“Op ’n reis deur al die stede”

TERWYL Christus Jesus op die aarde was, het hy “op ’n reis deur al die stede en dorpies vertrek en in hulle sinagoges geleer en die goeie nuus van die koninkryk verkondig” (Mattheüs 9:35, NW). Diegene wat sy voetstappe wou navolg, moes eweneens in die stede van die wêreld preek. Daar sou hulle die probleme teëkom wat stede oor die algemeen teister en sou hulle daarmee moes saamleef.

’n Geskiedkundige reis deur stede skilder ’n beeld van die goeie en die slegte tye gedurende die duisende jare van mensebestaan, asook die vreugde en die hartseer wat in ’n strewe na geluk deur mensepogings meegebring is. ’n Openhartige beskouing van stede laat ons besef dat die hele mensdom maar net een groot gesin is wat dieselfde probleme ondervind. Daar is vandag geen grondslag vir nasietrots of rassevooroordeel nie.

Ongelukkig is daar baie mense wat min van stede af weet en nie eers weet waar hulle geleë is nie. Toe Amerikaanse universiteitstudente in die middel-tagtigerjare gevra is om die ligging van sekere stede uit te wys, het party Dublin (Ierland) in die Verenigde State en Lima (Peru) in Italië geplaas.

’n Toets wat ’n paar jaar tevore by ’n ander universiteit gedoen is, het getoon dat bykans die helfte van die studente nie Londen op ’n wêreldkaart kon aandui nie. Party het dit in Ysland geplaas, terwyl ander dit op die Europese Vasteland geplaas het. Die professor wat die toets gedoen het, het die feit betreur dat 42 persent van die studente Londen heeltemal ‘verloor’ het. Nog ’n groter verleentheid was die feit dat 8 persent die Amerikaanse stad waar die toets gedoen is, ‘verloor’ het!

Maar dit is klaarblyklik nie net Amerikaners wat min van aardrykskunde weet nie. Teen die einde van die tagtigerjare het ’n toets van studente in tien lande getoon dat die Swede die beste gevaar en die Amerikaners die sesde plek ingeneem het. Die Akademie vir Wetenskappe van die eertydse Sowjetunie het bevind dat 13 persent van die Sowjetstudente onder wie die opname gedoen is nie eers hulle eie land op ’n wêreldkaart kon aandui nie. ’n Lid van die Akademie, Wladimir Andrijenkof, het verleë gesê: “Die bevindinge is ongelooflik.”

Wat van jou? Hoeveel weet jy van aardrykskunde in die algemeen en van stede in die besonder? Toets jouself gerus deur middel van die vrae op bladsy 10. Jy kan ’n paar interessante feite leer as jy “Stede van naderby beskou”.

In die volgende nommer van die Ontwaak! sal ons vyf stede van naderby beskou. Kan jy hulle identifiseer? Hulle is spesiale soort stede wat duisende jare lank heeltemal onbekend was. Maar na verwagting sal daar teen die jaar 2000 minstens 20 sulke stede wees. Meer as die helfte sal in Asië voorkom. Watter soort stad kan dit wees?

[Venster op bladsy 10, 11]

Kan jy die stad identifiseer?

Paar die volgende beskrywings met die regte stad af.

1. Die hoogliggendste hoofstad ter wêreld.

2. Die grootste stad in die digs bevolkte land in die wêreld.

3. Sy amptelike naam word selde gebruik en bestaan uit 27 woorde, waarvan die eerste deel byna dieselfde as dié van Los Angeles beteken; dit is geleë in die hartjie van ’n streek waar rys verbou word. Dit het meer as 400 Boeddhistiese tempels.

4. Sy bevolkingsdigtheid is—met uitsondering van vier ander stede—twee keer hoër as enige ander stad ter wêreld.

5. Byna ’n kwartmiljoen van sy inwoners het in 1976 in ’n ramp gesterf.

6. Hierdie stad is die middelpunt van sy land se tekstielstreek en het ’n groot rol in die industriële omwenteling gespeel.

7. Dit is eers as een van die vuilste stede in Europa beskou, maar is vandag wêreldberoemd vanweë die reukwater wat sy naam van die stad gekry het.

8. Byna 60 tale word in hierdie hawestad in Asië gepraat. Van 1833 tot 1912 was dit die hoofstad van sy land.

9. ’n Hoofstad wat volgens voorskrif gebou is en in 1960, ná baie beplanning, ’n werklikheid geword het.

10. Dit is aan die punt van ’n fjord van 100 kilometer geleë en is vanweë die gebied wat dit beslaan een van die grootste stede in die wêreld.

11. Dit is in 1755 feitlik heeltemal deur ’n aardbewing verwoes en het die laagste lewenskoste van enige hoofstad binne die Europese Gemeenskap.

12. Dit is teen 1873 amptelik gestig toe gemeenskappe aan teenoorgestelde kante van die Donaurivier mekaar die hand gegee en hulle onder een naam verenig het.

13. Portugese ontdekkingsreisigers het gedink dat die ingang van sy baai die mond van ’n rivier is en het dit gevolglik die naam gegee wat dit vandag het.

14. Dit is in 1788 as ’n strafkolonie gestig en is een van die suidelikste stede van sy grootte ter wêreld.

15. Hierdie stad het ’n sterk godsdiensagtergrond en het weens ’n ongewone politieke teeparty bekend geword.

16. In 1850 het koning Kamehameha III dit die hoofstad van sy koninkryk gemaak; die stad se naam beteken “Beskermde Baai”, en sy matige klimaat regdeur die jaar maak van hierdie stad ’n toeristeparadys.

17. Dit word soms die winderige stad genoem en is eenkeer byna deur ’n brand verwoes; vandag spog dit met die hoogste gebou ter wêreld.

18. Voor 1966 is dit Leopoldstad genoem.

19. Hierdie stad is so oud soos een van Griekeland se beroemdste heersers, en Bybelstudente ken dit as die plek waar ’n beroemde Griekse vertaling van die Hebreeuse Geskrifte gedoen is.

20. Weens die ontdekking van goud in hierdie omgewing het dié stad vinnig gegroei, en dit is uniek omdat dit die enigste stad van sy grootte ter wêreld is wat nie langs ’n kus of meeroewer of rivier geleë is nie.

Alexandrië, Egipte

Bangkok, Thailand

Boston, VSA

Brasilia, BrasiliëBoedapest, Hongarye

Kalkutta, Indië

Chicago, VSA

Keulen, Duitsland

Hongkong

Honolulu, Hawaii, VSA

Johannesburg, Suid-Afrika

Kinshasa, Zaïre

La Paz, Bolivia

Lissabon, Portugal

Manchester, Engeland

Oslo, Noorweë

Rio de Janeiro, Brasilië

Sjanghai, China

Sydney, Australië

Tangsjan, China

[Venster op bladsy 11, 12]

Antwoorde:

1. La Paz, wat tussen 3250 en 4100 meter bo seespieël geleë is, is in 1548 deur die Spanjaarde gestig.

2. “Sjanghai” beteken “Op die see” en is nie alleen een van die wêreld se grootste seehawens nie, maar ook China se sentrum van hoër onderwys en wetenskaplike navorsing.

3. Die eerste deel van Bangkok se amptelike naam is Kroeng Thep, wat “Stad van engele” beteken; in Spaans beteken “Los Angeles” “die engele”. Hoewel Bangkok sy deurpaaie uitgebrei het, is die meeste van sy beroemde kanale opgevul sodat paaie gebou kan word.

4. Hongkong, met 96 000 mense per vierkante kilometer, word gevolg deur Lagos, Nigerië (55 000); Dakka, Bangladesj (53 000); Djakarta, Indonesië (50 000) en Bombaai, Indië (49-000).

5. In 1976 is China deur een van die ergste aardbewings in die hedendaagse geskiedenis getref, wat 7,8 op die Richterskaal geregistreer het. Tangsjan is amper heeltemal gelykgemaak; minstens 240 000 mense het gesterf.

6. Manchester, wat ongeveer 240 kilometer noord van Londen geleë is, het so vinnig ’n nywerheidsentrum geword dat sy bevolking vanaf 1821 tot 1831 met 45 persent toegeneem het.

7. Aan die begin van die 19de eeu was Keulen na bewering een van die drie vuilste stede ter wêreld—Kalkutta, Konstantinopel en Keulen—en daarom het Franse soldate wat daar gestasioneer was “hulle gesigte met sakdoeke bedek wat met Keulse water deurweek was om die reuk van urine, waarna die hele stad geruik het, weg te hou”.—Kölner Stadt-Anzeiger.

8. Kalkutta is Indië se derde grootste stad en is deur Nieu-Delhi as die hoofstad vervang.

9. Die idee om ’n hoofstad in Brasilië se binneland te hê, is in 1789 voorgestel en in die Grondwet van 1891 vervat, maar het eers in 1960 deur middel van Brasilia ’n werklikheid geword. Aangesien dit van meet af aan gebou is, het dit ’n seldsame geleentheid gebied om “’n hele stad te ontwerp wat georganiseer is ten opsigte van fisiese uitleg, argitektuur en woonplek vir mense”.—Encyclopædia Britannica.

10. Oslo, die hoofstad van Noorweë, beslaan ’n gebied van 453 vierkante kilometer, waarvan ’n groot gedeelte woudbedekte heuwels en mere is.

11. Die kerke was die oggend van 1 November 1755 stampvol vir die viering van Allerheiligedag toe Lissabon verwoes is deur een van die grootste aardbewings wat nog opgeteken is en waartydens ongeveer 30 000 mense gesterf het.

12. In 1873 het die dorp Pest, aan die oostekant van die Donaurivier, en Boeda, tesame met Óboeda en Margaret-eiland, aan die westekant, amptelik verenig en Boedapest geword, wat een van Europa se aantrekliker stede is en vroeër as die Koningin van die Donau bekend was.

13. Die Portugese woorde vir “rivier” en vir “Januarie”—die ontdekkingsreisigers het op 1 Januarie 1502 daar aangekom—is saamgevoeg om die naam Rio de Janeiro te skep.

14. In Januarie 1788 het ongeveer 750 gevangenes van Brittanje af aangekom as die basis vir ’n strafkolonie; vandag is Sydney die oudste en grootste stad in Australië.

15. Byna drie eeue lank het min stede ’n groter invloed op die lewe in die Verenigde State gehad as Boston, wat deur Puriteine gestig is nadat hulle weens godsdiensvervolging uit Europa gevlug het. In 1773 het sy inwoners tot die uitbreek van die Amerikaanse Revolusie bygedra toe hulle, vermom as Indiane, drie skeepsvragte tee in die Bostonse hawe gestort het uit protes teen die feit dat hulle aan Brittanje belasting moes betaal, maar nie verteenwoordigers in die regering gehad het nie.

16. Honolulu was oorspronklik ’n basis vir sandelhouthandelaars en walvisvangers en is deur die Russe, Britte en toe deur die Franse beset en daarna aan koning Kamehameha III teruggegee. In 1850 het hy dit die hoofstad van sy koninkryk gemaak. Hawaii het in 1900 ’n Amerikaanse gebied en in 1959 ’n staat geword.

17. Party sê Chicago is die tipiese Amerikaanse stad, wat die land se beste sowel as sy slegste kenmerke openbaar. Die sentrale deel van die stad is in 1871 deur ’n brand verwoes toe mev. O’Leary se koei glo ’n brandende lantern in ’n skuur omgeskop het. Ongeveer 250 mense het gesterf en 90 000 is dakloos gelaat. Chicago se Sears Tower, wat 443 meter hoog is, is die hoogste gebou ter wêreld.

18. In 1960 het Leopoldstad, wat na die Belgiese koning Leopold II vernoem is, die hoofstad van die Republiek van die Kongo geword ná die ondergang van die Belgiese Kongo. In 1971 is die land se naam na Zaïre verander; in 1966 is die hoofstad tot Kinshasa hernoem.

19. Die naam Alexandrië is van Alexander die Grote se naam afgelei, wat in 332 v.G.J. beveel het dat dit gebou word. Minder as honderd jaar later het Jode wat daar gewoon het—waarskynlik gedurende die heerskappy van Ptolemaios II Philadelphos (285-246 v.G.J.)—die Hebreeuse Geskrifte in Grieks begin vertaal, en gevolglik het die Septuagint ontstaan.

20. Johannesburg, wat nie langs ’n kus, meer of rivier geleë is nie, het vanweë die ontdekking van goud in 1886 tot ’n groot stad gegroei. Sy bevolking het van 2000 in 1887 tot 120 000 teen 1899 vermeerder en is vandag meer as 1,7 miljoen.

[Kaart op bladsy 8, 9]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

[Prent op bladsy 8]

Rio de Janeiro, Brasilië

[Prent op bladsy 9]

Bangkok, Thailand

[Erkenning]

Tourism Authority of Thailand

[Prente op bladsy 10]

Links: Sydney, Australië

Onder: La Paz, Bolivia

[Prent op bladsy 11]

Sjanghai, China

[Prente op bladsy 12]

Links: Honolulu, Hawaii

Regs: Hongkong