Die eiland wat verskyn en verdwyn het

Deur Ontwaak!-medewerker in Italië

OP 28 Junie 1831 was daar ’n geweldige aardbewing aan die weskus van die Mediterreense eiland Sisilië. Op see het een seevaarder die skok gevoel en gedink dat sy boot ’n sandbank getref het.

Die waters naby die kus van Sisilië het daarna dae lank aanhou kook. Dooie visse het op die oppervlak gedryf. Die lug het na swael gestink. Puimstene het op die strand uitgespoel.

Op 10 Julie het Giovanni Corrao, kaptein van die Napolitaanse brigantyn Teresina, in die Middellandse See gevaar toe hy iets gesien het wat hy nie kon glo nie—’n ontsaglike kolom water en rook wat 20 meter bo seevlak uitgetroon het. “’n Groot geraas soos donderweer” is ook gehoor.

Ferdinand II van die Koninkryk van Napels en Sisilië het beveel dat die oorlogskip Etna ondersoek moet gaan instel. Nuus van hierdie gebeurtenisse het ook Malta bereik, wat toe onder Britse bewind was. Sir Henry Hotham, die Britse vise-admiraal op die eiland, wou nie agterbly nie en het ook skepe uitgestuur “om die presiese ligging op die kaarte vas te stel, en om alle ander waarnemings oor die aard van die verskynsel te maak”.

Só het ’n geskil ontstaan wat tot vandag toe voortduur.

’n Eiland ontstaan

Teen 19 Julie 1831, êrens tussen Sisilië en die kus van Afrika, kon ’n nuwe eiland gesien word—voortgebring deur die uitbarsting van ’n onderwatervulkaan. Charles Swinburne, bevelvoerder van die Britse sloep Rapid, het om die westelike punt van Sisilië gevaar toe hy ’n hoë, onreëlmatige kolom spierwit rook of stoom gesien het. Swinburne het reguit daarheen gevaar. Toe dit aand word, was daar helder flitse in die rook, wat selfs in die maanlig duidelik sigbaar was. Bruingeel vlamme het in die rookkolom opgeskiet. Teen dagbreek, toe die rook effens afgeneem het, kon hy “’n donkerkleurige heuweltjie ’n meter of so bo die seeoppervlak” sien.

Binne ’n maand het die eiland sowat 65 meter bo die water uitgestaan en het dit ’n omtrek van ongeveer drie en ’n half kilometer gehad. “Hierdie gebeurtenis het natuurlik groot opgewondenheid onder die bewoners van hierdie eilande veroorsaak”, het die Malta Government Gazette berig, “en baie mense het reeds na die toneel gereis.” Onder hulle was professor Friedrich Hoffmann, ’n Pruisiese geoloog wat besig was met navorsing in Sisilië. Hoffmann het tot ’n kilometer van die eiland af gekom en kon dit “baie duidelik” sien. Maar Hoffmann was lugtig vir moontlike gevaar en het geweier om aan land te gaan.

Kaptein Humphrey Senhouse was minder versigtig en het volgens berig op 2 Augustus op die eiland geland en die Britse Union Jack daar gehys. Hy het dit Graham-eiland genoem, ter ere van sir James Graham, hoof van die Admiraliteit.

Die Universiteit van Catania in Sisilië het die studie van die eiland toevertrou aan Carlo Gemellaro, professor in natuurgeskiedenis. Hy het dit Ferdinandea genoem, na Ferdinand II. Ferdinand was nie beïndruk deur die nuus van die vlag wat reeds op die eiland gewapper het nie en het die eiland amptelik deel van sy koninkryk verklaar, al het dit buite die gebiedswaters van Sisilië gelê.

Die Franse was laaste op die toneel. Die geoloog Constant Prévost het die eiland Julia genoem, aangesien dit gedurende Julie verskyn het. Ook hy het sy landsvlag op die eiland gehys. Die doel van hierdie gebaar, het hy geskryf, was “om vir almal wat sou volg, te wys dat Frankryk nie ’n geleentheid laat verbygaan om sy belangstelling in wetenskaplike sake te toon nie”.

Twis oor die eienaarskap van die eiland het toegeneem. Volgens ’n onlangse artikel in Londen se Times, het Brittanje, Italië en Frankryk “amper ’n oorlog begin” oor hierdie stukkie land.

Die einde van die eiland

Die geskil oor die eiland—wat tot vandag toe onderskeidelik Julia, Ferdinandea of Grahama genoem word—was van korte duur. “Die eiland krimp van dag tot dag”, het Hoffmann ná ’n besoek in September geskryf, “en as hierdie vernietiging, waarvan ons getuies was, voortduur . . . , sal die storms van die komende winter genoeg wees om [dit] binne ’n paar maande uit te wis.”

Teen Desember het die eiland ineengestort en was dit net ’n gevaarlike rif ’n paar meter onder seevlak. “Al wat van Julia-eiland oorgebly het”, het die Italiaanse vulkanoloog Giuseppe Mercalli geskryf, “was die menigte name wat dit ontvang het van reisigers uit verskillende nasies wat gelukkig genoeg was om die skouspel van die vorming en verdwyning daarvan te sien.”

Sal dit weer opkom?

Is dit die einde van die storie? Glad nie! Die gebied waar die eiland vroeër was, is nog steeds geologies aktief. Volgens die Sisiliaanse geskiedkundige Salvatore Mazzarella is dit vandag “van net soveel strategiese belang as in die 19de eeu”. Sommige geoloë dink dat die eiland weer sal opkom. Spanning oor die eienaarskap van die eiland wat nog nie eens opgekom het nie, bou reeds op.

Die verhaal van die eiland wat verskyn—en verdwyn—het, het dus nog ’n droewige bladsy in die geskiedenis van menseheerskappy geword. Die Italiaanse joernalis Filippo D’Arpa druk dit goed uit wanneer hy hierdie verhaal “’n metafoor van die belaglikheid van mag” noem.

[Voetnoot]

[Prent op bladsy 26]

’n Skildery van die uitbarsting in 1831

[Erkenning op bladsy 26]

Copyright Peter Francis/The Open University