Een van die nuttigste neute op aarde

DAAR is ’n buitengewone “neut” wat al die wêreld vol gereis het. Dit voorsien iets te ete en te drinke. En die unieke silhoeët van die boom wat hierdie neut dra, is ’n kenmerk van tropiese eilande. Van watter neut praat ons? Die kokosneut—een van die nuttigste neute op aarde.a

Vir mense wat nie uit die trope kom nie, is die kokospalm dalk niks meer as ’n simbool van ’n tropiese vakansie nie. Maar vir dié wat in die trope woon, bied die boom veel meer. Volgens Indonesiërs het die vrug “net soveel gebruike as wat daar dae in ’n jaar is”. In die Filippyne word daar gesê: “Iemand wat ’n kokosboom plant, plant houers en klere, kos en drank, ’n woonplek vir homself en ’n erfenis vir sy kinders.”

Hierdie gesegde is nie ’n oordrywing nie. Die boek Coconut—Tree of Life sê dat die kokospalm “nie net kos, water en kookolie voorsien nie, maar ook blare vir dakbedekking, vesel vir toue en matte, doppe wat as houers en ornamente gebruik kan word en die soet sap van die blomme wat gebruik word om suiker en drank te maak”. Die boek voeg by: “Selfs die hout kan gebruik word as dit op die regte manier gesny word.” Trouens, die bewoners van die Maledive in die Indiese Oseaan het bote van kokosprodukte gemaak, en hulle het glo daarmee na Arabië en die Filippyne gevaar. Maar die kokosneut is eintlik ’n groter seevaarder as die mense wat dit gekweek het.

’n Seevarende saad

Die kokosneut maak hom tuis aan die meeste tropiese kuste, mits daar genoeg reënval is. Hoewel plaaslike mense moontlik die veelsydige kokospalm aanplant, het die kokosneut sy eie pad na van die mees afgeleë plekke op die planeet gevind. Sade word op baie maniere versprei, maar die kokosneut maak van die see gebruik. En dit is die sleutel tot sy sukses as ’n wêreldreisiger.

Wanneer ’n kokosneut ryp is, val dit af. Soms rol die ryp neut teen die strand af na die water toe. Met hooggety kan die kokosneut deur die see weggevoer word. Omdat die kokosneut se veselrige dop vol lug is, dryf dit maklik op die water. As die kokosneut op ’n atol in die Stille Oseaan was, sal dit dalk net na die ander kant van die seemeer dryf. Maar as die kokosneut die oop see bereik, kan dit lang afstande aflê.

Dit duur lank voordat soutwater, wat die meeste ander sade vernietig, deur die harde dop van die kokosneut dring. Kokosneute kan maklik drie maande op see oorleef—waartydens dit soms duisende kilometers ver dryf—en nog steeds ontkiem wanneer dit op ’n geskikte strand uitspoel. Dit is miskien hoe die kokosneut hom op baie van die wêreld se tropiese kuslyne gevestig het.

Die geur van die trope

Mense wat nie in die trope woon nie, dink moontlik aan klapper as ’n geurmiddel vir lekkergoed of koekies. Maar as jy na Suidoos-Asië toe gaan, sal jy sien dat die kokosneut werklik ’n veelsydige neut is. Volgens die boek Pacific and Southeast Asian Cooking “is klapper die een onontbeerlike bestanddeel in die kookkuns van al die lande, streke en eilande van Hawaii tot Bangkok”. Die boek sê ook dat die kokosneut vir die bewoners van hierdie gebiede ‘’n lewensmiddel is waarmee hulle in baie vorme en deur ’n feitlik eindelose verskeidenheid geregte en smake gevoed word’.

Die rede vir die kokosneut se ereplek in tropiese kombuise is eenvoudig: Dit voorsien water, melk en kookolie. Die helder, soet vloeistof in die onryp, groen neut staan as kokoswater of kokossap bekend. Dit is ’n smaaklike, verfrissende drankie wat dikwels in die trope by padstalletjies verkoop word. Daarenteen word kokosmelk verkry deur gerasperde kokosvleis met water te meng en dan die vloeistof uit te druk. Kokosmelk gee sop, sous en deeg meer smaak en kan as verdikkingsmiddel gebruik word.

As die boer kookolie uit kokosneute wil pers, kap hy die ryp neut oop en laat hy dit in die son uitdroog. Wanneer dit droog is, kan die kokosvleis, of die kopra, uit die dop gehaal word, en dan kan die olie uitgepers word. In die trope is kokosolie die vernaamste kookolie, terwyl dit in Westerse lande dikwels in margarien, roomys en koekies gebruik word.

Dit is nie maklik om kokosneute te oes nie. Plukkers klim dikwels in die boom op en sny die neute af. Ander plukkers gebruik ’n lang paal met ’n mes aan die punt. In Indonesië is ape opgelei om die werk te doen. Die eenvoudigste manier—wat verkies word deur diegene wat seker wil wees dat hulle ’n ryp neut oes—is om te wag totdat die neut vanself afval.

Hoe die kokosneute ook al geoes word, die groot verskeidenheid gebruike daarvan het dit ’n ideale kontantgewas en ’n waardevolle voedselbron vir baie mense gemaak. Wanneer jy dus weer ’n kokospalm sien—hetsy dit ’n foto of die ware Jakob is—moet jy onthou dat dit baie meer is as ’n mooi boom wat tropiese strande versier. Jy kyk na ’n boom wat een van die nuttigste “neute” op aarde dra.

[Voetnoot]

[Venster/Prente op bladsy 26]

KOKOSNEUTFEITE

KOKOSNEUTKRAP Dit is nie net mense wat die rykdom van die kokosneut waardeer nie. Die kokosneutkrap bly bedags in ’n gat in die grond, maar snags smul hy aan kokosneute. Hoewel mense ’n kapmes nodig het om ’n kokosneut oop te breek, moet hierdie vindingryke krap baie hard werk om dit teen ’n klip te kap tot dit oopbreek. ’n Dieet wat kokosneute insluit, is blykbaar ideaal vir hierdie diertjie—hy kan langer as 30 jaar lewe!

DIE KOKOSNEUT EN SKOONHEIDSMIDDELS Aangesien kokosolie baie goed vir die vel is, gebruik vervaardigers dit in lipstiffie en sonbruinmiddels. En as jy bioafbreekbare seep of sjampoe gebruik wat baie skuim, is kokosolie heel waarskynlik een van die vernaamste bestanddele.

[Prente]

Die kokosneut kan seereise oorlewe

Kokosneutkrap

Kokosplant

[Erkenning]

Godo-Foto

[Foto-erkenning op bladsy 25]

Insetsel regs bo: Godo-Foto