Cuzco—eertydse hoofstad van die Inkas
Deur Ontwaak!-medewerker In Peru
ONS het na ons asem gesnak terwyl ons vliegtuig ’n lang skuins draai gemaak en in die nou vallei afgevlieg het. Ons sou kort voor lank in die geskiedkundige stad Cuzco in Peru land. Al is die stad op ’n hoogte van meer as 3400 meter geleë, het die ruwe berge selfs hoër opgedoem en het ons aanvlug na die aanloopbaan baie gevaarlik gelyk. Gelukkig het ons veilig geland. Dit sou baie aangenaam wees om hierdie beroemde stad met 275 000 inwoners, wat eens die hoofstad van die ontsaglike Inkaryk was, te sien.
Die eertydse Inkakultuur kan nog steeds in Cuzco gesien word. Baie van die stad se inwoners praat nog Quechua. Trouens, ongeveer agtmiljoen mense in die Andesgebergte praat nog altyd hierdie antieke taal. Onlangs het die Quechuaanse gemeenskap die regering oorreed om die naam van Cuzco na Qosqo te verander, aangesien die fonetiese uitspraak van Qosqo nader aan die oorspronklike naam in Quechua is.
’n Antieke stad
Geskiedkundiges sê dat hierdie stad omtrent 1500 jaar voor die geboorte van Christus ontstaan het. Dit was omstreeks die tyd toe Moses Israel uit Egipte gelei het. Toe, ongeveer 600 jaar gelede, het Pachacuti, die negende Inkakeiser, ’n handvol klei opgetel en ’n model gemaak van die nuwe, herontwerpte stad Cuzco. Pachacuti het in omstreeks 1527 begin regeer, 89 jaar voor die aankoms van die Spaanse veroweraars. Onder sy toesig is die stad in ’n goed uitgelegde metropolis met duisende huise omskep, wat die grondslag van die moderne Cuzco is.
Volgens party inboorlinge was die stad in vier dele verdeel, wat in die middel begin het waar die plaza, of stadsplein, geleë was. Hierdie plaza het in Quechua bekend gestaan as die huacaypata, ’n plek waar daar feesgevier, ontspan en gedrink is. Party Quechua-taalkenners sê dat “Cuzco”, of “Qosqo”, “die middelpunt van die wêreld” beteken. Gevolglik het die middelpunt van Cuzco se plaza die chawpi, of “die middelpunt van die Inkaryk se middelpunt”, geword.
Die Inkakeiser het vanuit Cuzco oor dele van hedendaagse Argentinië, Bolivia, Chili, Colombia, Ecuador en Peru geheers—waarvan die grond grotendeels ryk en vrugbaar is. Die mense kon landbou met welslae bedryf deur terrasse op verskillende vlakke en hoogtes aan te lê. Op hierdie vrugbare terrasse het hulle party van die plante gedomestiseer wat steeds baie van die wêreld se voedsel voorsien, soos die wit-aartappel en die limaboontjie.
Dit sou byna onmoontlik gewees het om deur Inkagebied te reis sonder die uitstekende paaiestelsel wat regoor die ryk gestrek het. In skilderagtige Cuzco kan ’n mens jou net voorstel hoe die eertydse Inkas daar aangekom het met hulle karavane van llamas, die lasdiere van die Andes. Hulle kosbare vrag het edelgesteentes, koper, silwer en goud ingesluit.
Goud was volop, maar die Inkas het dit nie as geld gebruik nie. Weens die metaalgeel glans daarvan is goud met die god van die Inkas, die son, geassosieer. Hulle tempels en paleise is dikwels met goue plate versier. Hulle het selfs ’n goue tuin gemaak, met beelde van diere en plante van soliede goud. Stel jou voor hoe indrukwekkend die eertydse Cuzco gelyk het, met sy goudversierde geboue wat in die son skitter! Dit is te verstane dat so ’n oorvloed van goud die gierige Spaanse invallers gelok het wat dit in 1533 verower en geplunder het.
Cuzco se unieke argitektuur
Die Inkas het aan die hedendaagse Cuzco ’n pragtige en unieke klipboustyl as erfenis nagelaat. Baie van die huidige geboue is op klipmure opgerig wat honderde jare lank ongeskonde gebly het. Party klippe is gesny om presies in spesifieke plekke in die mure in te pas. Een muur, wat ’n gewilde toeriste-aantreklikheid geword het, het so ’n klip, met twaalf verskillende hoeke! Weens hulle veelhoekige vorm is hierdie klippe soos sleutels wat net in hulle ooreenstemmende sleutelgate pas.
Inkaklipmesselaars was meesterbouers. Hulle kon, sonder die hulp van moderne tegnologie, klippe so presies sny dat ’n mes se lem nie eers tussen hulle ingesteek kon word nadat hulle gelê is nie! Party van hierdie klippe weeg ’n hele paar ton elk. Hoe hierdie eertydse volk dit reggekry het om sulke vaardighede aan te leer, is steeds ’n raaisel.
Godsdiens in Cuzco
Aangesien die Quechua-inboorlinge die Katolieke godsdiens aangeneem het, word hulle nie meer as sonaanbidders beskou nie. Hulle volg egter nog steeds heidense animistiese opvattings wat ouer is as selfs die sonaanbidding van die Inkas. Hulle vier nog steeds die oesseisoen en bring offerandes aan wat hulle Pacha-Mama noem, wat van ’n Quechua-woord kom wat “moederaarde” beteken.
Jehovah se Getuies gaan voort om hulle program van Bybelonderrig in Peru met groot welslae uit te voer. Die Wagtoringgenootskap voorsien nou al ’n hele tyd Bybellektuur in Quechua sodat die Quechua-sprekende bevolking die Koninkryksboodskap in hulle moedertaal kan ontvang. Daar is ses plekke waar Christelike vergaderinge in daardie taal gehou word.
Hoewel daar nie meer aan Cuzco gedink word as die middelpunt van die wêreld nie, stroom toeriste na hierdie unieke stad toe. Miskien sal jy ook eendag bekoorlike Peru besoek!
[Prente op bladsy 18, 19]
1. Lugfoto van Cuzco met sy stadsplein
2. Inkas sny klippe so presies dat ’n mes se lem nie tussen hulle sal inpas nie
3. Kenmerkende Peruviaanse kleredrag
4. Llamas is die lasdiere van die Andes