Die kloof tussen ryk en arm

ONGEAG met watter terminologie dit beskryf word, hoogs ontwikkelde nywerheidslande wat ekonomies vooruitstrewend is, spog met hoë lewenstandaarde, terwyl dié met minder nywerhede, wat dus ekonomies minder ontwikkeld is, met laer lewenstandaarde moet klaarkom. Dit is byna asof hulle tot twee verskillende wêrelde behoort.

Hierdie twee wêrelde kan natuurlik selfs in een land voorkom. Dink aan die betreklik welvarende lande wat in die vorige artikel gemeld is. Hulle het hulle rykes sowel as hulle armes. Byvoorbeeld, in die Verenigde State beland 30 persent van die land se totale inkomste in die sakke van die rykste 10 persent van huishoudings. Terselfdertyd moet die armste 20 persent van huishoudings met net 5 persent van die totale inkomste klaarkom. Hierdie of ’n soortgelyke situasie bestaan dalk in die land waar jy woon, veral as daar ’n klein middelklas is. Maar selfs die regerings van lande met ’n redelike groot middelklas kon nog nie die ekonomiese kloof tussen diegene wat baie het en diegene wat niks het, heeltemal oorbrug nie.

Nie een is ’n ideale wêreld nie

Nie een van die wêrelde kan tereg as ideaal beskou word nie. Dink aan die ooglopende nadele vir diegene wat in armer lande woon. Gesondheidsorg is baie beperk. Terwyl die 9 rykste lande wat in die venster op hierdie bladsy genoem word, met 1 dokter vir elke 242 tot 539 inwoners spog, bly die 18 armste lande agter met net 1 dokter vir elke 3 707 tot 49 118 van hulle burgers. Daarom is dit verstaanbaar dat die lewensverwagting in die ryker lande 73 jaar en hoër is, terwyl die lewensverwagting in meer as die helfte van die armste lande ver onder 50 jaar is.

Die opvoedingsmoontlikhede in arm lande is ook uiters beperk, en ’n lewe van armoede is dikwels kinders se lot. Hierdie gebrek aan opvoeding word in geletterdheidsyfers weerspieël. Terwyl 7 van die 9 rykste lande geletterdheidsyfers van 100 persent het (die ander 2 het syfers van 96 en 97 persent), het die 18 armste lande geletterdheidsyfers wat wissel tussen 81 persent en 16 persent, en 10 daarvan is onder 50 persent.

Maar daar is ook nadele vir die inwoners van ryk lande. Terwyl diegene in arm lande dalk weens ’n gebrek aan voedsel ly, is al hoe meer mense wat in oorvloed lewe, besig om hulle as ’t ware dood te eet. Die boek Food Fight sê dat “ooretery wanvoeding vervang het as die wêreld se grootste voedselverwante probleem”. En die tydskrif The Atlantic Monthly sê: “Sowat negemiljoen Amerikaners ly tans aan ‘morbiede vetsug’; dit wil sê, hulle is ongeveer 45 kilogram of meer oorgewig, en in hierdie land lei gewigsverwante toestande elke jaar tot sowat 300 000 ontydige sterftes.” Dieselfde artikel sê dat ‘vetsug binnekort hongersnood sowel as aansteeklike siektes kan oortref as die wêreld se dringendste openbare gesondheidsprobleem’.a

Burgers van ryk lande het weliswaar ’n hoër lewenstandaard, maar terselfdertyd heg hulle moontlik meer waarde aan besittings as aan verhoudings, en daarom is dit vir hulle te belangrik om te hê en nie belangrik genoeg om te wees nie. Hulle is dan geneig om iemand se belangrikheid en waarde te meet aan sy werk, salaris of besittings, en nie aan sy kennis, wysheid, vermoëns of positiewe eienskappe nie.

’n Artikel in die Duitse weekblad Focus, met die titel “Wat van ’n bietjie minder?” het beklemtoon dat ’n eenvoudige lewe ’n mens gelukkig maak. Die artikel het gesê: “Ondanks die dramatiese toename in welvaart, is die meeste burgers van die Westerse wêreld nie nou gelukkiger as wat hulle dekades gelede was nie. . . . As iemand se lewe net om besittings draai, is dit waarskynliker dat hy ongelukkig sal wees.”

Die volmaakte balans

Ja, die feite toon dat hoewel albei wêrelde, ryk en arm, sekere positiewe aspekte het, hulle ook hulle donker kante het. Terwyl die wêreld van die armes dalk te eenvoudig is, kan die wêreld van die rykes te kompleks wees. Hoe nuttig sou dit tog wees as hierdie twee wêrelde by mekaar kon leer! Maar is dit realisties om te dink dat so ’n volmaakte balans ooit bereik kan word?

Uit ’n menslike oogpunt meen jy dalk dat hierdie doelwit, al is dit wenslik, eenvoudig nie deur mense bereik kan word nie. En die geskiedenis ondersteun jou mening. Nietemin is die situasie allesbehalwe hopeloos. Jy het moontlik die logiesste oplossing vir die probleem misgekyk. Wat kan dit wees?

[Voetnoot]

[Lokteks op bladsy 6]

“Vetsug kan binnekort hongersnood sowel as aan- steeklike siektes oortref as die wêreld se dringendste openbare gesondheidsprobleem.”—The Atlantic Monthly

[Grafiek op bladsy 5]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

Lande is alfabeties gerangskik

Nege Rykste Lande

Lewensverwagting vir mans (jare) Geletterdheid (%)

België

75,1 100

Kanada

76,4 96,6

Denemarke

74,9 100

Ysland

78,4 100

Japan

78,4 100

Luxemburg

74,9 100

Noorweë

76,5 100

Switserland

77,7 100

Verenigde State

74,4 95,5

Agtien Armste Lande

Lewensverwagting vir mans (jare) Geletterdheid (%)

Benin

50,4 37,5

Burkina Faso

43 23

Burundi

42,5 48,1

Tsjad

47 53,6

Kongo, Rep.

49 80,7

Etiopië

47,3 38,7

Guinee-Bissau

45,1 36,8

Madagaskar

53,8 80,2

Malawi

37,6 60,3

Mali

44,7 40,3

Mosambiek

38,9 43,8

Niger

42,3 15,7

Nigerië

50,9 64,1

Rwanda

45,3 67

Sierra Leone

40,3 36,3

Tanzanië

43,3 75,2

Jemen

59,2 46,4

Zambië

35,3 78

[Erkenning]

Bron: 2005 Britannica Book of the Year.

[Foto-erkenning op bladsy 4]

© Mark Henley/Panos Pictures