Kan etenstye julle gesinswaardes versterk?

“Die lewe is nie net vol bekoring en hartlikheid en vertroosting nie, maar ook vol droefheid en trane. Maar of ons nou gelukkig of hartseer is, ons moet eet. Gelukkige sowel as hartseer mense kan deur ’n lekker ete opgebeur word.”—Laurie Colwin, Amerikaanse skryfster.

JARE gelede het baie gesinne in Westerse lande ’n ritueel gehad wat hulle na aan die hart gelê het. Die hele gesin het ten minste een keer per dag aan tafel gaan sit om ’n maaltyd te geniet. Geen onderbrekings is toegelaat nie. Niemand het televisie gekyk, oorfone gedra of SMS’e aan vriende gestuur nie. ’n Vreedsame atmosfeer het diegene om die tafel ’n geleentheid gebied om wysheid in te neem, gesinsbande te versterk en saam te lag oor die dag se gebeure terwyl hulle gesonde kos geniet het.

Vandag klink die gesinsmaaltyd dalk vir baie mense na ’n outydse gebruik. In baie huise is gesinsmaaltye die uitsondering eerder as die reël. Waarom vind gesinne dit so moeilik om saam te eet? Is dit die moeite werd om hierdie tradisionele gebruik te behou? Watter voordele kan dit vir elke gesinslid inhou?

Gesinsmaaltye—’n Gebruik wat verdwyn

“Die feit dat [hierdie gebruik] binne ’n enkele geslag merkbaar afgeneem het . . . , is ’n opvallende bewys van hoe vinnig ons sosiale verbondenheid verander”, verduidelik Robert Putnam in die boek Bowling Alone. Watter faktore het tot hierdie verskynsel bygedra? Eerstens het die hoë lewenskoste veroorsaak dat mans sowel as vrouens langer ure werk. Enkelouers, wie se ekonomiese situasie gewoonlik meer onseker is, vind dat hulle tyd selfs meer beperk is. Tweedens maak die dolle gejaag van vandag se lewe kitskos gewild en laat dit mense haastig eet. Nie net volwassenes nie, maar ook kinders het baie verpligtinge, soos sport en ander naskoolse bedrywighede.

Verder is daar vaders wat verkies om huis toe te kom wanneer die kleuters reeds slaap sodat hulle die geskreeu en gehuil tydens aandete kan vermy. Ander ouers wat wel betyds by die huis kom, verkies om die kinders eerste te laat eet en hulle bed toe te stuur sodat die man en vrou ’n rustige maaltyd saam kan geniet.

Sulke situasies veroorsaak dat gesinslede nie saam eet nie. Briefies op die yskas vervang gesprekke om die tafel. Elke gesinslid kom huis toe, maak ’n voorafbereide dis warm en gaan sit voor die TV, ’n rekenaar of ’n speletjieskonsole. Dit lyk miskien of hierdie sosiale tendens onomkeerbaar is. Is dit dan die moeite werd om dit ernstig te oorweeg om hierdie tendens teë te werk?

Die voordele van die tradisie

Gesinsmaaltye bied ouers ’n unieke geleentheid om na hulle kinders se emosionele welsyn om te sien. Die etenstafel is “ongetwyfeld ’n plek waar kinders gereeld saam met hulle ouers kan wees en in ’n rustige atmosfeer hulle aandag kan geniet”, verduidelik Miriam Weinstein in haar boek The Surprising Power of Family Meals. “Aandete as ’n gesin is miskien nie ’n wondermiddel nie, maar dit lyk beslis na ’n betreklik pynlose oplossing.”

Eduardo, ’n middeljarige vader in Spanje, stem hiermee saam. “Toe ek by my ouers gebly het, was daar elke dag 11 mense om die tafel”, vertel hy. “My pa het baie moeite gedoen om huis toe te kom om middagete saam met sy gesin te eet. Dit was in elke opsig ’n spesiale geleentheid. Ons het op hoogte gebly van die gebeure in elke gesinslid se lewe. Daar was dikwels goeie humor en ’n gelag. Hierdie aangename herinneringe het my oortuig dat ek my pa se voorbeeld moet navolg.”

Gesinsmaaltye help kinders ook om ’n meer gebalanseerde, gesonde lewe te lei. Amerika se Nasionale Sentrum vir Verslawing en Dwelm- en Alkoholmisbruik by die Universiteit van Columbia het gevind dat jongmense wat omtrent vyf keer per week saam met hulle gesin eet, minder probleme het wat verband hou met angstigheid, verveeldheid of ’n gebrek aan belangstelling, en hulle kry beter punte op skool.

“Ek dink dat gesinsmaaltye kinders emosionele stabiliteit gee”, voeg Eduardo by. “My dogters is nie bekommerd oor wanneer hulle vir ons iets sal kan vertel nie. Gesinsmaaltye bied hulle elke dag ’n gulde geleentheid. Wat meer is, hierdie geleenthede help my as ’n pa om op hoogte te bly van my dogters se probleme.”

Wanneer gesinne saam eet, kan dit hulle blykbaar selfs help om slegte eetgewoontes te vermy. Volgens ’n verslag van die Universiteit van Navarra in Spanje loop mense wat alleen eet, ’n groter risiko om aan eetversteurings te ly. Hierdie versteurings kan weliswaar nog steeds ontwikkel, maar as mense nie gereeld saam met ander eet nie, is daar ’n groter gevaar dat dit sal gebeur. “Wanneer dit ’n roetine word om saam te eet, voel kinders dat hulle geliefd is. Gesinsmaaltye gee hulle die emosionele geborgenheid van ’n hartlike, liefdevolle gesinsmilieu”, verduidelik Esmeralda, ’n moeder van twee dogters.

Gesinsmaaltye bied ouers ook die geleentheid om geestelik na hulle kinders om te sien. Sowat 3 500 jaar gelede het God die Israeliete aangespoor om tyd saam met hulle kinders deur te bring om geestelike waardes by hulle in te skerp (Deuteronomium 6:6, 7). “Deur saam te bid en ’n Bybelteks te bespreek, word gesinsmaaltye ’n geestelike geleentheid”, sê Ángel, ’n vader van twee. Wat het party gesinne gedoen om gereeld as ’n gesin saam te eet, aangesien dit soveel voordele inhou?

Beplan daarvoor

“Goeie organisasie en bereidwilligheid is noodsaaklik”, verduidelik Esmeralda. “Jy moet die tydrooster so goed as moontlik aanpas om die een wat laaste by die huis kom, in te sluit.” Maribel, ’n moeder van twee, sê: “Elke dag eet ons almal aandete saam, kom wat wil.” Party gesinne gebruik vrye tyd oor naweke om bestanddele of selfs volledige disse voor te berei vir aandetes in die week.

Dit help ook om gesinsmaaltye as ’n prioriteit te beskou. “Ek moes my werkrooster aanpas sodat ek by die huis kon wees om saam met my gesin aandete te eet, maar dit was die moeite werd”, sê Eduardo. “Nou voel ek meer op hoogte van gesinsaangeleenthede. Aangesien ek elke dag baie ure lank moet konsentreer wanneer ek by die werk is, sal dit onbedagsaam van my wees om nie dieselfde aandag aan my gesin te skenk wanneer ons saam eet nie.”

Wat van dinge wat die gesin se aandag kan aflei? “Ons gesin eet op ’n plek waar daar geen televisie is nie”, sê David, ’n 16-jarige. “Ons maak gebruik van die tyd om vir my ma en pa van ons dag te vertel, en hulle gee ons dikwels goeie raad.” “Deesdae praat tieners nie juis met hulle ouers nie”, voeg David by. “Selfs wanneer die hele gesin by die huis is, eet elkeen op sy eie voor die televisie. Hulle besef nie wat hulle misloop nie.” Sandra, ’n 17-jarige, stem saam: “Ek voel hartseer wanneer my klasmaats sê: ‘Ek wonder wat my ma in die yskas gelos het.’ Vir my gaan gesinsmaaltye nie net oor kos nie. Dit gee ons tyd om te lag, te gesels en liefde teenoor mekaar te betoon.”

Gesinsmaaltye kan “ons beskerm teen die druk waarvoor ons almal elke dag te staan kom”, sê The Surprising Power of Family Meals. Kan dit jou gesin die geleentheid bied om nader aan mekaar te kom? As jy ’n besige lewe lei, gee gesinsmaaltye jou die kans om briek aan te draai en met jou geliefdes te gesels. Dit sal beslis die moeite werd wees.

[Venster/Prent op bladsy 15]

TERWYL JULLE ’N GESINSMAALTYD GENIET, KAN JULLE LEER OM . . . 

Te gesels. Kinders kan leer om respekvol te praat en te luister. Gesprekke brei hulle woordeskat uit en leer hulle hoe om hulle uit te druk.

Op vasgestelde tye gesonde etes te eet.

As ’n span te werk. Kinders kan saamwerk deur die tafel te dek en af te dek, agterna op te ruim of ander te bedien. Wanneer hulle ouer word, kan hulle ook help om die ete voor te berei.

Goeie maniere aan die dag te lê. Leer om vrygewig te wees deur kos te deel en nie op die beste porsie aan te dring nie. Leer ook om na die behoeftes van ander gesinslede om te sien terwyl julle eet.