Kontak met die geesteryk
IN DIE middel van ’n tipiese dorpie in Wes-Afrika was ’n mooi wit en groen eenverdiepinggebou. In die ontvangkamer het twee sekretaresses gesit en tik. Verskeie mense het in stoele ontspan en gewag om die babaláwo, die waarsêer, te spreek.
Agter ’n lessenaar in die aangrensende kantoor, langs ’n faksmasjien, het die babaláwo self gesit. Hy was geset, sy hare besig om grys te word en hy was geklee in ’n lang wit toga—duur en geborduur. “My pa was ’n waarsêer”, het hy gesê. “Ek is in die tradisie gebore. Ek het daarmee grootgeword. Teen die ouderdom van vyf het ek saam met my pa gegaan wanneer hy gaan waarsê het. Ek het gekyk hoe hy dit doen, en ek het hom nageboots totdat dit ’n onafskeidelike deel van my geword het.”
Die babaláwo het na ’n groot houtuitstalling beduie wat ’n uiteensetting was van die ingewikkelde stelsel van waarsêery wat sy mense al tallose geslagte lank gebruik. Die stelsel wat gebaseer is op die gooi van 16 dadelpitte het regdeur Wes-Afrika en nog verder versprei. “Mense kom met allerhande probleme na my toe”, het hy gesê. “Probleme met vroue, onvrugbaarheid, werkloosheid, kranksinnigheid, gesondheid, ensovoorts. Na gelang van die uitslag van die waarsêery word ’n beroep óf op die voorouers óf op die hemelse liggame [godhede] gedoen. Wat die geval ook al is, die een of ander soort offerande moet gebring word.”
Tradisionele godsdiensgebruike, waaronder waarsêery, het ’n sterk invloed in die omgewing, maar so ook die kerke van die Christendom. Nie ver van die babaláwo se kantoor af nie is witgepleisterde geboue met naambordjies aan die voorkant: Kerk van koning Salomo II, Gerubs en Serafs, Hemelse Kerk van Christus, Apostoliese Kerk van Christus, Kerk van Christus se Trompetblasers. Hierdie kerke bestaan naas die tradisionele godsdienste en aanvaar soms die gebruike daarvan. Die babaláwo het gesê: “Ek het onlangs met die biskop gepraat. Hy het hiernatoe gekom. Ná ’n bespreking van ongeveer 30 minute het hy gesê hy wil hê dat ons die een of ander samespreking moet uitwerk waar Christene en tradisionaliste kan saamkom om gedagtes te wissel en misverstande uit die weg te ruim.”
Deure na die geestewêreld
Sulke misverstande het dikwels te doen met die identiteit van diegene wat in die geesteryk woon. Deur die hele Afrika suid van die Sahara word daar algemeen geglo dat daar twee groepe wesens is wat in die geestewêreld woon. Die eerste groep bestaan uit godhede, of gode, wat nooit mense was nie. Die tweede groep bestaan uit die voorouers, of geeste van die dooies, wat die verantwoordelikheid het om die oorlewing en voorspoed van hulle familie op aarde te verseker. Beide godhede en voorouers het glo mag om diegene op aarde te help of te skaad. Behoorlike respek en eerbied moet gevolglik aan albei betoon word.
Soortgelyke opvattings word in baie wêrelddele gehuldig. Oral gebruik mense verskillende maniere om bonatuurlike kragte te nader, op soek na kennis aangaande die toekoms asook hulp en leiding met die alledaagse lewensprobleme. Is dit werklik moontlik om hulp uit die geesteryk te ontvang? Jesus Christus, wat daar gewoon het, het getoon dat dit wel moontlik is. Hy het gesê: “Hou aan vra, en daar sal vir julle gegee word; hou aan soek, en julle sal vind; hou aan klop, en daar sal vir julle oopgemaak word” (Matteus 7:7). Maar om daardie hulp te ontvang, moet ons die regte persoon vra, op die regte manier soek en aan die regte deur klop. As ons aan die verkeerde deur klop, word dit dalk oopgemaak deur iemand wat ons kwaad sal aandoen en nie goed nie.
Dit is derhalwe lewensbelangrik om te weet wie in die geesteryk woon en wie nie. Ons moet ook die verskil ken tussen dié wat ons sal help en dié wat ons sal skaad. Laastens moet ons weet wat ons moet doen om hulp te ontvang van dié wat bereid is om dit te gee. Die volgende artikels sal hierdie dinge ondersoek.
[Foto-erkenning op bladsy 3]
Foto op bladsye 3-4: The Star, Johannesburg, S.A.