Die by versus die rekenaar
HOE slim is die gewone heuningby? Klaarblyklik veel slimmer as die kragtigste superrekenaars van vandag. En hulle is ’n wonder van miniaturisasie.
Een van die wêreld se kragtigste rekenaars kan die verstommende verwerkingspoed van 16 gigawops behaal. In leketaal kan hierdie rekenaar elke sekonde 16 miljard eenvoudige rekeningkundige bewerkings, soos om twee getalle bymekaar te tel, doen. In teenstelling hiermee toon ’n konserwatiewe telling van al die elektriese en chemiese gebeurtenisse wat in ’n by se brein plaasvind dat die eenvoudige heuningby die ekwivalent van tienbiljoen bewerkings per sekonde doen. Verstommend!
Die by doen dit alles terwyl hy heelwat minder krag as ’n rekenaar verbruik. Volgens die tydskrif Byte “gebruik ’n heuningby se brein minder as 10 mikrowatt. . . . Die ordegrootte daarvan is ongeveer sewe keer voortrefliker as die doeltreffendste vervaardigde rekenaars van vandag.” Meer as tienmiljoen bybreine kan dus op die krag werk wat vir ’n enkele 100-wattgloeilamp nodig is. Die doeltreffendste hedendaagse rekenaars gebruik honderdmiljoene kere meer energie om dieselfde aantal bewerkings te doen.
Tog doen heuningbye baie meer as rekenaars. Hulle kan in kleur sien, ruik, vlieg, loop en hulle balans behou. Hulle kan oor lang afstande koers hou om nektarbronne op te spoor en keer dan na die nes terug en dra die aanwysings aan die ander bye oor. Hulle is ook heel bekwame skeikundiges. Hulle voeg spesiale ensieme by die nektar om heuning te maak. Hulle vervaardig byewas om hulle neste te bou en te herstel. Hulle berei spesiale voedselitems vir hulle larwes voor, soos koninginjellie en byebrood. Hulle beskerm hulle tuiste deur indringers te eien en uit te dryf.
As goeie huishoudsters verwyder hulle gereeld vullis en ander afval uit die nes. Hulle reguleer die klimaat in die nes deur in die winter dig langs mekaar te sit om warm te kry of deur vars lug in te waai en water te sprinkel gedurende die somer. Wanneer hulle tuiste oorvol raak, is bye slim genoeg om te weet dat sommige van hulle moet uittrek. Hulle kies dus ’n nuwe koningin vir die ou nes, en die ou koningin en baie van die werkers gaan om ’n nuwe kolonie te vestig. Maar verkenners word eers uitgestuur om nuwe blyplekke te ondersoek. Nadat hulle terugkeer en as ’t ware indrukke wissel, lei die bye wat weet waar die nes is die swerm na hulle nuwe tuiste.
Die eenvoudige by doen dit alles sonder enige hulp of leiding van buite. Hulle funksioneer onafhanklik. Maar superrekenaars het spanne programmeerders, ingenieurs en tegnici nodig. Daar is geen vergelyking nie! Bye is waarlik ’n wonder van miniaturisasie.
[Foto-erkenning op bladsy 25]
L. Fritz/H. Armstrong Roberts