Die egskeidingsontploffing
“EGSKEIDINGSJUWELIERSWARE.” Daardie ongewone opskrif het onlangs in ’n gewilde vrouetydskrif verskyn. Die artikel het mense aangespoor: “So, jou huwelik het misluk en jy voel of jy misbruik is. Laat smelt gerus daardie herinneringe waarvan jou juwelekissie vol is.” ’n Plaaslike juwelier laat geskeidenes teen betaling die vlam van sy blaaslamp op hulle verloof- en trouringe gebruik. Hy verander dan hulle sierade in vorms wat hulle nie aan hulle mislukte huwelike sal herinner nie.
Dit lyk deesdae of die huwelik, soos penne, borde, babadoeke en skeermesse gewilder in weggooivorm is. ‘Wanneer jy daarvoor moeg raak, raak jy eenvoudig daarvan ontslae’—is die algemene gesindheid.
“Die huwelik as sodanig bestaan nie meer nie”, sê Lorenz Wachinger, ’n gewilde skrywer, sielkundige en terapeut in München, Duitsland. ’n Oordrywing? Miskien; maar dit is nie moeilik om te sien waarom hy so dink nie. Volgens die koerant Stuttgarter Zeitung misluk ongeveer 130000 huwelike elke jaar in Duitsland. Maar egskeidings kom beslis nie net in Duitsland voor nie.
’n Wêreldwye verskynsel
’n Soortgelyke neiging kom in lande wêreldwyd te voorskyn. Die Verenigde State kan byvoorbeeld die egskeidingshoofstad van die wêreld genoem word. Die jaarlikse egskeidingsyfer is meer as 1160 000, of amper die helfte van die getal huwelike. Dit is gemiddeld amper twee egskeidings per minuut per dag!
In vergelyking met egskeidingsyfers in die verlede ervaar ons nou ’n egskeidingsontploffing. Daar was skaars ’n eeu gelede net 1 egskeiding uit elke 18 huwelike in die Verenigde State. Behalwe ’n skielike styging ná die Tweede Wêreldoorlog het die syfer tot en met die sestigerjare net geleidelik gestyg. Toe het dit binne net 25 jaar verdrievoudig!
Lande dwarsdeur die wêreld het in die middel-tagtigerjare (die mees onlangse jare waarvoor betroubare statistiek beskikbaar is) sulke hoogtepunte in egskeidingsyfers gesien: Sowjetunie, 940 000 per jaar; Japan, 178 000; Verenigde Koninkryk, 159 000; Frankryk, 107 000; Kanada, 61 000; Australië, 43 000. Die wind van verandering waai selfs in plekke waar godsdiens en die wet die egskeidingsyfer laag gehou het. In Hongkong is daar byvoorbeeld steeds slegs 1 egskeiding uit elke 17 huwelike; maar die getal egskeidings daar het tussen 1981 en 1987 verdubbel. Die tydskrif India Today het berig dat die stigma wat aan egskeidings kleef besig is om onder Indië se middelklas te verdwyn. Nuwe howe is in verskeie state in Indië gestig om ’n vermeerdering in skeisake van tussen 100 persent en 328 persent in ’n enkele dekade te kan hanteer.
Statistiek weerspieël natuurlik geensins hoeveel hartseer by hierdie hoë egskeidingsyfers betrokke is nie. Ongelukkig raak egskeidings feitlik ons almal om die eenvoudige rede dat die huwelik universeel is. Ons is waarskynlik getroud of die kinders van getroude ouers of ons is na aan getroude mense. Al is ons dus nog nie deur ’n egskeiding seergemaak nie, kan die bedreiging daarvan ons nogtans verontrus.
Wat veroorsaak al hierdie egskeidings? Politieke omwentelinge is moontlik deel van die antwoord. In baie lande het die Staatsverbooie teen egskeidings—wat lank deur invloedryke godsdiensgroepe ondersteun is—in onlangse jare in duie gestort. Argentinië het byvoorbeeld in die tagtigerjare ’n wet wat wetlike egskeiding verbied as ongrondwetlik verklaar. Spanje en Italië het eweneens wetlike egskeiding ingestel. Maar sulke wetsveranderinge gaan nie altyd gepaard met ’n skielike styging in egskeidingsyfers nie.
Iets wat baie dieper is as die regstelsel moet derhalwe agter die wêreldwye egskeidingsepidemie aan die werk wees. Skrywer Joseph Epstein het dit aangeroer toe hy geskryf het dat dit nie so lank gelede nie “as ’t ware was asof ’n mens jou eie gebrek aan integriteit wetlik laat sertifiseer het, as jy geskei was”. Maar vandag, skryf hy, “is dit in sommige kringe ’n groter uitsondering as jy nog nie ’n egskeiding deurgemaak het nie as wanneer jy wel een deurgemaak het; dit kan selfs as ’n gebrek aan verbeeldingrykheid beskou word as ’n mens jou lewe binne die perke van ’n enkele huwelik deurbring”.—Divorced in America.
Met ander woorde, die fundamentele gesindhede wat mense teenoor die huwelik toon, het verander. Die respek en eerbied vir ’n instelling wat lank as heilig beskou is, is aan die afneem. Egskeidings word dus wêreldwyd geredeliker aanvaar. Waarom? Wat kan mense iets nou laat aanvaar wat vroeër algemeen afgekeur is? Kan dit wees dat egskeidings op die ou end tog nie so sleg is nie?