Voorstander van oorlog of vredemaker? — Wagtoring

Voorstander van oorlog of vredemaker?

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN SWEDE

Die Nobelprys word elke jaar aan individue of organisasies toegeken wat op verskeie gebiede groot bydraes tot voordeel van die mensdom gelewer het. Wanneer het hierdie tradisie begin, en hoe hou dit verband met die strewe na wêreldvrede?

SY NAAM word geassosieer met die verbetering van die mensdom se omstandighede, en tog het hy groot rykdom vergaar deur oorlogswapens te verkoop. Wie was hy? Alfred Bernhard Nobel, ’n Sweedse nyweraar en chemikus. Nobel is vir sy humanitêre pogings geprys, maar hy is ook al “’n handelaar van die dood” genoem. Waarom? Omdat Nobel die uitvinder van dinamiet was, en gedurende sy leeftyd het hy ’n fortuin gemaak deur dodelike plofstowwe te vervaardig en te verkoop.

Maar ná Nobel se dood in 1896 is ’n verbasende ontdekking gedoen. Sy testament het bepaal dat $9 miljoen opsy gesit word en dat die rente daarop jaarliks aan individue toegeken word wat merkwaardige prestasies behaal het op die gebied van die fisika, chemie, geneeskunde, letterkunde en vrede.

Baie was aanvanklik dronkgeslaan. Waarom sou ’n plofstofentrepreneur bereid wees om pryse vir voordelige en selfs vreedsame prestasies toe te ken? Party het aangeneem dat Nobel se gewete hom gepla het oor die vernietigende aard van sy werk. Maar ander het gemeen dat Nobel hom die hele tyd vir vrede beywer het. Dit lyk inderdaad of hy geglo het dat die moontlikheid van oorlog kleiner sou word namate wapens al hoe dodeliker word. “Miskien sal my fabrieke selfs gouer ’n einde aan oorlog maak as julle kongresse”, het hy na bewering vir ’n skrywer gesê en bygevoeg: “Die dag wanneer twee leërkampe mekaar in ’n oogwink kan vernietig, sal alle beskaafde nasies waarskynlik van afgryse terugdeins en hulle troepemagte ontbind.”

Is Nobel se voorspelling bewaarheid? Watter lesse is gedurende die eeu ná Nobel se dood geleer?

[Lokteks op bladsy 3]

“Ek sou graag ’n stof of masjien wou uitvind wat sulke afgryslike massavernietiging kan aanrig dat dit oorlog vir altyd onmoontlik sal maak”—ALFRED BERNHARD NOBEL

[Foto-erkennings op bladsy 3]