Wat gebeur met grootouers?

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN ITALIË

“Ek kon nie glo dat my kleinkinders sulke teerheid teenoor my as ’n oupa betoon nie. Hulle is ’n gawe—dierbare, onskuldige ambassadeurs vir die versterking van die bande van geneentheid.”—Ettore, die oupa.

ONDANKS die gesonde verhouding hierbo kom grootouers, ouers en kleinkinders deesdae nie altyd met mekaar oor die weg nie. In plaas van saam te werk, bots die drie geslagte dikwels. Met watter gevolge? Toenemende eensaamheid en ongelukkigheid onder die bejaardes, die grootouers—daardie lede van die familie wat dikwels die kwetsbaarste en afgesonderdste is, dié tot wie die familie hulle moontlik sal wend wanneer hulle ekonomiese probleme het. Wat is die situasie in julle familie? Word die grootouers werklik waardeer?

In die laaste paar dekades het merkbare maatskaplike veranderings wêreldwyd die familie en die verhoudinge van die familie geraak, sodat die patriagale familie so te sê heeltemal verdwyn het. In Europa woon net 2 persent van die bejaardes by hulle kinders. Nogtans word die verhouding van grootouers tot die algemene bevolking in nywerheidslande al hoe groter weens die huidige toename in die gemiddelde lewensverwagting en die afname in geboortes. Grootouers maak 26 persent van Europa se bevolking uit, en volgens ’n opname wat deur die Europese Unie uitgegee is, is die syfer “bestem om te styg”. Japan, sê die Asahi Evening News, “is trots op sy tradisie om na sy bejaardes om te sien”. Tog raak dit ’n al hoe algemener gewoonte, veral in die stede, om grootouers in hospitale en gespesialiseerde klinieke te sit, selfs wanneer hulle nie werklik hospitaalbehandeling nodig het nie. Ook in Suid-Afrika, waar die bejaardes tradisioneel met eerbied behandel word, is daar nou die betreurenswaardige neiging om die bejaardes te verwerp, aldus die Kaapstadse koerant The Cape Times. Die berig wys daarop dat gesinne “soveel moontlik uit die lewe” wil kry en “hulleself wysmaak dat hulle alles gedoen het wat van hulle verwag word as hulle ouma eers veilig in ’n tehuis gesit het”.

Dieselfde koerant meld ’n spesifieke geval waarin ’n bejaarde ouma deur haar drie kinders in ’n geskikte ouetehuis geplaas is, “met beloftes van hulp en gereelde besoeke”. Maar wat word van haar? “Aanvanklik besoek hulle haar daagliks. Ná ’n paar weke net drie keer per week. Dan net een keer per week. Ná ’n jaar twee of drie keer per maand, uiteindelik vyf of ses keer per jaar en op die ou end byna nooit nie.” Hoe het hierdie ouma haar eindelose dae omgekry? Die hartverskeurende beskrywing sê: “Haar kamer het ’n venster gehad wat op ’n boom uitkyk, en haar enigste lewende metgeselle was die duiwe en die spreeus wat daarin gesit het. Sy wag so gretig op hulle aankoms asof hulle naasbestaandes is.”

As gevolg van die verwestersing van Suid-Afrikaanse lewenswyses, wat talle noodsaak om werk in die stede te soek, gebeur dieselfde ding in stamfamilies. Buiten die veranderende maatskaplike toestande is ander redes waarom grootouers aan hulle lot oorgelaat word die verdwyning van daardie mensliewende eienskappe wat ’n gelukkige maatskaplike en familielewe bevorder—goedheid, respek vir jou naaste, familiegeneentheid—asook die algemeenheid van die gees van selfsug, hedonisme, trots en opstandigheid. Volgens die Skrif is sulke sedelike verdorwenheid ’n teken dat ons in “die laaste dae” lewe (2 Timoteus 3:1-5). In plaas van hulle grootouers as ’n bron van verryking en stabiliteit te ag, beskou kinders en kleinkinders hulle dus dikwels as ’n groot las, wat nie met die vinnige maatskaplike veranderings kan tred hou nie.a

Die generasiegaping raak al hoe groter, en dit veroorsaak aansienlike spanning, veral wanneer die bejaardes by hulle familie woon. Tog kan die grootouers se bydrae van groot nut wees! Wat is dan van die vernaamste probleme tussen die geslagte wat liefderyke verhoudinge tussen grootouers, kinders en kleinkinders belemmer? En hoe kan grootouers hulle waardevolle rol in die familiekring herstel?

[Voetnoot]