Geweldsmisdade—Wat is aan die gang?
FRANK en Gabriella het vroeg een oggend in Oregon, VSA, langs die strand gaan stap om na die sonsopkoms te kyk. Hulle het geen idee gehad van wat sou gebeur nie. Minute later was hulle albei dood. Hulle is op ’n kort afstand in die kop geskiet. Was dit wraak? Of jaloesie? Nee, dit was nie een van die twee nie. Die moordenaar, ’n vreemdeling, het ’n fantasie uitgeleef—hy wou weet hoe dit voel om iemand dood te maak.
“Op Sondag 28 April 1996 het Martin Bryant die aandag van die Westerse wêreld getrek terwyl hy hom gate uit geniet het. Hy het deur Port Arthur, Tasmanië, geloop en almal geskiet wat hy teëgekom het en ’n wonderlike gevoel van opwinding en mag ondervind” (A Study of Our Decline, deur Philip Atkinson). Hy het ook 35 mense doodgemaak!
’n Vyf-en-sestigjarige, afgetrede man in Kanada het soos gewoonlik vroegoggend gaan fietsry. Terwyl hy nog so gery het, is hy van agter af gestamp deur ’n bestuurder wat hom vir dood agtergelaat het. Sy fiets is omtrent 700 meter ver gesleep. Aanvanklik is daar gedink dat dit ’n tref-en-trap-ongeluk was, maar ’n verdere ondersoek het getoon dat hy deur die bestuurder van ’n gesteelde motor gestamp is, wat die motor vir ’n plesierrit geneem het. Blykbaar was dit deel van die opwinding om die fietsryer raak te ry.
’n Ander soort misdaad?
Misdaad is al eeue lank met ons, maar die soort misdade wat hierbo beskryf word, laat mense wonder: “Waarom? Hoe kan enigiemand selfs daaraan dink om so iets te doen?” Hoewel gewone misdade, soos diefstal of bedrog, dalk nie veel aandag trek nie, val al hoe meer misdade in ’n kategorie wat opslae maak in die media en mense vir hulleself laat sê: ‘Dit is sinneloos! Wat word van hierdie wêreld?’
Hierdie misdade is anders. Dit is dikwels skokkend en wreed. Soos in die voorbeelde hierbo is die slagoffers dikwels onskuldige mense wat nie die aanvallers ken nie. Daarbenewens is dit dikwels nie duidelik wat die motief vir hierdie geweldsmisdade is nie. Daar is geen einde aan die lys sinnelose dade nie.
In April 1999 het 2 leerlinge in ’n skoolskietery in Colorado, VSA, 12 leerlinge en ’n onderwyser doodgeskiet voordat hulle hulle eie lewe geneem het. In 1982 is ’n man in Kalifornië dood nadat hy toonbankmedisyne gedrink het waarby iemand strignien gevoeg het. In 1993 het twee tienjarige seuns die tweejarige James Bulger weggelok van die winkelsentrum in Bootle, Merseyside, Engeland, waar sy ma in ’n slaghuis was. Hulle het hom na ’n spoorlyn geneem waar hulle hom doodgeslaan het.
Party dade kan as terrorisme geklassifiseer word, soos die vergiftiging in Tokio se moltreinstelsel in 1995. Japan was geskok toe lede van ’n kultus gifgas by ’n moltreinstasie in Tokio vrygestel het, wat 12 mense doodgemaak en duisende beseer het. Min mense kan vergeet van die vernietiging van New York se World Trade Center en die aanval op die Pentagon, in Washington, DC, wat die lewens van ongeveer 3 000 mense geëis het, en verlede jaar se bomaanval in Bali, Indonesië, waarin byna 200 mense dood is.
Dit is duidelik dat sulke geweldsmisdade baie algemeen geword het. Dit is ’n wêreldwye probleem, wat baie lande en klasse mense raak.
In party gevalle lyk dit of die skuldiges met mekaar meegeding het om te kyk wie die skokkendste misdaad kon pleeg. Boonop kom haatmisdade al hoe meer voor. Dit word met onmenslike wreedheid gepleeg teen mense wie se enigste “fout” is dat hulle aan ’n ander ras, godsdiens of etniese groep behoort—soos in 1994 toe ongeveer 800 000 Tutsi’s in Rwanda vermoor is.
Dit alles laat baie wonder: ‘Wat gaan aan? Was dit altyd so? Wat sit agter hierdie verskriklike misdade? Watter hoop is daar dat sulke wrede misdade verminder of uit die weg geruim sal word?’ Die volgende artikels sal hierdie en ander vrae beantwoord.
[Lokteks op bladsy 4]
Geweldsmisdade word dikwels gepleeg teen toevallige slagoffers en sonder ’n duidelike motief