Motorongelukke—Is jy veilig?

“Ek het nog altyd veilig bestuur, en daarom hoef ek nie bekommerd te wees dat ek ’n ongeluk sal hê nie.” “Net jong en roekelose bestuurders maak ongelukke.” Baie dink dat hulle nooit ’n ongeluk sal maak nie. Is dit hoe jy voel? Is jy onkwesbaar wanneer dit by motorongelukke kom?

VOLGENS statistiek is daar ’n groot moontlikheid dat jy ten minste een keer gedurende jou lewe in ’n verkeersongeluk beseer sal word as jy in ’n ontwikkelde land woon. Vir baie is sulke ongelukke noodlottig. Wêreldwyd sterf daar nou elke jaar meer as ’n halfmiljoen mense in verkeersongelukke. Miskien het baie van dié wat gedurende die afgelope jaar gesterf het, gedink dat dit nooit met hulle sou gebeur nie. Wat kan jy doen om die gevaar vir jou te verminder? Voorkoming is die sleutel. Kyk hoe jy ongelukke kan voorkom wat deur lomerigheid en deur die gevolge van veroudering veroorsaak word.

Die lomerige bestuurder

Party deskundiges sê dat ’n lomerige bestuurder net so gevaarlik soos ’n dronk bestuurder kan wees. Verslae toon dat lomerigheid al hoe meer ongelukke veroorsaak. Gedurende net een jaar, het die Fleet Maintenance & Safety Report onlangs berig, het 1 uit elke 12 motoriste in Noorweë gesê dat hulle aan die slaap geraak het terwyl hulle bestuur het. Volgens The Star van Johannesburg veroorsaak bestuursvermoeidheid tot ’n derde van alle voertuigbotsings in Suid-Afrika. Verslae uit ander lande toon dat vermoeidheid oral ’n probleem onder bestuurders is. Waarom is daar soveel lomerige bestuurders?

Vandag se gejaagde lewenswyse dra by tot die probleem. Die tydskrif Newsweek het onlangs berig dat Amerikaners moontlik “tot een en ’n half uur per nag minder slaap as wat [hulle] aan die begin van die eeu geslaap het—en die probleem sal waarskynlik erger word”. Waarom? Volgens die tydskrif het die slaapdeskundige Terry Young gesê: “Mense dink dat hulle met min slaap kan klaarkom. Hulle meen dat iemand wat min slaap, baie hardwerkend en vooruitstrewend is.”

Daar word gesê dat die gemiddelde persoon tussen ses en ’n half en nege uur slaap per nag nodig het. Wanneer mense dit nie kry nie, bou hulle ’n “slaapskuld” op. ’n Verslag wat deur die AAA se Stigting vir Verkeersveiligheid versprei is, sê: “As iemand elke nag gedurende ’n gewone werksweek selfs net 30 of 40 minute minder slaap as wat nodig is, kan hy teen die naweek ’n slaapskuld van 3 tot 4 uur opbou, genoeg om slaperigheid gedurende die dag aansienlik te laat toeneem.”

Soms geniet jy dalk nie ’n goeie nagrus nie. Slaaploosheid, die versorging van ’n siek kind of ander faktore waaroor jy geen beheer het nie, kan jou van slaap beroof. Die volgende dag sal jy heel moontlik vind dat jy agter die stuurwiel slaperig raak. Wat moet jy doen as dit gebeur?

Gewilde rate soos om kafeïen te drink, die venster oop te maak, kougom te kou of iets te eet wat sterk gekrui is, sal jou dalk nie wakker hou nie. Nie een van hierdie sogenoemde rate los die werklike probleem op nie. Jy het slaap nodig. Daarom kan jy gerus ’n rukkie probeer dut. The New York Times het voorgestel: “Die verfrissende dutjie gedurende ’n werksdag moenie langer as 30 minute wees nie; as dit langer is, gaan die liggaam in ’n diep slaap, waaruit dit moeilik is om wakker te word.” As jy ’n rukkie dut, sal jy miskien later by jou bestemming aankom, maar dit kan jou lewe verleng.

Jou lewenswyse kan maak dat jy makliker ’n lomerige bestuurder word. Bestee jy baie tyd aan die Internet of kyk jy snags tot laat televisie? Gaan jy na gesellighede wat tot in die vroeë oggendure duur? Moenie toelaat dat sulke gewoontes jou van jou slaap beroof nie. Die wyse koning Salomo het eenkeer die waarde van selfs “’n hand vol rus” beklemtoon.—Prediker 4:6.

Ervare maar ouer

Ouer bestuurders is dikwels die mees ervare op die pad. Hulle waag ook minder kanse en ken hulle beperkings. Tog is ouer bestuurders nie immuun teen die gevaar van voertuigbotsings nie. Trouens, hulle loop moontlik groter gevaar om sulke ongelukke te hê namate hulle ouer word. Die Amerikaanse tydskrif Car & Travel het berig: “Mense wat ouer as 70 is, maak 9 persent van die bevolking uit, maar 13 persent van alle padsterftes.” Die aantal botsings waarby ouer bestuurders betrokke is, neem ongelukkig toe.

Beskou byvoorbeeld die woorde van Myrtle, wat 80 jaar oud is.a Sy het meer as 60 jaar gelede begin bestuur en het nog nooit ’n motorongeluk gehad nie. Maar soos baie ander voel sy die gevolge van veroudering—gevolge wat die gevaar kan vergroot dat sy ’n ongeluk sal hê. Sy het onlangs vir Ontwaak! gesê: “Wanneer jy ouer word, word alles in die lewe [ook om te bestuur] ’n uitdaging.”

Wat het sy gedoen om die gevaar van ’n motorongeluk te verminder? “Deur die jare heen het ek aanpassings gemaak om vir my ouderdom te vergoed”, sê Myrtle. Sy bring byvoorbeeld minder tyd agter die stuurwiel deur, veral in die aand. Hierdie geringe verandering help haar om nog steeds veilig te bestuur, en sy hoef dus nie haar motorsleutels prys te gee nie.

Al is dit moeilik om te erken, het die verouderingsproses ’n nadelige uitwerking op almal (Prediker 12:1-7). Allerhande gesondheidsprobleme ontstaan, ons reageer ’n bietjie stadiger en ons gesigsvermoë versleg—dit alles kan dit moeilik maak om veilig te bestuur. Maar bejaardheid op sigself maak ’n mens nie ongeskik om te bestuur nie. Hoe goed jy bestuur, is wat tel. As ons veranderinge in ons fisiese vermoëns erken en gepaste aanpassings in ons roetine maak, kan dit ons help om ons bestuursvermoë te verbeter.

Jy kom dit dalk nie agter nie, maar jou sig verander. Wanneer jy ouer word, vernou jou gesigsveld en het die retina meer lig nodig. ’n Boekie met die titel The Older and Wiser Driver sê: “’n Bestuurder van 60 het drie keer meer lig nodig om te sien as ’n tiener, en dit sal hom meer as twee keer so lank neem om by ’n verandering van lig na donker aan te pas.” Hierdie veranderinge in ons oë kan dit moeilik maak om in die aand te bestuur.

Henry is 72 en bestuur al meer as 50 jaar lank veilig. Met die verloop van jare het hy begin agterkom dat die skerpheid van ligte in die nag dit vir hom moeilik maak om te bestuur. Ná ’n oogondersoek het hy uitgevind dat hy ’n nuwe bril nodig het wat ontwerp is om die skerpheid van ligte in die nag te verminder. “Dit is nie meer moeilik om in die aand te bestuur nie”, sê Henry. Vir hom het hierdie geringe aanpassing ’n groot verskil gemaak wat sy bestuursvermoë betref. Vir ander, soos Myrtle, is die oplossing dalk om glad nie meer in die aand te bestuur nie.

Veroudering het ook ’n uitwerking op ’n mens se reaksietyd. Ouer persone kan wyser en oordeelkundiger as jongeres wees. Maar hoe ouer ’n mens word, hoe langer neem dit om inligting te verwerk en daarop te reageer. Dit maak dit selfs ’n groter uitdaging om te bestuur, aangesien verkeers- en padtoestande voortdurend verander. Hierdie veranderinge moet vinnig verwerk word as jy betyds reg wil optree.

Die tydskrif Car & Travel berig dat “die algemeenste oorsaak van noodlottige botsings onder bejaarde bestuurders is dat die ouer bestuurder ’n verkeersteken verontagsaam het”. Waarom? Dieselfde berig sê verder: “Die probleem . . . hou blykbaar verband met situasies waarin ’n ouer bestuurder veranderende inligting van die linker- sowel as regterkant moet verwerk voordat hy ’n kruising binnegaan.”

Hoe kan jy vir stadiger reaksies vergoed? Wees versigtig wanneer jy kruisings nader. Kom in die gewoonte om doodseker te maak dat daar geen verkeer is nie voordat jy ’n kruising binnegaan. Wees veral versigtig wanneer jy draai. Dit kan dodelik wees om by kruisings te draai, veral as jy oor die bane van aankomende verkeer moet ry.

In die Verenigde State is 40 persent van die noodlottige ongelukke by kruisings in die geval van bestuurders bo die ouderdom van 75 die gevolg van linksdraaie. Die AAA se Stigting vir Verkeersveiligheid raai bestuurders in daardie land aan: “Jy kan soms drie keer regs draai sodat jy nie links hoef te draai nie.” Jy kan moontlik hierdie beginsel aanpas by die omstandighede waar jy woon. Met ’n bietjie voorafbeplanning kan jy dalk gevaarlike en moeilike kruisings vermy.

’n Besluit om te oorweeg

Wat kan jou help om te bepaal hoe goed jy bestuur? Miskien kan jy ’n vriend of familielid wat jy respekteer, vra om saam met jou te ry en jou vernuf te beoordeel. Luister dan aandagtig na wat hulle sê. Jy kan ook besluit om ’n kursus oor veilige bestuur te volg. Baie bestuurskole bied spesiale kursusse vir ouer bestuurders aan. Twee of meer noue ontkomings kan ’n waarskuwing wees dat jy nie meer so ’n goeie bestuurder is nie.

As jy realisties is, sal jy besef dat jy moontlik op die een of ander tyd vir jou eie beswil sal moet ophou bestuur. Dit kan ’n moeilike besluit wees om te neem. Myrtle, wat vroeër genoem is, weet dat sy een van die dae sal moet ophou bestuur. Namate daardie dag nader kom, ry sy reeds meer dikwels saam met ander. Hoe voel sy oor die feit dat sy iemand anders moet laat bestuur? “Dis lekker om die rit te geniet sonder die spanning om te bestuur”, sê sy.

Nadat jy die saak sorgvuldig oorweeg het, sal jy dalk dieselfde voel. Inkopies, ander takies wat verrig moet word en ritte na afsprake en vergaderinge kan aangenamer wees saam met ’n vriend. Miskien kan ’n vriend jou met jou motor neem. Dit is moontlik veiliger en aangenamer om so te ry as om alleen te gaan. Waar openbare vervoer beskikbaar is, kan dit ’n ander praktiese alternatief wees. Onthou dat jou waarde nie afhang van jou vermoë om te kan bestuur nie. Dit is jou goeie eienskappe wat jou werklik kosbaar maak vir jou familie en vriende—en vir God.—Spreuke 12:2; Romeine 14:18.

Hetsy jy ouer of jonger, ’n ervare of nuwe bestuurder is, jy is nie immuun teen die gevare van motorongelukke nie. Wees bewus van die ernstige verantwoordelikheid wat bestuurders het. Tref voorsorg om die kanse te verminder dat jy in ’n botsing betrokke sal wees. Sodoende kan jy jouself en ander beskerm tydens baie ritte wat nog voorlê.

[Voetnoot]

[Prent op bladsy 12]

Maak seker dat jou liggaam genoeg “brandstof” het danksy ’n goeie nagrus

[Prent op bladsy 13]

’n Dutjie sal dalk ’n effense vertraging veroorsaak, maar dit kan lewens red

[Prent op bladsy 13]

Ouer bestuurders is meer ervare, maar kom voor besondere uitdagings te staan

[Prent op bladsy 14]

Daar is voordele aan verbonde om iemand anders te laat bestuur