Nihi Nɛ A Suɔ Yehowa a, ‘Nɔ́ Ko Nɔ́ Ko Be A Nane Tɔ̃tɔ̃e’

1. Mɛni fo tulɔ ko pee kɛ tsɔɔ kaa e kɔni mi jɔ̃ we?

MARY DECKER ji fo tulɔ ko nɛ e he biɛ ngɛ je ɔ mi wawɛɛ be mi nɛ e yi jeha nyingmi enyɔ lolo. Akɛnɛ e tuɔ fo wawɛɛ heje ɔ, ngɛ jeha 1984 ɔ, nihi fuu susu kaa lɛ nɛ e maa ye kekleekle blɔ he ngɛ Olympics fo kami ɔ mi. Se e ya bɛ mi jã. Benɛ a ngɛ fo nɛ e mi kɛ mi maa pee si tomi enyɔ ɔ kae ɔ, Mary nane ya si nihi nɛ e kɛ mɛ ngɛ fo ɔ kae ɔ a ti nɔ ko nɛ e nɔ si. Enɛ ɔ he ɔ, e nyɛ we nɛ e gbe fo ɔ nya. Se enɛ ɔ ha we nɛ Mary nɛ kpa fo tumi. Ngɛ jeha 1985 ɔ mi ɔ, e kpale tu fo ko nɛ mi kɛ mi ji si tomi kake, nɛ be nɛ e kɛ gbe jamɛ a fo ɔ nya a, yo ko kɛ jamɛ a be ɔ gbi fo ko kaa jã nya hyɛ.

2. Mɛni sisi numi nya nɛ Kristofoli ngɛ fo tue ngɛ, nɛ mɛni nɔ e sa kaa waa kɛ wa juɛmi nɛ ma?

² Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, Kristofoli hu ngɛ fo ko tue. E sa nɛ waa kɛ wa juɛmi nɛ ma kunimi nɛ wa maa ye ngɛ fo ɔ tumi mi ɔ nɔ. Fo ɔ nɛ wa ngɛ tue ɔ mi kɛ. Fo nɛ ɔ pi fo kpiti ko nɛ e ma bi nɛ waa tu lɛ gidigidi nɛ wa nyɛ nɛ waa ye kunimi. Nɛ e pi fo ko nɛ a tuɔ blɛuu aloo a nyɛɔ kpaa ngɛ blɔ nɔ hulɔ. Mohu ɔ, a kɛ fo nɛ ɔ to fo nɛ a kaa kɛ yaa tsitsaa nɛ e biɔ si fimi loko nɔ ko maa ye kunimi ɔ he. Ngɛ womi nɛ bɔfo Paulo ngma kɛ ya ha Kristofoli nɛ a ngɛ Korinto ɔ mi ɔ, e de ke: “Anɛ nyɛ li kaa ke nihi babauu tu fo ɔ, nɔ kake too lɛ náa ayekoo ní ɔ lo? Lɔɔ he ɔ, nyɛɛ tu fo ɔ jã nɔuu.”—1 Kor. 9:24.

3. Mɛnɔmɛ ma nyɛ maa ye kunimi ngɛ neneene wami he fo tumi ɔ mi?

³ Baiblo ɔ deɔ wɔ kaa waa tu fo nɛ ɔ eko. (Kane 1 Korintobi 9:25-27.) Nɔ́ nɛ ke wa gbe fo ɔ nya nɛ wa nine maa su nɔ ɔ ji neneene wami. Kristofoli nɛ a pɔ mɛ nu ɔ ma ná a nɔ́ ngɛ hiɔwe, nɛ Kristofoli kpahi nɛ piɛ ɔ hu ma ná a nɔ́ ngɛ zugba a nɔ. Fo nɛ ɔ be kaa fo kpahi nɛ a kaa a. Nihi tsuo nɛ a kɛ a he woɔ fo nɛ ɔ mi nɛ a fiɔ si kɛ ya siɔ nyagbe ɔ, a nine suɔ ayekoo ní ɔ nɔ. (Mat. 24:13) Se ke fo kali ɔmɛ tui fo ɔ ngɛ fo ɔ kami he mlaahi a nya aloo a gbi fo ɔ nya a, a nine be ayekoo ní ɔ nɔ sue. Fo nɛ ɔ pɛ nɛ ke nɔ ko tu nɛ e gbe nya a, e ma ná neneene wami.

4. Mɛni ha nɛ neneene wami he fo nɛ wa ngɛ tue ɔ be gbɔjɔɔ ɔ?

⁴ E be gbɔjɔɔ kaa nɔ ko maa gbe wami he fo tumi nɛ ɔ nya. E biɔ he nɔ yemi kɛ hemi kɛ yemi loko wa ma nyɛ maa pee jã. Yesu Kristo pɛ ji nɔ nɛ e nyɛ gbe fo nɛ ɔ nya nɛ e tɛ we nɔ́ si kake po. Kaselɔ Yakobo ngma kaa Kristo se nyɛɛli tsuo ‘pɔɔ tɔmi babauu.’ (Yak. 3:2) Nɔ́ nɛ e de ɔ ji anɔkuale! Mluku nɛ wɔ nitsɛmɛ wa yi kɛ mluku nɛ ni kpahi hu yi ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa gbɔjɔ fo tumi ɔ mi aloo wa kpa fo ɔ tumi kulaa. Ke e ba jã a, e he maa hia nɛ nihi nɛ a ye bua wɔ nɛ wa tsa fo ɔ tumi ɔ nɔ. E sɛ nɛ e pee wɔ nyakpɛ kaa wa pɔɔ tɔmi.—1 Ma. 8:46.

KE O NANE TƆ̃TƆ̃ PO Ɔ, YAA NƆ NƐ O KA FO Ɔ

5, 6. (a) Mɛni heje nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko be hae nɛ Kristofono ko ‘nane maa tɔ̃tɔ̃’ ɔ, nɛ ke e nane tɔ̃tɔ̃ po ɔ, mɛni maa ye bua lɛ konɛ e “te si” ekohu? (b) Mɛni heje nɛ ni komɛ nɛ a nɔ si ɔ, a nyɛ we nɛ a te si hu ɔ?

⁵ Eko ɔ, ke sane ba huɛ bɔmi nɛ ngɛ nɔ ko kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he ɔ, o deɔ ke nɔ ɔ “tla blɔ,” e nane tɔ̃tɔ̃, aloo e “nɔ si.” Pi be tsuaa be nɛ ke a kɛ munyu nɛ ɔmɛ tsu ní ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ nɛ a hɛɛ sisi numi kake. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo kadi nɔ́ nɛ a de ngɛ Abɛ 24:16: “Nɔmlɔ kpakpa a, ke e nɔ si nɔtonɔto si kpaago po, e maa te si ekohu. Se nimli yayamihi lɛɛ ke haomi ba a nɔ kɛkɛ a hɛ mi kpata pɛsɛpɛsɛ.”

⁶ Yehowa be blɔ ngmɛe nɛ haomi loo nɔ́ ko nɛ gbɔjɔ nihi nɛ a ngɔ a hɛ kɛ fɔ e nɔ kulaa a a hemi kɛ yemi konɛ lɔɔ nɛ ha nɛ a nɔ si nɛ a ko nyɛ si nɛ a te hu. Wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ nɛ waa “te si” konɛ waa ya nɔ nɛ wa ja lɛ. Enɛ ɔ ji bua womi munyu nitsɛnitsɛ kɛ ha nihi tsuo nɛ a suɔ Yehowa kɛ je a tsui mi ɔ! Yayami peeli lɛɛ ke a nɔ si ɔ, a sume kaa a maa te si hu. A bi we Mawu konɛ e kɛ mumi klɔuklɔu ɔ nɛ ye bua mɛ, nɛ jã kɛ̃ nɛ a hla we yemi kɛ buami kɛ ji Mawu webi a ngɔ, aloo ke a ye bua mɛ po ɔ, a sume. Se nihi nɛ a ‘suɔ Yehowa mlaa’ a, nɔ́ ko be nɛ ma nyɛ maa tsɛ̃ mɛ kɛ fɔ si nɛ a be nyɛe maa te si hu ngɛ wami he fo nɛ a ngɛ tue ɔ mi.—Kane La 119:165.

7, 8. Ke nɔ ko “nɔ si” ɔ, mɛni e sa kaa e pee konɛ e sa Mawu hɛ mi?

⁷ Ni komɛ ngɛ nɛ gbɔjɔmi ha nɛ a tɔ̃ɔ tɔmi tsɔwitsɔwihi nɔtonɔto. Se ke a ya nɔ nɛ a “te si,” nɛ tsɔɔ kaa a tsake a tsui nɛ a sɔmɔ Yehowa ngɛ anɔkuale yemi mi ekohu ɔ, Yehowa buɔ mɛ kaa dali ngɛ e hɛ mi. Wa ma nyɛ maa na enɛ ɔ ngɛ bɔnɛ Mawu kɛ blema Israelbi ɔmɛ hi si ha a mi. (Yes. 41:9, 10) Abɛ 24:16 nɛ a tsɛ se kɛ sɛ hlami ɔ mɛ tɔmi nɛ wa peeɔ ɔ nɔ mi, mohu ɔ, e tsɔɔ kaa Yehowa maa ye bua wɔ nɛ waa “te si.” (Kane Yesaya 55:7.) Yehowa Mawu kɛ Yesu Kristo tsuo ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ wa mi, enɛ ɔ he ɔ, a woɔ wɔ he wami konɛ ke wa nɔ si ɔ, waa “te si.” —La 86:5; Yoh. 5:19.

⁸ Ke nihi ngɛ fo kae kɛ yaa tsitsaa nɛ fo tuli ɔmɛ a kpɛti nɔ ko tɛ nɔ́ aloo e nɔ si po nɛ e te si mla a, e ma nyɛ ma tsa fo ɔ nɔ nɛ e gbe nya. Ngɛ wami he fo ɔ nɛ wa ngɛ tue ɔ mi ɔ, wa ‘li ligbi kɛ ngmlɛfia’ nɛ wa maa gbe fo ɔ nya. (Mat. 24:36) Se ke wa bɔ mɔde wawɛɛ kaa wa be hae nɛ wa nane nɛ tɔ̃tɔ̃ ɔ, lɔɔ ma ha nɛ wa ma nyɛ maa gbe fo nɛ wa ngɛ tue ɔ nya. Lɛɛ mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ nɔ́ ko nɛ ko tɔ̃tɔ̃ wa nane?

NÍHI NƐ MA NYƐ MAA TƆ̃TƆ̃ WA NANE

9. Mɛni ji ní komɛ nɛ a ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ wa nane nɛ wa ma susu a he?

⁹ Nyɛ ha nɛ wa susu níhi enuɔ nɛ ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ wa nane ɔ he nɛ waa hyɛ. Ní nɛ ɔmɛ ji, wɔ nitsɛmɛ wa gbɔjɔmihi, níhi nɛ helo ɔ dii se, ke wa nyɛmimɛ Odasefoli ye wɔ sane yaya, amanehlu aloo yi mi wami, kɛ nihi a fã tɔmihi. Se mo kai kaa ke wa nane tɔ̃tɔ̃ ɔ, Yehowa ngɛ wa he tsui. E kɛ oya yemi be wɔ bue kaa wa ji nihi nɛ a yi anɔkuale.

10, 11. Mɛni gbɔjɔmi David hwu kɛ si?

¹⁰ Wa ma nyɛ maa ngɔ wɔ nitsɛmɛ wa gbɔjɔmihi kɛ to tɛhi nɛ ngɛ blɔ ko mi ɔ he. Ke wa hyɛ níhi nɛ ya nɔ ngɛ Matsɛ David kɛ bɔfo Petro a blɔ fa mi ɔ, wa ma nyɛ ma yɔse gbɔjɔmi nɛ ɔmɛ a kpɛti enyɔ. Pi be tsuaa be nɛ David nyɛɔ yeɔ e he nɔ, nɛ be komɛ ngɛ nɛ Petro hu yeɔ nihi a hɛ mi gbeye.

¹¹ Pi be tsuaa be nɛ Matsɛ David yeɔ e he nɔ. Wa na enɛ ɔ ngɛ nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ e kɛ Batsheba a kpɛti ɔ he. Benɛ Nabal jɛ David ɔ, e piɛ bɔɔ nɛ David kɛ abofu ya tua Nabal. E ngɛ mi kaa be komɛ ngɛ nɛ David nyɛ we nɛ e ye e he nɔ mohu lɛɛ, se e ha we nɛ lɔɔ nɛ wo e kɔni mi nyu nɛ e kpa Yehowa suɔmi nya ní peemi. Ngɛ yemi kɛ buami nɛ ni kpahi kɛ ha lɛ ɔ heje ɔ, e nyɛ nɛ e ha huɛ bɔmi kpakpa hi e kɛ Yehowa a kpɛti.—1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13.

12. Ngɛ Petro nane nɛ tɔ̃tɔ̃ ɔ tsuo se ɔ, kɛ e plɛ kɛ ya nɔ tu wami he fo ɔ ha kɛɛ?

¹² Petro yeɔ nimli a hɛ mi gbeye, enɛ ɔ he ɔ, be komɛ ɔ, e nane tɔ̃tɔ̃ɔ; se kɛ̃ ɔ, e ya nɔ nɛ e ye Yesu kɛ Yehowa anɔkuale. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e kua e Nyɔmtsɛ ɔ ngɛ nihi a hɛ mi si etɛ. (Luka 22:54-62) Be kpa ko hu ɔ, Petro pee we e ní kaa Kristofono. E bu Yudabi nɛ a po mɛ nɛ a ji Kristofoli ɔ kaa a hi pe Ma Jeli nɛ a ba plɛ Kristofoli ɔ. Se bɔfo Paulo na kaa e sɛ nɛ a hla nihi a mi ngɛ asafo ɔ mi. Su nɛ Petro je kpo ɔ dɛ. Akɛnɛ ni kpahi hu ma nyɛ maa kase Petro su yaya nɛ ɔ heje ɔ, Paulo wo Petro ga kɛ hɛdɔ. (Gal. 2:11-14) Anɛ Petro mi mi fu ngɛ ga nɛ a wo lɛ ɔ he nɛ e kpa wami he fo ɔ tumi lo? Dɛbi. E susu ga nɛ Paulo wo lɛ ɔ he saminya nɛ e kɛ tsu ní, nɛ e ya nɔ tu wami he fo ɔ.

13. Mɛni heje nɛ hiɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa nane nɛ tɔ̃tɔ̃ ɔ?

¹³ Hiɔ ma nyɛ ma ha nɛ si himi ɔ mi maa wa ha wɔ. Enɛ ɔ ha nɛ ni komɛ kpa wami he fo ɔ tumi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ a baptisi nyɛmiyo ko nɛ ngɛ Japan ɔ se jeha 17 ɔ, hiɔ ngua ko ba fia lɛ. Hiɔ ɔ ha nɛ e gbɔjɔ ngɛ anɔkuale ɔ mi nɛ e yɛ fiɛɛmi hu. Asafo mi nikɔtɔmahi enyɔ ya slaa lɛ nɛ a wo lɛ he wami. Benɛ e kpale bɔni asafo mi kpehi yami ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ bua jɔmi nya e he, nɛ enɛ ɔ ha nɛ e fo ya. Amlɔ nɛ ɔ, wa nyɛmiyo ɔ kpale bɔni wami he fo ɔ tumi.

14, 15. Ke akɔnɔ yaya ngɛ wɔ haoe ɔ, mɛni e sa kaa waa pee? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

¹⁴ Helo ɔ se dimi níhi tɔ̃tɔ̃ nihi fuu a nane. Ke níhi nɛ peeɔ helo ɔ akɔnɔ ɔ eko ka wɔ ɔ, e he hia nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa ha nɛ níhi nɛ wa susuɔ kɛ níhi nɛ wa peeɔ ɔ, a he nɛ tsɔ konɛ e sa Mawu hɛ mi. Yesu de kaa ke wa na kaa wa hɛngmɛ loo wa nine ma ha nɛ wa nane maa tɔ̃tɔ̃ ɔ, waa po nɛ wa “sake ngɔ fɔ he.” Enɛ ɔ hu tsɔɔ kaa e sɛ nɛ wa susu ní yayahi nɛ ma ha nɛ wa ma kpa wami he fo ɔ tumi ɔ a he.—Kane Mateo 5:29, 30.

¹⁵ Nyɛminyumu ko nɛ a tsɔse lɛ ngɛ Kristofoli a weku mi ɔ tsɔɔ kaa e nuɔ he kaa e sa nɛ e kɛ nyumu nɛ ná bɔmi. E kɛ akɔnɔ nɛ ɔ hwu ta be kɛkɛɛ. E de ke: “Ke i ngɛ nihi a kpɛti ɔ, ye he mi jɔɛ mi.” Benɛ e ke yeɔ jeha 20 ɔ, e ngɛ sɔmɔe kaa daa blɔ gbalɔ kɛ asafo mi sɔmɔlɔ. Kɛkɛ nɛ e tɔ̃ tɔmi ngua ko, nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ da Ngmami ɔ nɔ kɛ tsɔse lɛ, nɛ a ye bua lɛ. E sɔle, nɛ e kase Baiblo ɔ, nɛ e bɔ mɔde nɛ e ye bua nihi. Enɛ ɔmɛ tsuo ye bua lɛ nɛ e nyɛ tsa wami he fo ɔ tumi nɔ. Jeha komɛ a se ɔ, e de ke: “Be komɛ ngɛ nɛ jamɛ a akɔnɔ ɔ baa ye mi, se i ha we nɛ e ye ye nɔ. I kase kaa Yehowa be hae nɛ a ka wɔ pe bɔnɛ wa ma nyɛ maa da nya. Enɛ ɔ he ɔ, i he ye kaa Mawu susu kaa ma nyɛ ma da nya.” Nyɛminyumu ɔ ma e munyu ɔ nya si ke: “Ma ná dengme nɛ ɔ nɛ i ngɛ gboe ɔ he se ngɛ je ehe ɔ mi. I suɔ jã! I kɛ akɔnɔ nɛ ɔ maa hwu ta hluu kɛ ya si je ehe ɔ maa ba.” E mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa ya nɔ maa tu wami he fo ɔ.

16, 17. (a) Mɛni ye bua nyɛminyumu ko nɛ́ e susu kaa a ye lɛ sane nɛ dɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ? (b) Ke wa sume nɛ nɔ́ ko nɛ tɔ̃tɔ̃ wa nane ɔ, mɛnɔ nɔ e sa kaa waa kɛ wa juɛmi nɛ ma?

¹⁶ Wa nane ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ ke wa nyɛmimɛ Odasefoli ye wɔ sane yaya. Ngɛ France ɔ, nɔ ko nɛ e sɔmɔ kaa asafo mi nɔkɔtɔma be ko nɛ be ɔ, susu kaa a kɛ lɛ ye ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ, nɛ e dɔ lɛ wawɛɛ. Enɛ ɔ ha nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi nɛ e jɔɔ fiɛɛmi yami. Asafo mi nikɔtɔmahi enyɔ ya slaa lɛ, nɛ benɛ e ngɛ mɛ amaniɛ bɔe ɔ, a je mi mi himi mi nɛ bu lɛ tue saminya. A wo lɛ he wami kaa e ngɔ e haomi ɔ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ a ma nɔ mi kɛ ha lɛ kaa Mawu hɛ mi nɛ e maa sa a ji nɔ́ nɛ he hia titli. E kɛ ga womi ɔ tsu ní nɛ e kɛ we kulaa nɛ e kpale bɔni wami he fo ɔ tumi, nɛ e tsuɔ asafo ɔ mi nítsumihi kɛ kã.

¹⁷ E he hia nɛ Kristofoli tsuo nɛ a kɛ a juɛmi nɛ ma Yesu Kristo, nɛ ji nɔ nɛ Mawu hla lɛ kaa asafo ɔ Yi ɔ nɔ mohu pe adesahi nɛ a yi mluku ɔ a nɔ. Yesu nɛ e “hɛngmɛ ngɛ kpɛe plamplam kaa la” a naa bɔnɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ ngɛ ha tutuutu pe wɔ. (Kpoj. 1:13-16) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ma susu kaa nihi ye wɔ sane nɛ dɛ ngɛ asafo ɔ mi, se eko ɔ, wɔ nɛ wa nui nɔ́ nɛ ba a sisi. Ngɛ be nɛ sa mi ɔ, Yesu ma tsu níhi a he ní ngɛ asafo ɔ mi pɛpɛɛpɛ. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wa ha nɛ wa nyɛmi Odasefono ko e ní peepee loo bɔnɛ e ma e juɛmi nya si ha ngɛ nɔ́ ko he ɔ nɛ puɛ wa hemi kɛ yemi.

18. Kɛ wa ma plɛ kɛ da kahi kɛ haomihi a nya ha kɛɛ?

¹⁸ Ní kpahi nɛ ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ wa nane ɔ ji, amanehlu aloo yi mi wami, kɛ nihi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ a fã tɔmihi. Benɛ Yesu ngɔ ní dulɔ ko kɛ ngɛ nɔ́ he toe ɔ, e de ke “haomi, loo yi mi wami” ma nyɛ ma ha nɛ nihi a nane maa tɔ̃tɔ̃. Wa wekuli, nihi nɛ waa kɛ mɛ ngɛ kpɔ mi, aloo ma nɔ yeli ma nyɛ maa hao wɔ aloo a wa wɔ yi mi ngɛ anɔkuale ɔ heje. Enɛ ɔ ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ nihi nɛ titli ɔ, “sɛ gbi ɔ he we si ngɛ a mi,” nɛ a hemi kɛ yemi mi wɛ ɔ a nane. (Mat. 13:21) Se, ke wa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa ya nɔ maa hi Yehowa kasa mi ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ wa hemi kɛ yemi mi nɛ wa. Ke waa kɛ kahi kpe ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa sɔle nɛ wa susu ní kpakpahi a he. (Kane Filipibi 4:6-9.) Yehowa maa wo wɔ he wami konɛ waa ya nɔ nɛ waa ye lɛ anɔkuale ngɛ kahi a mi, bɔnɛ pee nɛ wa ko kpa wami he fo ɔ tumi.

19. Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, mɛni wa maa pee konɛ wa nane nɛ ko tɔ̃tɔ̃?

¹⁹ Dɔmi sane ji kaa, ni komɛ kpa wami he fo ɔ tumi ngɛ mluku nɛ nihi yi ɔ heje. Ni komɛ hu a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ susumi ekpaekpahi nɛ nihi hɛɛ ngɛ sanehi nɛ kɔɔ nɔ nitsɛ e he nile he ɔ he. (1 Kor. 8:12, 13) Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, anɛ e sa kaa lɔɔ nɛ ha nɛ waa je asafo ɔ mi lo? Baiblo ɔ wo Kristofoli ga ke a jɔɔ kojomi nɛ a kɛ nihi a tɔmi nɛ pa mɛ, nɛ́ a ko de ke doo a pee níhi nɛ mɛɛ a suɔ ha mɛ. (Luka 6:37) Ke nɔ ko pee mo nɔ́ ko nɛ e dɔ mo ɔ, bi o he ke: ‘Anɛ i daa níhi nɛ i suɔ ɔ nɔ kɛ kojoe nihi lo? Anɛ mluku nɛ ye nyɛmimɛ ɔmɛ yi ɔ ma ha nɛ ma kpa wami he fo ɔ tumi lo?’ Ke wa suɔ Yehowa a, lɔɔ maa ye bua wɔ nɛ wa be hae nɛ nihi a ní peepee nɛ ha nɛ wa kpa wami he fo ɔ tumi.

O KƐ HƐ MI MIAMI NƐ TU FO Ɔ​—KO HA NƐ NƆ́ KO NƐ TƆ̃TƆ̃ O NANE

20, 21. Mɛni o mwɔ o yi mi kpɔ kaa o maa pee ngɛ wami he fo tumi ɔ mi?

²⁰ Anɛ o ma o juɛmi nya si kaa o maa “tu fo ɔ tsuo gbe nya” lo? (2 Tim. 4:7, 8) Ke jã a, lɛɛ e sa nɛ o pee dɛhe nikasemi. Moo ngɔ Baiblo ɔ kɛ Baiblo kasemi womihi kɛ hla níhi a mi, nɛ o susu níhi nɛ o kaseɔ ɔ a he, nɛ o yɔse níhi nɛ ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ o nane ɔ. Kpa Mawu pɛɛ nɛ e ha mo mumi klɔuklɔu ɔ konɛ lɔɔ nɛ ha nɛ o hemi kɛ yemi mi nɛ wa. Mo kai kaa ke nɔ ko tɛ nɔ́ aloo e nɔ si ngɛ wami he fo ɔ tumi mi ɔ, lɔɔ tsɔɔ we kaa nɔ́ ko be hie peemi hu. E ma nyɛ maa te si ma tsa fo ɔ nɔ. E ma nyɛ maa kase ní kɛ je nɔ́ nɛ tɔ̃tɔ̃ e nane ɔ mi, konɛ e ha nɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa.

²¹ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa ke wa suɔ nɛ wa ná neneene wami ɔ, e sa nɛ waa tu wami he fo ɔ kɛ ya si nyagbe. E sɛ nɛ waa tu wami he fo ɔ kɛ ya su he ko nɛ wa kpa. Ke wa tu wami he fo ɔ, Yehowa ma ha wɔ “he jɔmi nitsɛnitsɛ.” (La 119:165) Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ amlɔ nɛ ɔ, nɛ e maa jɔɔ wɔ kɛ ya neneene ke wa tu wami he fo ɔ kɛ gbe nya.—Yak. 1:12.