakekela kahle kakhulu. Nakuba ngingasenampilo, ngisenezizathu eziningi zokujabula. Ngikhumbula ngesikhathi kunabazalwane abangaba yikhulu kuphela kuyo yonke iThesalonika, behlangana ngasese emizini yabazalwane. Manje, kunoFakazi abangaba izinkulungwane ezinhlanu abashisekayo kule ndawo. (Isaya 60:22) Emihlanganweni emikhulu, abazalwane abasebasha beza kimi bangibuze: “Usakhumbula ngesikhathi usilethela omagazini ekhaya?” Nakuba kungenzeka ukuthi abazali babengabafundi labo magazini, izingane zabo zona zabafunda futhi zathuthuka ngokomoya!

Njengoba ngibuka ukukhula kwenhlangano kaJehova, nginomuzwa wokuthi kulufanele lonke uvivinyo engalukhuthazelela. Ngihlale ngitshela abazukulu bami nabanye abasebasha ukuba bamkhumbule uBaba wabo osezulwini besebasha nokuthi akasoze abashiya. (UmShumayeli 12:1) UJehova wahamba emazwini akhe, waba kimi ‘uyise wezintandane.’ (IHubo 68:5) Nakuba ngangiyintandane engundinga-sithebeni, ekugcineni ngazitholela uBaba ongikhathalelayo!

[Isithombe ekhasini 22]

Ngangisebenza njengompheki ejele laseDrama

[Isithombe ekhasini 23]

NginoKatina ngosuku lwethu lomshado, ngo-1959

[Isithombe ekhasini 23]

Umhlangano owawubanjelwe ehlathini eduze kwaseThesalonika, ngasekupheleni kwawo-1960

[Isithombe ekhasini 24]

Sinendodakazi yethu, ngo-1967