Vermoeidheid—’n Onsigbare strik vir vragmotorbestuurders

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN DUITSLAND

TERWYL die ure verbygaan, maak die eentonige gedreun van die kragtige enjin en die gesing van 14 wiele op die pad dit vir die vragmotorbestuurder moeilik om teen vermoeidheid te stry. Die padmerke glip stil verby in die ligstraal van die kopligte. Skielik swaai die sleepwa heen en weer; dit het van die pad af begin gaan.

Met ’n ruk van die stuurwiel kry die bestuurder sy 40-ton-voertuig weer terug op die pad. Noudat hy nugter wakker is, besef hy dat hy niks van die laaste paar sekondes kan onthou nie. Hy ly aan vermoeidheid.a

Enigeen wat teen vermoeidheid agter die wiel stry, kan maklik vir ’n oomblik aan die slaap raak. Aangesien daar vandag soveel verkeer op die paaie is, kan dit uiters gevaarlik wees—selfs vir ander padgebruikers. In Suid-Afrika, byvoorbeeld, het meer as 35 persent van al die ongelukke tussen Januarie 1989 en Maart 1994 waarby swaargoederevoertuie betrokke was, plaasgevind omdat bestuurders agter die wiel aan die slaap geraak het.

Professor G. Stöcker, wat navorsing doen oor die gedrag van bestuurders, het in die Duitse tydskrif Fahrschule gesê dat toenemende vermoeidheid tot lomerigheid lei en ’n soortgelyke uitwerking as alkohol het. Sy opmerkings is natuurlik van toepassing op bestuurders van alle voertuie, nie net vragmotors nie.

Oorsake van vermoeidheid

Waarom vind ongelukke wat met vermoeidheid verband hou so dikwels plaas as die wet in baie lande die maksimum aantal ure aanbeveel, of selfs bepaal, wat ’n vragmotorbestuurder agter die wiel mag wees? Om mee te begin, moet ons kyk na die totale werksure van vragmotorbestuurders, wat nie net bestuurtyd insluit nie, maar ook tyd wanneer hulle ander take verrig. Hierdie werksure is dikwels lank en ongereeld.

Die meeste vragmotorbestuurders hou daarvan om ’n taak enduit te voer, wat beteken dat goedere na ’n klant vervoer word ongeag die weer. Werkverrigting word gemeet aan die afstand wat afgelê word en die vrag wat vervoer word. Die werksure kan ver bo die gemiddelde wees. In Duitsland werk die meeste mense minder as 40 uur per week, maar baie vragmotorbestuurders werk twee maal soveel.

In ander lande is die toestande niks beter nie. In Suid-Afrika is die lone laag, daarom probeer bestuurders hulle inkomste aanvul deur langer ure te bestuur. Berigte uit Indië toon dat, hoewel vervoerfirmas bestuurders genoeg tyd toelaat om hulle rit te voltooi, baie vragmotorbestuurders hulle inkomste aanvul deur bykomende vragte na meer plekke te neem, wat vereis dat hulle meer tyd agter die wiel deurbring. Dan moet hulle hulle slaap inboet om betyds terug te wees by die firma.

In die Europese Unie kan ’n vragmotorbestuurder 56 uur per week agter die wiel deurbring deur die maksimum aantal ure te benut wat die wet toelaat. Maar in die daaropvolgende week word sy maksimum rytyd tot 34 uur verminder. Sy werksure, waaronder die tyd wanneer hy op- en aflaai, word deur ’n monitor opgeteken. Met hierdie verslag kan daar gekontroleer word of elke bestuurder binne die regulasies bly.

Nog ’n faktor wat die hoeveelheid tyd agter die wiel beïnvloed, is die eienaar se beskouing. Sy vragmotor verteenwoordig ’n duur belegging wat goed benut moet word, indien moontlik 24 uur per dag en altyd met ’n vrag. Die mededinging tussen vervoerfirmas is aan die toeneem, en die werkgewers plaas druk op bestuurders om vrywillig langer ure te werk.

Vermoeidheid word veroorsaak wanneer werksure lank is, maar ook wanneer dit op ongewone tye begin. Dit is byvoorbeeld algemeen om tussen eenuur en vieruur in die oggend te begin werk. Dit is ’n tyd wanneer baie bestuurders op hulle moegste is en hulle konsentrasie die swakste is. Die druk neem toe wanneer ondernemings net die minimum voorraad aanhou, wat vereis dat aflewerings ‘net betyds’ moet wees. Dit beteken dat die bestuurder op presies die vasgestelde tyd by die klant se perseel moet wees met die vrag. Swaar verkeer, slegte weer en padwerke kan vertragings veroorsaak waarvoor die bestuurder op die een of ander manier moet vergoed.

Ten spyte van beperkings op die aantal toelaatbare ure agter die wiel onthul steekproewe deur die polisie nog steeds oortredings van die wet. Volgens die tydskrif Polizei Verkehr & Technik “hou byna 1 uit elke 8 bestuurders van alle vragmotors, busse en voertuie met ’n gevaarlike vrag nie by die voorgeskrewe aantal ure vir bestuur en rus nie”. Gedurende ’n verkeerskontrolering in Hamburg het die polisie een vragmotorbestuurder gevind wat 32 uur agter die wiel van sy vragmotor deurgebring het sonder ’n blaaskans.

Besef die gevaar

’n Langafstandbestuurder wat 30 jaar lank op internasionale roetes gewerk het, is gevra oor die probleem van vermoeidheid. Hy het gesê: “Trots en te veel selfvertroue kan veroorsaak dat ’n bestuurder moegheid ignoreer. Dis hoe ongelukke plaasvind.” Tekens van vermoeidheid word in die venster op bladsy 22 aangegee.

As die vroeë waarskuwingstekens raakgesien word, kan dit lewens red. ’n Studie in die Verenigde State deur die Nasionale Vervoerveiligheidsraad het ’n onrusbarende statistiek aan die lig gebring: Uit 107 enkelvoertuigongelukke het 62 met vermoeidheid verband gehou. Daarom heg die vragmotorbedryf groot waarde aan die ontwikkeling van tegniese hulpmiddels wat ’n waarskuwing gee wanneer die bestuurder aan die slaap raak.

’n Japannese firma werk aan ’n elektroniese stelsel wat met behulp van ’n videokamera waarneem hoe gereeld die bestuurder sy oë knip. As hy sy oë te dikwels stadig knip, waarsku ’n stem wat vooraf opgeneem is hom teen sy gevaarlike situasie. ’n Europese maatskappy werk aan ’n toestel wat meet hoe egalig die voertuig bestuur word. As die vragmotor sou swaai, gaan ’n alarm in die kajuit af. Dit sal egter nog ’n geruime tyd duur voor doeltreffende hulpmiddels vervaardig word.

Werk die gevaar teë

Vermoeidheid was al in feitlik alle voertuie ’n ongenooide en onwelkome gas. Die vraag is hoe om daarvan ontslae te raak. Sommige bestuurders drink liters en liters kafeïendrankies en vind dan uit dat vermoeidheid hulle steeds meedoënloos inhaal. Ander wend hulle tot ander stimulante. ’n Mens hoef seker nie te sê dat dit die gesondheid kan benadeel nie. In Mexiko eet bestuurders stukkies brandrissie om wakker te bly.

Dit is goed om genoeg slaap te kry as jy vroeg moet begin werk. En uit beginsel moet ’n mens hou by die voorgeskrewe aantal ure agter die wiel. In Suid-Afrika stel deskundiges voor dat ’n blaaskans ná vyf uur se ry geneem word. Op eentonige stukke pad moet die bestuurder sy verstand besig en ingestel hou. Sommige bestuurders luister na die radio of gesels met ander bestuurders oor die burgerbandradio. Een bestuurder, wat ’n Getuie van Jehovah is, luister na kassette met Bybeltemas, soos Die Wagtoring en Ontwaak! en gedeeltes uit die Bybel. Ander wenke kan in die venster op hierdie bladsy gevind word.

Dit word al hoe moeiliker om genoeg te verdien om die pot aan die kook te hou, daarom is dit moeilik om gebalanseerd te wees. Sommige firmas of werkgewers onderskat die gevaar wat die strik van vermoeidheid vir vragmotorbestuurders inhou. Dit sal dus goed wees as almal wat iets met die vervoerwese te doen het in gedagte hou wat tot dusver in verband met vermoeidheid geleer is. Daarbenewens het bestuurders dikwels handige wenke uit hulle eie ondervinding wat ander kan help om teen vermoeidheid te stry.

Die beste manier om wakker te bly, is natuurlik om na jou liggaam te luister: As jy enige waarskuwingstekens opmerk, moet jy by die eerste moontlike rusplek stilhou en ’n bietjie slaap. Daarna kan jy weer verder bestuur. Moenie in die onsigbare strik van vermoeidheid gevang word nie!

[Voetnoot]

[Venster op bladsy 22]

Waarskuwingstekens wat onmiddellike aandag vereis

• Brand jou oë of is jou ooglede swaar?

• Verbeel jy jou dinge of vind jy dat jy dagdroom?

• Voel dit of die pad nouer is, sodat jy op die middellyn ry?

• Is daar sekere dele van die rit wat jy nie kan onthou nie?

• Is jou gebruik van die stuurwiel en remme rukkeriger as gewoonlik?

As jy op net een van die bogenoemde vrae ja antwoord, beteken dit dat jy onmiddellik rus nodig het

[Venster op bladsy 23]

Op langafstandritte

• Kry genoeg slaap

• Moenie op stimulante staatmaak nie

• Neem gereeld ruskanse en doen oefeninge om litte los te maak

• Hou in gedagte dat eentonige stukke pad veral gevaarlik is

• Moenie ’n rit op ’n leë maag begin nie. Leer goeie eetgewoontes aan: ’n ligte en gesonde dieet

• Drink baie vloeistowwe, maar vermy alkohol