Ons beskou die wêreld
Die statistiekspel
Voorstanders van homoseksuele regte in die Verenigde State hou al dekades lank vol dat homoseksuele 10 persent van die bevolking uitmaak. Die hoë persentasie was ’n handige hefboom om op politieke gebied druk uit te oefen. Maar die syfer van 10 persent, wat op Alfred Kinsey se studies van menslike seksualiteit in die veertiger- en vyftigerjare gebaseer is, word deesdae al hoe meer onder die loep geneem. Die tydskrif Newsweek sê: “Die jongste studies toon dat homoseksuele en lesbiërs tussen 1 en 6 persent van die bevolking uitmaak.” Waarom was Alfred Kinsey se syfer so hoog? Sy opnames is skynbaar hoofsaaklik gerig tot instellings soos skole, tronke en hospitale, wat moontlik nie die bevolking as ’n geheel verteenwoordig nie. Newsweek haal aan wat Pepper Schwartz, sosioloog aan die Universiteit van Washington, oor die syfer van 10 persent gesê het: “Die syfer is eenvoudig nie akkuraat nie.”
’n Lewende Reus
Wat is die grootste lewende ding op ons planeet? In 1992 het party gedink hulle het ’n kandidaat vir die titel gevind: ’n reusagtige fungus wat sowat 12 hektaar van ’n woudbodem in Michigan, VSA, oordek. Maar die tydskrif Nature het onlangs oor iets berig wat selfs ’n groter aanspraakmaker kan wees: ’n bos espebome in Utah. Hierdie bome is almal klone, identies wat hulle gene betref. Elkeen van die 47000 stamme spruit uit een wortelstelsel voort. Die wetenskaplike dr. Jeffry Mitton aan die Universiteit van Colorado beskryf dit as ’n enkele organisme “wat letterlik oor berge en vlaktes kan klim”. Na raming strek dit oor 43 hektaar en weeg dit sowat sesmiljoen kilogram. Hoewel individuele bome in die bos gemiddeld 65 jaar lank lewe, is die organisme in sy geheel moontlik duisende jare oud.
Nooit te oud nie
‘Jy is nooit te oud om te leer nie.’ Asof hy hierdie ou gesegde wil toelig, sien Bernabé Evangelista, ’n opgeruimde 93-jarige, daarna uit om sy universiteitsopleiding oor twee jaar te voltooi. Hy bestudeer kuns aan die Universiteit van Valencia, Spanje, en omdat hy hom op sy studies toelê, het hy reeds ’n prys vir uitstaande akademiese prestasie verwerf. “Studie is die mooiste ding wat daar is”, verduidelik Bernabé, wat agtuur soggens by die universiteit aankom en dikwels nie voor nege-uur saans met sy aandklasse klaarmaak nie. Bernabé meen dat ouer mense ’n gulde geleentheid het om te studeer. “Dit is die ouderdom waarop jy die tyd het om dit te doen”, sê hy. Sy vrou voeg by dat dit hom ’n doel in die lewe gee as hy aktief bly.
Ontysing en besoedeling
Die ontysing van vliegtuie en aanloopbane, wat so noodsaaklik vir veilige vlugte is, het ’n ongewenste newe-effek: besoedeling. Brittanje se tydskrif New Scientist sê dat meer as 50 miljoen liter ontysingsvloeistof jaarliks by die wêreld se lughawens gebruik word, en die vloeistowwe se afloopwater besoedel dikwels grondwater en waterweë, en dit vorm giftige algneerslae en maak visse dood. Verskeie Europese lughawens het vindingryke maniere uitgedink om hierdie besoedeling te bekamp. By die lughawe in Stockholm herwin voertuie wat soos stofsuiers werk oortollige ontysingsvloeistof van die vliegtuie af. Die München-lughawe gebruik ’n reusagtige toestel wat soos ’n outomatiese motorwastoestel oor ’n vliegtuig beweeg, die vloeistof spuit en die oorskot opvang wat dan herbenut word. Die München-aanloopbane vang chemiese afloopwater op en laat dit deur ondergrondse gruis- en sandversperrings loop, waar dit met bakterieë behandel word wat dit laat ontbind en dit onskadelik maak.
Ruimtespieël
’n Idee wat moontlik meer na wetenskapfiksie as na wetenskap klink, het verlede Februarie ’n werklikheid geword toe Russiese ruimtevaarders ’n 20 meter lange spieël by die wentelende Mir-ruimtestasie ontwikkel en opgestel het. Party wetenskaplikes sê dat spieëls in die ruimte gebruik kan word om sonlig gedurende die nag na die aarde te weerkaats om sodoende elektrisiteitsrekeninge te verminder en selfs die groeityd van gesaaides te verleng. Die spieël is van ’n dun Mylar-plaat gemaak en het ’n sonstraal na die aarde toe weerkaats, waar waarnemers in Rusland, Frankryk en Kanada dit glo gesien het. Die Russiese ruimtevaarders het die ligkol van vier kilometer in deursnee, wat die spieël op die donker aarde onder hulle gegooi het, gesien en gevolg. Een van die ingenieurs van die projek het gesê die eksperiment was ’n sukses en dat die volgende stap ’n 200 meter lange spieël met sy eie beheerstelsel sal wees.
Europese Hof beslis ten gunste van Griekse Getuies
Op 25 Mei 1993 het Jehovah se Getuies ’n belangrike regsoorwinning behaal in ’n beslissing wat gelewer is deur die Europese Hof van Menseregte, wat in Strasbourg, Frankryk, sittings het. ’n Vier-en-tagtigjarige Getuie, Minos Kokkinakis, wat aan onwettige proselitisme skuldig bevind is, was by die saak betrokke. Op 20 Maart 1986 het die kriminele hof van Lasìthi in Kreta hom tot vier maande gevangenisstraf gevonnis. Maar die beslissing van die Europese Hof het sy skuldigbevinding met ses stemme teen drie tersyde gestel. Die regering van Griekeland, wat kwaai deur die Grieks-Ortodokse Kerk beïnvloed word, laat duisende Getuies van Jehovah al dekades lank op aanklagte van onwettige proselitisme arresteer. In hierdie geval het die Europese Hof bevind dat die Griekse regering mnr. Kokkinakis se regte onder die Europese Konvensie geskend het. Die meer as 26000 Getuies in Griekeland hoop dat hierdie beslissing ’n einde aan hulle vervolging sal maak en hulle in staat sal stel om in vrede aan hulle wettige bediening deel te neem.
Melaatsheid in Italië
Die destydse pessiekte melaatsheid, of Hansen-siekte, eis steeds slagoffers in hedendaagse Europa. Syfers van Italië se Gesondheidsdepartement toon dat daar so ver dit bekend is in Italië alleen sowat 410 mense is wat aan die siekte ly, en vier of vyf nuwe gevalle kom elke jaar voor. By ’n gesondheidsorgkonferensie wat in Lecco, Italië, gehou is, is bekend gemaak dat daar in onlangse maande 20 gevalle aangeteken is onder immigrante uit ontwikkelende lande waar Hansen-siekte algemeen voorkom. Volgens Antonio Sebastiani, hoof van die Instituut vir Aansteeklike en Tropiese Siektes aan La Sapienza-universiteit, Rome, “is daar steeds party gebiede in Sardinië, Toskane en Ligurië waar die siekte voortbestaan”.
Diere kan die Misdiens bywoon
Diere geniet deesdae skynbaar buitengewone aandag van die Italiaanse geestelikes. Die Franciskaanse kloosterorde het die Jesuïete onlangs daarvan beskuldig dat hulle “ketters” en “vyande van die skepping” is omdat hulle sê dat diere “nie kan liefhê nie”. Die Katolieke biskop Mario Canciani stel die kerk se standpunt só: “Die [Katolieke] Kerk staan oop vir alle lewende skepsele.” Volgens die Italiaanse koerant La Repubblica kan kerkgangers in Rome dus lank reeds toesien dat hulle “huisdiertjies” seëninge ontvang. Waar die koerant so ’n geleentheid aankondig, verduidelik dit dat “katte, honde, papegaaie, konyne en al die fauna waarvoor daar ’n seën verlang word ook die mis kan bywoon saam met diegene wat meer gepas as Christene beskryf kan word”.
Slaapskuld
“Mense wat min slaap kry, kan soos enigiemand anders loop, hoor en sien. Maar navorsing toon dat die redeneervermoë, die besluitnemingsvermoë en waaksaamheid verswak word”, sê die tydskrif Veja. Die artikel haal deskundiges aan wat waarsku teen die gevare daarvan as ’n mens nie die nodige slaap kry nie. ’n Opname deur dr. Denis Martinez, hoof van die Brasiliaanse Slaapvereniging, toon dat “2 uit elke 10 ongelukke by die werk plaasvind omdat mense snags te min slaap”. Dr. Martinez waarsku dat diegene wat min slaap kry, “omdat hulle byvoorbeeld drie betrekkings het, . . . hulle gesondheid eenvoudig vir die arbeidsmark opoffer”.
Plaagdoders bedreig wynland
In Sentraal-Duitsland se Moeselstreek, waar wêreldberoemde wyne geproduseer word, ly al hoe meer wingerdwerkers aan senuweekwale. Volgens Peter Binz, ’n neuroloog van Trier, toon tuiniers, boere en bosbouers soortgelyke simptome. Al met die Moeselvallei langs kom longpypkanker ook baie voor. Waarom? “Peter Binz meen dat tuinplaagdoders in die meeste gevalle die oorsaak is”, berig die Duitse koerant Süddeutsche Zeitung. Ondersoeke het getoon dat “tot 90 persent van die plaagdoders wat uit ’n sproeier of helikopter gespuit word binne ’n paar uur in die omringende lug verdamp en deur mense in die gebied ingeasem word”.
“Alleenblyery”
“Dit raak vir Kanadese al hoe aanlokliker om alleen te bly”, sê The Toronto Star. “Vir baie het alleenblyery nou klaarblyklik ’n aantrekkingskrag”, het Statistics Canada se verslag vir 1992 getoon. Tussen 1981 en 1991 het diegene wat alleen wil bly, toegeneem met 43 persent vir ongetroudes, 16 persent vir geskeidenes en 18 persent vir weduwees en wewenaars. Volgens die Star “het gemeenregtelike huwelike . . . met 111 persent toegeneem” gedurende hierdie selfde tydperk. Twintig persent van die Kanadese gesinne is nou enkelouergesinne. Ondanks die aantrekkingskrag van alleenblyery is die geboortesyfer die hoogste in 14 jaar.