Ons beskou die wêreld
Voëls se verbasende ewewigsvermoë
Voëls het ’n ewewigsorgaan in die binneoor wat hulle bewegings koördineer wanneer hulle vlieg. Maar hierdie orgaan verklaar nie hulle vermoë om regop te staan en te loop nie, “aangesien hulle liggaam, anders as mense s’n, in ’n horisontale posisie is en hulle stert nie genoeg van ’n teenwig is nie”, sê Duitsland se Leipziger Volkszeitung. “Ná vier jaar se navorsing het die dierefisioloog Reinhold Necker ’n tweede ewewigsorgaan in duiwe gevind”, het die koerant verduidelik. Necker het senuweeselle en holtes met vloeistof in die bekkengebied van voëls ontdek, wat blykbaar hulle ewewig beheer. “Wanneer die vloeistofholtes oopgemaak is”, sê die berig, “kon die duiwe nie meer regop sit of loop nadat hulle oë bedek is nie. Hulle het afgeval van die stokke waarop hulle gesit het of op hulle sy geval. Maar hulle kon nog vlieg.”
Plastiekkaartskenkings
“Al hoe meer Kanadese kerke” gebruik nou “hedendaagse bankpraktyke deurdat hulle begin om gemeentelede die gerieflike opsie te gee om kollektebordskenkings met bankkaarte en kredietkaarte te doen”, sê die koerant die Vancouver Sun. Debiteermasjiene is in kerksale gesit tesame met “skenkingskoeverte met opsies vir outomatiese onttrekking uit ’n rekening en kredietkaartbetaling”. Mense sit eenvoudig hulle kaart deur die masjien, sleutel die bedrag in wat hulle wil skenk en sit dan ’n afskrif van die kwitansie in die kollektebord. Een predikant het gesê: “Die gemeenskap beweeg in die rigting van ’n kontantlose gemeenskap. Waarom nie die kerk nie?” ’n Kerktesourier het skertsend gesê: “Jy kry lugmyle op jou kaart, en jy gaan hemel toe vir jou skenkings. Dink daaraan as ’n dubbele beloning.”
Beskerm jou stem
“Stemprobleme kom algemeen voor, maar word nie genoeg behandel nie”, sê die Suid-Afrikaanse koerant Natal Witness. Volgens Julie Barkmeier, ’n assistentprofessor in spraak- en gehoorkunde, is hierdie probleme dikwels die gevolg van knoppies, poliepe of irritasies op die stembande weens die wangebruik van die stem. ’n Gewilde mediese handboek sê dat dit kan gebeur wanneer ’n mens skreeu, op ’n onnatuurlik lae toon praat of prikkelmiddels soos sigaretrook of nywerheidsdampe inasem. “Wanneer [stembande] te veel tril, kan dit teen mekaar klap en sagte, geswelde plekkies veroorsaak wat eeltagtige knoppies word”, berig die Natal Witness. Die gevolg is ’n skor, hees stem. “As daar ’n merkbare verandering in jou stem is wat twee weke of langer aanhou, moet jy deur jou dokter ondersoek word”, raai die artikel aan. “Om jou stem te beskerm, . . . moet jy nie gil of hard praat nie, nie dikwels hoes of keel skoonmaak nie, baie water drink, minder kafeïen inneem, nie rook nie en diep asemhaal voordat jy praat. . . . Laastens moet jy jou stem laat rus.”
Nie meer “’n onbekende kind” nie
Negentig jaar nadat die Titanic in April 1912 gesink het, is ’n slagoffertjie van daardie ramp geïdentifiseer, sê The Times van Londen. Sy lyk is saam met 43 ander onbekende slagoffers wat in die water gedryf het, in Nieu-Skotland, Kanada, begrawe. Op sy grafsteen het daar gestaan: “’n Onbekende kind.” ’n Span van 50 wetenskaplikes, geskiedkundiges, geslagkundiges en tandartse het die kind met behulp van DNS-vergelyking geïdentifiseer as Eino Panula, ’n 13 maande oue Finse seuntjie wat saam met sy ma en vier broers gesterf het. Die gesin wou ’n nuwe lewe in Amerika begin, waar Eino se pa, wat die reis vroeër onderneem het, tevergeefs vir hulle gewag het. Toe niemand die dooie kind opgeëis of geïdentifiseer het nie, het die bemanning van die Kanadese bergingskip hom “aangeneem” deur vir sy begrafnis te betaal en na sy graf om te sien. Ander naamlose slagoffers van die Titanic sal dalk ook deur DNS-vergelyking geïdentifiseer word. Om met die ondersoek te help, het ’n “familielid aan moederskant [van een van die slagoffers] net ná die slagoffer se 100ste verjaarsdag ’n bloedmonster gegee”, het The Times gesê.
Aardenabootser
Op 11 Maart 2002 het Japannese ingenieurs die kragtigste superrekenaar wat nog gebou is, aangeskakel. Hulle doelwit was “om ’n virtuele nabootsing van ons planeet te maak”, sê die tydskrif Time. Die rekenaar, wat die Aardenabootser genoem word, is so groot soos vier tennisbane en kos ongeveer R2,8 miljard. Dit doen meer as 35 biljoen berekenings per sekonde, wat vyf keer vinniger is as sy naaste mededinger, ’n Amerikaanse militêre rekenaar wat 7,2 biljoen berekenings per sekonde kan doen. “Deur werklike klimaatdata van satelliete en seeboeie in die Aardenabootser in te voer”, sê Time, “kan navorsers ’n rekenaarmodel van die hele planeet maak en dit dan gebruik om te sien wat in die toekoms met ons omgewing sal gebeur. Wetenskaplikes het reeds ’n voorspelling van wêreldwye seetemperature vir die volgende 50 jaar voltooi.”
Die waarde van lees
“Kinders se gretigheid om in hulle vrye tyd te lees, speel ’n groter rol in hulle sukses op skool as hulle gesin se rykdom en status”, sê The Independent van Londen. ’n Internasionale studie van 15-jariges se leesgewoontes het bevind dat dit groter voordeel inhou om “’n ywerige leser te wees” en “gereeld te lees” as om geleerde ouers met ’n goeie werk te hê. Die studie het bevind dat “15-jariges uit die armste gesinne wat baie ywerige lesers was, hoër punte in leestoetse behaal het (gemiddeld 540) as die kinders van die mees vooraanstaande beroepsmense wat nie in lees belanggestel het nie (491)”, het die koerant gesê. Volgens ’n opname onder meer as 1 000 tieners “is meisies baie meer geneig om vir die plesier te lees as seuns”. Vyf-en-sewentig persent van die meisies in vergelyking met 55 persent van die seuns het gesê dat hulle in die afgelope maand ’n boek gelees het.
’n Parasiet wat “maak asof hy dood is”
Brasiliaanse navorsers het ontdek dat die parasiete wat die mens se immuunstelsel kan besmet en leishmaniase kan veroorsaak, ’n slim streek gebruik, berig die Brasiliaanse dagblad Folha de S. Paulo. Die parasiete maak gebruik van ’n gewone proses in die liggaam waardeur selle wat nie meer nodig is nie of wat skadelik word, hulleself vernietig (apoptose) en deur fagosiete, sogenoemde makrofage, verorber word. Die parasiete boots die molekulêre seine na wat selle in die vroeë stadiums van apoptose voortbring en flous sodoende die fagosiete om hulle te verorber. As die parasiete eers in die fagosiete is, vermenigvuldig dit vinnig en besmet dit dan ander selle. Simptome is onder andere sere, swelling van die milt en lewer en in sommige gevalle die dood. Volgens Folha de S. Paulo hoop navorsers dat die ontdekking van die parasiet se taktiek tot nuwe behandelingsmetodes vir leishmaniase sal lei.
Beskerming teen muskiete
“Aangesien daar meer as 2 500 muskietsoorte is, kom muskiete oral op die planeet voor”, sê die tydskrif México Desconocido. Hoewel die mannetjies sowel as die wyfies nektar eet, byt net die wyfies. Gevolglik dra hulle malaria, dengue en die Wes-Nyl-virus aan mense oor. Hoe kan jy jou teen muskiete beskerm? Die verslag stel die volgende voor: (1) Moenie teen skemer of in die aand uitgaan wanneer muskiete die bedrywigste is nie. (2) Gebruik muskietnette, verkieslik dié wat met ’n afweermiddel behandel is. (3) Dra los klere met lang moue, langbroeke en, indien nodig, ’n hoed met ’n net wat die hele kop bedek. (4) Wend ’n afweermiddel aan blootgestelde dele van die vel aan. (5) Neem elke dag 300 milligram vitamien B1. Dit maak party mense se sweet aanstootlik vir muskiete. (6) Smeer in moerasgebiede modder op jou vel as jy niks anders het nie. As jy gebyt word, moet jy nie krap nie, want bloeding kan besmetting tot gevolg hê. Smeer eerder kalamynmelk aan.