Idiphọ APita, Nyinhạ Ki/phẹr

1. APita amhegheron ika mem mọ aZizọs aḍighi bọ iiḍaạny dị bidị ozẹ ina?

APITA marọl akonị oomo phọ aḍughul phọ iyaạr o/ghiigh. Eten dị olhoghi u/seere, aZizọs aḅenhị nyodị mọ: “Nyu oghuugh phọ amiteom ogbo ophiịny, obọ nyina ezuom ina!” (Luk 5:4) APita o/mheeraam mọ iphẹn phọ ketue ni eḍighi idị odị kazẹ ina, kuolọ odị atuụgh ni aḍighi. Kụ ozugurụ phọ abidị amhiigh ophanyụ loor iboom ina phọ esiph bọ. Aruugu asiph ni Pita r’abueriphọ awe phọ orọl bọ r’odị mem mọ bidị oru bọ olhegheri mọ iphẹn phọ emite bọ iiḍaạny. Kụ aPita aḅẹm mọ: “Omoọgh-we, uwilẹ imị, idị eḍighi bọ mị oḍighinom ikarạph.” (Luk 5:6-9) Eeni aPita alhoghoma mọ onọ o/kpeanhaạn orọl r’aZizọs.

2. Eeghe asuọ kụ edị yira komoọgh esi ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ aPita?

² Ipẹ aPita aghaạph bọ inẹ ni—odị aḍighi ni “oḍighinom ikarạph.” ABaibul phọ akaạph mọ odị agbor ghan ni aghaạph aḅilhẹ aḍighi raraạr dị odị alhoghoma ghan saị. Nạ raloghoma ghan ni idiphọ aPita eeni amem? Nạ amoọgh ni eegharạ obobọ eḍighinhom iyaạr dị nạ rakparaghạ ghan okpạr opu? Eḍighi idiphọ, pọ nạ kamooghọm ni suọ ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ aPita. Ika? Gbiom olhoghi ilọ iphẹn phọ: Mutue ni owilhẹ dị u/gẹ sipiomạn phọ aPita siphẹ aBaibul phọ. Kuolọ i/ḍighi idiphọ, aZihova amhiịn ni mọ oḅarạm ni siphẹ aBaibul phọ osighẹ otughemiọm ayira. (2 Tim. 3:16, 17) Otuughạ ilọ oye phọ ophọn phọ r’asipiomạn phọ odị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri mọ aZihova o/wạ mọ omhunhughan kụ ogbi ooḅereghị odị. Odị rawạ mọ yira oghị ghisigh oḍighi ghan ipẹ yira kotue bọ—etigheri sidugh phọ ayira.

3. Uḍighi ika kụ i/wạ bọ mọ iphẹr iyira?

³ Uḍighi ika kụ i/wạ bọ mọ iphẹr iyira? Loor esi dị, ogbor ghan oḍighi iyaạr retophomhi ghan ḍighalhanyạ. Esi omaạm: Resighẹ ghan ni siạ orue osilor ophegh araraạr asuọr idiphọ eeḍue obobọ ogumogum. Emhiighom mọ, oye phọ kapiomạn ni ibadị amem, kuolọ eḍighi iyaạr dị i/pẹr oye phọ, pọ eekunha phọ oye phọ kamaạr ri ophegh. Ghalhamọ r’amem dị oye phọ mamhaạr ri, bịn eeni amem kapiomạn ni. Kuolọ, re/pẹr ghan nyodị. Odị rakiọm ghan ni ghisigh kanhighemhị ḍighalhanyạ phọ odị. Iniin phọ kẹn, ghalhamọ r’amem dị yira mokpạr ri opu ḍidugh phọ ayira, yira otue ni oḅilhẹ opiomạn. Kuolọ iyira ki/phẹr. Oomo ayira rokaạph ghan ni koḅilhẹ oḍighi raraạr dị yira rologhoma ghan saị; kuolọ yira oghiọm ghisigh oḍighi ipẹ enhighẹ bọ, aZihova kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh oḍighi okuamhị. (1 Pit. 5:10) Ooḅeghiọn ipẹ aPita aghiọm bọ ghisigh akparaghạ ghan oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Igbiririph phọ aZizọs aḍeenhaan ghan bọ nyodị etigheri sipiomạn phọ odị ketue ni inyu iyira oghị aghisigh okumu aZihova.

IKUPH PHỌ APITA R’AḌISẸPH KIROKIRỌ PHỌ ODỊ AMHOỌGH BỌ

4. Odaphạn Luk 5:5-10, aPita amhiịn ika loor odị, kụ ika kụ edị aZizọs akparamhị nyodị?

⁴ ABaibul phọ o/ghaạph iyaạr phọ eḍighi bọ kụ aPita aḅẹm bọ mọ onọ “oḍighinom ikarạph,” obobọ odọ phọ ikarạph phọ. (Bạl Luk 5:5-10.) Eeni odị apiomạn yogh ni igbogh asipiomạn. AZizọs anhaghanhạn mọ olhoghoma phọ aPita m’onọ o/kpeanhaạn kụ akọm bọ oghiilhaan phọ odị. AZizọs alhegheri ni mọ aPita katue ni aḍighi oye dị akpẹ oḍuom olhoghi. Esi iduọn phọ, aZizọs aḅenhị ni Pita mọ “ka/kiilaan!” Oḍuom olhoghi phọ aZizọs amhoọgh bọ aghị esi aPita akạr kụ atir nyodị. APita r’umor phọ odị Andrụ uwilhẹ ni oḍighi akonị phọ abidị kụ okuọm oomo aghuḍum mọ abidị odạph aMesaya phọ, osopha dị aruomaan bidị ḍisẹph kirokirọ.—Mạk 1:16-18.

5. Eeghe aḍisẹph kirokirọ kụ edị aPita amhoọgh loor iduọn i/pẹr bọ nyodị odạph aZizọs?

⁵ APita aghelhọm ni ibadị araraạr idiphọ otelhedom aKraist. Odị amhiịn dị aZizọs aakonhom we dị u/moon, aphorogh ikarạph aruwaloor, aḅilhẹ aḅerion we dị omhuughu.b (Mat. 8:14-17; Mạk 5:37, 41, 42) APita aḅilhẹ kẹn amhiịn uḍien dị aḍeenhaan eghuan phọ aZizọs kamoọgh bọ siphẹ Omhạr phọ, iyaạr dị aPita u/tue bịn ubula. (Mạk 9:1-8; 2 Pit. 1:16-18) Ii, aPita amhiịn ni raraạr dị odị u/seere olhoghi omhiịn. Dị iikia i/lo, olhoghi odị aḅaạl li esi aḍisẹph kirokirọ phọ odị amhoọgh bọ loor iduọn odị aghị bọ ghisigh akumu aZihova etigheri sidugh phọ odị.

6. Asidugh phọ aPita iduạ ni bịn eginha amem? Gbạ.

⁶ Etigheri oomo ipẹ odị amhiịn bọ aḅilhẹ anhaghạn, bịn ikparanhaạn ni Pita okpạr opu asidugh phọ odị. Ooḅeghiọn iniin areḍeenhaan. Mem mọ aZizọs aghaạph bọ mọ odị kamiinhọm kụ amugh omhunhenhi imiịn phọ, aPita aḅaạm ni Zizọs mọ atụ eeghe kụ akaạph iyaạr dị erọl idiphọ. (Mạk 8:31-33) APita r’abueriphọ abumatuạn phọ u/gbạ ghan mem ogbakiạn ilọ oye dị aḍighi ogbogh siphẹ igbo phọ abidị. (Mạk 9:33, 34) Ḍughul phọ aḍiphẹ kokiigh bọ Zizọs, aPita asoph ni aḅeri oye. (Jọn 18:10) Eniin phọ aḍughul phọ, aPita atuạn ni oghiilhaan awe apharanhaạn Zizọs iraạr amem. (Mạk 14:66-72) Ipẹ phọ iḍighi ni idị aPita amhoghi yogh.—Mat. 26:75.

7. Eeghe eepoogh kụ edị aZizọs angọ Pita mem mọ oḅeton bọ nyodị?

⁷ AZizọs o/ḅitonhaạn otelhedom mọ odị aḅonyonhu bọ azuan. R’oḅeton bọ nyodị, aZizọs aghị ni ateẹny Pita oḍeenhaan m’onọ apomoghiạn ni nyodị. AZizọs amạ ni Pita oḍighi opoghom iyool phọ odị. (Jọn 21:15-17) APita anyạ ni oḍighi ipẹ aZizọs aghaạph bọ. Esi iduọn phọ, odị aḍighom aani ni buḅẹl awe phọ osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ epẹ Jeruselem ḍio aPentikọs phọ.

8. Eeghe ogbogh opiomạn kụ edị aPita apiomạn epẹ Antiọk?

⁸ Kuolọ uwaloor iigbia phọ osagharạn bọ nyodị o/sighẹ sidugh phọ odị. Lhạ phọ 36 C.E., aPita amhiịn ni mem mọ Enhaạn asagharạn bọ aKoniIiọs olọ areelhe phọ uwaloor iigbia phọ, ipẹ phọ igananamhi mọ “Enaạn re/Iọgh ghan oye iiseẹny” ḅilhẹ mọ awe dị u/ḍighi buọ aJu kotue ni oḍighi pakirị ookpomhoghan aKristẹn phọ. (Iiḍighi 10:34, 44, 45) Ipẹ reten, kụ aPita amhiigh olean r’abuọ areelhe phọ, iyaạr dị ke/mite ghan. (Gal. 2:12) Kuolọ, abuniin aKristẹn abuọ aJu dị ootughiạn mọ i/kpẹ olhean abuọ areelhe phọ roru Antiọk, bịn aPita o/lean mun buọ areelhe phọ, eeni loor esi dị odị o/wạ oḍighi idị kepin ilhoghi abuọ aJu phọ abuphẹ phọ. APọl amhiịn ni ipẹ aPita aḍighi bọ kụ aḅaạm nyodị ghisigh atorobọ oye. (Gal. 2:13, 14) Etigheri iphẹn phọ, aPita aghị ni ghisigh akparaghạ ghan oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Eeghe kụ ilhoghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh?

EEGHE KỤ ILHOGHONHAẠN BỌ PITA ḌIGHAẠGH OGHIỌM AGHISIGH?

9. Ika kụ idị ipẹ edi bọ Jọn 6:68, 69 eḍeenhaan oḅạr phọ aPita?

⁹ APita aḅạr ri Zizọs; odị o/mheera mọ iyaạr eḍighi idị odị kabilhẹ Zizọs. Odị aḍeenhaan ni iphẹn phọ mem dị aZizọs aghaạph iyaạr dị abutelhedom mọ odị u/naghanhạn. (Bạl Jọn 6:68, 69.) Tutụ odị kagbạ bọ emhụ iyaạr phọ odị aghaạph bọ bịn abuniin abumatuạn phọ owilhẹ nyodị. Kuolọ aPita o/ḍighi idiphọ. Odị aḅạr ri Zizọs kụ aḅẹm mọ aZizọs kụ amhoọgh “oghaạph iIọ aghuḍum k’agee-pọ” phọ.

10. Ika kụ edị aZizọs aḍeenhaan mọ odị aḍuom ni olhoghi Pita? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁰ AZizọs o/wilhẹ Pita. Ḍughul phọ aḍiphẹ kokiigh bọ nyodị, aZizọs alhegheri ni mọ aPita r’abueriphọ abutelhedom mọ kobilhẹ ni nyodị osuma. Kuolọ aZizọs akuphom ni owol mọ aPita kaḅilhẹ ni akiọm ghisigh apamhanhạm ḍimheerạ phọ odị. (Luk 22:31, 32) AZizọs alhegheri ni mọ “edi ni iloghi [abidị], kụ asiloor phọ kụ idugh.” (Mạk 14:38) Epẹ kụ iyaạr phọ aZizọs u/bilhẹ bọ nyodị, ghalhamọ r’amem mọ odị apharanhaạn bọ nyodị. Mem mọ oḅeton bọ nyodị, aZizọs amitenhaan ni Pita—eeni mem dị oginha odị kụ odi. (Mạk 16:7; Luk 24:34; 1 Kọr. 15:5) P’eeghe idị ipẹ phọ ekparamhị otelhedom mọ Pita alhoghoma bọ saị esi epẹ emite bọ!

11. Ika kụ edị aZizọs angọ Pita okuphom owol mọ aZihova kabakị ni nyodị?

¹¹ AZizọs angọ ni Pita okuphom owol mọ aZihova kabakị ni nyodị. Mem mọ oḅeton bọ nyodị odị aḅilhẹ ni aḍighi iiḍaạny dị bidị ozẹ ina. (Jọn 21:4-6) Dị iikia i/lọ, iphẹn phọ ingọ ni bidị okuphom owol mọ aZihova katue ni amiteom angọ bidị raraạr phọ ipẹ bidị omhoghi bọ. Eeni bidị uutughiạn ni ikpo onhụ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ aZihova kamiteom ni angọ buphẹ ophụr bọ owạ “Omạr phọ k’Enaạn.” (Mat. 6:33) Kụ dị edaphạn ipẹ phọ, aPita agbon ni oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ kparipẹ r’oḍighi akonị phọ odị. R’akpọ oḅio odị angọ ni oghaạph dị alhoghonhaạn ḍighaạgh simuonịr onhaghạn oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ḍio phọ aPentikọst 33 C.E. (Iiḍighi 2:14, 37-41) Ipẹ reten kụ odị alhoghonhaạn ḍighaạgh buọ aSameria r’abuọ areelhe phọ omheeraam aKraist. (Iiḍighi 8:14-17; 10:44-48) AZihova akạr kụ asighẹ Pita aḍighinhom ibadị areten oḍur awe kirokirọ olhọgh isiẹn ookpomhoghan phọ.

YIRA MOTUUGHẠ EEGHE?

12. Ika kụ idị ootughiạn ghan ilọ eḍeenhaan phọ aPita ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh eḍighi maạr dị aḍidugh phọ ayira ke/ḍuạ?

¹² AZihova katue ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghiọm aghisigh okumu odị. Ketue ni eḍighi ipaanhaạn oḍighi iduọn phọ mem dị eghịgh mudị yira ko/kpạr ri opu ḍidugh phọ ayira. Eeni amem, yira otue ni ootughiạn mọ asidugh phọ ayira epel ipẹ aPita. Kuolọ aZihova kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. (Ps. 94:17-19) Esi omaạm, oniin onyọ umor aḍighi ominiạn riiniọm esi eedoọny amem kụ agbi bọ oḍigh isiẹn igey phọ. Odị alhọgh ni ikuph owilhẹ adọl phọ adiphẹ phọ. Kuolọ, eeni amem ikarạph aruuphuạ phọ ipẹ phọ retu ghan ni. Eeghe kụ reloghonhaạn ghan nyodị ḍighaạgh oghị aghisigh oḍighi ghan ipẹ enhighẹ bọ? Odị aḅẹm mọ: “AZihova kụ rungọ ghan iyira inyaạm.” Kụ odị alhoghọm mọ: “R’olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor iigbia phọ . . . , mị maru amiịn mọ mị katue ni akiọm ghisigh atolhọm r’igey phọ . . . Etigheri e/munughan phọ amhị, aZihova akị ni ghisigh rukparamhị ghan imhị kaḅilhẹ usighẹ imhị aḍighinhom siẹn ookpomhoghan phọ.”

13. Ika kụ edị yira kotue otuughaạny eḍeenhaan phọ aPita edi bọ Iiḍighi 4:13, 29, 31? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹³ Iduọn yira momhiịn bọ, aPita amheel li aḍighanhaan ibadị amem oghiilhaan awe. Kuolọ iiḅereghị ilhoghonhaạn ni Pita ḍighaạgh oghị aghisigh oḍeenhaan ghan akpọ oḅio. (Bạl Iiḍighi 4:13, 29, 31.) Yira kotue kẹn ni okpạr opu oghiilhaan phọ ayira. Ooḅeghiọn idị emitenhaan oḍoọgh onyọ umor dị oghol mọ Horst, dị arugh ghan epẹ Nazi Germany. Ibadị amem odị amheel li aḍighanhaan ikpaarioghọm mọ odị asoman ghan bọ otu askul bịn aḅẹm aani ghan mọ “aHitler kụ kuphẹl iyira!” Kparipẹ r’oghaghạm odị olhoghi, odẹ r’onhiin aHorst uuḅereghị ni r’odị, olhọm mọ aZihova angọ nyodị akpọ oḅio. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh odẹ r’onhiin phọ odị r’aZihova, aHorst arue ni amhoọgh akpọ oḅio. Kụ odị akureri mọ: “AZihova imhị u/toka.”c

14. Ika kụ edị abupoghom dị omhoọgh ogbolhomaam kotue okparamhị bulọ oḅonyonhu ozuan?

¹⁴ AZihova r’aZizọs iyira ku/wilhẹ. Mem mọ aPita apharanhaạn bọ Zizọs eten, imhoghi ni dị odị kasopha ogbogh osopha. Odị ka/bilhẹ odạph aZizọs obobọ odị kakiọm ni ghisigh? AZizọs alhọm ni aZihova mọ odị aḍighi idị omheeraam mọ aPita ka/dugh. AZizọs aḅenhị ni Pita ilọ iiḅereghị phọ ipẹ phọ ḅilhẹ r’akpọ oḅio phọ odị amhoọgh bọ mọ epẹ ghisigh aPita kakparamhị ni bumor phọ odị. (Luk 22:31, 32) Dị iikia i/lo, ootughiạn ghan ilọ ikpo onhụ phọ aZizọs ipẹ phọ ikparamhị ghan ni Pita! Mem dị yira omhoọgh ephigh osopha osopha, aZihova katue ni asighẹ bupoghom dị omhoọgh ogbolhomaam ayira ungoọm iyira akpọ oḅio phọ yira omhoghi bọ ophamhanhạm aḍimheerạ phọ ayira. (Efẹ. 4:8, 11) APaul, onyọ umor dị makumuan ni idiphọ okumor oye esi ibadị asiạ rakparaghạ ghan ni ongọ iidereghị phọ iphẹn phọ. Odị raḅenhị ghan buphẹ moḅonyonhu bọ ozuan mọ ootughiạn ipẹ aZihova aḍur bọ bidị alhọgh siẹn igey phọ. Kụ odị akị ghisigh angọ bidị okuphom owol mọ aZihova ka/bilẹ bidị loor ephomhoghiạn oḅạr phọ odị. Kụ odị akureri mọ, “mị mamhiịn ni ibadị abudị oḅonyonhu ozuan dị aZihova alhoghonhaạn ḍighaạgh oghị aghisigh okumu odị.”

15. Ika kụ edị eḍeenhaan phọ aPita r’aHorst emạ emiteom mọ ipẹ edi bọ Matiu 6:33 mọ inẹ ni?

¹⁵ Idiphọ aZihova amiteom bọ ni raraạr phọ aPita r’abueriphọ abutelhedom mọ omhoghi bọ, odị kungọ kẹn ni iyira ipẹ yira omhoghi bọ mem dị yira osighẹ ilọ Omhạr phọ oḍighi eḅẹl. (Mat. 6:33) Eghạm Oomo Aḅirinhi Phọ II remhinheen bọ, aHorst, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aatughiạn ni oḍighi okọy eten. Kuolọ odị amheel ekulhom, kụ amhoọgh iikia mughumọ odị katue ni akiọm ghisigh aḍighi okọy eten opọ oomo amem mọ. Eeghe kụ edị odị katue aḍighi? Odị asopha odẹgh aZihova ophogh, esi omite ghan atorobọ aḍio epẹ erugh phọ wiki opoghom eghir phọ. Iḍighi ni iikia eekunha awiki phọ dị opoghom eghir phọ angọ nyodị envelop ikpoki dị u/gẹ oye phọ angọ bọ. Ikpoki dị kesighẹ nyodị ibadị arunwanyụ siphẹ oḍighi okọy eten phọ. AHorst amhiịn inmo phọ iphẹn phọ idiphọ eten dị aZihova angọ nyodị okuphom owol mọ odị kamiteom ni raraạr phọ odị amhoghi bọ. Odị aghị ghisigh asighẹ Omhạr phọ kụ aḍighi eḅẹl siphẹ adọl aghuḍum mọ odị.—Mal. 3:10.

16. Uḍighi ika kụ ewạ bọ dị yira kotuughạ ilọ aPita r’ipẹ odị agẹ bọ siphẹ arinyạ phọ odị?

¹⁶ P’eeghe ibo dị aPita amhoọgh iduọn aZizọs u/bilhẹ bọ nyodị, idiphọ odị awạ bọ m’awilhẹ nyodị eḅẹl amem mọ! AZizọs aghị ni ghisigh atughemhị ghan Pita ilọ oḍighi otelhedom dị akpẹ oḍuom olhoghi ḅilhẹ r’onyọ aKristẹn dị aḍighi egey eḍeenhaan. Ibadị araraạr edi ni dị yira kotue otuughạ esi itughemhị phọ ipẹ phọ. APita agẹ ni alhọgh iniin r’inhọn siphẹ iyạl arinyạ phọ ophum bọ nyodị ogẹ oghiọm arookpomhoghan oḅẹl okuron asiạ aKristẹn phọ. Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn keeḅeghiọn ilọ iniin ighiọm ilhoghi dị edi siphẹ arinyạ phọ ipẹ phọ r’idị yira kotue osighẹ oḍighinhom rodon.