Wat kan jy aan ’n slegte asem doen?

Dit is na bewering een van die wêreld se algemeenste klagtes en raak op die een of ander tyd meer as 80 persent van die volwasse bevolking. Dit kan verleentheid, frustrasie en angstigheid veroorsaak.

ONDER medici staan dit algemeen as halitose bekend, wat afgelei word van die Latynse woord halitus, wat “asem” beteken, en die agtervoegsel -osis, wat na ’n abnormale toestand verwys. Party noem dit ook mondonwelriekendheid. Maar die meeste mense ken dit eenvoudig as ’n slegte asem!

Het jy ’n slegte asem? Terwyl jy moontlik geen probleem het om agter te kom wanneer ander mense ’n slegte asem het nie, is dit dalk vir jou onmoontlik om jou eie te bespeur. ’n Tydskrif van die Amerikaanse Tandheelkundige Vereniging, JADA, verduidelik dat ons geneig is om aan ons eie slegte asem gewoond te raak en dat selfs mense “met ’n uiters slegte asem onbewus van hulle probleem kan wees”. Gevolglik raak die meeste van ons eers van ons eie slegte asem bewus wanneer iemand anders dit onder ons aandag bring. Wat ’n verleentheid!

Die feit dat dit ’n algemene probleem is, bied geen troos nie. ’n Slegte asem word gewoonlik as aanstootlik en onaanvaarbaar beskou. In party gevalle kan dit selfs ernstige emosionele trauma veroorsaak. Dr. Mel Rosenberg, die hoof van die Laboratorium van Mondmikrobiologie by die Universiteit van Tel Aviv in Israel, verduidelik: “Mondonwelriekendheid, of dit nou werklik of denkbeeldig is, kan tot sosiale afsondering, egskeidingsake en selfs selfmoordgedagtes lei.”

Wat weet ons van ’n slegte asem?

Gesondheidsdeskundiges besef al lank dat ’n slegte asem ’n moontlike teken van swak gesondheid is. Daarom bestudeer dokters al van die vroegste tye af die reuke van die mens se mond.

Omtrent tweehonderd jaar gelede het die beroemde Franse skeikundige Antoine-Laurent Lavoisier ’n asemtoetser ontwerp om die samestellende dele van die mens se asem te bestudeer. Sedertdien het wetenskaplikes beter modelle ontwikkel. Vandag gebruik laboratoriums in Kanada, Israel, Japan en Nederland die halimeter, wat die vlak van slegte reuke in die mond meet. In Nieu-Seeland het wetenskaplikes plaakkweeklaboratoriums gestig, wat ook as kunsmatige monde bekend staan. Dit boots die omgewing in die tipiese mond na met speeksel, plaak en selfs ’n slegte asem.a

Met behulp van moderne tegnologie het wetenskaplikes baie oor ons asem te wete gekom. Byvoorbeeld, volgens die tydskrif Scientific American “het navorsers nou byna 400 vlugtige organiese verbindings in die normale mens se asem geïdentifiseer”. Nie al hierdie verbindings lewer egter slegte reuke nie. Die grootste sondaars in ’n slegte asem is waterstofsulfied en metielmerkaptaan. Daar is al gesê dat hierdie gasse ons asem ’n reuk gee wat baie soos dié van ’n muishond is

Die mens se mond is die tuiste van meer as 300 soorte bakterieë. Die Tufts University Diet & Nutrition Letter sê: “Omdat die mond donker, warm en klam is, is dit die volmaakte omgewing waarin bakterieë wat reuke afgee, floreer.” Maar net vier spesies is hoofsaaklik vir ’n slegte asem verantwoordelik. Hulle lewe in jou mond, maar jy ken heel moontlik nog nie hulle name nie. Hulle is Veillonella alcalescens, Fusobacterium nucleatum, Bacteroides melaninogenicus en Klebsiella pneumoniae. Hulle lewe van stukkies kos, dooie selle en ander deeltjies in die mond. Hierdie bakteriewerking gee weer onwelriekende gasse af. Die proses is soortgelyk aan wat gebeur wanneer vullis verrot. Die tandheelkundige tydskrif J Periodontol verduidelik heel tereg: “Halitose ontstaan in die oorgrote meerderheid gevalle in die mond self, as gevolg van mikrobiese verrotting [die ontbinding van organiese materiaal].” As hierdie prosesse nie stopgesit word nie, kan dit tot tandbederf en tandvleissiekte lei.

“Goeiemôre! Hoe ruik jou asem?”

Hierdie verrottingsproses in die mond versnel terwyl ’n mens slaap. Waarom? Gedurende die dag word die mond voortdurend met speeksel uitgespoel wat ryk aan suurstof en effens suur is, sodat bakterieë weggespoel word. Maar wanneer ’n mens slaap, word die uurlikse vorming van speeksel tot ongeveer 1/50 van die normale tempo verminder. Soos een tydskrif dit stel, word ’n droë mond “’n staande poel van meer as 1 600 miljard bakterieë”, wat die bekende “oggendasem” met sy gepaardgaande slegte smaak veroorsaak.

Die afname in die vloei van speeksel kan ook deur spanning veroorsaak word terwyl ’n mens wakker is. ’n Senuweeagtige openbare spreker kan byvoorbeeld ’n droë mond kry terwyl hy praat en dit kan tot ’n ernstige geval van halitose lei. Droogheid van die mond is ook ’n newe-effek of simptoom van ’n aantal siektes.

Maar ’n slegte asem is nie altyd die gevolg van bakteriewerking in die mond nie. Trouens, mondonwelriekendheid is dikwels ’n simptoom van ’n verskeidenheid toestande en siektes. (Sien venster op bladsy 22.) Om hierdie rede is dit die beste om mediese behandeling te kry as ’n onverklaarbare slegte asem voortduur.

’n Slegte asem kan ook sy oorsprong in die maag hê. Dit gebeur egter selde, in teenstelling met wat mense algemeen glo. Onaangename reuke bereik jou mond gewoonlik deur die longe. Hoe? Nadat party kossoorte, soos knoffel of uie, verteer is, gaan dit die bloedstroom binne en word dit na die longe vervoer. Die gepaardgaande reuke beland dan deur die asemhalingskanaal in jou mond en neus en word uitgeasem. Volgens die tydskrif Health “het studies getoon dat mense knoffelasem kry selfs wanneer die knoffelhuisies bloot teen hulle voetsole gevryf word of wanneer dit ingesluk word sonder dat dit gekou is”.

As ’n mens sterk drank drink, sal dit ook jou bloed en longe met die reuk van alkohol vul. Wanneer dit gebeur, is daar feitlik niks wat jy kan doen om die toestand reg te stel behalwe om te wag nie. Die reuk van party kossoorte sal tot 72 uur lank in jou liggaam vertoef.

Hoe jy ’n slegte asem kan voorkom

’n Slegte asem kan nie reggestel word deur bloot ’n lekkergoedtipe asemverfrisser te kou nie. Onthou dat ’n slegte asem dikwels die gevolg van bakteriewerking in die mond is. ’n Mens moet altyd in gedagte hou dat klein stukkies kos wat in die mond agterbly ’n feesmaal aan miljoene bakterieë voorsien. Een belangrike manier om ’n slegte asem te beveg, is dus om jou mond skoon te hou en gevolglik sy bakteriebevolking te verminder. Dit word gedoen deur kosdeeltjies en plaak gereeld van jou tande te verwyder. Hoe? Dit is belangrik om jou tande ná etes en met slapenstyd te borsel. Maar om jou tande te borsel, is slegs een van die stappe.

Daar is tandoppervlaktes wat jy nie met ’n borsel kan bereik nie. Dit is dus noodsaaklik dat jy ten minste een keer per dag vlos. Deskundiges beveel ook aan dat jy jou tong, wat ’n geliefkoosde wegkruipplek en teelaarde vir bakterieë is, saggies borsel. Periodieke ondersoeke en afskraping van tandsteen deur ’n tandarts en ’n mondhigiënis is ook nodig. As ’n mens enige van hierdie stappe oorslaan, kan dit tot ’n slegte asem en mettertyd tot ernstige tand- en tandvleissiektes lei.

Daar is ook ’n paar tydelike maatreëls wat ’n mens kan neem om jou asem te verfris. Drink ’n bietjie water, kou suikerlose kougom—doen iets wat jou speekselvloei sal vermeerder. Onthou dat speeksel ’n natuurlike mondspoelmiddel is wat bakterieë wegspoel en ’n ongunstige omgewing vir hulle skep.

Kommersiële mondspoelmiddels kan help, maar onlangse studies toon dat ’n mens nie alleenlik op hulle moet vertrou wanneer jy ’n slegte asem beveg nie. Om die waarheid te sê, as ’n mens gereeld met mondspoelmiddels gorrel wat alkohol bevat, kan dit droogheid van die mond veroorsaak. Party van die doeltreffendste mondspoelprodukte wat aan die verbruiker beskikbaar is, verminder plaak met slegs 28 persent. Ná ’n goeie spoel met jou geliefkoosde mondspoelmiddel kan jy dus nog steeds meer as 70 persent van die oorspronklike bakteriebevolking in jou mond hê. Die tydskrif Consumer Reports verduidelik dat daar in ’n reeks eksperimente bevind is dat “’n slegte asem gewoonlik ná tussen 10 minute en ’n uur teruggekeer het nadat daar [met ’n mondspoelmiddel] gespoel is”. Selfs die sterker mondspoelmiddels, wat in baie lande slegs op voorskrif verkry kan word, verminder plaak met slegs 55 persent. Binne ’n paar uur is daar weer net soveel as tevore.

Wanneer dit by die voorkoming van ’n slegte asem kom, moet ’n ongeërgde gesindheid beslis vermy word. ’n Mens moet eerder jou mond en tande as kosbare gereedskap beskou wat voortdurend instandhouding nodig het. Verantwoordelike timmermanne en werktuigkundiges beskerm hulle gereedskap teen roes, korrosie en ander skade deur spesifieke instandhoudingsprosedures ná die voltooiing van elke werkstuk te volg. Jou tande en mond is kosbaarder as enige mensgemaakte gereedskap. Gee hulle dus die instandhouding en sorg wat hulle verdien. As jy dit doen, sal jy ’n slegte asem, saam met die gepaardgaande frustrasies en verleenthede, teëwerk. Nog belangriker is die feit dat jou mond skoner en gesonder sal wees.

[Voetnoot]

[Venster op bladsy 22]

Wat veroorsaak ’n slegte asem?

Die volgende is van die talle toestande, siektes en gewoontes wat ’n slegte asem kan veroorsaak:

Brongitis

Chroniese maagvliesontsteking

Die drink van sterk drank

Droogheid van die mond

Empieem

Eruktasies (winde opbreek)

Mantelvliesbreuk

Lewersiekte

Menstruasie

Mondsere

Nierversaking

Ovulasie

Party soorte kanker

Party soorte medikasie

Sinusitis

Suikersiekte

Swak mondhigiëne

Tabakrook

Tandbederf

Tandvleissiekte

Tering

Wonde van tandoperasie

[Venster op bladsy 24]

Jou tong het ook aandag nodig

Gaan na die naaste spieël en kyk mooi na jou tong. Is dit oortrek met ontelbare skeurtjies? Dit is normaal. Maar daardie skeurtjies op jou tongoppervlak kan miljoene bakterieë huisves. As hulle nie gesteur word nie, kan die bakterieë ’n aanhoudende slegte asem en ander ongesonde toestande veroorsaak. Mense vergeet egter dikwels die tong wanneer hulle mondhigiëne beoefen.

Tandartse beveel as ’n middel teen halitose aan dat ’n mens gereeld die bokant van die tong met ’n sagtehaartandeborsel borsel. Party deskundiges beveel die gebruik van ’n tongskraper aan. In Indië gebruik mense al geslagte lank tongskrapers as ’n manier om van ’n slegte asem ontslae te raak. Jare gelede was hulle van metaal gemaak, maar vandag is plastiekskrapers algemener. In party plekke sal jy dalk jou tandarts moet besoek om ’n skraper in die hande te kry.

[Prente op bladsy 23]

Goeie mondhigiëne sluit in dat jy jou tande vlos en ook dat jy jou tande en tong borsel

[Foto-erkenning op bladsy 21]

Life